Βάνα Δουληγέρη

Η Άννα του Κλήδονα

Διαμαντής Αξιώτης

Θεόδωρος Ράλλης -Ευλάβεια

 Βάνα Δουληγέρη
Με βάση τα τοπωνύμια του κειμένου προσδιορίζουμε τον τόπο
 Βάνα Δουληγέρη
Λαϊκά έθιμα, θρησκευτικές παραδόσεις, κυρίαρχες αντιλήψεις
Μαντέματα σχετικά με την τύχη
 Λαϊκά έθιμα, θρησκευτικές παραδόσεις, κυρίαρχες αντιλήψεις Βάνα Δουληγέρη

Μαντέματα σχετικά με την τύχη

ΡΙΖΙΚΑΡΙΑ
Τα ριζικάρια/ ο κλήδονας: λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις ανύπαντρες κοπέλες η
ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου. Η λέξη από την εποχή του Ομήρου: «κλήδων» = ο προγνωστικός ήχος, ο
συνδυασμός τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων ή πράξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής, στον οποίο αποδιδόταν
προφητική σημασία. Ετυμολογείται σύμφωνα με τους Liddel και Scott ως οιωνός και σημείο προαναγγελτικό. Γενικά εξηγείται
ως μαντική φράση, φωνή με μήνυμα, μαντικός λόγος και μαντικός ψίθυρος
 Βάνα Δουληγέρη
Παρατηρήστε τις εικόνες
Ο γάμος είναι γεγονός:
προσωπικό;
οικογενειακό;
κοινωνικό;
 Βάνα Δουληγέρη

Κάντε το πορτρέτο της Άννας

εντοπίζοντας στο κείμενο:
• τις συνήθειες
• την εξωτερική εμφάνιση
• την καταγωγή
• τα λόγια
• τις ενέργειές της

• τα σχόλια του συγγραφέα

 Βάνα Δουληγέρη
κόρη Μικρασιατών προσφύγων
στερημένη από τις χαρές της ζωής Η Άννα
μεγαλωμένη με το όνειρο να κάνει έναν ρομαντικό
και τυχερό γάμο, για να εκπληρώσει το μοναδικό προορισμό
της ζωής της

περιορισμένη στο σπίτι,

χωρίς κοινωνικές εμπειρίες
χωρίς άλλες εξωτερικές παραστάσεις
πέρα από το οικογενειακό Ο γάμος τής έχει γίνει εμμονή
και το στενό κοινωνικό περιβάλλον
εργατική και νοικοκυρά
θρησκόληπτη
προσκολλημένη στις λαϊκές δοξασίες

μάλλον άσχημη και μεγάλη, για τα πρότυπα της εποχής

αγαθή και απονήρευτη

αφελής και εύπιστη.
 Βάνα Δουληγέρη
Πιστεύετε ότι ο χαρακτήρας της Άννας
την κάνει εύκολο στόχο της φάρσας;
Ποια είναι η καθημερινότητα της γυναίκας; Βάνα Δουληγέρη
Βάνα Δουληγέρη
 Βάνα Δουληγέρη
Εντοπίστε τα χωρία που φανερώνουν τα όνειρα των κοριτσιών και τα όνειρα των αγοριών.
Καταγράψτε τα σε 2 στήλες.
 Εντοπίστε τα χωρία που φανερώνουν τα όνειρα των κοριτσιών και τα όνειρα των αγοριών. Βάνα Δουληγέρη

Εμείς τ' αγόρια μείναμε, φυσικά, κάτι παραπάνω. Να πούμε τα δικά

μας. Όνειρα και πόθοι ασχημάτιστοι ακόμα, μπερδεύονταν με
σκανδαλιές και κατορθώματα. Ξύλινα σπαθιά και τενεκεδένιες ασπίδες
μπλέκονταν με τα άγουρα* στήθια των κοριτσιών που άρχιζαν να
σχηματίζονται κι ακόμα, με τα απλωμένα γυναικεία εσώρουχα της
μπουγάδας, σχέδια για το μεθαυριανό μας μέστωμα,* για τη φυγή μας
στο όμορφο και μεθυστικό άγνωστο, μέσα από φώτα, μουσικές και
ιαχές ατέλειωτων λεωφόρων.
 Τα όνειρα των κοριτσιών και τα όνειρα των αγοριών Βάνα Δουληγέρη

Βλέπετε ομοιότητες ή διαφορές με τη σημερινή εποχή;

 Βάνα Δουληγέρη

Τα κορίτσια ονειρεύονται να μείνουν στο χωριό

Τα αγόρια να φύγουν από το χωριό.
Πώς το εξηγείτε;
 Βάνα Δουληγέρη

«άρχισαν να τρέχουν το κατόπι της τα παιδιά»:

Ποια είναι η κατάληξη της Άννας, που υποδηλώνεται εδώ;

Πώς κρίνετε την στάση των παιδιών απέναντι στην Άννα;

 Βάνα Δουληγέρη
Η γλώσσα- Το ύφος
Ποια είναι η λειτουργία του ασύνδετου σχήματος;

«κρατούσε, σήκωνε, περιέφερε, κράζοντας,

......επέμενε, να βγει να δει, ......να βγουν
να δουν»:
 Βάνα Δουληγέρη
Η γλώσσα-
γλώσσα Το ύφος
Ποια εντύπωση σάς προκαλούν οι φράσεις αυτές;

«στο όμορφο και μεθυστικό άγνωστο, μέσα

από φώτα, μουσικές και ιαχές ατέλειωτων
λεωφόρων».

«αποτραβήχτηκε στην κουρασμένη προσμονή της»

«στα κρυφά και χνοτιασμένα τους όνειρα»

«ελευθερώνονταν τα όνειρα και ανέβαιναν ψηλά»

«οι φλόγες πήγαν ν’ αγκαλιάσουν τη γειτονιά»

Η γλώσσα- Το ύφος Βάνα Δουληγέρη

Με ποια εκφραστικά μέσα καταφέρνει ο αφηγητής

να μας μεταφέρει στη μαγευτική και υποβλητική ατμόσφαιρα
του εθίμου της «νυχτερινής φωτιάς»;
 Βάνα Δουληγέρη
Η γλώσσα- Το ύφος

Ο αφηγητής κάνει υπαινικτικά σχόλια για την ηλικία και την εξωτερική εμφάνιση της Άννας.
Μπορείτε να τα επισημάνετε;

Σχολιάστε το ύφος αυτής της έμμεσης περιγραφής της Άννας:

είναι κωμικό, μελαγχολικό, κάτι άλλο;

«Πάντως, η Άννα μας από κείνη τη μέρα και κάθε πρωινό, μετά, καλοντυμένη και στολισμένη φρεγάτα
με σκουλαρίκια, γιορντάνια, μπακίρια κι ό,τι άλλο είχε ή έβρισκε, ξεκινούσε για ψωμί, παίρνοντας
σβάρνα όλους τους φούρνους, Αγίας Βαρβάρας, Πεντακοσίων, Σούγιολου και βάλε.»:
Να δικαιολογήσετε τη χρήση της κτητικής αντωνυμίας. Τι δηλώνει, κατά τη γνώμη σας;
 Βάνα Δουληγέρη
Η γλώσσα- Το ύφος
Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας αποδίδοντας τα λόγια της Άννας σε ευθύ λόγο;

«Ψωμάς. ψωμάς. φούρναρης, καλέ. Να,

ολοφάνερο το σημάδι.».
Κι η Άννα με την πουκαμίσα και χωρίς τη
σκούπα στο χέρι αυτή τη φορά, καταμεσής
του απότομου κατήφορου, κρατούσε το σινί,
το σήκωνε και το περιέφερε κράζοντας να
βγει όλη η γειτονιά, να δει το θαύμα.
«Φούρναρης, καλέ. Να, ο Αϊ-Γιάννης το
'δειξε... Ψωμάς... ψωμάς...κοιτάχτε...»:
 Βάνα Δουληγέρη
Η γλώσσα- Το ύφος

λέξεις λαϊκές λέξεις σπάνιες

χάχανα λέξεις της ντοπιολαλιάς
άραγες τελεσματική
τσιρίδα αγγούραρος
τσογλανοπαρέα μονοστέφανες
χνοτιασμένα φιρφιρής
και βάλε ξενεφάνει
χαΐρι ριζικάρια
σινί
Η γλώσσα- Το ύφος Βάνα Δουληγέρη

Ποιητικές εκφράσεις Έντονη εικονοπλασία Πλούσια εκφραστικά μέσα

Ποιητικά επίθετα
παρομοιώσεις
«να δροσιστούν στο αεράκι της μαγεμένης οπτικές
νύχτας, της μοίρας και του θαύματος»
ακουστικές προσωποποιήσεις
«στα κρυφά και χνοτιασμένα τους όνειρα» οσφρητικές ασύνδετα σχήματα
«νυχτερινές φωτιές», «εξαίσιας νύχτας», κινητικές κλιμακωτό σχήμα
«πόθοι ασχημάτιστοι», «μεθαυριανό
μέστωμα» μεταφορές
 Βάνα Δουληγέρη
H φάρσα

Τι διαχωρίζει το αστείο από τη φάρσα;

Έχετε κάνει κάποια φάρσα, για την οποία μετανιώσατε;
Σας έχουν κάνει φάρσα, για την οποία αισθανθήκατε πολύ άσχημα;
Ποια είναι τα όρια της φάρσας;
Χωρατό, αστείο, φάρσα, πλάκα: είναι το ίδιο πράγμα;
 Βάνα Δουληγέρη
Πώς αξιολογούσε ο συγγραφέας τη φάρσα κατά την παιδική του ηλικία και
πώς κατά τα χρόνια της ενηλικίωσης;

Πού, νομίζετε, οφείλεται η διαφορά;

🔻στην ωριμότητα του συγγραφέα;
🔻στην επίγνωση των συνεπειών της φάρσας;
🔻σε κάτι άλλο;
 Βάνα Δουληγέρη

Συμπληρώστε τη φράση:
Τα παιδιά σηκώνονται από το θρανίο και γράφουν τη δική τους λέξη στον πίνακα

Όταν ο σκοπός μιας φάρσας είναι να νιώσει ο άλλος ντροπιασμένος, τρομοκρατημένος ή προσβεβλημένος,

τότε είναι πράξη είναι

 Βάνα Δουληγέρη

Δραστηριότητες
 Βάνα Δουληγέρη

1 Σώστε την Άννα

Μετασχηματίστε την ιστορία, όπως θέλετε*, ώστε η Άννα να
σωθεί: να βρει τον εαυτό της και να ζήσει ευτυχισμένη.

* Βάλτε ένα πρόσωπο της ιστορίας να δρα με άλλο τρόπο

* Δώστε άλλη εξέλιξη στην ιστορία

2
Βάνα Δουληγέρη

Κάντε τη γνώμη σας ν’ ακουστεί

Γράψε ένα σύνθημα στον τοίχο
ως συμβουλή για την Άννα ή για την παρέα των αγοριών

Τα παιδιά σηκώνονται από το θρανίο και γράφουν τη δική τους λέξη στον πίνακα
Εναλλακτικά δημιουργούν ηλεκτρονική ή χειρόγραφη αφίσα ως εργασία για το σπίτι
 Βάνα Δουληγέρη

3 Μίλησε στην Άννα

Γράψε ένα γράμμα στην Άννα
από τη δική σου σκοπιά και εποχή.
 Βάνα Δουληγέρη

4 Γίνε ο συγγραφέας
Διαλέξτε ένα από τα παρακάτω:
Ο συγγραφέας γράφει στο ημερολόγιό του για τη φάρσα
α. την άλλη μέρα το πρωί
β. μετά από χρόνια
Αξιοποιήστε χωρία του κειμένου και εμπλουτίστε τα με σκέψεις,
σαν να είστε το αγόρι που συμμετείχε στη φάρσα.
 Βάνα Δουληγέρη

Βιβλία
του
συγγραφέα
 Βάνα Δουληγέρη
Εικαστικό υλικό
Θεόδωρος Ράλλης
Mikonos 1951. David Seymour
Λεύκωμα: Μέτσοβο. Κώστας Μπαλάφας
Οι Καρυάτιδες της Λευκάδας. Κώστας Μπαλάφας
Καβάλα 1950. Δ. Χαρισιάδης
Τάκης Τλούπας, Συλλογή Π. Κοντέλλη
Robert Doisneau Shop Window, 1947
Volendam, Paesi Bassi, 1947, Henk Jonker.

Ηλεκτρονικές Πηγές
https://www.anexitilo.net/2015/09/1950_9.html
http://mykavala.blogspot.com/2013/05/blog-post_6.html
Getty Images