ΑΝΑΤΟΜΙΑ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ

ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΖΩΩΝ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Προσοχή: Οι παρουσιάσεις μαθημάτων αποτελούν βοήθημα

παρακολούθησης των παραδόσεων και δεν υποκαθιστούν την
παραδοτέα ή την εξεταστέα ύλη

1
 Οστεολογία

• Ο κλάδος της ανατομίας που αφορά τη

μελέτη των οστών που συνδέονται μεταξύ
τους με τις αρθρώσεις και σχηματίζουν
τον σκελετό

2
Ο σκελετός επιτελεί τις ακόλουθες
λειτουργίες

– Στήριξη
– Κίνηση (σε συνεργασία με τις αρθρώσεις
και τους μυς)
– Προστασία: σχηματίζει κοιλότητες όπου
φυλάγονται ευπαθή όργανα (κρανίο –
εγκέφαλος)
– Αποθήκη θρεπτικών συστατικών (Ca+2)
3
 Τα οστά διακρίνονται βάσει
σχήματος σε
1. Επιμήκη
– Διάφυση (κυρίως σώμα) και
δύο επιφύσεις (άκρα), που
ενώνονται μεταξύ τους με
την παρεμβολή των
συζευκτικών χόνδρων
– Μέσα στη διάφυση
σχηματίζεται κοιλότητα, ο
μυελώδης αυλός, που
περιέχει το μυελό των οστών
(αιμοποιητικό όργανο)
4
2. Πλατιά (οστά του
κρανίου, ωμοπλάτη)

3. Βραχέα (οστά του καρπού,

κοκκυγικοί σπόνδυλοι)

5
 Σύσταση των οστών
Η οστέινη
Τα οστά αποτελούνται
Η οστέινη ουσία
από
ουσία στο επιφανειακά
οστίτη ιστό
βάθος είναι είναι συμπαγής
σπογγώδης

6
 Αγγεία και νεύρα των οστών
• Τα οστά, με εξαίρεση τις αρθρικές τους
επιφάνειες, περιβάλλονται από ινοελαστική
μεμβράνη, το περιόστεο, που περιέχει άφθονα
αιμοφόρα αγγεία, λεμφαγγεία και νεύρα
• Κάθε οστό, εκτός από τα περιόστεα αγγεία,
διαθέτει και 1-2 τροφοφόρες αρτηρίες που
εισδύουν στα οστά από τα τροφόρα τρήματα
• Οι φλέβες συνήθως εξέρχονται από τρήματα της
επιφάνειας των επιφύσεων

7
 Η αύξηση των οστών γίνεται
– Σε μήκος από τους
συζευκτικούς χόνδρους,
που μετά την
ολοκλήρωση της
οστέωσης,
οστεοποιούνται

- Σε πλάτος από την εσωτερική

οστεογενετική στιβάδα του
περιόστεου

8
 Σκελετός
Περιλαμβάνει τα οστά
• Κρανίο
• Σπονδυλική στήλη
• Θώρακας
• Πρόσθια άκρα
• Οπίσθια άκρα
9
 Το κρανίο διακρίνεται στο
• Κυρίως κρανίο, και το
• Προσωπικό κρανίο

10
 Το κυρίως κρανίο
Παρουσιάζει
α) μια κοιλότητα, το κύτος του κρανίου, που φιλοξενεί τον εγκέφαλο,
την παρεγκεφαλίδα και τον προμήκη μυελό

11
Β) Τα Οστά της βάσης:
• Ινιακό
• Σφηνοειδές:
• Ηθμοειδές: βρίσκεται
στο εσωτερικό του Κροταφικό
κρανίου (πίσω από το
ζυγωματικό) και είναι
παπυρώδες
• 2 κροταφικά: Κάθε
κροταφικό αποτελείται
από το λεπιδοειδές, το
λιθοειδές και το
τυμπανικό οστό.
Ινιακό

12
Τα Οστά του θόλου:
• 2 μετωπιαία: είναι
πολύ ανεπτυγμένα στα
μηρυκαστικά και
παρουσιάζουν τους
γόμφους των κεράτων
Στα μικρά μηρυκαστικά
το κέρατο φύεται πάνω
και πίσω από τον
οφθαλμικό κόγχο
• 2 βρεγματικά

13
 Προσωπικό κρανίο
• Παρουσιάζει την
κοιλότητα του στόματος,
και μαζί με το κυρίως
κρανίο,
– το κύτος της ρίνας:
χωρίζεται με το χόνδρινο
ρινικό διάφραγμα σε
αριστερή και δεξιά ρινική
κοιλότητα
– τους οφθαλμικούς κόγχους
14
• Προσωπικό κρανίο
– Αποτελείται από τα ακόλουθα οστά
• 2 δακρυϊκά
• 2 ζυγωματικά
• 2 ρινικά
• 2 υπερώια
• 2 πτερυγοειδή
• Ύνιδα
• Ρινικές κόγχες (άνω, κάτω και μέση)
• Διφυής άνω γνάθος: κάθε οστό
παρουσιάζει από μία υπερώια
απόφυση. Οι 2 υπερώιες αποφύσεις
σχηματίζουν τη σκληρή υπερώα που
αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της
οροφής της κοιλότητας του στόματος
• 2 τομικά ή μεσογνάθια
• Διφυής κάτω γνάθος: συντάσσεται
με το κροταφικό οστό σε κάθε
πλάγιο, στην κροταφογναθική
διάρθρωση και είναι το μόνο κινητό
οστό
15
 Σπονδυλική στήλη
• Αποτελείται από σπονδύλους (βραχέα
οστά), που συνδέονται μεταξύ τους με
την παρεμβολή ινοχόνδρινων
μεσοσπονδυλίων δίσκων, και στα
παραγωγικά ζώα τοποθετείται
οριζόντια και παρουσιάζει 3
κυρτώματα (αυχενικό, ραχιαίο και
ιεροκοκκυγικό)
• Οι σπόνδυλοι διακρίνονται, από
εμπρός προς τα πίσω, σε αυχενικούς,
θωρακικούς, οσφυϊκούς, ιερούς και
κοκκυγικούς

16
• Οι περισσότεροι
σπόνδυλοι (εκτός από
τους κοκκυγικούς)
παρουσιάζουν ένα
σώμα, ένα σπονδυλικό
τρήμα και ένα τόξο που
φέρει 4 αρθρικές
αποφύσεις (2 πρόσθιες
και 2 οπίσθιες) και 3
μυϊκές (ακανθώδης και
διφυής εγκάρσια)

17
• Όλα τα σπονδυλικά τρήματα
σχηματίζουν το σπονδυλικό
σωλήνα, μέσα στον οποίο
τοποθετείται ο νωτιαίος μυελός
• Ανά δύο οι σπόνδυλοι
σχηματίζουν από ένα ζεύγος
πλαγίων σπονδυλικών
τρημάτων, για την έξοδο των
συζυγιών των νωτιαίων
νεύρων, που εκφύονται από το
νωτιαίο μυελό 18
 Θώρακας
• Τα οστά του θώρακα
σχηματίζουν μια ατελή
κοιλότητα τη θωρακική (ή
κύτος του θώρακα)
• Τα οστά του θώρακα
περιλαμβάνουν τους
θωρακικούς σπονδύλους, τις
πλευρές και το στέρνο
• Κάθε πλευρά, πλευρικό
χόνδρο, γνήσια πλευρά, νόθα
πλευρά

19
• Οστά της ωμικής ζώνης
– Κλείδα: υποπλασμένη
στα παραγωγικά Οστά των πρόσθιων
θηλαστικά
– Ωμοπλάτη: άκρων
(ωμοπλατιαία άκανθα)
• Βραχιόνιο οστό:
• Οστά του αντιβραχίου
– Κερκίδα
– Ωλένη: (ωλέκρανο)
• Οστά του καρπού:
• Οστά του μετακαρπίου
• Δάκτυλοι

20
 Οστά των οπισθίων άκρων
Οστά της πυελικής ζώνης
Τα δύο ανώνυμα , ηβοϊσχιακή
σύμφυση
Κάθε ανώνυμο αποτελείται από
το λαγόνιο, το ηβικό και το
ισχιακό
Στο σημείο ένωσης αυτών των
οστών υπάρχει η κοτύλη
(αρθρική επιφάνεια)
Μεταξύ του ηβικού και του
ισχιακού σχηματίζεται το
θυροειδές τρήμα

21
• Μηριαίο οστό και
επιγονατίδα
• Οστά της κνήμης
– Κνήμη
– Περόνη
• Οστά του ταρσού:
αποτελείται από τον
άνω στίχο
(αστράγαλος και
πτέρνα) και τον κάτω
στίχο
(σκαφοκυβοειδές, έξω
και έσω σφηνοειδές)
• Οστά του
μεταταρσίου
• Δάκτυλοι
22
Συνδεσμολογία ή Αρθρολογία

Το τμήμα της ανατομικής

που εξετάζει
τις συνδέσεις μεταξύ των οστών

23
 ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ (βάσει κινητικότητας)
• Συναρθρώσεις
– ο ιστός που συνδέει τα οστά βρίσκεται ανάμεσα
στις επιφάνειες επαφής
– η άρθρωση έχει πολύ μικρή ή καθόλου
κινητικότητα

• Αμφιαρθρώσεις
– ο ιστός που συνδέει τα οστά είναι ινώδης χόνδρος
– περιορισμένη κινητικότητα
– η παρεμβολή έχει τη μορφή στιβάδας ή δίσκου
– μεσοσπονδύλιοι δίσκοι

• Διαρθρώσεις
– ο ιστός προσφύεται γύρω από τα άκρα των οστών
– επιτρέπουν διάφορες κινήσεις: ολίσθηση, στροφή,
κάμψη, έκταση, προσαγωγή, απαγωγή και
περιαγωγή

24
 ΔΙΑΡΘΡΩΣΕΙΣ

Διακρίνουμε κύρια μέρη

1. Αρθρικές επιφάνειες
2. Αρθρικός θύλακος
3. Αρθρική κοιλότητα

25
 Μυολογία
• Λείοι μύες
– Τοιχώματα σπλάχνων και αγγείων
(όχι αυτοτελή όργανα)
– Απροαίρετη κίνηση (αυτόνομο
νευρικό σύστημα)

• Γραμμωτοί (σκελετικοί) μύες

– Προσφύονται συνήθως επί των
οστών
– Προαιρετική κίνηση (κεντρικό
νευρικό σύστημα)

• Καρδιακοί μύες
– Μυοκάρδιο
– Αυτόματη, ρυθμική και
απροαίρετη κίνηση 26
 Γραμμωτοί μύες (1)
• Αποτελούν το κρέας - 45% ΖΒ ανάλογα με
– φυλή,
– ηλικία,
– φύλο,
– υγιεινή και θρεπτική κατάσταση του
ζώου

• Ο αριθμός ποικίλλει ανάλογα με το είδος:

400-500
27
 Γραμμωτοί μύες (2)
• Συμμετέχουν
– στην κίνηση,
– τη διαμόρφωση του σχήματος του
σώματος,
– στην πρόσληψη τροφής, και
– στην αναπνοή
• Μερικοί γραμμωτοί μύες συμμετέχουν στη σχηματισμό
σπλάχνων ή αισθητήριων οργάνων (γλώσσα, λάρυγγας,
οφθαλμός, ους ...)

28
 Γραμμωτοί μύες (3)
Ανατομικά ένας μυς αποτελείται από
• Έκφυση: πρόσφυση στο σχετικά πιο
ακίνητο οστό
– ανάλογα με τον αριθμό των εκφυτικών
κεφαλών: δικέφαλοι, τρικέφαλοι,
τετρακέφαλοι

• Κατάφυση: πρόσφυση στο σχετικά

πιο κινούμενο οστό
– ανάλογα με τον αριθμό: δισχιδής,
τρισχιδής...

• Γαστέρα: μέσο τμήμα

29
 Γραμμωτοί μύες (4)

Ανάλογα με το σχήμα διακρίνουμε

– Μακρείς: ατρακτοειδείς, κυλινδρικοί ή
ταινιοειδείς- στα άκρα
– Βραχείς: ποικίλο σχήμα- σπονδυλική
στήλη
– Πλατείς: κεφαλή, τράχηλος, θώρακας και
κοιλία
– Σφιγκτήρες: κυκλικοί, περιβάλλουν τα
ανοίγματα του σώματος (πρωκτό)
30
 Γραμμωτοί μύες (5)
• Ανάλογα με τη λειτουργία διακρίνουμε
– Καμπτήρες, εκτείνοντες, προσαγωγούς,
απαγωγούς, πρηνιστές (στρέφουν προς τα έσω),
υπτιαστές (στρέφουν προς τα έξω), σφιγκτήρες,
ανευρύνοντες, ανελκτήρες, καθελκτήρες,
τείνοντες ή διατείνοντες
– Πρωταγωνιστές, ανταγωνιστές και
συναγωνιστές μύες
– Ερυθρούς: βραδεία σύσπαση μεγάλης
διάρκειας (στάση σώματος)
– Λευκούς: ταχεία σύσπαση μικρής διάρκειας

31
 Διάφραγμα
• Στα θηλαστικά διαχωρίζει τη
σωματική κοιλότητα σε
θώρακα και κοιλία
• Παρουσιάζει τρία τρήματα
– Αορτικό: αορτή, άζυγη φλέβα
και θωρακικός πόρος
– Οισοφαγικό: οισοφάγος,
ραχιαίο και κοιλιακό
πνευμονογαστρικό στέλεχος
και αναστομωτικοί κλάδοι των
οισοφαγικών αρτηριών
– Τρήμα οπίσθιας κοίλης φλέβας

32
 Τένοντες
• Οι προσφύσεις (έκφυση και κατάφυση) των μυών
γίνονται με τένοντες (ίνες πυκνού συνδετικού ιστού
που αποτελούν συνέχεια των μυϊκών ινών)
• Οι τένοντες έχουν υπόλευκη ή υποκίτρινη χροιά
και εξαιρετική στιλπνότητα
• Οι τένοντες είναι κυλινδρικοί και σχοινιοειδείς-
όταν είναι πλατείς ονομάζονται απονευρώσεις

• Οι τένοντες διακρίνονται σε
– Εκφυτικούς,
– Καταφυτικούς, και
– Διάμεσους: διαιρούν τη γαστέρα σε δύο μέρη, οπότε οι
μύες ονομάζονται διγάστορες 33