Πάντειο Πανεπιστήμιο

Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας

Εισαγωγή στην Κοινωνική Θεωρία

Διδ.: Αλίκη Λαβράνου

Παρασκευή 17.00 – 20.00

 Εισαγωγή στην Κοινωνική Θεωρία
• Η παράδοση αποτελεί μια πρώτη εισαγωγή στη σκέψη των κλασικών στοχαστών
της κοινωνικής θεωρίας. Η έμφαση δίδεται στην κοινωνική θεωρία των
Άνταμ Σμιθ (Adam Smith), Αύγουστου Κοντ (Isidore-Auguste-Marie-Francois-Xavier Comte),
Καρλ Μαρξ (Karl Marx), Εμίλ Ντυρκέμ (Emile Durkheim), Μαξ Βέμπερ (Max Weber) και
Γκεοργκ Ζίμμελ (Georg Simmel).
• Στοχεύει στην εξοικείωση με βασικές έννοιες, θεωρητικά εργαλεία και βασικές
γραμμές επιχειρηματολογίας της κλασικής κοινωνικής θεωρίας.
• Η παράδοση εστιάζει, αφενός, σε κεντρικές θεματικές των κλασικών
θεωρητικών ("νεωτερική" κοινωνία, κοινωνική αλλαγή, κοινωνική ανισότητα,
κοινωνική συνοχή), αφετέρου, σε προβλήματα και ερωτήματα που αφορούν τον
τρόπο θεματοποίησης και προσέγγισης των κοινωνικών φαινομένων εν γένει
(κεντρικές έννοιες, θεωρητική μέθοδος, σκοπιά της θεωρίας).
 Θεματικές Ενότητες

• Εισαγωγή: Παρουσίαση της κεντρικής θεματικής και του προγράμματος των παραδόσεων. Ο
τύπος της "νεωτερικής κοινωνίας" και το πρόβλημα της κοινωνικής συνοχής
• Μηχανισμός της συμπάθειας και κοινωνική συνοχή στη “Θεωρία Ηθικών Συναισθημάτων” του
Ανταμ Σμιθ (1723-1790)
 αποσπάσματα από τη Θεωρία Ηθικών Συναισθημάτων (1759/17906)
• Καταμερισμός εργασίας, κοινωνική συνοχή και η προβληματική της αποξένωσης στον “Πλούτο
των Εθνών” του Ανταμ Σμιθ (1723-1790)
 αποσπάσματα από τo Έρευνα για τη Φύση και τα Αίτια του Πλούτου των Εθνών (1776)
• Θετικισμός στις κοινωνικές επιστήμες και το πρόταγμα μιας "κοινωνικής φυσικής": Αύγουστος
Κοντ (1798-1857)
 Θεματικές Ενότητες
• Η κριτική της ιδεολογίας και η προβληματική της χειραφέτησης της κοινωνίας στο νεαρό Καρλ Μαρξ (1818-
1883)
 αποσπάσματα από τα Παρισινά Χειρόγραφα (1844) ή από το Εβραϊκό Ζήτημα (1844)

• Κοινωνική θεωρία ως κριτική θεωρία στον ώριμο Μαρξ: Βασικές έννοιες κοινωνικής ανάλυσης στο
«Κεφάλαιο»
• Καταμερισμός εργασίας και κοινωνική ηθική: Εμίλ Ντυρκέμ (1858-1917)
 αποσπάσματα από το Οι Κανόνες της Κοινωνιολογικής Μεθόδου (1895)

• Μεθοδολογικός ατομισμός και ιδεοτυπική μέθοδος: Αντικείμενο και μέθοδος της κοινωνιολογίας στον Μαξ
Βέμπερ (1864-1920)
 αποσπάσματα από το Οικονομία και Κοινωνία (1921/22 postum)
• Αντικείμενο και μέθοδος της κοινωνιολογίας στον Γκέοργκ Ζίμμελ (1858-1918): „Φιλοσοφία του Χρήματος“
και τραγωδία της κουλτούρας
 Βιβλιογραφία
• Βασικά κείμενα:

• A. Comte, Μαθήματα θετικής φιλοσοφίας, Αναγνωστίδης: Αθήνα χχ

• E. Durkheim, Οι κανόνες της κοινωνιολογικής μεθόδου, μτφρ.-εισαγ.: Λ. Μουσούρου, Gutenberg: Αθήνα 1978

• K. Marx, Το εβραϊκό ζήτημα, μετ.: Γ. Κρητικός, Οδυσσέας: Αθήνα 1978

• K. Marx, Πρόλογος στην Κριτικής της Πολιτικής Οικονομίας, μτφρ. Φ. Φωτίου, Θεμέλιο: Αθήνα 1983

• A. Smith, Η θεωρία των ηθικών συναισθημάτων, μτφρ. Δ. Δρόσος, Παπαζήσης: 2012

• M. Weber, Βασικές έννοιες της κοινωνιολογίας, μτφρ. Μ. Κυπραίος, θεωρ. μτφρ. Π. Μεϊντάνη, επιστ. εποπτ. Κ.
Ψυχοπαίδης, Κένταυρος: Αθήνα 1997
 Βιβλιογραφία
• Δευτερογενής βιβλιογραφία:

• Μ. Αντωνοπούλου, Θεωρία και Ιδεολογία στη σκέψη των κλασσικών της κοινωνιολογίας, 2η έκδ., Παπαζήσης: Αθήνα 1991

• R. Aron, Η εξέλιξη της κοινωνιολογικής σκέψης, μτφρ. Μ. Λυκούδης, τομ. Ι-ΙΙ, Γνώση: Αθήνα 1984

• T.B. Bottomore, Κοινωνιολογία, μτφρ. Δ.Γ. Τσαούσης, Gutenberg: Αθήνα 1973

• Ian Craib, Κλασική Κοινωνική Θεωρία: Μια εισαγωγή στη σκέψη των Μαρξ, Βέμπερ, Ντυρκέμ και Ζίμμελ, μτφρ. Μ.
Καρασαρίνης, Ε. Λέκκας, εκδ. Παπαζήσης, Αθήνα 2012 (προτεινόμενο σύγγραμμα)

• N.S. Timasheff, G.A. Theodorson, Ιστορία των Κοινωνιολογικών Θεωριών, μτφρ. Δ.Γ. Τσαούσης, Gutenberg: Αθήνα 2001.

• Κ. Ψυχοπαίδης, "Ο A. Smith και η κριτική μέθοδος της πολιτικής οικονομίας", Αξιολογικά, τμ. 1 (1990)

• Οι κλασσικοί της κοινωνιoλογίας, επιμ. Φ. Φεραρότι,  μτφρ.: Κ. Κατηφόρης κ.ά., Οδυσσέας: Αθήνα χχ.