Professional Documents
Culture Documents
Wprowadzenie
Przeczytaj
Test samosprawdzający
Sprawdź się
Dla nauczyciela
Rodzaje ostrosłupów
W tym materiale nauczysz się klasyfikować ostrosłupy. Niektóre podzbiory już teraz łatwo
wyodrębniasz - wcześniej spotkałeś się już przecież z pojęciem czworościanu albo
ostrosłupa sześciokątnego. Inne nazwy ostrosłupów mogą jeszcze budzić Twoje
wątpliwości - tak samo możesz jeszcze nie wiedzieć, czy ostrosłup prosty ma krawędź
prostopadłą do płaszczyzny podstawy ostrosłupa albo czy każdy ostrosłup prawidłowy jest
prosty. Po zapoznaniu się z przygotowanym materiałem nie będziesz mieć już wątpliwości.
Twoje cele
W zadaniach nie zawsze jest wprost napisane, że omawiany ostrosłup jest prosty. Można to
przekazać na wiele sposobów. Aby nie mieć wątpliwości przy klasyfikowaniu ostrosłupa,
warto wykorzystać poniższy fakt.
Przykład 1
Rozwiązanie
Poniżej możesz obserwować różne przykłady ostrosłupów prostych. Zwróć uwagę na fakt,
że przymiotnik prosty nie oznacza tu kąta prostego, ale pewną regularność widoczną dla
krawędzi bocznych ostrosłupa. Zmieniając położenie wierzchołków podstawy zmienisz jej
rozmiar i kształt, a zmieniając położenie punktu W zmienisz wysokość ostrosłupa.
Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1Fgb17Su
Jeśli podstawą ostrosłupa jest trójkąt, to ostrosłup nazywamy ostrosłupem trójkątnym lub
czworościanem. Jeśli ponadto wszystkie krawędzie ostrosłupa mają tę samą długość, to
mówimy o czworościanie foremnym.. Ostrosłup nazywamy czworokątnym, gdy
w podstawie jest czworokąt. Ogólnie, ostrosłup nazywamy ostrosłupem n-kątnym, gdy
w podstawie ostrosłupa znajduje się n-kąt.
Przykład 2
Rozwiązanie
Zwróćmy uwagę na fakt, że omawiany ostrosłup jest prosty. Oznacza to, że spodek
wysokości S tego ostrosłupa jest środkiem okręgu opisanego na podstawie. Ponieważ
jednak podstawą jest trójkąt prostokątny, to punkt S znajduje się dokładnie w połowie
przeciwprostokątnej. Wykonujemy odpowiedni szkic do zadania:
Korzystając z twierdzenia Pitagorasa dlaΔABC otrzymujemy długość
przeciwprostokątnej trójkąta podstawy ABC:
|AC|2 = |AB|2 + |BC|2
|AC|2 = 62 + 82
|AC| = 10
Korzystamy ponownie z faktu, że ostrosłup jest prosty. Oznacza to, że wszystkie jego
krawędzie boczne są równej długości. Pozostaje obliczenie długości krawędzi AW
ostrosłupa. W tym celu ponownie możemy wykorzystać twierdzenie Pitagorasa w
ΔASW pamiętając, że promień okręgu opisanego na podstawie ostrosłupa jest tu
połową przeciwprostokątnej podstawy:
Przykład 3
Rozwiązanie
WS|2 = (5√3)
2 2
| − (2√3)
|WS|2 = 75 − 12
|WS | = √63
|WS | = 3√7
Trójkąty WSE oraz WSD są podobne (oba są prostokątne i mają jeden wspólny kąt ostry),
stąd:
| SE| |SD|
| SW | = |WD|
x = 2√3
3√7 5√3
x= 6√7
5 ,
Przykład 4
Rozwiązanie
Zauważmy, że tym razem informacja o tym, że ostrosłup jest prosty została podana na
rysunku. Skoro długości wszystkich krawędzi bocznych są sobie równe, spodek
wysokości tego ostrosłupa znajduje się w środku okręgu opisanego na jego podstawie. Ze
względu na fakt, że podstawa jest trójkątem rozwartokątnym, spodek wysokości
ostrosłupa będzie się znajdował poza trójkątem. Sprawdźmy na animacji, jak wygląda taki
ostrosłup:
| BC| = 2| AS|
sin 135°
28
sin(180°−45°)
= 2| AS|
28
sin 45°
= 2| AS|
28
√2
= 2| AS|
2
28√2 = 2| AS|
14√2 = | AS|
Teraz już bezpośrednio z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta ASW możemy wyznaczyć
wysokość ostrosłupa.
WS|
|
2
=| WA| 2
−|AS| 2
WS|
2
= 602 − (14√2)
2
|
|WS | = √3208
WS| = 2√802.
|
Przykład 5
Rozwiązanie
Niech d1 i d2 oznaczają przekątne rombu będącego podstawą ostrosłupa. Skoro nie jest
on kwadratem, to d1 ≠ d2 . Rozważmy trójkąty prostokątne, w których jedną
z przyprostokątnych jest wysokość ostrosłupa a drugą połowa przekątnej podstawy.
Mamy więc różne trójkąty prostokątne o wspólnej przyprostokątnej, w których drugie
przyprostokątne są różnej długości. Oznacza to, że przeciwprostokątne w tych
trójkątach są różnej długości. Rozważane przeciwprostokątne są krawędziami bocznymi
ostrosłupa. Skoro są one równej długości, to ostrosłup, którego podstawą jest romb nie
jest ostrosłupem prostym.
Zwróć uwagę, że spodek wysokości ostrosłupa może nie znajdować się na podstawie
ostrosłupa. Rozważmy ostrosłup pochyły:
Przykład 6
Rozwiązanie
4
2
4
podstawy ma długość 2. Zatem krawędź boczna ostrosłupa to przeciwprostokątna
w trójkącie równoramiennym o przyprostokątnej 2. Krawędź boczna ma więc długość
2√2.
Słownik
twierdzenie o okręgu opisanym na czworokącie
twierdzenie sinusów
wielokąt foremny
czworościan foremny
Polecenie 1
Jest to test jednokrotnego wyboru (zawsze dokładnie jedna odpowiedź jest prawdziwa). Staraj
się dokładnie przeanalizować w tym czasie tekst i rysunek, aby nie popełnić błędu. W tym
teście badane są wszystkie umiejętności dotyczące nazewnictwa, klasyfikacji i podstawowych
własności ostrosłupów. Będą też zadania wymagające krótkich rachunków. Przygotuj zatem
kartkę i długopis.
Test
Podstawowe
własności i rodzaje
ostrosłupów
Sprawdzisz:
5 10 min
wynik:
-
Uruchom
Polecenie 2
Na podstawie pytań, które sprawiły Ci problemy w teście ułóż podobne dla koleżanki lub
kolegi.
Sprawdź się
Ćwiczenie 2 輸
prawidłowy
Ćwiczenie 3 輸
prawidłowym
czworościennym
prostym
Ćwiczenie 5 醙
Uzupełnij tabelę
Liczba
Rodzaj ostrosłupa Liczba krawędzi Liczba ścian
wierzchołków
czworościan
ostrosłup
sześciokątny
ostrosłup
ośmiokątny
Ćwiczenie 6 醙
Ćwiczenie 7 難
Dany jest ostrosłup, którego podstawą jest romb o boku długości 6 i kącie ostrym 60°.
Wysokość tego ostrosłupa jest równa 7. Oblicz sumę długości wszystkich krawędzi tego
ostrosłupa.
Ćwiczenie 8 難
Przedmiot: Matematyka
Grupa docelowa:
Podstawa programowa:
Cele operacyjne:
Uczeń:
rozpoznaje w grupie ostrosłupów te, które są ostrosłupami prostymi oraz te, które są
prawidłowe;
korzysta z warunków równoważnych tego, że ostrosłup jest prosty;
przeprowadza proste rozumowanie pomagające ustalić strategię rozwiązania zadania.
Strategie nauczania:
konstruktywizm
konektywizm
Formy pracy:
praca indywidualna
praca w grupach
praca całego zespołu
Środki dydaktyczne:
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Faza realizacyjna:
Faza podsumowująca:
Praca domowa:
Materiały pomocnicze:
Ostrosłupy
Ostrosłup i jego własności
Wskazówki metodyczne:
Jeżeli jest taka możliwość, można przeprowadzić lekcję w pracowni komputerowej tak, by
każdy uczeń przy swoim stanowisku mógł rozwiązać test sprawdzający. Nauczyciel wyjaśnia
wątpliwości i pod koniec lekcji ocenia samodzielną pracę uczniów.