ПРОИЗВОДСТВО НА

РАДИОНУКЛИДИ
КОИ СЕ КОРИСТАТ ЗА
ХУМАНИ ЦЕЛИ

Радиофармација
Учебна 2020/2021 Проф. Емилија Јаневиќ
 НАЧИНИ НА ВРЗУВАЊЕ НА РАДИОНУКЛИДИТЕ
РАДИОФАРМАЦЕВТСКИ ПРЕПАРАТИ

РАДИОНУКЛИД
РАДИОФАРМАЦЕВТИК

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА /

ЛИГАНД)

ОПТИМАЛНА СЕЛЕКЦИЈА НА ЛИГАНД И СООДВЕТЕН НУКЛИД – КРИТИЧЕН ЧЕКОР ЗА

УСПЕШНА ДИЈАГНОСТИКА И/ИЛИ ТЕРАПИЈА

ВРЗУВАЊЕТО И ЛОКАЛИЗАЦИЈАТА ВО ОРГАНИ ИЛИ ЛЕЗИИ – НИЗА НА ПРОЦЕСИ КОИ

СЕ ВРЗАНИ СО ПРИНЦИПИТЕ НА АДМЕ
 РАДИОНУКЛИД – гама емитер
РАДИОФАРМАЦЕВТИК

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)

ВИЗУЕЛИЗАЦИЈА

РАДИОНУКЛИД – бета емитер / алфа емитер

РАДИОФАРМАЦЕВТИК
ТЕРАПИЈА

( ВИСОКО СПЕЦИФИЧНА МОЛЕКУЛА / ЛИГАНД)

Улогата на радиофармацевтските препарати во нуклеарната
медицина

дијагностика

дијагностика по терапија
Производство на вештачки добиени радионуклиди

Постојат три вообичаени начини за производство на вештачки произведени

радионуклиди, кои потоа се користат во радионуклидната слика.

1. озрачување на материјали во нуклеарен реактор

2. користење на медицински циклотрон / акцелератор

3. генераторски системи
Нуклеарен реактор
• Нуклеарниот реактор произведува топлинска енергија со
контролирана фисија. Топлината што се создава во рамките на
реакторот ја зголемува температурата на течноста за ладење, што
пак се користи за загревање на водата за производство на пареа.

• Контролираната фисија се произведува со употреба на неутрони

од фисијално распаѓање за да се добие понатамошна фисија кај
други атоми.
• На ваков начин може да се постави одржлива реакција каде еден
неутрон ослободен за време на фисијата на јадрото ќе
комуницира со друго јадро за да произведе фисија на тоа јадро и
ослободување на дополнителни неутрони.
 Поедноставен дијаграм на реактор

контролна шипка

течност за ладење

штитник

модератор

ураниумско гориво
разменувач контролни шипки
на топлина

бетонски заштитен сад / ѕид

пареа

разменувач
на топлина

вода

графитен модератор
Нуклеарен
реактор
Нуклеарен реактор
• Јадрото на 235 Ураниум се подложува на спонтана фисија во полесни фрагменти кои истовремено
испуштаат два или три фисиони неутрони.

• Овие фисиони неутрони потоа стапуваат во интеракција со 235U за да се произведе високо

нестабилниот 236U кој предизвикува фисија - настан со самоодржлива реакција на нуклеарниот
ланец

• Материјалите можат да се спуштат во лежиштата во реакторот за да бидат озрачени од

неутроните. Неутронскиот прифат потоа создава изотопи на целниот елемент

• Фисионата активност може да се контролира со контролни шипки кои ги обиколуваат јадрата и

се направени од материјал што ги апсорбира неутроните без да предизвикаат повторна фисија
(на пр. кадмиум или бор)

• Прачки кои се модератори се направени од материјал што ги успорува неутроните од енергетска

фисија. Побавните неутрони се поефикасни при започнување на дополнителна фисија.
 Радионуклиди добиени со неутронска активација

• Неутроните се додаваат на изотопите што создаваат тежок изотоп

кој генерално е над линијата на стабилност. Ова значи дека тие
имаат тенденција да се распаѓаат во β-емисија.

• Само многу мал дел од целните јадра се активираат

• Недостаток на нуклеарниот реактор е релативно нискиот принос

на саканиот радиоизотоп и значителното производство на други
радиоизотопи.
Радиоизотопи добиени од реактор

- Molybdenum-98 - што се користи во циклотроните за производство

на молибден-99 што се распаѓа на technetium-99m

- Iodine-131 - се користи при лекување и визуелизација на

тироидната жлезда

- Xenon-133 – се користи за белодробни вентилациони студии. Има

време на полураспаѓање од 5 дена и може да се транспортира
лесно за разлика од Кrypton-81m (време на полураспаѓање од 13
секунди)
Видови на акцелератори

- Линеарен акцелератор
- Спирален акцелератор (циклотрон
Ленеарен акцелератор
на честички
Анимација што покажува како работи линеарен акцелератор.
Забрзаните честички (црвени точки) се претпоставува дека имаат позитивно полнење.
Графикот V (x) го покажува електричниот потенцијал по оската на забрзувачот во секоја точка од
времето. Поларитетот на RF напонот се менува бидејќи честичката минува низ секоја електрода, така
што кога честичката ќе го премине секој процеп од електричното поле (Е, стрелки) има правилна насока
за негово убрзување
Анимацијата покажува дека една честичка се забрзува во секој циклус; кај реалните акцелератори се
вбризгуваат голем број честички и го забрзуваат секој циклус.
Акцијата е прикажана енормно забавена .
Производство на радиоизотопи со циклотрон
Циклонот кој се користи во нуклеарната медицина за производство на вештачки
радионуклиди со бомбардирање на стабилни материи.

Цикотронот се состои од вакумиран цилиндер кој има јонски извор сместен во неговиот
центар. Јони од овој извор се под влијание на силни аксијални и радијални магнетни
полиња. Ова предизвикува забрзување на јоните во кружни патеки со зголемување на
радиусот.
Овој јонски зрак постигнува значителна брзина и може да се направи интеракција со
материјалите поставени на излезната порта на циклотронот. Оваа интеракција
предизвикува нуклеарни промени во овие материјали, на кој начин може да се
произведат неутрон-дефицитни јадра кои се способни за емисија на позитрони.
Овие материјали ја формираат основата на радиофармацевтските производи што се
користат при визуелизација со позитронско емисиона томографија (ПЕТ).
Шематски приказ на циклотрон
 Комерцијално достапни циклоторни
GE PETtrace IBA Cyclone® 18/9 -HC Siemens Eclipse HP ACS TR 19/9
16 MeV protons 18 MeV protons 11 MeV protons 19 MeV protons
8 MeV deuterons (option) 9 MeV deuterons 60 μA (x2)max. current 9 MeV deuterons
60 μA max. current 150 μA max. current MAX. POWER: 660 W (x2) >300 μA current
ACS TR 19/9
MAX. POWER: 960 WIBA CycloneMAX.
18/9 -HC
POWER: 2700 W
® MAX. POWER: ~ 6000 W

18 MeV protons Siemens Eclipse HP 19 MeV protons

9 MeV deuterons
9 MeV deuterons GE PETtrace
150 μA max. current

>300 μA current
MAX. POWER: 2700 W 11 MeV protons
16 MeV protons
60 μA (x2)max. current MAX. POWER: ~ 6000 W
8 MeV deuterons (option)
60 μA max. current
MAX. POWER: 660 W (x2)

MAX. POWER: 960 W

Генераторски системи
Радиоактивниот родител е радиоактивен изотоп со подолг полуживот кој се добива
најчесто во нуклеарен реактор, а со негово распаѓање се добива радиоактивен потомок
со краток полуживот. Радиоактивниот потомок се издвојува на соодветен раствор
(елуенс) со негово поминување (елуирање) низ генераторската колона и со собирање на
добиениот радиоактивен елуат.

Услови кои треба да ги исполнуваат генераторските системи

Радиоактивниот потомок треба да има:
- Т1/2 помало од 24 часа и да е многу помало од Т1/2 на родителот;
- погодна енергија на зрачење, чиста гама емисија и енергија на зрачење да е 0.1-0.4
МеВ;
- висока специфична активност;
- соодветен облик за приспособен на начинот на апликација
 Генераторски системи
Шишенце со елуент
Колоната од алуминиум оксид на (стерилен физиолошки раствор)
кој е адсорбиран молибден-99 со
полуживот од 67 часа кој се распаѓа
за да формира технетиум-99м со Стерилен филтер
за воздух
време на полураспад од 6 часа.
Заштита за шишенце за
радиоактивен елуат

Вакумирано шишенце за
радиоактивен елуат
(натриум пертехнетат)

Молибденско/алуминиумска колона

Оловна заштита
Пластична обвивка
99Mo/99mTc генератор
99Mo/99mTc generator

елуција “milking” на генератор

99mTc – технециум

- Се користи за дијагностика / СПЕКТ

- Чист гама емитер,
- Енергија од 140 KeV (98%)
- Т1/2 – 6 часа
- Добра биорасположивост
- Едноставно добивање
- Многуобразна хемија
 елуент - NaCl
Родител - 99Mo
Елуција на
99Mo/99mTc генератор
- Добивање на
99mTc-пертехнетат

колона
потомок - 99mTc