นทรวิเชียรฉันท์ ๑

www.themegallery.com
 ทบทวนคำครุ ลหุ

คำครุ
ครุ แปลว่า หนัก เป็ นคำที่
ประสมด้วยสระเสียงยาวไม่มีตัวสะกด และ
คำที่มีตัวสะกดทุกคำ รวมทัง้ สระ อำ ใอ ไอ
เอา ด้วย เพราะออกเสียงเหมือนมีตัวสะกด
อยู่ จะใช้สัญลักษณ์ “ ” แทนในแผนผัง
คำประพันธ์

www.themegallery.com
 ตัวอย่างคำครุ

กล้ำกราย หมายถึง เขาไป

ปะปน ลวงเขาไปกังวล หมายถึง
มีใจพะวงอยู่ เคหา
หมายถึง บาน, บาน
เรือน, ที่อยูอาศัยไคลคลา หมาย
ถึง เดินไป เคลื่อนไป
งาว หมายถึง ดาบดาม
ยาว จรรโลง หมาย
ถึง ชวยใหดียิ่งขึน
้
www.themegallery.com
ทบทวนคำครุ ลหุ (ต่อ)

คำลหุ ลหุ แปลว่า เบา เป็ นคำที่

ประสมด้วยสระเสียงสัน้ รวมทัง้ ฤ ฦ ก็ บ่
เวลาอ่านจะออกเสียงสัน้ ในแผนผังคำ
ประพันธ์ จะใช้สัญลักษณ์ “ ”แทนคำลหุ

www.themegallery.com
 ตัวอย่างคำลหุ
ทุร (ทุ-ระ) หมายถึง ยากลําบาก
นร (นะ-ระ) หมายถึง
คน
ผิว (ผิ-วะ) หมายถึง หากว่า, แมนว่า
มน (มะ-
นะ) หมายถึง ใจ
วร (วะ-ระ) หมายถึง
ดี, ประเสริฐ
ศศิ (สะ-สิ) หมายถึง ดวง
www.themegallery.com
จันทร์, พระจันทร์
 สรุปหลักการพิจารณาคำครุ ลหุ

๑.พิจารณาตัวสะกด ถ้ามีตัวสะกดเป็ นคำครุ (ปราชญ์)

๒.พิจารณาสระ ถ้าสระเสียงยาวเป็ นคำครุ (ตา)
ถ้าสระเสียงสัน
้ เป็ นคำลหุ (เกะกะ)
๓.พิจารณาข้อยกเว้น ได้แก่
๓.๑ คำที่ประสมสระ อำ ใอ ไอ เอา เป็ นคำครุทงั ้ หมด
๓.๒ คำ ฤ ฦ ก็ บ บ่ เป็ นคำลหุทงั ้ หมด

www.themegallery.com
บบทดสอบพิจารณาคำครุ ลหุ

๑.บวงสรวง ๖. กำไร
๒.สิริ ๗. กุกกัก
๓.พิเคราะห์ ๘. โต๊ะ
๔.ดวงใจ ๙. อาจารย์
๕.วิริยะ ๑๐.อุตส่าห์

www.themegallery.com
 ความรู้เรื่องฉันท์
ฉันท์ คือลักษณะคำประพันธ์ชนิดหนึ่ง
ซึ่งมีความไพเราะซาบซึง้ โดยมีการกำหนด
คณะครุ ลหุและสัมผัสไว้เป็ นมาตรฐาน

การแต่งฉันท์ ต้องแต่งโดยใช้คำให้
ครบตามจำนวนที่กำหนดไว้ จะแต่งโดยใช้
คำเกินกว่าที่กำหนดไม่ได้ คำใดที่กำหนดไว้
ว่าต้องเป็ นครุ และลหุ ก็จะต้องเป็ นครุ
และลหุจริงๆ จะใช้ครุ ลหุผิดที่ไม่ได้ มิ
ฉะนัน้ จะถือว่าแต่งผิดฉันทลักษณ์
www.themegallery.com
 กิจกรรมช่วยกันพิจารณา
ฉัน(ฉันท์)ด้วย
เอกราชินีนาถ ปิ ยะ
ราษฎร์เถลิงไท้ เอกมาตุรงค์ไทย
สิริขวัญพระภูมี งามองค์
ธ ทรงศักดิ ์ สิริลักษณ์มเหสี
งามวัตรพระเทวี ์ ิสิฐ
สิริกิติพ
ชน

www.themegallery.com
 อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑
อินทรวิเชียรฉันท์ หมายถึง ฉันท์ที่มีลีลาอัน
รุ่งเรืองงดงาม ประดุจสายฟ้ า ซึ่งเป็ น
อาวุธของพระอินทร์ นิยมแต่งเป็ นบทเห่ชมหรือ
บทคร่ำครวญ และใช้แต่งเป็ นบทสวดและ
บทพากย์โขนด้วย ตัวอย่างวรรณคดีที่แต่งด้วย
อินทรวิเชียรฉันท์ เช่น สามัคคีเภทคำฉันท์
ขัตติยพันธกรณี

www.themegallery.com
 ลักษณะของอินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

คณะ
๑ บท มี ๒ บาท
๑ บาท มี ๒ วรรค วรรคหน้ามี
๕ คำ วรรคหลังมี ๖ คำ คล้ายกาพย์ยานี ๑๑
จึงเรียกว่า อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

www.themegallery.com
 ลักษณะของอินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ (ต่อ)
สัมผัสภายในบท
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๑ สัมผัสกับ
คำที่ ๓ ของวรรคที่ ๒ คำสุดท้ายของ
วรรคที่ ๒ สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่ ๓

สัมผัสระหว่างบท
คำสุดท้ายของวรรคที่ ๔ ในบทแรก
สมัผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่ ๒ ของบทต่อไป

www.themegallery.com
 แผนผังอินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

www.themegallery.com
วอย่างอินทรวิเชียรฉันท์จากวรรณกรรมเรื่องต่างๆ

สามัคคีเภทคำฉันท์
ภูธร ธ สังเกต พิเคราะห์เหตุ
ณ ธานี แห่งราชวัชชี
ขณะเศิกประชิดแดน เฉยดู
บ รู้สึก และมินึกจะเกรงแกลน
ฤๅคิดจะตอบแทน
รณทัพระงับภัย นิ่งเงียบสงบ
งำ บ มิทำประการใด
ปรากฏประหนึ่งใน บุรว่างและ
ร้างคน
www.themegallery.com
อย่างอินทรวิเชียรฉันท์จากวรรณกรรมเรื่องต่างๆ (

ขัตติยพันธกรณี
ขอเดชะเบื้องบาท วรราชะปกศี-
โรตม์ขา ้ ผู้มั่นมี มะนะตัง้ กตัญญู
ได้รับพระราชทาน อ่านราชนิพันธ์ดู
ทัง้ โคลงและฉันท์ตู ข้าจึงตริดำริตาม
อันพระประชวรครัง้ นีแ
้ ท้ทงั ้ ไผทสยาม
เหล่าข้าพระบาทความ วิตกพ้นจะอุปมา

www.themegallery.com
อย่างอินทรวิเชียรฉันท์จากวรรณกรรมเรื่องต่างๆ (

บทสวดสรรเสริญ
พระพุทธคุณ
องค์ใดพระสัมพุทธ สุวิสุทธะ
สันดาน
ตัดมูลกิเลสมาร บ่มิหม่นมิ
หมองมัว
หนึ่งในพระทัยท่าน ก็เบิกบาน
คือดอกบัว
ราคีบ่พันพัว สุวคนธะ
กำจร
องค์ใดประกอบด้วย พระกรุณา
www.themegallery.com
สวัสดีค่ะ