Μαριντίνα Θεοφιλοπούλου - Β3 - 1ο Λυκείου Σπάρτης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στα πλαίσια μιας εργασίας για το μάθημα της
Φιλοσοφίας αποφάσισα να γράψω για τη ζωή
και το έργο του Αριστοτέλη όταν ξαφνικά μια
άγνωστη κοσμική δύναμη μου τον έφερε στο
δωμάτιο μου.
Δέος και φόβος με κατέλαβε μόλις τον
πρωτοαντίκρισα καθώς με ξάφνιασε αυτή η
απρόσμενη επίσκεψη στο δωμάτιό μου.
Καθώς γνώριζε τι θα τον ρωτούσα ξεκίνησε να
μου αφηγείται την ιστορία της ζωής του.
Τον ευχαριστώ για την προσφορά του και για το
χρόνο που μου διάθεσε και πραγματικά κι εγώ
πιστεύω ότι κάθε κατοπινός επιστήμονας του
οφείλει κάτι.
Μαριντίνα Θεοφιλοπούλου
 Αριστοτέλης
Γεννήθηκα στα Στάγειρα της Χαλκιδικής το 384 π.Χ., 55 χιλιόμετρα,
ανατολικά, από τη σημερινή Θεσσαλονίκη. Ο πατέρας μου ο Νικόμαχος
ήταν γιατρός, προσωπικός φίλος και σύμβουλος του βασιλιά Αμύντα Γ΄,
πατέρα του Φιλίππου Β΄ της Μακεδονίας. Πέρασα τα παιδικά μου χρόνια
στην Πέλλα, στη μακεδονική βασιλική Αυλή.
Καθώς σου αρέσει η Βιολογία, έχω να σου πω ότι το ενδιαφέρον μου, εν
μέρει, για αυτήν και την Ανατομία, το απέκτησα από τον πατέρα μου, τον
οποίο και βοηθούσα στο έργο του όταν ήμουν μικρός. Στη περίπτωση που
το ξεχάσω έχω να σου πω ότι παντρεύτηκα βιολόγο τη Πυθιάδα, ανιψιά
και θετή κόρη του μαθητή μου Ερμία.
Έχασα πρόωρα τους γονείς μου και την κηδεμονία μου ανέλαβε ο φίλος
και γαμπρός του πατέρα μου, Πρόξενος, που με μεγάλωσε σαν δικό του
παιδί.
Σε ηλικία 17 ετών πηγαίνω να σπουδάσω στην
Ακαδημία του Πλάτωνα στην Αθήνα, όπου
μυούμαι βαθμιαία στα μυστικά της
φιλοσοφίας, επί 20 χρόνια μέχρι τη χρονιά
που πέθανε ο δάσκαλός μου. Εκεί συνδέθηκα
τόσο με τον ίδιο τον Πλάτωνα όσο και με τον
Εύδοξο, τον Ξενοκράτη και άλλους στοχαστές.
Θυμάμαι τον Πλάτωνα με ονόμαζε "νουν της
διατριβής" και το σπίτι μου "οίκον
αναγνώστου".
Παράπονο μου, ουδέποτε απέκτησα πολιτικά
δικαιώματα στη Αθήνα ακόμα και όταν η
φήμη μου εδραιώθηκε, πάντοτε ήμουν ένας
ξένος γι’ αυτούς.
 Μετά τον θάνατο του Πλάτωνα,
φεύγω από την Αθήνα για να
καταλήξω μετά από πρόσκληση του
Φίλιππου Β’ βασιλιά της
Μακεδονίας, να αναλάβω το 343 π.Χ.
για επτά χρόνια την εκπαίδευση του
γιου του Αλέξανδρου, που ήταν τότε
μόλις 13 χρονών. Με προθυμία
άρχισα το έργο της αγωγής του
νεαρού διαδόχου, στη Μίεζα, σε
κάμποση απόσταση από την
πρωτεύουσα Πέλλα και φρόντισα να
του μεταδώσω το πανελλήνιο πνεύμα
και χρησιμοποίησα ως παιδευτικό όργανο τα ομηρικά έπη και έργα της ελληνικής
γραμματείας. Το ομηρικό ιδεώδες:  «Πάντα να αγωνίζεσαι να γίνεις καλύτερος»
του το επαναλάμβανα συνέχεια σε κάθε δραστηριότητά του. Του αφιέρωσα το
έργο μου Περί βασιλείας, με προτροπές για ορθή άσκηση της εξουσίας.
 Για το Μέγα Αλέξανδρο τον θρυλικό στρατηλάτη, ένα έχω να
σου πω, στήριξα την επιθυμία του να εισβάλλει στην Περσία,
αλλά ως πολιτικός δάσκαλός του απέτυχα πλήρως! Δεν με
εντυπωσίασε καθόλου η νέα μορφή διακυβέρνησης που
εγκαινίασε μετά τις κατακτήσεις του, επιδιώκοντας τη μόνιμη
συνύπαρξη Ελλήνων και «βαρβάρων». Πιστεύω ακόμα και
τώρα ότι η δουλεία είναι φυσικός θεσμός και ότι όλοι ο
βάρβαροι, δηλαδή οι μη Έλληνες ήταν σκλάβοι εκ φύσεως.
Έμεινα στη μακεδονική αυλή έξι χρόνια κι όταν ο Αλέξανδρος
αποκατέστησε την ησυχία στη νότια Ελλάδα, πήγα στην
Αθήνα το 335 π.Χ. και ίδρυσα τη δική μου σχολή

το «Λύκειον» μεταξύ του λόφου του Λυκαβηττού και του ποταμού Ιλισού, κοντά
στην πύλη του Διοχάρη. μεταξύ του λόφου του Λυκαβηττού και του ποταμού
Ιλισού, κοντά στο ναό του Λυκείου Απόλλωνα. Ουσιαστικά αυτή τη χρονική στιγμή
αρχίζει η πιο γόνιμη περίοδος της ζωής μου.
Με χρήματα που μου έδωσε άφθονα ο Αλέξανδρος, έχτισα μεγαλόπρεπα οικήματα
και στοές, που ονομάζονταν "περίπατοι". Για αυτό η σχολή μου ονομάστηκε
Περιπατητική Σχολή και οι μαθητές μου «Περιπατητικοί».
Στο διάστημα των δεκατριών ετών που διηύθυνα το Λύκειο, έγραψα σημαντικά
έργα. Δίδασκα ότι είναι «τρεις οι θεωρητικές φιλοσοφίες: τα μαθηματικά, η
φυσική και η θεολογική (ή πρώτη φιλοσοφία)». Παράλληλα, άρχισα την
οργάνωση της έρευνάς μου και την ταξινόμηση των επιστημών. Η σχολή έγινε
περίφημο κέντρο επιστημονικής έρευνας.
Έγραψα συνολικά 400 περίπου βιβλία.
Σε αντίθεση με τον Πλάτωνα, δεν εμπιστεύτηκα την καθημερινή γλώσσα με τις
ασάφειες της και τα στολίδια της. Πιστεύω ακόμα και σήμερα ότι για τη
φιλοσοφία απαιτείται ειδικό λεξιλόγιο και ιδιαίτερος
τρόπος έκφρασης, που στηρίζεται στη σαφήνεια.
Μάλιστα μερικές φορές είναι αναγκαίο να πλάθουμε
καινούργιους όρους, όταν δεν υπάρχει λέξη που να
μπορεί να αποδώσει σωστά κάποιο νόημα.
Καθιέρωσα όρους όπως: «ύλη», «κατηγορία», «συλλογισμός»,
«ενέργεια», «δύναμις», «φυσική», «λογική», «εντελέχεια», «συμβεβηκός»,
ορολογίες που χρησιμοποιούνται ακόμη και στην εποχή σου.
Πρέπει να σου τονίσω ότι η φυσική αποτελούσε το συντριπτικά μεγαλύτερο
μέρος του έργου μου.
Το 323 π.Χ. με την είδηση του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου οι οπαδοί του
αντιμακεδονικού κόμματος νόμισαν ότι βρήκαν την ευκαιρία να εκδικηθούν
τους Μακεδόνες στο πρόσωπό μου κι επειδή κατάλαβα τα πραγματικά τους
κίνητρα και τις αληθινές προθέσεις τους, έφυγα για τη Χαλκίδα, που ήταν το
σπίτι της μητέρας μου προτού γίνει η δίκη μου (323 π.Χ.).
Φεύγοντας από την Αθήνα, διευθυντή της σχολής άφησα το μαθητή μου
Θεόφραστο, που τον έκρινα ως τον πιο κατάλληλο. Απεβίωσα στα 62 μου
στη Χαλκίδα από στομαχικό νόσημα, μέσα σε θλίψη και μελαγχολία.
Πάντως, χάρηκα που το πνευματικό μου ίδρυμα εξακολούθησε να
ακτινοβολεί και μετά το θάνατό μου.
Να σου πω τώρα, εν συντομία, για το έργο μου:
Χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
(α) Έργα εκλαϊκευτικού χαρακτήρα που τα είχε δημοσιεύσει ο ίδιος,
(β) Σημειώσεις και συλλογές υλικού που προορίζονταν για επιστημο-νικές πραγματείες
και
(γ) Τα ίδια τα επιστημονικά έργα.
Λυπάμαι που το λέω αλλά όλα σχεδόν τα έργα μου που σώζονται σήμερα, εκτός από την
Αθηναίων Πολιτεία που εντάσσεται στην πρώτη κατηγορία, ανήκουν στην τρίτη
κατηγορία.

Κάλυψα όλες τις φιλοσοφικές έννοιες και αναζητήσεις: φύση, ον, ηθική,
δικαιοσύνη σε συνδυασμό με την κριτική έρευνα της πολιτικής εξέλιξης των ελληνικών
πόλεων-κρατών. Διατυπώνω (πρώτος) την άποψη του χωρισμού των λειτουργιών μιας
πολιτείας σε τρεις κατηγορίες: νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική, ενώ στα
«Πολιτικά», καταγράφω τις παρεκβάσεις των πολιτευμάτων.
Από αυτά θα σου αναφέρω λίγα πράγματα για τα ηθικά και τα πολι­τικά
μου συγγράμματα.
Στα Ηθικά έργα μου (Ηθικά Νικομάχεια, Ηθικά Μεγάλα και Ηθικά
Ευδήμια) εξετάζω προβλήματα που σχετίζονται με την αναζήτηση του
ατομικού αγαθού και την ευδαιμονία, τον αγαθό χαρακτήρα την εκούσια
πράξη και την προαίρεση, τις ηθικές και τις διανοητικές αρετές, τη
δικαιοσύνη, την ηδονή, τη φιλία και τον ευδαίμονα βίο.
Στη Ρητο­ρική μου, αναφέρομαι στην τέχνη της ρητορικής και τα διάφορα
είδη της πειθούς και εξετάζω επίσης θέματα ηθικής φιλοσοφίας.
Στα Πολιτικά, εξετάζω προβλήματα πολιτικής φιλοσοφίας, που σχετί­
ζονται με τη δημιουργία της πόλης-κράτους, τη φύση της πολιτικής
κοινωνίας, την έννοια του πολίτη, τα είδη των πολιτευμάτων, τα ορθά
πολιτεύματα και τις παρε­κβάσεις τους, τη δικαιοσύνη, τη μορφολογία και
την παθολογία του κράτους και το ιδανικό πολίτευμα.
 Διέκρινα τη γνώση σε τρεις κατηγορίες: την πρακτική, την
παραγωγική και τη θεωρητική.
Η γνώση είναι θεωρητική όταν ο σκοπός της δεν είναι ούτε η
παρα­γωγή ούτε η πράξη, αλλά απλώς η αλήθεια και
περιλαμβάνει όλα όσα τώρα θεω­ρούμε επιστήμη.
Για μένα η θεωρητική γνώση υποδιαιρείται σε τρία είδη: τη μαθηματική, τη φυσική
επιστήμη και τη θεολογία.
Οι παραγωγι­κές επιστήμες είναι αυτές που σχετίζονται με τη δημιουργία των
πραγμάτων λ.χ. γεωργία, μηχανική, οικοδομική, ζωγραφική, ποιητική.
Οι πρακτικές ασχο­λούνται με το πώς οφείλουμε να πράττουμε σε ιδιωτικά και σε
δημόσια θέματα Τα Ηθικά και τα Πολιτικά έργα μου αποτελούν τη βασική
συνεισφορά μου στις πρακτικές επιστήμες.
Χρησιμοποίησα την παραγωγική, δηλα­δή την αναλυτική μέθοδο που εκκινεί από το
γενικό και μεταβαίνει στα επιμέρους, και την επαγωγική μέθοδο, που είναι
συνθετική και ακολουθεί αντίθετη πορεία.
Μαριντίνα, θα μπορούσα να σας προβληματίσω
και να παρέμβω στο τρόπο σκέψης σας σε πολλά
ακόμα, αλλά αυτό δεν γίνεται καθώς μεγάλο
μέρος από το έργο μου χάθηκε. Τα έργα που
έχετε σήμερα στα χέρια σας, που λέγονται
«ακροαματικές ή εσωτερικές», αντιστοιχούν στη
διδασκαλία που έκανα στους προχωρημένους
μαθητές μου.
Χαίρομαι που είδα να αναφέρονται τα έργα μου
σε πολλές επιστήμες, όπως φυσική, βιολογία,
ζωολογία, μεταφυσική, λογική, ηθική, ποίηση,
θέατρο, μουσική, ρητορική, πολιτική κ.ά, και που
συνέστησαν το πρώτο ολοκληρωμένο σύστημα
στη Δυτική Φιλοσοφία.
Μεγάλη μου τιμή, η Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα
να γράφει ότι ο υπήρξα ο πρώτος γνήσιος
επιστήμονας στην ιστορία... και κάθε κατοπινός
επιστήμονας μου οφείλει κάτι.
Μερικά Αποφθέγματα Γνωμικά Ρήσεις για
σένα:
«Αυτοί που δίνουν καλή εκπαίδευση στα
παιδιά, πρέπει να τιμώνται περισσότερο από
εκείνους που τα γέννησαν, γιατί οι γονείς τούς
έδωσαν μόνο τη ζωή, οι παιδαγωγοί όμως την
ικανότητα να ζουν καλά.»
«Άμιλλα είναι η τάση να φτάσει κάποιος τον
άλλον που τον θαυμάζει ή και να τον ξεπεράσει, χωρίς να αισθάνεται φθόνο αν ο
άλλος τον ξεπερνάει.»
«Αυτοί που μελέτησαν προσεκτικά τον τρόπο διακυβέρνησης των ανθρώπων, πρέπει
να έχουν πεισθεί  πως η τύχη των εθνών εξαρτάται από την εκπαίδευση των νέων».
«Ο άνθρωπος, όταν τελειοποιείται, είναι το καλύτερο των ζώων. Όταν, όμως,
αποχωρίζεται από το νόμο και τη δικαιοσύνη, είναι το χειρότερο όλων»

ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ

 Βιβλιογραφία
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/filosofia/page_055.html
• https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/683/1/00.%209965_master_document.pdf
• http://users.sch.gr/maritheodo/filosofia/html/arist/ergo/ergo.htm
• https://www.gnhm.gr/event/ h-2η-ομιλια-μαθημα-για-το-εργο-του-αριστο/
• http://www.mixanitouxronou.gr/ti-didaxe-o-aristotelis-ston-m-alexandro-ke-pia-apantisi-tou-ton-
entiposiase-i-agapi-tou-gia-tin-iliada-tin-iatriki-ke-pia-itan-i-eristiki-methodos/
• https://el.wikipedia.org/wiki/Αριστοτέλης
• http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/anth_c/math/s_082_106.pdf
• Ο Αριστοτέλης πίσω από το φιλόσοφο. Βασίλης Κάλφας, Καθημερινές Εκδόσεις Α.Ε. 2014
• http://eranistis.net/wordpress/2017/12/31/ η-φιλοσοφία-του-αριστοτέλη/
• https://sygxrono-karditsa.blogspot.com/2011/02/blog-post_7301.html