PENICILIN

► 1928. godine britanski znanstvenik Alexander Fleming

otkrio je antibiotsko djelovanje penicilina. Radilo se o
svojevrsnom slučajnom otkriću. Naime, on je navodno
imao razmjerno neuredne navike u laboratoriju. Kad se
te godine vratio s godišnjeg odmora koji je proveo s
obitelji, u laboratoriju je primijetio hrpu kultura bakterija
koje je prethodno ostavio. Neke od kultura bile su
zagađene gljivicama. Fleminga je zaintrigirala činjenica
da kolonije bakterija stafilokoka nisu rasle u neposrednoj
okolini gljivica.
Nakon analize tih bakterijskih kultura Fleming je
zaključio da jedna vrsta gljivica, točnije plijesan iz roda
Penicillium sprečava razvoj bakterija. Iz te je plijesni
izlučio tvar koju je nazvao „penicillin”, upravo prema
spomenutom latinskom nazivu roda plijesni Penicillium.
Penicilin je postao prvim antibiotikom u povijesti, a
kasnije su razvijeni i mnogi drugi. Za svoj rad dobio je
Fleming 1945. godine Nobelovu nagradu.
Penicilini su grupa beta-laktamskih antibiotika koji se
koriste u liječenju infekcija izazvanih bakterijama. Na
djelovanje penicilina osetljivi su prvenstveno 
Gram-pozitivni patogeni, dok je jedan broj polusintetskih
penicilina efikasan i protiv Gram-negativnih bakterija.
Prirodni penicilini su proizvod metabolizma gljivica iz
roda Penicillium. Njihovo antibakterijsko djelovanje
prepoznao je Aleksander Fleming 1928. godine, ali su
prvi penicilini u široku kliničku primjenu ušli tek tijekom i
nakon završetka Drugog svjetskog rata. I danas se
široko upotrebljavaju, ali njihov terapijski značaj polako
opada, dobrim dijelom usljed rastuće učestalosti pojave 
rezistentnih sojeva.
► Benzatin penicilin je naziv za poseban oblik
antimikrobnog lijeka penicilina, koji se sastoji od 
benzilpenicilina i amonijeve baze.
► Benzatin penicilin se može koristiti peroralno i
intramuskularno. Koristi se intramusklarno, ako se želi
postići da jednom dozom budu prisutne manje
koncetracije penicilina kroz duži vremenski period. Ta
značajka je vrlo korisna kod profilakse određenih bolesti,
pa se koristi kao profilaksa reumatske vrućice i u
profilaksi stadija sifilisa. Benzatin penicilin otporan je na
kiseli sadržaj (npr. želučanog soka), ali se slabo
apsorbira u probavnom sustavu, te mu je zato peroralna
primjena ograničena.
► Benzilpenicilin znan i kao penicilin G ili prirodni penicilin, je
najznačajniji spoj iz skupine beta-laktamskih antibiotikapenicilina, kojeg
stvara gljiva Penicillium chrysogenum, a u medicini se u obliku soli (kalijevih
ili natrijevih) upotrebljava kao antimikrobni lijek.
► Benzilpenicilin se u kiselom mediju razgrađuje (kao što je želučani sok), te
se u medicini kao lijek, primjenjuje parenteralno (ne oralno).
► Benzilpenicilin je lijek koji se primjenjuje u mnogim patološkim stanjima
uzrokovanim bakterijama, ako su uzročnici osjetljivi na njegovo
antimikrobno djelovanje. Takva stanja su npr.:
► celulitis uzrokovan osjetljivim bakterijama
► endokarditis uzrokovan osjetljivim bakterijama
► gonoreja
► meningitis uzrokovan osjetljivim bakterijama
► upala pluća uzrokovan osjetljivim bakterijama
► sifilis
► Primjena benzilpenicilina može uzrokovati nuspojave, od kojih je
najznačajnija anafilaksija, koja može ugoržavati život čovjeka. Od svih
spojeva iz skupine penicilina, benzilpenicilin najčešće uzorkuje anafilaktičku
reakciju.
► Penicilin V, generičkim
imenom fenoksimetilpenicilin, klasični je penicilin za
peroralnu primjenu. Za razliku od penicilina G otporan je
na želučanu kiselinu stoga se primjenjuje oralno.
Sprječava sintezu stanične stijenke bakterija, učinak mu
je baktericidan. Antimikrobni
spektar fenoksimetilpenicilina odgovara spektru
parenteralnoga benzilpenicilina. Primjenjuje se kod
liječenja lakših infekcija (angina, šarlah, 
reumatska groznica, erizipel).
► Najčešće dolazi u obliku organske soli - benzatin-
fenoksimetilpenicilina.
► Prokain penicilin je naziv za smjesu benzilpenicilina i
lokalnog anestetika prokaina.
► Prokain penicilin se primjenjuje intramuskularno, gdje se
nakon primjene, benzilpenicilin postupno polako
apsorbira iz tkiva u krvotok, pa se koristi kada su
potrebne dugotrajno ali niske koncentracije
benzilpenicilina. Prokain ublažava bol nastalu
deponiranjem velike količine penicilina.
► Aminopenicilini
► Ovo su penicilini proširenog spektra, prigodni za per
os primenu, ali osjetljivi na djelovanje penicilaza.
► Ampicilin
► Prolek forme ampicilina, razvijene u cilju poboljšanja 
bioraspoloživosti:
 Pivampicilin
 Bakampicilin
 Hetacilin
► Amoksicilin
► Epicilin
► Penicilini sa inhibitorima beta-laktamaze
► Sa pojavom sojeva koji luče beta-laktamaze, terapijska
vrijednost pojedinih penicilina znatno je smanjena jer
više nisu pokazivali dobre rezultate protiv intrinsički
podložnih bakterija. Zato su razvijene formulacije koje
kombiniraju penicilin sa inhibitorom beta-laktamaze —
strukturom koja se koja se kompetitivno veže za ovaj
enzim i značajno smanjuje udio penicilina koji biva
inaktiviran prije nego što dospije do mjesta djelovanja.
Ove formulacije su efikasne u terapiji jer dozvoljaju
ispoljavanje svih pozitivnih osobina penicilina,
premošćavajući stečenu rezistentnost bakterije:
► Amoksicilin + klavulanska kiselina
► Ampicilin + sulbaktam
► Tikarcilin + klavulanska kiselina
► Piperacilin + tazobaktam
► Beta-laktamaza rezistentni penicilini uskog spektra
► Ovi penicilini posjeduju specifičnu strukturu koja sterno
onemogućava pristup penicilazama beta-laktamskom
prstenu, tako štiteći lijek od inaktivacije. Meticilin danas
nije od terapijskog značaja, a i druge predstavnike ove
grupe polako zamjenjuju cefalosporini.
► Meticilin (samo parenteralno)
► Izoksazol penicilini — stabilniji su u kiseloj sredini pa se
mogu primjenjivati i peroralno, obilno se vežu za 
proteine plazme:
 Oksacilin
 Kloksacilin
 Dikloksacilin
 Flukloksacilin
► Temocilin (samo protiv Gram-negativnih bakterija)
► Penicilini šireg spektra
► Ovo su parenteralni penicilini sa proširenim spektrom ka 
Gram-negativnim bakterijama. Osjetljivi su na djelovanje
beta-laktamaza.
► Karbenicilin
► Karindacilin (prolijek karbenicilina)
► Tikarcilin
► Ureidopenicilini
 Azlocilin
 Mezlocilin
 Piperacilin