Chương 1.

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

Khái niệm văn minh và các khái niệm liên quan

Những thành tựu chính của văn minh

Những dấu hiệu văn minh trong thời kỳ CXNT

Những nền văn minh lớn trên thế giới

 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm văn minh và các khái niệm

liên quan
Văn hóa

Văn minh

Văn hiến

Văn vật

Mối liên hệ giữa văn hóa – văn minh

– văn hiến – văn vật
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

Văn hóa là gì?
- “Văn hoá” là từ gốc Hán, do Lưu Hướng thời Tây Hán nêu ra
đầu tiên, với nghĩa “dùng văn để hoá” giáo hoá
- “Văn hoá” = cultura (chữ La Tinh): trồng trọt, cư trú, luyện
tập… - culture (tiếng Anh, tiếng Pháp).
- TK XIX, Taylor đưa ra định nghĩa mới về văn hoá. Hàng loạt
định nghĩa về văn hoá khác lần lượt ra đời.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

Văn hóa là gì?

Văn hoá là tổng thể những giá trị vật

chất và tinh thần do con người sáng
tạo ra trong quá trình lịch sử.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn minh là gì?
• Trong tiếng Pháp: Civilisation

• Trong tiếng Anh: Civilization

Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn minh là gì?
• Văn minh là toàn bộ những  phát minh của con người dựa
trên quá trình tìm tòi và khám phá ra các “quy luật của tự
nhiên”, để hình thành nên những hệ thống lý thuyết
“khoa học - kỹ thuật” cơ bản. Từ đó sáng chế ra các “công
nghệ - máy móc” (công cụ sản xuất vật chất) và những“sản
phẩm vật chất”(đồ dùng sinh hoạt) mang tính thực dụng
nhằm thỏa mãn nhu cầu vật chất của con người.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn minh là gì?
• Văn minh còn bao gồm toàn bộ “ kỹ thuật sinh sống” và “tổ
chức xã hội” nhằm thiết lập nên những “thiết chế” xã hội
mang tính hiện đại, giúp cho con người thực hiện được quyền
sống, quyền tự do và quyền dân chủ của mỗi cá nhân và cả
cộng đồng - xã hội.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn minh là gì?
• W. Đuran (W. Durrant) sử dụng khái niệm văn minh để
chỉ sự sáng tạo văn hoá, nhờ một trật tự xã hội gây ra và
kích thích. Văn minh được dùng theo nghĩa tổ chức xã
hội, tổ chức luân lí và hoạt động văn hoá.
• Văn minh trong tiếng Đức là để chỉ các xã hội đã đạt
được tới giai đoạn tổ chức đô thị và chữ viết.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn minh là gì?
• Theo F. Ăngghen, văn minh là chính trị khoanh văn hoá
lại và sợi dây liên kết văn minh là nhà nước. Như vậy
khái niệm văn minh thường bao hàm bốn yếu tố cơ bản:
Đô thị, Nhà nước, chữ viết và các biện pháp kĩ thuật cải
thiện, xếp đặt hợp lí, tiện lợi cho cuộc sống của con
người.
Văn minh là trạng thái tiến bộ về cả hai
mặt vật chất và tinh thần của xã hội loài
người, tức là trạng thái phát triển cao của
văn hoá. Trái với văn minh là dã man.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn hiến là gì?
• Theo Đại từ điển tiếng Việt: “Văn hiến là truyền thống
văn hóa lâu đời, có nhiều nhân tài”.
• Văn hiến là truyền thống văn hóa lâu đời và tốt đẹp thể
hiện bản lĩnh của một dân tộc, quốc gia nào đó trong
cuộc đấu tranh sinh tồn và thể hiện bản sắc riêng cho dân
tộc, quốc gia đó.
Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

• Văn vật là gì?
• Văn vật là khái niệm bộ phận của văn hóa, chỉ khác
văn hóa ở độ bao quát các giá trị.
• Văn vật là truyền thống văn hóa thiên về các giá trị
văn hóa vật chất ở một vùng đất biểu hiện ở việc có
nhiều nhân tài, nhiều di tích, công trình, hiện vật có
giá trị nghệ thuật và lịch sử.
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

I. Khái niệm liên quan

Bảng so sánh

Văn vật Văn hiến Văn hóa Văn minh

Thiên về giá trị Thiên về giá trị Chứa cả giá trị Thiên về giá trị vật
vật chất tinh thần vật chất lẫn tinh chất – kỹ thuật
thần
Có bề dày lịch sử Chỉ trình độ phát
triển
Có tính dân tộc Có tính quốc tế

Gắn bó nhiều hơn với phương Đông nông nghiệp Gắn bó nhiều hơn
với phương Tây đô
thị
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
II. Những thành tựu chính của văn minh
Văn học
B

Chữ viết A C Giáo dục

Thành tựu

E D
Nghệ thuật Khoa học
kỹ thuật
www.themegallery.com
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

III. Những dấu hiệu văn minh trong thời kỳ CXNT

• Ngay từ thời kì nguyên thuỷ, tuy chưa có thể gọi là xã hội văn
minh nhưng con người thời kì đó đã có những biểu hiện tiến bộ, hợp
lí, đặt tiền đề cho sự hình thành các nền văn minh nhân loại sau này.
Đó là:
• Việc tìm ra lửa đánh dấu một bước tiến nhảy vọt trong lịch sử
loài người, giúp con người mạnh hơn hẳn các loài động vật khác.
• Lửa giúp con người chiến thắng thú dữ, nướng chín thức ăn, làm
đồ gốm, chinh phục các rừng cây để làm đất trồng trọt ...và sau này
là nghề luyện kim .
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

III. Những dấu hiệu văn minh trong thời kỳ CXNT

• Từ chỗ sống theo bầy đàn tiến lên xây dựng tổ chức
công xã thị tộc, đó là một tổ chức hợp lí đầu tiên về mặt xã
hội. Đối với lịch sử loài người, đây là một bước tiến lớn.
• Phân công lao động giữa trồng trọt và chăn nuôi, giữa
nông nghiệp với thủ công nghiệp. Đây là một sự sắp xếp
hợp lí, tiện lợi, tạo điều kiện cho việc chuyên môn hoá
trong xã hội văn minh sau này.
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

III. Những dấu hiệu văn minh trong thời kỳ CXNT

• Sự xuất hiện cung tên cũng là một bước tiến lớn.
Đây là một loại vũ khí phức tạp đòi hỏi phải tích luỹ kinh
nghiệm, trí tuệ sắc sảo và kĩ năng khéo léo.
• Hôn nhân cũng có một bước tiến lớn từ tạp giao,
đồng huyết đến hôn nhân theo gia đình ổn định. Đó là sự
tích luỹ kinh nghiệm nhiều đời để tránh hiện tượng đồng
huyết, tăng sức sống cho thế hệ sau.
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG

III Những dấu hiệu văn minh trong thời kỳ CXNT

• Tôn giáo nguyên thuỷ xuất hiện cũng là một bước tiến lớn
về mặt tinh thần. Tín ngưỡng tô tem, việc thờ cúng tổ tiên là
những biểu hiện giá trị tinh thần quan trọng của con người
nguyên thuỷ.
• Nghệ thuật nguyên thuỷ cũng là một biểu hiện phát triển
văn hoá quan trọng, nó thể hiện cách nhìn của người xưa bằng
những hình tượng cụ thể đối với thế giới bên ngoài.
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
IV. Những nền văn minh lớn trên thế giới

Thời cổ đại

Phương Đông Phương Tây

- Ai Cập -Hy Lạp
- Lưỡng Hà -La Mã
- Ấn Độ
- Trung Hoa

www.themegallery.com
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
VI. Những nền văn minh lớn trên thế giới

Thời trung
đại

Phương Đông Phương Tây

- Arập - Tây Âu
- Ấn Độ
- Trung Hoa

www.themegallery.com
 Chương 1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG
VI. Những nền văn minh lớn trên thế giới
Thời cận –
hiện đại

Thế giới
- VM công nghiệp
- VM hậu công nghiệp
- VM tin học

www.themegallery.com