MERDİVENLER

8. HAFTA
 Merdiven Nedir?
• Merdiven; binalarda
katlar arasındaki
düşey sirkülasyonu
sağlayan, eşit aralıklı
yatay ve düşey
yüzeylerden oluşan
bir yapı elemanıdır.
 MERDİVEN PLANI
• Günlük hayatımızda iki yükseklik arasındaki
inip ve çıkmayı sağlayan merdivenlerin ölçekli
olarak kâğıt üzerine aktarılmış haline merdiven
planı denir. Merdiven planları tek çizilebildiği
gibi kat planlarının içinde beraber olarak da
çizilebilir.
1. Kullanıldıkları Yere Göre Merdivenler
• Dış (Harici) Merdivenler: Binaların dış kısmında
yada açık alanlarda yapılan merdivenlerdir
• İç (Dahili) Merdivenler: Binaların iç kısmında
yada dışarıda olup üzeri kapalı olarak yapılan
merdivenlerdir (Şekil 1.2).
 2. Fonksiyonlarına Göre Merdivenler
• Normal Kat Merdivenleri: Bina katları arasında
normal iniş çıkışı sağlayan merdivenler
• Yangın Merdivenleri: Bir yangın anında
kullanılmak üzere normal kat merdivenleri ve
asansörlerin dışında, bina iç kısmında yada
bina dış kısmında yapılan merdivenlerdir
3. Malzeme Cinslerine Göre Merdivenler
• Ahşap Merdivenler: Daha çok ahşap binalarda, dubleks daire iç
bağlantılarında, çatı vb. yerlere çıkışlarda kullanılır.
• Kagir Merdivenler: Beton, taş vb. ile imal edilerek, kagir yada
betonarme binalarda kullanılır.
• Betonarme Merdivenler: Betonarme olarak, kâgir ve
betonarme binalarda yapılır. Günümüzde en çok kullanılan
merdiven cinsidir.
• Metal Merdivenler: Çelik, paslanmaz çelikten yapılmış sac,
profil vb. malzemelerin kaynak ve cıvata kullanılarak imal edilir.
 4- Eğimlerine Göre Merdivenler
• Merdivenler kullanıldıkları yer ve amaçlarına göre kullanma şekli
göz önünde tutularak değişik eğimlerde yapılmaktadır. Yatay ve
düşey yüzeylerde oluşan merdivenler en alttaki ile en üstteki
merdiven uçları arasında oluşturdukları bir çizgi vardır. Bu çizgini
yatayla oluşturduğu açı ise merdiven eğimini verir. Bu eğim,
merdivenin yapıldığı yerde kullanım rahatlığı ve pratikliği
düşünülerek yönetmeliklerde belirtilen esaslar göz önünde
tutulmak koşulu ile seçilmelidir. Yanlış seçilecek merdiven eğimi,
büyük yatırımlar yapılmış bir bina yada tesisin önemini ve değerini
yok eder. O halde öncelikle merdiven kullanılışı düşünülerek
merdiven planlaması ve imalatına çok önem verilmelidir.
 5- Şekillerine Göre Merdivenler
Merdivenler, binalarda kullanış, yer, şekil ve amaçlarına göre değişik biçimde
yapılabilir. Buna göre kol sayısı ve şekilleri ile sahanlık durumuna göre isimlendirilir.
Başlıca merdiven şekilleri aşağıdaki gibidir.
• Tek kollu
• Tek kollu sahanlıklı
• İki kollu köşede sahanlıklı
• İki kollu ortada sahanlıklı
• Üç kollu köşe sahanlıklı
• Üç kollu ortada sahanlıklı
• İki kollu çeyrek dönüşlü
• İki kollu yarım dönüşlü
• Üç kollu çeyrek dönüşlü
• Tam döner
• Elips
 Merdiven Elemanları
• Merdiveni planı oluşturan bazı elemanlar vardır. Bunlar,

1. Merdiven kol boyu

2. Merdiven kol genişliği
3. Merdiven sahanlığı
4. Korkuluk yüksekliği
5. Küpeşte
6. Limonluk
7. Merdiven kovası
8. Basamak genişliği
9. Merdiven rıhtı
10. Çıkış hattı
Basamak:
• Rıht: Basamaklar arası dik yüzeydir. Normal
koşullarda rıht yüksekliği en az 12cm, en çok
22 cm olmalıdır
• Merdiven Kolu Genişliği: Merdivenin kesintisiz
olarak devam eden ve en az üç basamaktan
oluşan dizisine merdiven kolu denir. Bir
merdiven bir koldan oluştuğu gibi, birden çok
koldan da oluşabilir. Normal merdiven kolunda
basamak sayısı 12’den yada kot farkı 2 m’den
fazla olmamalı, döner merdivenlerde basamak
sayısı 16 ya da iki sahanlık arası kot farkı 3 m’yi
aşmamalıdır
• Merdiven Çıkış Hattı: Merdivenlerde, iniş ve çıkış yapılırken
üzerinde yüründüğü kabul edilen ve görülmeyen hatta çıkış hattı
denir. Aslında hayali olarak düşünülüp merdiven çizimlerinde
belirtilen bu hat, merdiven genişliği 120 cm’ye kadar olan
merdivenlerde tam ortadan, daha geniş olan 10 merdivenlerde de
korkuluktan itibaren 55 – 60 cm içeride kabul edilir.
• Sahanlık: Uzun merdivenlerde 15 – 18
basamakta bir veya merdiven kol boyunun
ortasına gelecek şekilde bırakılan dinlenme
platformudur. Sahanlıkta normal olarak (1) adım
atılacağı kabul edilir; buna (n) dersek sahanlık
boyu;
S = b + (60 ~ 63 cm) den bulunur
• Merdiven Yüksekliği (H): İki kat arasındaki
yükseklik olarak merdiven yüksekliği alınır. Rıht
yükseklikleri toplamı merdiven yüksekliğine
eşittir:
• Merdiven Genişliği (B):Toplu yaşanan ve
kullanılan ortak binalar ve dörtten fazla daireli
yapılarda en az 1.20 m; diğer küçük ve
bağımsız yapılarda en az 1.10 m alınmalı; her
fazla kat için merdiven genişliği 0.10 m
artırılmalıdır. Merdiven genişlikleri tek katlı
bağımsız konutlarda 1.00 m ye servis
merdivenlerinde de 0.70 m ye
indirilebilmektedir
• Merdiven Kol Boyu (L): Basamak genişliğinin
basamak sayısıyla çarpımıdır. (L=b.bn)
Merdivende ayrıca sahanlık varsa hesaplanan
kol boyuna bu da eklenir ).
• ( L = b.bn ) + S
Korkuluk Ve Küpeşte: Merdivende emniyeti sağlamak üzere boş olan yan
tarafına demir, ahşap, pirinç ya da alüminyumdan yapılan dikmelere
“korkuluk”, bu korkulukların üzerine çıkış hattı boyunca yine ahşap,
alüminyum, metal, plastik, taş veya mermerden yapılan dayanma çubuklarına
da “küpeşte” denilmektedir. Gerekirse merdivenin duvar tarafına da konulan
küpeşte 10 -15 cm genişliğinde ve çeşitli profil kesitli olarak yapılır.
• Limonluk : Merdiven boşluğu tarafında,
basamağın üst ve ön kısmında yapılan çıkıntıya
" limonluk " denir. Ayağın merdiven boşluğuna
kaymaması ve merdivenin temizlenmesi sırasında
su gibi sıvıların yanlardan aşağıya dökülmemesi
için yapılır.
• Limonluğun genişliği, 5~10 cm ve derinliği de 5~15
cm arasında olmalıdır. Limonluk, basamak şeklini
takip eder biçimde ya da düz olarak düzenlenir.
• Merdiven Kovası: Planda birbirinin yanından geçen
iki merdiven kolu arasındaki boşluğa merdiven
kovası (t) denir. Merdiven kovasının genişliği
merdivenin şekline bağlı olmakla birlikte, en az 20
cm alınır
ÖRNEK:
Bir konutta yapılacak tek kollu sahanlıksız düz
merdivenin hesabını yapınız.
Verilenler:
• Kat Yüksekliği H=310 cm
• Rıht Yüksekliği h=16 cm
• Kol Genişliği c=100 cm
İstenenler
• Rıht Adedi=?
• Rıht Yüksekliği h= (Tekrar hesaplama)
• Basamak Genişliği b=?
ÇÖZÜM
Rıht Adedi =310/16=19,3 adet =19 adet
Rıht Yüksekliği =310/19=16,3 cm 2h+b=63 …..b=63-2*16,3 b=30,4 cm
Basamak Sayısı =19-1=18 adet
Merdiven Kol Boyu = 30,4*18=547,2 cm
MERDİVEN KESİTİ ÇIKARMA
• Kat yüksekliği (288
cm) ayarlanır.
• Döşeme kalınlığı 12
cm.
• Plan üzerinden
duvarlar kesit
üzerine taşınır.
• Ara sahanlık kat
yüksekliğinin yarısı olacak
şekilde kesit üzerine
yerleştirilir.

•Plan üzerinden
basamaklar kesite taşınır.

•Kesitte çıkış hattına göre

bir basamak geriden
olacak şekilde rampa
çizilir.
• Çizilen rampaya
göre basamaklar
çizilir.
•Yardımcı rampa
silinip, basamakların
12 cm altından
geçecek şekilde yeni
bir rampa çizilir.
• Taşıma çizgileri
silinir.
• Kesitte kalan
elemanlara
betonarme
tarama yapılır.
• Korkuluk,
küpeşte çizilir.
• Kotlar belirtilir.
• Görünüşte
kalan
elemanlar
çizilir.