Polska psychoanaliza w

czasach Freuda
 Ludwik Jekels (1867-1954)
& Herman Nunberg (1883–1976)
 lekarz pochodzący ze Lwowa,
uczeń i przyjaciel Freuda.
 dzięki niemu psychoanaliza trafiła do
polskiego obiegu intelektualnego.
 Już w roku 1897 założył w Bystrej (Górny
Śląsk), sanatorium, gdzie stosował
(wspólnie z Nunbergiem) psychoanalizę w
praktyce medycznej.
 Przełożył pierwsze prace Freuda na polski
i zainicjował polską bibliotekę
psychoanalityczną.
 Warszawa 1909
 I Zjazd Neurologów, Psychiatrów i Psychologów
Polskich (222 uczestników).
 Psychoanalizy bronią m.in.: Ludwik Jekels, Witold
Łuniewski i Ludwika Karpińska.
 Siedmiu lekarzy wysyła gratulacyjny telegram do Freuda
z komunikatem, że Polska została „podbita”.
 1912 – II Zjazd Neurologów i Psychiatrów.
 Osobna sekcja psychoanalityczna:
 18 referentów (m.in. Jan Władysław Nelken, Herman
Nunberg, Stefan Błachowski (pamięć) i Karol Beaurain –
„Symbol” – m.in.: Witkacy).
 Początki
 Od 1910 roku – przede wszystkim w „Neurologii
Polskiej” (powołanej przez Jana Piltza) i „Ruchu
Filozoficznym” – ukazują się teksty poświęcone
psychoanalizie.
 1912 - Franciszka Baumgarten-Tramerowa obszernie i
entuzjastycznie omawia Die Traumdeutung
(Objaśnianie marzeń sennych).
 W 1914 roku Ludwika Karpińska wymienia ponad
dwadzieścia polskich prac poświęconych teoretycznym
i praktycznym aspektom koncepcji Freuda.
 Początki
 Leopold Wołowicz:
 Jeden z problematów
psychoanalizy Freuda (1914):
 relacja między tłumieniem,
wypieraniem, sublimacją i
zapominaniem.
 Karol Irzykowski ogłasza na
łamach „Prawdy” teksty Leopold Wołowicz
zaznajamiające polskiego
czytelnika z psychoanalizą.
 Początki

 1913 - Wacław Radecki docent w pracowni

psychologicznej kliniki chorób nerwowych i
umysłowych UJ (pod kierunkiem Jana Piltza).
Piltza
 analizuje przydatność metody skojarzeniowej
(Junga) do ujawniania urazów emocjonalnych.
 (Rozpowszechnia Freudyzm w Argentynie,
Urugwaju i Brazylii).
 Pułkownik Jan Władysław Nelken „Otto”
(1878 – 1940)
 Radykał związany z PPS i ruchem
niepodległościowym.
 Burghölzli (uczeń Junga i Forela).
 1912 – III kongres psychoanalityczny w Weimarze:
analizuje schizofreniczne fantazje kontekście
kulturowym.
 Referat wywiera wielkie wrażenie na Jungu (listy do
Freuda).
 Prekursor koncepcji „nieświadomości kolektywnej”?
 Psychoanaliza Jana Lechonia i sądowa opinia o
Brzozowskim.
 Pułkownik Jan Władysław Nelken „Otto”
(1878 – 1940)
 Pracuje m.in. w Kulparkowie, Warszawie i Krakowie.
 Członek zarządu PTP, redaktor „Rocznika
Psychiatrycznego.
 „Urodzeni przestępcy” (1933) i patologia charakteru.
 Humanizacja wojny (1937).
 „Omamy psychorodne” (1938): analiza porównawcza
wizji mistyków wschodu i zachodu.
 Znajduje się na liście żydowskich ofiar Katynia.
 5 października 2007 awansowany do rangi generała
brygady.
 Ludwik Natanson (1822-1896)
Adam Wizel (1864-1928)
 Szpital Starozakonnych na
Czystem
 staje się centrum
psychoanalizy w Polsce
międzywojennej.
 Sándor Ferenczi
 Otto Rank
 Dwudziestolecie międzywojenne

 Tadeusz Bilikiewicz  Rudolf Kesselring

 Maurycy Bornsztajn  Jan Kuchta
 Stefan Borowiecki  Rudolf Loewenstein
 Gustaw Bychowski  Roman Markuszewicz
 Henryk i Stanisław  Władysław Matecki
Higierowie  Józef Mirski
 Tadeusz Jaroszyński  Norbert Praeger
 Alicja Holendrówna  Estera Markinówna
 Roman Markuszewicz (1894-1946)
 Psychoanaliza i jej znaczenie
lecznicze (1926).
 W latach 1933 – 1938, w serii
artykułów, krytykuje podstawy
Freudyzmu.
 Przedstawia zarys własnej wersji
psychoanalizy opartej na pojęciu
dojrzałych („virilnych”) i
niedojrzałych form popędu
samozachowawczego.
Rewizja podstawowego pojęcia freudyzmu

 Nowa psychologia/psychoanaliza (1949) jawi się

jako obiecująca próba pogodzenia:
 biologicznych idei Freudowskich;
 społecznej orientacji psychologii radzieckiej (Lew
Wygotski);
 francuskiej szkoły antropologii (np. Lucien Lévy-
Bruhl).
 Bliski „psychologii ego” Heinza Hartmanna.
 Gustaw Bychowski (1895-1972)
 Metaphysik und Schizophrenie, 1923.
 Psychoanalityczna charakterystyka
osobowości Juliusza Słowackiego.
 Nerwice narządowe („maski”):
zaburzenia płciowe u mężczyzn i kobiet,
bezsenność, narkomania, niedorozwój
moralny (moral insanity), psychopatia.
 Psychoanaliza dziecka i psychoterapia
w szkole.
 Defekty moralne i charakter przestępcy.
 Maurycy Bornsztajn (1874-1952)
Tadeusz Bilikiewicz (1901 – 1980)
 Biologizacja i naturalizacja teorii
Freuda.
 Psychoanalityczna teoria psychoz, ze
specjalnym uwzględnieniem
schizofrenii.
 Psychoanaliza w praktyce lekarskiej
(1935).
 Seksualizm kobiet (1933).
 Uświadamianie płciowe dzieci (1935).
 „O współpracę psychologii z
psychiatrią” (1934).
 Eugenia Sokolnicka (Kutner) (1884-1934)

 Uczennica Freuda i Ferenczi’ego.

 Prekursorka psychoanalizy
dziecięcej: (1920) „Internationale
Zetschrift fur Psychanalyse”.
 Współzałożycielka i wiceprezydent
Société psychanalytique de Paris.
 Analizowała Laforgue’a i Pinchona.
 Analizowała Rudolfa Loewensteina
(który analizował Lacana).
Zofia Morgenstern (Kabacznik) (1875-1940)
 Studia medyczne Zurych, praca w Burghölzli (Eugen
Bleuler).
 1925 – Salpêtrière. Psychoanaliza dziecięca na
oddziale neuropsychiatrii. Przeszła analizę u
Sokolnickiej. 1929 członkini SpdP.
 Rola psychoanalizy w wychowaniu (1930).
 Poczucie winy i w marzenia sennych dzieci (1933).
 Psychanalyse infantile (symbolisme et valeur
clinique des créations imaginatives chez l'enfant).
(1937).
 Poznawcze i terapeutyczne walory rysunku dzieci.
Helena Deutsch (Rosenbach) (1884-1982)
Beata Rank (Minzer) (1886-1961)
Hanna Segal (Poznańska) (1918- )
Specyfika polskiej psychoanalizy

 - biologizacja koncepcji Freuda

 - psychoanaliza psychoz

 - psychoanaliza dziecięca

 - psychoanaliza kobieca

 - psychoanaliza twórczości literackiej

 Rola polskiej psychoanalizy

 Polscy psychoanalitycy:
 Łagodzili mitologiczne i fantastyczne wątki
klasycznej Freudowskiej orientacji.
 Uświadomiali istnienie psychologicznie
uwarunkowanych zaburzeń somatycznych oraz
konieczności oddziaływań
psychoterapeutycznych:
 także i w przypadkach dotychczas
diagnozowanych, jako typowo somatyczne.
 Rola polskiej psychoanalizy

 W sytuacji dominacji Kościoła Katolickiego,

„przemycali” do dyskursu publicznego
„ewolucyjny”, „naturalistyczny” punkt
widzenia.
 Na nowo/inaczej niż dotychczas ujmowali
kwestie:
 ludzkiej podmiotowości, odpowiedzialności,
płciowości i dziecięcego seksualizmu, nerwic
oraz innych chorób i zaburzeń psychicznych.