II.

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

1. Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Η άρχουσα τάξη, οι πιο εύποροι

πολίτες. Είχαν ευγενική καταγωγή,
όμως όχι όλοι. Ιδιοκτήτες γης είτε
από κληρονομιά ή από αγορά είτε
από αυτοκρατορική παραχώρηση
γης μαζί με τους εγκατεστημένους σε
Ακτήμονες
Δυνατοί
αυτές παροίκους. Εισέπρατταν ό,τι
θα εισέπραττε το κράτος από τη γη Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι
αυτή. Κατοικούσαν στις πόλεις, αν
και η περιουσία τους ήταν στην
ύπαιθρο. Στην υστεροβυζαντινή
περίοδο αυξήθηκε η πολιτική τους
δύναμη και μειώθηκε η δύναμη του
Αυτοκράτορα.

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Η εκκλησία ήταν καταφύγιο για τους

ανθρώπους σε έναν κίνδυνο, ακόμη και για
τους Αυτοκράτορες. Οι Αυτ/ρες για να
ευνοήσουν τα μοναστήρια έδιναν
προνόμια και δώρα π.χ. χωριά με τις γαίες,
τους κατοίκους και τους φόρους τους = η
εκκλησία έγινε ο πλουσιότερος
Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία
γαιοκτήμονας της υστεροβυζ. περ.
Υπήρχαν μοναστήρια με μικρές εκτάσεις
γης και μονές με τεράστιες κτηματικές
Πάροικοι & Άποροι
περιουσίες. Έτσι, η Eκκλησία εντάσσεται
κατά κάποιο τρόπο στην αριστοκρατική
τάξη, όχι μόνο λόγω μεγάλης περιουσίας,
αλλά και γιατί ως ένα βαθμό τα
συμφέροντα κλήρου- αριστοκρατίας
ταυτίζονταν.

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ο όρος Πάροικος τον 4ο αι. δήλωνε τον

εξαρτημένο εργάτη. Πολλοί πλήρωναν
ενοίκιο για τη γη που καλλιεργούσαν,
όχι όμως όλοι. Απέδιδαν στο κράτος
τις υποχρεώσεις από τη γη . Κατά την
Υστεροβυζαντινή περίοδο, πάροικοι
Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία χαρακτηρίζονταν στην κυριολεξία όλοι
Πάροικοι
οι κάτοικοι μιας περιοχής που ήταν
& Άποροι
κάτω από τη δικαιοδοσία ενός
δυνατού προσώπου με τη μορφή της
πρόνοιας και ήταν εξαρτημένοι από
αυτόν σε ό,τι αφορά τους φόρους, τα
νομικά ζητήματα και την προστασία
τους.

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ανήκαν και αυτοί στους παροίκους ενός

γαιοκτήμονα, αλλά εργάζονταν με
αντιμισθία και δεν είχαν κανένα
περιουσιακό στοιχείο, μερίδιο γης ή ζώα,

Ακτήμονες
όπως οι πάροικοι. Δεν ήταν γραμμένοι

Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι

στους φορολογικούς καταλόγους, γιατί

& Άποροι
μετακινούνταν. Αν παρέμεναν στην ίδια γη
πάνω από 30 χρόνια, γίνονταν πάροικοι=
μόνιμοι καλλιεργητές και μισθωτές.
Πάμφτωχοι και εξαθλιωμένοι αλλά όχι
δούλοι. Στην υστεροβυζαντινή εποχή δεν
υπάρχουν πια δούλοι.

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Αποτελείται από 3 κατηγορίες.

1. ξένοι, Tούρκοι, Kουμάνοι, Λατίνοι,
Oύγγροι και Γερμανοί μισθοφόροι.
2. Στρατιώτες από αγροτικές περιοχές.
Kάθε χωριό και κάθε ιδιοκτησία έπρεπε να
δίνει στο κράτος έναν αριθμό ατόμων είτε
στο στρατό είτε στο ναυτικό ή και στα 2.
Στρατός
3. Οι εγγεγραμμένοι στρατιώτες (
προνοιάριοι ισχυροί και στρατιώτες
Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας
φτωχοί). Οι φτωχοί ήταν υποχρεωμένοι να
στρατεύονται, όταν τους καλούν με
αντάλλαγμα μια δωρεά ή κομμάτι γης. Οι
ισχυροί ήταν αξιωματικοί και ιδιοκτήτες
μεγάλης γης με δικούς τους παροίκους-
στρατιώτες

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Οι έμποροι περιορίστηκαν στο τοπικό και

λιανικό εμπόριο, γιατί το διεθνές εμπόριο
της Αν. Μεσογείου ελέγχεται πια από
τους Ιταλούς. Άλλοτε ενεργούσαν ως
ανεξάρτητοι και άλλοτε συνεργάζονταν
με τους Ιταλούς ως προμηθευτές και

Στρατός Έμποροι
μεσολαβητές τους. Έντονη παρουσία
είχαν στο Αιγαίο και στη Μαύρη
Θάλασσα με κυριότερο είδος εμπορίου το
Βιοτέχνες Αυτοκράτορας
σιτάρι. Απέκτησαν σημαντικό πολιτικό
ρόλο και έγιναν μέλη της αριστοκρατίας.
Ακόμη και μέλη της αυτοκρατορικής
οικογ. ήταν έμποροι και υπήρξαν και
γυναίκες λιανέμποροι ή επενδύτριες.

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Η βιοτεχνία παρήκμασε λόγω

οικονομικών συνθηκών και προτίμησης
των δυτικών προϊόντων και ήταν οικιακή
ή εργαστηριακή. Οι βιοτέχνες
ασχολούνταν με μεταλλοτεχνία,
χαρακτική, ταπητουργία, ξυλουργική,
επιπλοποιία, υαλουργία, βυρσοδεψία,
Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες
παραγωγή παπύρου, υφαντουργία κ, ά.
Κάποιες βιοτεχνικές δραστηριότητες
Αυτοκράτορας
ελέγχονταν απόλυτα από το κράτος ή
αποτελούσαν κρατικό μονοπώλιο π.χ. η
οπλοποιία, η κοπή νομισμάτων, η
παραγωγή και το εμπόριο μεταξιού,
εκκλησιαστικών και κοσμικών
αντικειμένων πολυτελείας.

Βάνα Δουληγέρη
 Μπορείς να προβλέψεις τις κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις της
υστεροβυζαντινής εποχής;
Κάνε τις υποθέσεις σου για τη σύνθεση ή το ρόλο κάθε κοινωνικής ομάδας και μετά κάνε κλικ, για να δεις τη σωστή απάντηση.

Ακτήμονες
Δυνατοί Εκκλησία Πάροικοι & Άποροι

Ο Αυτοκράτορας έχει τυπικά τα

πρωτεία, αλλά ο ρόλος του είναι
αποδυναμωμένος. Σημαντική
πολιτική δύναμη έχουν: Δεσπότες ή
Αντιβασιλείς, μέλη αυτοκρατορικής
οικογένειας. Τοπικοί Άρχοντες,

Στρατός Έμποροι Βιοτέχνες Αυτοκράτορας

Ανώτερη Αριστοκρατία Προνοιάριοι.
Για το λαό όμως παραμένει σύμβολο
ενότητας και προστάτης του
κράτους., Είναι ο έμψυχος νόμος και
φροντίσει για το κοινό καλό. Τα λάθη
του ή τα προβλήματα του κράτους
αποδίδονται στους κακούς
συμβούλους του και στους Δυνατούς.
Βάνα Δουληγέρη
 Αν πλησίασες 1 στα 8,
βλέπεις πολύ μπροστά!

Βάνα Δουληγέρη
 Πηγές:
1. Κοινωνικές εξελίξεις, πολιτική σκέψη και πρακτική,
πολιτισμική ταυτότητα των Βυζαντινών κατά τους 13ο-15ο
αιώνες Ελισάβετ Χατζηαντωνίου, Τμήμα Ιστορίας και
Αρχαιολογίας ΑΠΘ
2. http://www.ime.gr/chronos/

Βάνα Δουληγέρη