Fungsi Pendidikan

Amir Hasan Dawi. 2006. Penteorian Sosiologi dan

Pendidikan. Edisi Ketiga. Tanjong Malim: Quantum
Books.

1
 PENDIDIKAN DAN SOSIOLOGI
PENDIDIKAN
 Pendidikan merupakan suatu proses tramisi
secara formal dan tidak formal ilmu
pengetahuan dan kemahiran
 Institusi pendidikan adalah struktur sosial

yang berperanan sebagai tempat transmisi

 Persekolahan – tempat proses pengajaran

dan pembelajaran berlaku

2
KEGUNAAN SOSIOLOGI PENDIDIKAN
 Mengkaji kesamaan dan ketaksamaan dalam
pendidikan
 Membantu individu dan masyarakat
 Memberi gambaran tentang organisasi

sekolah dan persekitaran

 Meningkatkan penguasaan konsep dan

kemahiran

3
 Membantu guru memahami budaya
 Mebantu guru memperkebang sikap

profesionalise
 Menguasai bentuk-bentuk interaksi murid

dalam bilik darjah

 Menginterpretasi hasil penyelidikan
 Penggubalan polisi pendidikan, dll

4
STRATIFIKASI SOSIAL

 stratifikasi sosial - susun lapis hirarki

struktur masyarakat yang menunjukkan
perbezaan antara individu-individu
ataupun antara kumpulan-kumpulan
 Stratifikasi sosial zaman tradisional
digambarkan berbentuk piramid
sementara zaman zaman moden
berbentuk intan
(rujuk-ms. 66)

5
 Akses/peluang adalah berbeza antara strata-
strata yang berlainan
 Pendemokrasian pendidikan- memberi
peluang yang sama kepada semua untuk
memperkembang kebolehan dan bakat

6
KESAMAAN DAN KETIDAKSAMAAN

 Kesamaan-kesamaan peluang
menganggap semua individu tanpa
mengira kelas, umur, ras dan gender
harus mempunyai hak yang sama
 Ketidaksamaan-pendidikan cenderung
untuk meneruskan ketidaksamaan yang
sedia ada, malah memperluasnya.
 Ketidaksamaan adalah berkaitan dengan
stratifikasi sosial
7
PENDIDIKAN MENGIKUT TEORI
FUNGSIONALISME
 Menganalisis pendidikan dengan
menghubungkan Sekolah kepada keperluan-
keperluan masyarakat
 Fungsi pendidikan - merekrut dan

menempatkan manusia ke dalam pelbagai

kedudukan dalam masyarakat

8
 Durkheim(1956) Sejarah perkembangan
pendidikan adalah berkait secara langsung
kepada perubahan dan keperluan dalam
masyarakat
 Membandingkan Masyarakat Moden dan

Tradisional

9
PERBANDINGAN MASYARAKAT
TRADISIONAL MODEN
 Sistem berasaskan  Diikat oleh solidariti
puak organik
 diikat oleh solidariti  pembahagian tugas
mekanikal  terdapat golongan
 disatukan oleh pakar
permuafakatan  Saling bergantung
kolektif-nilai, norma /memerlukan antara
dan fikiran sama satu sama lain
 bersatu  menentukan peluang
yang sama

10
 Durkheim mengaitkan perubahan-
perubahan sosial yang besar seperti yang
berlaku di Perancis menyebabkan
perubahan dalam bidang pendidikan
 Kewujudan institusi pendidikan untuk

mengekalkan ikatan sosial dan perpaduan

11
 Idea fungsionalisme ialah masyarakat adalah
berasaskan konsensus iaitu manusia
bersetuju kepada nilai-nilai asas masyarakat
di mana mereka hidup
 Masyarakat moden memerlukan

pengkhususan dan sekolah membantu

mengembangkan bakat untuk pengkhususan

12
 Idea fungsionalisme ialah masyarakat adalah
berasaskan konsensus iaitu manusia
bersetuju kepada nilai-nilai asas masyarakat
di mana mereka hidup
 Masyarakat moden memerlukan
pengkhususan dan sekolah membantu
mengembangkan bakat untuk pengkhususan

13
Pendidikan untuk masyarakat

 Pendidikan secara saintifik menjalankan

fungsinya mengembangkan nilai-nilai dan
keupayaan intelektul yang diperlukan
oleh kanak-kanak untuk menjalankan
peranan dalam masyarakat
 Sekolah memberikan gambaran kepada

kanak tentang masyarakat yang bakal

disertai

14
 Melaksanakan proses sosialisasi secara
teratur generasi muda
 Sekolah sebagai medium untuk memperoleh

mobiliti sosial
 Ketidaksamaan diukur melalui ujian, sistem

peperiksaan/penggredan

15
 Pendidikan Moraliti
 Fungsi pendidikan untuk
menyesuaikan diri menerusi
proses sosiolisasi
 Durkheim menganggap moraliti

sebagai fakta. 3 ciri sistem moral

yang perlu iaitu disiplin diri,
ikatan dalam kumpulan dan
autonomi diri
16
 Cara penerapan moral di
sekolah ialah melalui disiplin
 Hukuman adalah penting untuk

memastikan peraturan-
peraturan dipatuhi
 Di sekolah murid didedahkan

kepada ikatan dalam kumpulan

17
 Sosialisasi

 Proses mempelajari peranan, status dan nilai

 Pemindahan norma dan nilai dalam

keluarga/budaya setempat kepada kanak-

kanak
 Mengubahsuai tingkah laku selaras dengan

kehendak masyarakat

18
 Musgrave (1972) 2 cara melihat
sosialisasi
a. seseorang menyesuaikan
tingkah laku
b. interpersonal iaitu konsensus
dan paksaan

19
 Jenis-jenis Sosialisasi

 Sosialisasi Primer - berlaku dalam keluarga

 Sosialisasi Sekunder - rangsangan ke

dalam kumpulan luar keluarga

 Sosialisasi Semula/resosialisasi - mengalih

konsep diri sedia ada kepada yang baru

20
5 Struktur Sosial Masyarakat
I. Keluarga
ii. Agama
iii. Pendidikan
iv. Ekonomi
v. Kerajaan

21
Basil Bernstein:
Kelas, Kod dan Kawalan

 Solidariti Organik- hubungan saling

bergantungan antara manusia
 Solidariti Mekanik-ciri-ciri seperti

individu-individu yang mempunyai set

kepercayaan yang sama, dll.

22
 Kajian kelas sosial berdasarkan kod-kod
bahasa iaitu
1. Kod terhad(restricted code) - Kelas
pekerja( bahasa mereka mudah dan makna
secara langsung)

23
 2. Kod luas (elaborated code) - Kelas
menengah (makna yang explisit, universal
dan konteks bebas)
 Kawalan Sosial - Sistem persekolahan
adalah alat kawalan sosial iaitu guru dan
kuasa

24
KULIAH MINGGU KEEMPAT

PENDIDIKAN MENGIKUT
PANDANGAN TEORI KONFLIK

25
PENDIDIKAN MENGIKUT TEORI KONFLIK

 Pendidikan sebagai alat untuk tujuan

ekonomi
 Berfungsi meneguhkan kedudukan kelas
 Terikat kepada asas-asas ekonomi

26
 Sebagai unsur reproduksi struktur sosial
 Legitimasi-pengesahan melalui
undang-undang/dasar
 Sosialisasi-pembentukan kesedaran
di kalangan individu

27
 Alat untuk mengekalkan sistem kapitalis
Bowles &n Gintis
 Mempertahankan sistem kelas &
ketaksamaan
 Menyediakan tempat gol. Muda mencipta

kedudukan

28
Ivan Illich(1971)
 Sistem sekolah moden harus dihapuskan
 Rasional -Pendidikan adalah
mengindoktrinasikan kanak-kanak nilai
ekonomi kapitalisme
 Mencadangkan sekolah digantikan dgn
instiyusi convivial iaitu mengajar apa yang
manusia mahu bukannya memaksa

29
Randal Collins(1974)
 Weberian menumpukan proses konflik &
dominasi dalam masyarakat
 Pendidikan digunakan oelh kumpulan masing
untuk memperoleh faedah ekonomi, status &
kuasa
 Pendidikan yang dipilih bergantung kepada
matlamat mereka

30
PIERRE BOURDIEU ; Habitus, Modal
dan Penganiayaan Simbolik

 Sekolah menyumbang kepada reproduksi

kelas sosial
 Proses Reproduksi

◦ Habitus
◦ Modal budaya (cultural capital)
◦ Penganiayaan Simbolik (symbolic violence)

31
Habitus
 Budaya yg. Dalam diri spt. Pemikiran,

perasaan dan cara hidup

 Habitus mempengaruhi tingkah laku

melalui ienteraksi
 Himpunan kolektif trajektori/gerakan

individu
 Saling mempengruhi antar masa lalu & kini

32
Habitus
Diikuti Modal Budaya iaitu ilmu pengetahuan
Merupakan sistem yg. Menamkan nilai-nilai
secara mendalam kepada individu
Diikuti Penganiayaan Simbolik iaitu satu
penindasan keatas pihak lain yang
menjejaskan peluang sosial.

33
 PENDIDIKAN MENGIKUT TEORI
INTERAKSIONISME

 Menjalankan kajian untuk mendapatkan

pemahaman melalui pemerhatian dan
merekod setiap aspek kehidupan seharian
kumpulan yng dikaji
 Menekankan bahawa interaksi sosiallah

membentuk realiti
 Manusia memainkan peranan yang mereka

telah pilih dan sesuai mengikut situasi

34
 Meneliti makna yang dibentuk antara guru
dan murid
 Andaian yang digunakan
◦ Aktiviti harian
◦ Kebebasan
◦ Makna
◦ Interaksi
◦ Rundingan
◦ Pendekatan Subjektif

35
DAVID HARGREAVES : Interaksi Bilik
Darjah

 Melihat hubungan murid dengan guru

 Melihat pengetahuan individu tentang:

◦ kendiri
◦ persepsi
◦ peranan

36
kendiri
 Kendiri merupakan subjek dan objek
 Aksi mengambil kira pandangan diri
 Tindakan kerana makna yang ditentukan atas

tafsiran aksi orang lain

 Manusia memberi makna
 Makna bergantung pada matlamat
 Pemberian makna bukan hak persendirian

37
PERANAN
 Interaksi : setiap pihak mempunyai
perbezaan intepretasi
 Mengikut persepsi
 Individu mempunyai Peranan
 Peranan berdasarkan rundingan

38
PERANAN GURU
 Mentamadunkan murid
 Pemantau
 Fasilitator
 Mendidik murid bagaimana belajar

39
Subperanan Guru
 Pengamal disiplin
 Sebagai Instruktor

40
PASCA MODENISASI DAN PENDIDIKAN
 Pascamoden merupakan penerusan kepada
sistem ekonomi kapitalisme
 Sistem pendidikan zaman pasca telah

berkembang untuk memenuhi citarasa

kapitalisme
 Perubahan dalam pendidikan telah

memperkukuhkan sistem kapitalisme

41
 Jean-Francois Lyotard(1984) perkembangan
pendidikan adalah untuk citarasa ekonomi
dan budaya pascamoden cth; perkembangan
teknologi maklumat
 Melihat ilmu pengetahuan sebagai komiditi
 Pendidkan sebagai aset penting yang perlu

dijual beli untuk berjaya dalam pasaran

42
 Rumusan: pengkomersialan pendidikan
merupakan pascamoden yang membawa
pelbagai konflik
 Menyebabkan peningkatan kos yuran dan

menyebabkan golongan kelas pekerja

semakin tersisih

43
REFLEKSI : TEORI-TEORI PENDIDIKAN
 Apakah pertentangan antara reoti makro dan
teori mikro?
 Pertentangan antara teori Fungsionlisme,

Konflik dan Interaksionisme?

 Apakah kepentingan teori-teori untuk untuk

membantu pendidik?

44