VIÊM MÀNG NÃO MỦ

GV: Chu Thy Ngân

 MUÏC TIEÂU HOÏC TAÄP

1. Trình bày được nguyên nhân, đường xâm nhập của vi khuẩn vào
màng não.
2.Mô tả được triệu chứng lâm sàng thể diển hình và biến chứng của
bệnh viêm màng mủ.
3. Trình bày được phương pháp điều trị bệnh .
4. Hướng dẫn được cộng đồng cách phòng bệnh viêm màng não
mủ.
 1. ÑAÏI CÖÔNG
- Vieâm maøng naõo muû laø hieän töôïng
vieâm cuûa maøng naõo, do söï xaâm laán
cuûa caùc loïai vi truøng sinh muû vaøo
maøng naõo.
- Ñaây laø moät caáp cöùu noäi khoa caàn ñöôïc
chaån ñoaùn sôùm, xöû trí kòp thôøi vaø tích
cöïc ñeå haïn cheá töû vong vaø caùc bieán
chöùng hay di chöùng.
 Viêm màng não (mủ, siêu vi, lao, nấm)

Màng Não
- màng cứng
- màng nhện
- màng nuôi

Não

Sunday, August 22, 202 4

 SINH BỆNH HỌC

VT sinh sản tại hầu mũi, xâm nhập màng nhầy


Du khuẩn huyết

Xâm nhập màng não


TNF, IL-1, IL6


Phóng thích LPS, TA
 
Nội bì mao mạch Đại thực bào
 

Viêm khoang dưới nhện
Viêm mạch máu não

Phù não (tăng thấm, nhiễm độc tế bào)

Sunday, August 22, 202 5
Sunday, August 22, 202 Nguồn:www.ambion.co 6
 2. TAÙC NHAÂN GAÂY
BEÄNH
- Coù nhieàu loaïi vi truøng gaây neân vieâm maøng
naõo.
- Ba taùc nhaân Streptoccus pneumoniae, Haemophilus
influenzae, Neisseria meningitidis chieám 80%, ñaëc
bieät Streptococcus suis thöôøng ñöôïc nhaéc ñeán gaàn
ñaây.
- Xuaát ñoä maéc phaûi tuøy thuoäc vaøo löùa tuoåi
beänh nhaân, söùc ñeà khaùng cuûa chuû theå, moâi
tröôøng beänh nhaân coù tieáp xuùc.
 Streptococcus pneumoniae
Liên cầu khuẩn gram dương
 Neisseria meningitidis
Song cầu gram âm
 Haemophilus influenzae
Trực cầu khuẩn gram âm
Streptococcus suis là cầu khuẩn Gram (+)
- có 35 serotypes xác định bởi polysaccharides vỏ
- thuộc nhóm D

Sunday, August 22, 202 11

 Tuoåi - Taùc nhaân thoâng
< 4 tuaàn
thöôøng
Streptococcus agalactiae,Escherichia coli,
Listeria monocytogenes,Klebsiella pneomoniae,
Enterococcus spp
4 tuaàn -12 tuaàn Streptococcus agalactiae, Escherichia coli,
H.influenzae
3 thaùng -2 tuoåi Haemophilus inflenzae, Neisseria meningitidis

3 -50 tuoåi Neisseria menigitidis, Streptococcus

pneumoniae
>50 tuoåi Streptococcus pneumoniae, Neisseria
meningitidis, Tröïc khuaån gram aâm
 Beänh lyù keøm theo hoaëc ñaõ
Vieâm xoang
maéc phaûi
Streptococcus pneumoniae,
Staphylococcus aureus
Streptococcus group A beta hemolytic

Vieâm tai giöõa Streptococcus

pneumoniae,Haemophilus influenzae

Chaán thöông soï naõo Streptococcus pneumoniae,

Haemophilus influenzae
Streptococcus group A beta hemolytic

Phaãu thuaät ngoaïi thaàn kinh Staphylococcus aureus,

Staphylococcus epidermidis,
Tröïc khuaån gram aâm
 3. Trieäu chöùng laâm saøng
VMNM
TCLS Taàn suaát
Nhöùc ñaàu > 90%
Soát > 90%
Coå göôïng > 85%
Roái loaïn tri giaùc > 80%
Daáu Kernig > 50%
Daáu Brudzinski > 50%
Noân oùi  35%
Co giaät ~ 30%
Daáu TK khu truù 10 – 20%
Phuø gai < 1%
 Sốt Lâm sàng VMN
Triệu chứng: đau đầu dữ dội, nôn vọt, táo bón
Dấu màng não: cổ cứng, Kernig, Brudzinski

Sunday, August 22, 202 16

4. CLS CHAÅN ÑOÙAN VMNM
1. Chaån ñoaùn baèng hình aûnh
CT scan naõo
MRI naõo
2. Choïc doø tuûy soáng
• AÙp löïc môû
• Sinh hoùa
• Teá baøo
• Nhuoäm Gram
• Caáy VT
3. Caáy maùu (+) (56 – 60%)
 Sốt + đau đầu +cổ gượng ± rối loạn tri giác

Yếu
Soi đáy mắt tố
dịch
tể
Có Phù gai thị Không

Cấy máu Cấy máu

Kháng sinh Chọc dò DNT
Không
CT/ MRI
Có U não, áp xe não,
Sunday, August 22, 202
tụ máu, xuất huyết não 18
 Chọc dò tủy sống

Cột
sống
Sunday, August 22, 202 19
 DNT tieâu bieåu cuûa VMNM
AÙp löïc môû > 18 cmH2O (90%)
Soá löôïng BC 1000-5000/mm3; >100 (90%)
% Neutrophil > 80% ( 80 – 90%)
Protein 100-500 mg%; > 40mg% (85%)
Glucose < ½ đường huyết cùng thời điểm
Lactate > 35 mmol/L
Nhuoäm Gram Döông tính (60-90%)
Caáy Döông tính (70-85%)
Latex Döông tính (50-100%)
Limulus lysate Döông tính : VMN Gram (-)
 BIEÁN CHÖÙNG
THAÀN KINH TOAØN THAÂN
Phuø naûo Vieâm phoåi
Taêng ALNS Nhieãm truøng huyeát
Co giaät HC suy hoâ haáp caáp
Nhoài maùu naõo Taéc TM saâu
Naõo uùng thuûy Ñoâng maùu noäi maïch
TD döôùi maøng cöùng lan toûa
Giaûm Natri/maùu Thuyeân taùc phoåi
Ñieác Roái loaïn ñieän giaûi
 5. ÑIEÀU TRÒ

- VMNM laø moät caáp cöùu noäi khoa

- phaûi ñieàu trò sôùm vaø tích cöïc
- Khaùng sinh giöõ vai troø chính yeáu
- Neáu ñieàu trò chaäm treã, deã coù caùc
bieán chöùng vaø di chöùng naëng neà
5.1. NGUYEÂN TAÉC DUØNG KHAÙNG
SINH
- Söû duïng sôùm, khi coù chaån ñoaùn LS
- Löïa choïn KS thích hôïp vôùi ñoä nhạy
cuûa vi truøng gaây beänh.
- Neân duøng loaïi KS dieät khuaån.
- Thuoác phaûi ñaït ñeán noàng ñoä dieät
truøng trong DNT
5.1. NGUYEÂN TAÉC DUØNG KHAÙNG
SINH
- Trong quaù trình ñieàu trò, choïc doø
khaûo saùt laïi DNT sau 24 - 48 giôø ñeå
ñaùnh giaù söï ñaùp öùng vôùi thuoác.
- Neáu DNT khoâng caûi thieän vaø
khoâng ñaùp öùng treân laâm saøng  ñaët
laïi vaán ñeà khaùng sinh, thay ñoåi thuoác
phuø hôïp vôùi khaùng sinh ñoà.
5.2. AÙP DUÏNG THÖÏC TIEÃN
Löïa choïn khaùng sinh luùc baét ñaàu ñieàu trò
döïa vaøo:
– taàn xuaát caùc loaïi vi khuaån thöôøng hay gaây
beänh theo töøng löùa tuoåi
– caùc yeáu toá thuaän lôïi (nhö vieâm tai, vieâm
xoang, chaán thöông soï naõo, hoaëc cô ñòa
ngöôøi giaø, nghieän röôïu...),
– Duøng khaùng sinh phoå roäng trong luùc chôø
ñôïi keát quaû caáy dòch naõo tuûy vaø khaùng
sinh ñoà.
 Tuoåi - Taùc nhaân thoâng
< 4 tuaàn
thöôøng
Streptococcus agalactiae,Escherichia coli,
Listeria monocytogenes,Klebsiella pneomoniae,
Enterococcus spp
4 tuaàn -12 tuaàn Streptococcus agalactiae, Escherichia coli,
H.influenzae
3 thaùng -2 tuoåi Haemophilus inflenzae, Neisseria meningitidis

3 -50 tuoåi Neisseria menigitidis, Streptococcus

pneumoniae
>50 tuoåi Streptococcus pneumoniae, Neisseria
meningitidis, Tröïc khuaån gram aâm
 Söû duïng KS theo kinh nghieäm
Treû sô sinh Ampi + cefotaxime
1-3 thaùng Ampi + cepha III
3 thaùng - <50 tuoåi Cepha III  Vancomycin
>50 tuoåi, Nghieän röôïu, Ampi +vanco +cephaIII
beänh maõn tính
VMN bệnh viện, VMN sau CT Ceftazidime + vanco
ñaàu, PTTK, Giaûm neutrophil

Suy giaûm MD teá baøo Ceftazidime + ampi

 VMN do Neisseria meningitidis
• Penicillin G : nhöõng doøng chöa khaùng
• Ñaõ coù baùo caùo ghi nhaän Naõo moâ caàu
khaùng PNC.
• Lieàu: 300.000 – 400.000 ñônvò/kg/ngaøy.
• dò öùng vôùi Peùnicilline: Chlorampheùnicol (100
mg/kg/24 giôø).
• Thôøi gian ñieàu trò : 7-10 ngaøy hoaëc beänh
nhaân heát soát 5 ngaøy.
• VMN do Naõo moâ caàu thöôøng coù tieân löôïng
toát.
 VMN do Streptococcus pneumoniae
• Nhieàu baùo caùo caùc doøng pheá caàu
khaùng peùnicilline với tyû leä cao.
• Yeáu toá goùp phaàn vaøo nguy cô khaùng
thuoác:
– tuoåi ( < 10 hoaëc > 50 tuoåi),
– tình traïng suy giaûm mieãn dòch,
– thôøi gian naèm vieän keùo daøi,
– söû duïng khaùng sinh keùo daøi ,
– nhieãm phaûi serotype 14 hoaëc 23.
 Điều trị Pheá caàu khaùng thuoác
Cephalosporin theá heä 3 (Cefotaxime hoaëc
Ceftriaxone) + Vancomycine coù taùc duïng
hieäp ñoàng
 VMN do Listeria monocytogenes
– treû sô sinh,
– ngöôøi giaø > 60t,
– nghieän röôïu , ung thö , suy giaûm mieãn dòch
hoaëc duøng corticoides.
• ÔÛ treû sô sinh, Ampicillin (300mg/kg/ngaøy)
+ Gentamycine (2,5mg/kg/lieàu)
• ÔÛ ngöôøi lôùn, lieàu Ampicillin 8g-
12g/ngaøy.
• Thôøi gian ñieàu trò =3 - 4 tuaàn.
• Nếu beänh nhaân dò öùng vôùi Peùnicillin
 Ñaùnh giaù söï ñaùp öùng vôùi
thuoác

• choïc doø khaûo saùt laïi DNT sau khi khôûi

söï duøng khaùng sinh 24 - 48 giôø
• söï ñaùp öùng cuûa beänh nhaân treân laâm
saøng
 THEO DOÕI
• Maïch, huyeát aùp, nhieät ñoä, nhòp thôû, vaø caân
naëng thöôøng xuyeân.
• Tình traïng soát: do thuoác, vieâm tónh maïch, boäi
nhieãm, traøn dòch maøng cöùng hoaëc nhieãm sieâu
vi keøm theo.
• Thaêm khaùm thaàn kinh. Chuù yù thay ñoåi veà tri
giaùc hoaëc söï xuaát hieän nhöõng daáu thaàn kinh
ñònh vò.
• ÔÛ treû em nhoû, TD voøng ñaàu hoaëc roïi aùnh
saùng qua soï hoaëc sieâu aâm xuyeân thoùp ñeå
phaùt hieän bieán chöùng ñaàu nöôùc hoaëc traøn
dòch döôùi maøng cöùng.
 THEO DOÕI
• Caùc xeùt nghieäm: ñöôøng huyeát, BUN,
Creùatinin, Ion ñoà maùu, tyû troïng huyeát töông
vaø tyû troïng nöôùc tieåu.
• Phaùt hieän hoäi chöùng phaân tieát ADH khoâng
thích hôïp (hoäi chöùng Schwartz Barter). Döïa vaøo
caân naëng, giaûm tyû troïng huyeát töông, haï natri
maùu.
• Xeùt nghieäm CT san soï naõo phaùt hieän traøn
dòch döôùi maøng cöùng, abces naõo..
• Neân laøm CT scan: vieâm maøng naõo do gram (-),
nhaát laø ñoái vôùi treû sô sinh vì thöôøng gaëp
abceøs naõo trong nhöõng tröôøng hôïp naøy
 ÑIEÀU TRÒ NAÂNG ÑÔÕ
• ÔÛ nhöõng ngaøy ñaàu, do roái loaïn tri giaùc vaø
oùi möûa, coù theå ñaët sonde daï daøy nuoâi aên cho
beänh nhaân, truyeàn dòch vaø caân baèng nöôùc
ñieän giaûi
• Choáng co giaät =Diazeùpam (0,3mg/kg/laàn) TM
• Ngöøa côn giaät vôùi Pheùnobarbital (5mg/kg/laàn)
TB.
• Roái loaïn hoâ haáp (ngöng thôû, thôû kieåu Cheynes
- Stokes) caàn ñaët noäi khí quaûn, hoâ haáp nhaân
taïo
• Xöû trí kòp thôøi taêng huyeát aùp, taêng nhieät
Vaán ñeà söû duïng khaùng vieâm phoái hôïp
vôùi khaùng sinh : Dexamethasone
• laøm giaûm nhöõng bieán chöùng thaàn kinh, nhaát
laø bieán chöùng ñieác gaây ra sau caùc tröôøng hôïp
VMN do H.influenzae.
• Lieàu söû duïng laø 0,15 mg/kg/moãi 6h (Ngöôøi
lôùn: 10mg /ngaøy) söû duïng ngay tröôùc lieàu
khaùng sinh, X 4 ngaøy.
• Hieäu quaû chæ môùi ñöôïc chöùng minh vôùi VMN
do H.inflenzae vaø S.pneumoniae.
• Khoâng neân tieáp tuïc duøng Steroid neáu phaân
laäp ra taùc nhaân khaùc.
 TIEÂN LÖÔÏNG
• bieán chöùng vaø tyû leä töû vong ôû VMNM
cao.
• Tieân löôïng beänh tuøy thuoäc :
• - Tuoåi cuûa beänh nhaân
• - Thôøi gian beänh tröôùc khi duøng KS
• - Loaïi vi truøng gaây beänh
• H. influenzae vaø S. pneumoniae deã gaây bieán
chöùng.
• N. meningitidis thöôøng coù tieân löôïng toát
• - Caùc roái loaïn mieãn dòch, coù beänh ñi
 PHOØNG NGÖØA
• ñieàu trò tích cöïc caùc oå nhieãm truøng tieân
phaùt
– nhieãm truøng huyeát
– caùc oå vieâm keá caän maøng naõo: vieâm
hoïng,vieâm xoang,vieâm tai...
PHOØNG NGÖØA Haemophilus inflenzae

vaccin phoøng Haemophilus inflenzae

- vaccin taùi toå hôïp
- giaûm ñöôïc taàn suaát bò VMN ñeán 90%.
- chuûng cho treû em: 2, 4, 6 thaùng tuoåi
Cảm ơn các bạn đã theo dõi