CHƯƠNG 5: HIỆP ĐỊNH

ĐẦU TƯ QUỐC TẾ

ThS Nguyễn Hạ Liên Chi

Bộ Môn Nghiệp Vụ

1
 NỘI DUNG

Bản chất và mục đích Hiệp định Đầu tư Quốc tế

Nội dung của các hiệp định đầu tư quốc tế

Phân loại hiệp định đầu tư quốc tế

Vai trò của việc ký kết IIAs

Xu hướng ký kết IIAS

Một số điểm các nước cần lưu ý khi tham gia vào IIAs

Một số hiệp định đầu tư quan trọng mà Việt Nam đã tham gia
Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 2
BẢN CHẤT VÀ MỤC ĐÍCH HIỆP ĐỊNH ĐTQT

Bản chất
Hiệp định Đầu tư Quốc tế - IIAs
(International Investment Agreements) là
các thoả thuận giữa các nước đề cập đến
nhiều vấn đề liên quan đến đầu tư quốc tế
và điều chỉnh hoạt động này, trong đó có
FDI

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 3

BẢN CHẤT VÀ MỤC ĐÍCH HIỆP ĐỊNH ĐTQT

Mục đích
- Thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn
vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.
- Chính phủ của các nước tiếp nhận đầu tư còn
thực hiện hàng loạt các biện pháp hỗ trợ thúc
đẩy đầu tư như mở cửa ngành dịch vụ cho FDI
- Phù hợp với bối cảnh hiện nay

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 4

 NỘI DUNG CỦA CÁC HIỆP ĐỊNH ĐTQT

 Một là, những điều khoản nhằm mục

đích tự do hoá đầu tư
 Hai là, những điều khoản nhằm mục đích
bảo hộ các nhà đầu tư nước ngoài và các
hoạt động đầu tư chống lại các biện pháp
của nước tiếp nhận đầu tư gây thiệt hại
một cách vô lý cho chúng.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 5

 NỘI DUNG CỤ THỂ
1. Định nghĩa “đầu tư” và “nhà đầu tư”
2. Các điều khoản nhằm mục đích tự do
hóa đầu tư
3. Các điều khoản nhằm mục đích bảo
hộ đầu tư

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 6

 Các điều khoản nhằm mục đích tự do hóa đầu tư

 Quy tắc đối xử tối huệ quốc (Most

Favoured Nation - MFN)
Các nước tiếp nhận đầu tư phải dành cho các
nhà đầu tư của 1 nước khác sự đối xử ngang
bằng như sự đối xử dành cho các nhà đầu tư
đến từ 1 nước thứ ba trong các trường hợp
tương tự.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 7

 Các điều khoản nhằm mục đích tự do hóa đầu tư

 Quy tắc đãi ngộ quốc gia (National

treatment - NT)
Các nước tiếp nhận đầu tư phải dành
cho các nhà đầu tư của 1 nước khác sự
đối xử ngang bằng như sự đối xử dành
cho các nhà đầu tư trong nước.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 8

 Các điều khoản nhằm mục đích bảo hộ
đầu tư

 Điều khoản về đối xử công bằng và

thoả đáng
Dành cho các nhà đầu tư nước ngoài
một sự an toàn tối thiểu trong hoạt
động đầu tư.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 9

 Các điều khoản nhằm mục đích bảo hộ
đầu tư

 Quốc hữu hóa và trưng thu tài

sản (Nationalization and
expropriatio)
Tước đoạt quyền sở hữu của nhà
đầu tư nước ngoài

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 10

 Các điều khoản nhằm mục đích bảo hộ
đầu tư

Điều kiện để một hành vi tước đoạt

quyền sở hữu được coi là hợp pháp:
 Mục đích công cộng
 Không phân biệt đối xử
 Có bồi thường
 Thủ tục hợp lệ

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 11

 Các điều khoản nhằm mục đích bảo hộ
đầu tư

Điều khoản về chuyển tiền ra nước

ngoài
Đảm bảo cho nhà đầu tư nước ngoài
được hưởng lợi nhuận từ thành công của
hoạt động đầu tư.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 12

 Các điều khoản nhằm mục đích bảo hộ
đầu tư

Điều khoản về giải quyết tranh chấp (Dispute

settlement)
Cho phép các bên tranh chấp lựa chọn các thủ
tục giải quyết tranh chấp tại cơ quan tài phán
(sau khi sử dụng không thành công biện pháp
thương lượng và hòa giải)

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 13

 Phân loại Hiệp định đầu tư quốc tế

Các Các
thỏa
HĐ
thuận
QT
QT
chỉ
khác
dành có
cho liên quan
đầu tư đến đầu tư
Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 14
 Các hiệp định quốc tế chỉ dành cho đầu tư

 Hiệp định đầu tư đa phương (Multilateral Agreement on Investment -

MAI): Là HĐ được ký kết giữa các CP của một nhóm nước với nhau,
không giới hạn cho các nước hay các khu vực cụ thể nào và có thể kết
nạp tất cả các bên với điều kiện chấp nhận các quy định của thỏa
thuận  thể hiện quá trình tự do hoá đầu tư ở cấp độ đa phương.
 Hiệp định đầu tư khu vực (Regional Investment Agreements): HĐ
được ký kết giữa 1 số nước trong cùng 1 khu vực
 Hiệp định đầu tư song phương (Bilateral Investment Treaties - BITs):
là thỏa thuận được ký kết giữa hai quốc gia (nước đầu tư và nước
nhận đầu tư) nhằm khuyến khích, xúc tiến và bảo hộ đầu tư trên lãnh
thổ của nhau.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 15

 Điều khoản chủ yếu của BITs

• Định nghĩa “đầu tư” rất rộng

• Khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực của nền kinh tế
• Đảm bảo thực hiện nguyên tắc không phân biệt đối xử (NT, MFN)
• Việc quy định chế độ “đối xử công bằng và thoả đáng” thường được xác định bởi
các chuẩn mực cụ thể hơn, quy định trách nhiệm tuân thủ các cam kết đối với đầu
tư
• Khi có nhiều các hiệp định, CS, luật pháp liên quan đến ĐTNN thì sẽ ưu tiên áp
dụng những điều khoản có lợi nhất cho các nhà đầu tư
• Không tịch thu, quốc hữu hóa tài sản hợp pháp của các nhà đầu tư nước ngoài.
• Tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư chuyển vốn, tài sản hợp pháp của
mình về nước.
• Giải quyết tranh chấp phát sinh phù hợp với pháp luật của 2 nước
Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 16
 Các thỏa thuận quốc tế khác có
liên quan đến đầu tư

• Các thoả thuận song phương trong các lĩnh vực liên quan đến đầu tư như
hiệp định tránh đánh thuế hai lần (Double Taxation Treaty - DTT)
• Việt Nam ký Hiệp định tránh đánh thuế hai lần với 1 nước khác nhằm mục
đích gì? nhằm loại bỏ việc đánh thuế trùng bằng cách:
 miễn, giảm số thuế phải nộp tại Việt Nam cho các đối tượng cư trú của
nước ký kết hiệp định;
 khấu trừ số thuế mà đối tượng cư trú Việt Nam đã nộp tại nước ký kết
hiệp định vào số thuế phải nộp tại Việt Nam.
 Ngoài ra, Hiệp định còn tạo khuôn khổ pháp lý cho việc hợp tác và hỗ
trợ lẫn nhau giữa cơ quan thuế Việt Nam với cơ quan thuế các
nước/vùng lãnh thổ trong công tác quản lý thuế quốc tế nhằm ngăn
ngừa việc trốn lậu thuế đối với các loại thuế đánh vào thu nhập và vào
tài sản.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 17

 Các thỏa thuận quốc tế khác có
liên quan đến đầu tư

• Các thỏa thuận song phương hoặc khu vực điều chỉnh các lĩnh
vực rộng, trong đó có đầu tư, ví dụ các thỏa thuận về hội nhập
kinh tế (Economic Integration Agreement - EIA)
• Các thỏa thuận đa phương về các lĩnh vực cụ thể như GATS
của WTO hay Hiến chương Năng lượng (Energy Charter Treaty -
ECT)

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 18

 VAI TRÒ CỦA VIỆC KÝ KẾT IIAs

 Tạo lập khung pháp lý liên quan đến hoạt động FDI
hoàn thiện hơn, từ đó tăng tính hấp dẫn của môi
trường đầu tư.
 Tạo lập được sự tín tưởng của các doanh nghiệp
nước ngoài khi tiến hành đầu tư tại nước tiếp nhận,
đây chính là yếu tổ tâm lý quan trọng đối với những
quyết định đầu tư.
 Hỗ trợ hoạt động kinh doanh của chủ đầu tư nước
ngoài thông qua những khuyến khích hay ưu đãi đầu
tư.
Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 19
 XU HƯỚNG KÝ KẾT IIAs
 Hiện nay, IIAs ngày càng đa dạng hơn nhiều về
quy mô, cách tiếp cận và nội dung. Hơn thế, IIAs
ngày càng điều chỉnh nhiều giao dịch kinh tế hơn,
bao gồm thương mại hàng hoá và dịch vụ, đầu tư
và dòng chảy vốn, cũng như sự dịch chuyển của
lao động.
 Số lượng các hiệp định đầu tư song phương (BITs)
cũng như hiệp định tránh đánh thuế trùng (DTTs)
tiếp tục được mở rộng.

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 20

 Một số điểm các nước cần lưu ý khi
tham gia vào IIAs
 CS đầu tư QG v/s QT
 Các tranh chấp ĐTQT
 Các khía cạnh CS chính mà nước chủ nhà cần
quan tâm khi thực hiện IIAs
 Đối với các nước đang phát triển khi tham gia
IIAs

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 21

 Một số hiệp định đầu tư quan trọng mà
Việt Nam đã tham gia
• Hiệp định của WTO về các biện pháp đầu tư liên
quan đến thương mại (TRIMs)
• Hiệp định khung về Khu vực đầu tư ASEAN (Hiệp
định AIA) năm 1998
• Hiệp định ưu đãi và bảo hộ đầu tư Việt Nam –
Nhật Bản ký kết năm 2003
• Các thỏa thuận thương mại tự do

Bộ Môn Nghiệp Vụ --Ths.Nguyễn Hạ Liên Chi 22