İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

VERGİ HUKUKU

İdare teşkilatı sınava dahil değil bakanlık gelir idaresi vb HARİÇ 20 DEN BAŞLAYIN
 VERGİ İDARESİ VE VERGİ DENETİMİ
20. SLAYTAN İTİBAREN DAHİL
•Vergi idaresi

•Maliye Bakanlığı

•Gelir İdaresi Başkanlığı

•Komisyonlar

•Yoklama

•Vergi incelemesi

•Arama

•Bilgi toplama

2
Vergi İdaresinin Kuruluşu ve Görevleri

Maliye Bakanlığı

Maliye Bakanlığı’nın Görevleri

Maliye Bakanlığı’nın maliye ve bütçe politikasının hazırlanması ve
uygulanması, mali kanunların hazırlık çalışmalarının yütütülmesi ve
mali denetim ile ilgili çeşitli görevleri bulunmaktadır. Bu görevler,
Maliye Bakanlığının Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname’de aşağıdaki şekilde sayılmaktadır .

3
Maliye Bakanlığı
Maliye Bakanlığı’nın Görevleri
1.Maliye Politikasının hazırlanmasına yardımcı olmak ve maliye politikasını
uygulamak;
2. Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ve özel bütçeli idarelerin hukuk
danışmanlığını ve muhakemat hizmetlerini talepleri halinde yerine getirmek;
3. Harcama politikalarını geliştirmek ve uygulamak;
4. Devlet bütçesini hazırlamak ve uygulamak;
5. Devlet hesaplarını tutmak, saymanlık hizmetlerini yapmak;
6. Gelir politikasını geliştirmek;
7. Devlete ait malları yönetmek, kamu malları ile kamu kurum ve
kuruluşlarının taşınmaz mallarına ilişkin yönetim esaslarını belirlemek;
8. Gelir ve giderlerle ilgili kanun tasarılarını ve diğer mevzuatı hazırlamak
veya hazırlanmasına katılmak;

4
Maliye Bakanlığı

Maliye Bakanlığı’nın Görevleri

9. Uluslararası kuruluşların bakanlık hizmetlerine ilişkin çalışmalarını takip
etmek, bu konulardaki bakanlık görüşünü hazırlamak, yurtdışı ve yurtiçi
faaliyetleri yürütmek;
10.Bakanlığın ilgili kuruluşlarının işletme ve yatırım programlarını
inceleyerek onaylamak ve yıllık programlara göre faaliyetlerini takip etmek
ve denetlemek;
11.Çeşitli kanunlarla Maliye Bakanlığı’na verilen görevleri yapmak;
12.Yukarıda belirtilen görevlerin uygulanmasını takip etmek,
değerlendirmek, incelemek, teftiş etmek ve denetlemek;
13.Suç gelirlerinin aklanmasının önlenmesine ilişkin usul ve esasları
belirlemek;
14. Vergi incelemesi ve denetimine ilişkin temel politika ve stratejileri
belirlemek ve uygulanmasını sağlamak.

5
Maliye Bakanlığı
Maliye Bakanlığı’nın Örgütsel Yapısı

Maliye Bakanlığı merkez, taşra ve yurtdışı örgütlerinden oluşur.

Bakanlık örgütünün en üst amiri maliye bakanıdır. Bakan, bakanlık
hizmetlerini mevzuata, milli güvenlik siyasetine, hükûmetin genel
siyasetine, kalkınma planlarına uygun olarak yürütmekle ve
bakanlığın faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklarla işbirliği
ve koordinasyonu sağlamakla görevli olup başbakana karşı
sorumludur (178 s.lı KHK, m. 5/f.1). Bakan emri altındakilerin faaliyet
ve işlemlerinden sorumlu; bakanlık örgütü içinde yer alan kuruluşların
faaliyet, işlem ve hesaplarını denetlemekle görevli ve yetkilidir (178
s.lı KHK, m. 5/f.2).

6
Maliye Bakanlığı
Maliye Bakanlığı’nın Görevleri

Bakanın yardımcısı olan müsteşar, bakanlık hizmetlerini bakan adına

ve bakanın emir ve direktifleri doğrultusunda, bakanlığın amaç ve
politikalarına, yıllık programlara ve mevzuat hükümlerine uygun
olarak düzenlemek ve yürütmekle görevli ve bakana karşı sorumludur
(178 s.lı KHK, m. 6). Maliye Bakanlığı’nda ana hizmet ve danışma
birimleri ile yardımcı birimlerin yönetim ve koordinasyonunda
müsteşara yardımcı olmak üzere beş müsteşar yardımcısı
görevlendirilebilir (178 s.lı KHK, m. 7).

7
Maliye Bakanlığı’nın Görevleri
Danışma ve Denetim Birimleri
Maliye Bakanlığı’nın danışma ve denetim birimleri şunlardır:
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı;
Bakanlık Müşavirleri.
Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği.
Yardımcı Birimler
Maliye Bakanlığı bünyesinde yer alan yardımcı birimler şunlardır:
Personel Genel Müdürlüğü;
Strateji Geliştirme Başkanlığı;
İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı;
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı;
Özel Kalem Müdürlüğü;
Maliye Yüksek Eğitim Merkezi Başkanlığı.

8
Maliye Bakanlığı’nın Görevleri

Sürekli Kurullar
Maliye Bakanlığı’nda Mali Suçlarla Mücadele Koordinasyon Kurulu ve
Vergi Konseyi olmak üzere iki sürekli kurul bulunmaktadır.
Bağlı Kuruluşlar
Yukarıdaki birimler dışında Maliye Bakanlığı’na bağlı diğer kuruluşlar
Gelir İdaresi Başkanlığı, Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü ve
Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü’dür (178 s.lı KHK, m. 35/A).

9
Gelir İdaresi Başkanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görevleri
5345 sayılı Kanuna göre, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görevleri
şunlardır (GİBK, m. 4):
1. Maliye Bakanlığı’nca belirlenen devlet gelirleri politikasını
uygulamak;
2. Mükelleflerin vergiye uyumunu kolaylaştırmak ve hizmetlerini
görmek;
3. Mükellef haklarının korunması ve mükellef ile Gelir İdaresi
Başkanlığı arasındaki ilişkilerin karşılıklı güven esasına dayanması
için gerekli tedbirleri almak;
4. Vergi mevzuatından doğan hak ve ödevleri konusunda
mükellefleri bilgilendirmek;

10
Gelir İdaresi Başkanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görevleri
5. Devlet gelirleri politikasıyla ilgili kanun ve kararname çalışmalarına
katılmak;
6. Devlet alacaklarının tahsilini sağlamak ve bu konuda gerekli
tedbirleri almak;
7. İşlem ve eylemlerinden dolayı idari yargı mercilerinde yaratılan
uyuşmazlıklarla ilgili olarak talep ve savunmalarda bulunmak,
gerektiğinde itiraz, temyiz ve karar düzeltme yoluna gitmek; temyiz
yoluna gidilip gidilmeyeceğine ilişkin olarak taşra örgütüne muvafakat
vermek; şikâyet başvurularını karara bağlamak; uygulamada ortaya
çıkan uyuşmazlıkların en aza indirilmesine ve uygulama birliğinin
sağlanmasına yönelik tedbirler almak;

11
Gelir İdaresi Başkanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görevleri
8.Vergilendirmeyle ilgili bilgileri toplamak ve bilgi işlem faaliyetlerini
yürütmek;
9. Vergi kanunlarında veya diğer mali kanunlarda yer alan istisna,
muaflık ve indirimlerin maliyetini ölçmek, ekonomik ve sosyal etkilerini
analiz etmek;
10.Vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi konusunda gerekli tedbirleri
almak;
11. Yerel yönetim gelirleri politikası ile devlet gelirleri politikasının
uygulanmasında uyumu sağlayıcı tedbirler almak;
12. Gelirleri etkileyen her türlü kanun tasarı ve tekliflerini, vergi tekniği
ve uygulamaları açısından inceleyerek görüş bildirmek;
13. Gelir mevzuatının uygulanması konusunda diğer kurum ve
kuruluşlarla işbirliği yapmak, veri alışverişini gerçekleştirmek;
12
Gelir İdaresi Başkanlığı
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görevleri

14. Görev alanına giren konularda uluslararası gelişmeleri izlemek, Avrupa

Birliği, uluslararası kuruluşlar ve diğer devletlerle işbirliği yapmak;
15. Terkini gereken vergiler ile tahsili zamanaşımına uğrayan hazine
alacaklarının kanunlar uyarınca terkin edilmesiyle ilgili işlemlerin yerine
getirilmesini sağlamak;
16. Nitelikli insan yetiştirilmesini, yetkinliklerin geliştirilmesini, kariyer planları
yapılmasını ve performans ölçümünü sağlamak;
17. Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun belirlediği ilkeler çerçevesinde
kurumsal etik kurallar düzenleyerek personele ve mükelleflere duyurmak;
18. Faaliyet sonuçlarını düzenli aralıklarla kamuoyuna duyurmak ve yıllık
faaliyet raporunu izleyen yılda kamuoyuna açıklamak;
19. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.

13
Vergi Dairesi Başkanlıkları

Vergi dairesi başkanlığı; yetki alanı içindeki mükellefi tespit eden, vergi ve
benzeri mali yükümlülüklere ilişkin tarh, tebliğ, tahakkuk, tahsil, terkin, tecil,
iade, ödeme ve muhasebe işlemleri ile benzeri işlemleri yapan, bu işlemler
ile personel atama, disiplin, terfi, sicil, harcırah ve benzeri özlük
işlemlerinden dolayı idari yargı mercileri nezdinde yaratılan uyuşmazlıklarla
ilgili olarak talep ve savunmalarda ve gerektiğinde, itiraz, temyiz ve kararın
düzeltilmesi talebinde bulunan, yargı kararlarının uygulanması işlemlerini
yürüten, vergi uygulamalarını geliştiren ve iyileştiren, kanunların
uygulanması ile ilgili olarak mükelleflere görüş bildiren, mükellefleri hak ve
ödevleri konusunda bilgilendiren ve uygulamalarında mükellef haklarını
gözeten, mükellef hizmetleri ile bilgi işlem, istatistik, bilgi toplama, eğitim,
insan kaynakları yönetimi, satın alma, kiralama, vergi incelemesi ve
denetimi, uzlaşma, takdir ve benzeri görev ve işlemleri yürüten dairedir
(GİBK, m. 24/f. 2; VDBY, m. 4/f.1).

14
Vergi Dairesi Başkanlıkları

Vergi dairesi başkanlıkları bünyesinde; mükellef hizmetleri,

vergilendirme, denetim, tahsilât, ve hukuk işleri, muhasebe, insan
kaynakları, destek hizmetleri ve benzeri fonksiyonlar için grup
müdürlükleri ve bunlara bağlı müdürlükler ile yetki alanlarında
ekonomik analizler yapmak ve mükellef hizmetlerini en yakın yerden
sunmak üzere şubeler kurulur (GİBK, m. 24/f. 3).
Vergi dairesi başkanlığı, Vergi Usul Kanunu’na göre “vergi dairesi”,
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre ise “tahsil
dairesi”dir. Vergi Usul Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre, “vergi
dairesi mükellefi tespit eden, vergi tarh eden, tahakkuk ettiren ve
tahsil eden dairedir”. Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında
Kanun’un 3’üncü maddesinde tanımlanan tahsil dairesi ise alacaklı
kamu idaresinin bu kanunu uygulamakla görevli dairesi, servisi veya
memurlarıdır (VDBY, m. 4/f.2).

15
Vergi Dairesi Başkanlıkları

Vergi dairesi başkanlıklarının kuruluş yerleri ve sayıları ile bunlara ilişkin

değişiklikler Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir (GİBK, m. 23/f.1, VDBY, m. 8).
Bugün itibariyle Türkiye’de 29 ilde vergi dairesi başkanlığı bulunmaktadır.
Vergi dairesi başkanlığının amiri vergi dairesi başkanıdır. Vergi dairesi başkanı;
yetki alanına giren işlemlerin mevzuat hükümlerine uygun olarak yürütülmesi ve
izlenmesi, başkanlığın birimleri arasında uygulama birliği ve standardizasyonun
sağlanması, vergi inceleme ve denetimlerinin gerçekleştirilmesi, kendisine bağlı
birimlerin görevlerini yerine getirmelerinde etkinliğin sağlanması, kanunların
uygulanması hakkında mükelleflere görüş bildirilmesi, mükellef haklarının
gözetilmesi, faaliyetleri hakkında Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bilgilendirilmesi,
kanunlara aykırı hareketi görülenler hakkında takibatta bulunulması ve emrindeki
personelin özlük işlerinin yürütülmesinden doğrudan Gelir idaresi Başkanlığı’na
karşı sorumludur (GİBK, m. 25, VDBY, m. 5). Bu iller; Adana, Ankara,
Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Eskişehir,
Gaziantep, Hatay, Mersin, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya,
Manisa, Kahramanmaraş, Muğla, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Trabzon,
Şanlıurfa ve Zonguldak’tır. Bak. BKK: 2005/9064, RG. T. 06/07/2005, S. 25867.

16
Komisyonlar

Vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili çeşitli ölçülerin tespiti görevi

komisyonlar tarafından yerine getirilmektedir.
Takdir Komisyonu
Takdir komisyonu; illerde defterdarın, bağımsız vergi dairesi olan ilçelerde
vergi dairesi müdürünün, bağımsız vergi dairesi olmayan ilçelerde
malmüdürünün veya bunların tevkil edecekleri memurların başkanlığı altında
ilgili vergi dairesinin yetkili iki memuru ile seçilmiş iki üyeden kurulur (VUK,
m.72/f.1)
Takdir komisyonlarının görevi yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve
servet takdirlerini yapmak; vergi kanunlarında yer alan fiyat, ücret veya diğer
matrah ve değerleri takdir etmektir. Komisyon takdirlerini takdir kararına
bağlar. Takdir komisyonu bu görevleri yerine getirirken takdir sebeplerinin
bulunup bulunmadığını incelemez. Sadece, hatalı gördüğü işlemlerde ilgili
vergi dairesini yazı ile uyarmak zorundadır (VUK, m. 74/a).

17
Komisyonlar
Takdir Komisyonu
Komisyonların matrah takdirleri bireysel-öznel nitelikli veya genel-
nesnel nitelikli olabilir. Takdir komisyonları, tek tek mükellefler
hakkında ikmalen, re’sen veya idarece vergi tarh edileceği zaman
bireysel-öznel nitelikli; emlâk vergisine esas arsa ve arazi asgari birim
değerlerinin tespitinde ise genel-nesnel nitelikli matrah tespiti
yaparlar.
Arsa değerlerinin tespitinde görev yapacak takdir komisyonları, 1319
sayılı Emlâk Vergisi Kanunu’nun 29’uncu maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendi uyarınca, arsalar için her mahallenin ve arsa sayılacak
parsellenmemiş arazide her köyün cadde, sokak, veya değer
bakımından farklı bölgeleri; arazi değerlerinin tespitinde görevli takdir
komisyonları ise, yine aynı hüküm uyarınca, her il veya ilçe için
arazinin cinsi (kıraç, taban ve sulak) itibariyle asgari ölçüde birim
değer tespit etmekle görevlidir (VUK, m. 74/b ve c).

18
Komisyonlar
Zirai Kazançlar İl ve Merkez Komisyonları
Zirai kazançlar il komisyonu valinin başkanlığında defterdar, gelir
müdürü, ziraat müdürü, veteriner müdürü, il merkezindeki Ziraat
Bankası şube müdürü ve seçilmiş üç üyeden kurulur. Ormancılığa
ilişkin konuların görüşülmesinde komisyona veteriner müdürü yerine
orman işletme müdürü veya tevkil edeceği bir temsilci katılır (VUK, m.
83/f.1)
Zirai Kazançlar Merkez Komisyonu Maliye Bakanlığı müsteşarının
başkanlığında gelirler genel müdürü ile Gelirler Genel Müdürlüğü’nün
iki, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın üç, Ziraat Odaları Birliği’nin üç ve
Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü’nün bir temsilcisinden
kurulur (VUK, m. 85/f.1)

19
Komisyonlar
Zirai Kazançlar İl ve Merkez Komisyonları
Zirai kazançlar il ve merkez komisyonlarının görevi VUK, m. 45-49’da
düzenlenen zirai kazanç ölçülerini tespit etmektir.
Komisyonlar, kamu idare ve müesseseleri ile devlet ekonomi
kurumlarından ve görevlerinin gerektirdiği diğer gerçek ve tüzel
kişilerden her türlü bilgiyi isteyebilirler (VUK, m. 86/f.1). Bilgiler yazılı
veya sözlü olarak istenir. Sözlü olarak istenen bilgiyi vermeyenlere
durum yazı ile tekiden bildirilir ve belirlenen uygun bir süre içinde
cevap vermeleri istenir (VUK, m.148/f.2). Komisyonlar gerekli
gördükleri hallede bilirkişi incelemesi de yaptırabilirler (VUK,
m.86/f.1). Komisyonların istediği bilgileri vermeyenler ve bilirkişiliği
kabul ettikleri halde gerekli incelemeyi yapmayanlar hakkında VUK,
mük.m.355 hükmü uyarınca ceza kesilir.

20
Vergi Denetimi
Yoklama,inceleme,arama,bilgi toplama
Yoklama
Yoklama, idarenin bilgisi dışındaki vergilendirmeyi etkileyen olguları
ortaya çıkarmayı amaçlayan bir denetim yoludur. Yoklamanın amacı,
mükellefleri ve mükellefiyetle ilgili maddi olayları, kayıtları ve konuları
araştırmak ve tespit etmektir (VUK, m. 127). Vergiyi doğuran olayla
oluşan, ancak mükellefin başta bildirmeler olmak üzere çeşitli
ödevlerini yerine getirmemesi nedeniyle gizli kalan mükellefiyetlerin
ortaya çıkarılması ve vergiyi doğuran olayı etkileyen maddi olguların
tespiti yoklama aracılığı ile gerçekleştirilmektedir.
VERGİYİ DOĞURAN OLAY VAR MI
MÜKELLEF VAR MI

21
Vergi Denetimi
Yoklama
Yoklama Yetkisi ve Yoklama Süreci
Yoklama; vergi dairesi müdürleri, yoklama memurları, yetkili
makamlarca yoklama ile görevlendirilenler, vergi incelemesine
yetkili olanlar ve gelir uzmanları tarafından yapılır (VUK, m. 128).
Yoklamada görevlilerin kimlik ibraz etmeleri zorunludur. Yoklama
yapan yoklama yetkisini gösteren fotoğraflı belgeyi, sorulmasa bile
nezdinde yoklama yapılan kimseye gösterir. Toplu yoklamalarda, ekip
başı belgeyi ibraz etmesi yeterlidir (VUK, m. 129).
Yoklama her zaman yapılabilir. Zamanı önceden ilgiliye bildirilmez
(VUK, m. 130). Sadece geceleri faaliyette bulunan yerlerde
yoklamanın gece de yapılması mümkündür

22
Vergi Denetimi
Vergi İncelemesi
Mükellef beyanlarının ve bunların dayanağını oluşturan bilgi, belge ve
kayıtların kapsamlı bir şekilde denetlenmesini ifade eden vergi
incelemesinin amacı, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu
araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır (VUK, m.134/f.1).
İncelemeye yetkili olanların gerekli görmesi halinde, inceleme,
işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin fiili envanterlerinin yapılmasını ve
beyannamelerde gösterilmesi gereken unsurların araştırılmasını da
kapsayabilir. Fiili envanterlerin gerektirdiği ve incelemeyi yapan
tarafından tasdik edilen giderler hazine tarafından mükellefe ödenir
(VUK, m. 134/f.2).

23
Vergi Denetimi

Vergi İncelemesi
Vergi incelemesi; vergi müfettişleri, vergi müfettiş yardımcıları, ilin en büyük
mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır. Gelir İdaresi
Başkanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev
yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir (VUK, m. 135).
Vergi incelemesi yapanlar memuriyet sıfatları ile inceleme yetkilerini gösteren
fotoğraflı resmi belgeyi gittikleri yerde işe başlamadan önce ilgililere gösterirler
(VUK, m. 136). Kimlik belgeleri inceleme yetkilisine gerekli hallerde idarenin
yardımını sağladığı gibi, yetkiliyi tanımasına imkân vererek mükellefi de korur ve
tatmin eder 5345 sayılı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri
Hakkında Kanun’un 33’üncü maddesi uyarınca, diğer mevzuatta ilin en büyük
mal memuruna yapılan atıflar, ilgisine göre vergi dairesi başkanı ve
başkanlığına, vergi dairesi başkanlığı bulunmayan yerlerde ise vergi dairesi
müdürü veya müdürlüğüne yapılmış sayıldığından, hükmün buna göre okunması
gerekmektedir.
Vergi Usul Kanunu’nun “İdarenin Yardımı” kenar başlıklı 7’nci maddesine göre,
“Bilumum mülkiye amirleri, emniyet amir ve memurları, belediye başkanları, köy
muhtarları ve kamu müesseseleri vergi kanunlarının uygulanmasında uygulama
ile ilgili memurlara ve komisyonlara ellerindeki bütün imkânlarla kolaylık
göstermeye ve yardımda bulunmaya mecburdurlar”.
24
Vergi Denetimi
Vergi İncelemesi

Vergi incelemesinin temel amacı mükellef beyanlarının defter, kayıt,

belge ve diğer maddi olgulara uygunluğunu araştırmak olduğundan
Vergi Usul Kanunu’na göre veya diğer kanunlara göre defter ve
hesap tutmak, belgeleri muhafaza ve ibraz etmek zorunda olan
gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemesine tabidir (VUK, m. 137)
Vergi incelemesinin yapılacağı zamanın önceden haber verilmesi
zorunlu değildir. İnceleme, sonucu alınmamış hesap dönemi de dahil
olmak üzere, tarh zamanaşımı süresinin sonuna kadar her zaman
yapılabilir. Daha önce inceleme yapılmış olması veya matrahın re’sen
takdir edilmiş olması yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse
tarhiyatın ikmaline engel olmaz (VUK, m. 138).

25
Vergi Denetimi
Vergi İncelemesi
İnceleme Tutanakları
İnceleme sırasında gerekli görülmesi halinde, vergilendirme ile ilgili
olaylar ve hesap durumları ayrıca tutanaklarla tespit edilebilir.
İlgililerin itiraz ve açıklamaları varsa, bunlar da tutanağa geçirilir.
Böylece düzenlenen tutanakların birer nüshasının mükellefe veya
nezdinde inceleme yapılan kimseye bırakılması zorunludur (VUK, m.
141/f.1).
İlgililer tutanakları imzalamaktan çekindikleri takdirde, tutanakta
belirtilen olaylar ve hesap durumlarını içeren defter veya belgeler,
incelemeye tabi olandan alınarak inceleme sonucunda tarh edilen
vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmez.
Bununla birlikte, ilgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak defter
ve belgelerini geri alabilirler. Suç delili olan defter ve belgeler ise
mahkeme kararı kesinleşene kadar geri verilmez (VUK, m. 141/f.2)
26
İnceleme prensip olarak mükellefin işyerinde yapılır.
İşyeri müsait değilse veya mükellef talep ederse inceleme vergi
dairesinde yapılır. Bu durumda mükellefe defter ve belgelerini
v. Dairesine getirmesi için süre verilir.

15 EKİM 2021de TBMM kanun değişikliği yapıldı henüz

yayımlanmadı, tasarıda incelemenin daireede yapılaması
vardı. Ancak nasıl yasallaştı bilmiyorum.
 İnceleme Mesai saati içinde yapılır

• Mesai saati incelenenin işyerinde uygulanan mesai saatidir.

Memurun mesai saati değildir. Bar işletiyorsa saatleri 17-02 ye
kadar bu saatlerde çalışan birine sabah 8/9 da gel diyemeyiz.
 Tam inceleme, 1yıl, tüm vergiler
kısmi inceleme 6 ay ve 1 vergi türü için yapılır.
Vergi Denetimi
Arama
Vergi incelemeleri için ihtiyaç duyulan defter, kayıt ve belgelerin mükelleften
istenmesi, mükellef ya da vergi sorumlularının da bunları incelemeye
yetkililere ibraz etmesi esas olmakla birlikte, istisnai bir yol olarak arama
yapılmak suretiyle mükellef ya da sorumlunun rızasına bakılmaksızın defter,
kayıt ve belgelere el konulması da mümkündür.
İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla bir mükellefin vergi
kaçırdığına dair emareler bulunursa bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi
görülen diğer kişiler nezdinde ve bunların üzerinde arama yapılabilir (VUK,
m.142/f.1). Aramanın yapılabilmesi için; inceleme elemanının buna lüzum
göstererek gerekçeli bir yazı ile arama kararı vermeye yetkili sulh
yargıcından arama yapılmasını istemesi ve sulh yargıcının istenilen
yerlerde arama yapılmasına karar vermesi zorunludur (VUK, m.142/f.2).
Vergi Usul Kanunu’na göre, arama yapılabilmesi için vergi kaçırıldığını kesin
ve somut olarak ispatlamaya yönelik delillerin bulunmasına ihtiyaç yoktur. Bir
delil niteliğine ve kuvvetine sahip olmamakla birlikte vergi kaçırılma
ihtimalinin varlığını gösteren emarelerin bulunması arama için yeterli kabul
edilmiştir

30
Vergi Denetimi
Arama

Arama sonucunda elkonulan defter ve belgeler üzerindeki

incelemeler en geç üç ay içinde bitirilerek sahibine bir tutanakla geri
verilir. İncelemenin haklı nedenlerle üç ay içinde bitirilmesine imkân
bulunmayan hallerde sulh yargıcının vereceği karar üzerine bu süre
uzatılabilir (VUK, m.145/f.1,2).
İhbar üzerine arama yapılıp, ihbar asılsız çıkarsa mükellefin talebi
üzerine muhbirin kimliği mükellefe bildirilir.

31
Müfredatlı tutanakla defter belge vs alınır bu mümkün değilse
zaman darsa, ….

• Mükellefin gözü önünde torba, cuval kolilere doldurulur ağzı

bağlanır mühürlenir. Mükellef maliyeye çağırılır gözü önünde
mühürlü paketler açılır ve tutanağa geçirilir.
 İNCELEME VE ARAMADA DEFTERLERİ ALINAN
MÜKELLEFİN DEFTER TUTMA ÖDEVİ BİTMEZ

• İSTERSE FOTOKOPİ ALIR, YENİ DEF. TASDİK ETTİRİR

KAYITLARA DEVAM EDERE KENDİSİNE 1 AYDAN AZ
OLMAMAK ÜZERE EK SÜRE VERİLİR
Vergi Denetimi
Bilgi Toplama

Bilgi Verme Zorunluluğu

Bilgi toplamanın temel amacı, vergilendirme ile ilgili olgu ve olayların
araştırılarak vergi matrahları ile ödenen ve ödenecek vergilerin
doğruluk derecesinin tespit edilmesidir. Bu özelliği ile bilgi toplama,
bir taraftan idarenin denetim altyapısının oluşumuna katkıda
bulunurken, diğer taraftan mükellefi vergi kanunlarına uygun
davranmaya teşvik etmektedir.

34
Vergi Denetimi
Bilgi Toplama

1. İdarenin Talebi Üzerine Bilgi Verme

(Kamu idare ve müesseseleri, mükellefler veya mükelleflerle işlem
yapan diğer gerçek ve tüzel kişiler,) HERKES Maliye Bakanlığı’nın
veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri
vermek zorundadırlar. Bilgiler yazılı veya sözlü olarak istenir. Sözlü
olarak istenen bilgileri vermeyenlere yazı yazılarak, tayin edilecek
uygun bir süre içinde cevap vermeleri bir defa daha istenir.
Kendilerinden bilgi istenenler vergi dairesine zorla getirilemezler
(VUK, m. 148/f. 1,2). PARA CEZASI VERİLİR
Ülke dışı ayrıcalıklarından yararlanan yabancı devlet memurları bilgi
verme zorunluluğuna tabi değildir (VUK, m.148/f.3).

35
Vergi Denetimi
Bilgi Toplama

2. Devamlı Bilgi Verme

Kamu idare ve müesseseleri (kamu hizmeti ifa eden kurum ve
kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzel kişiler vergilendirmeye ilişkin
olaylarla ilgili olarak Maliye Bakanlığı ve vergi dairesince
kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli aralıklarla ve devamlı
olarak yazılı olarak vermek zorundadırlar (VUK, m. 149).
-Ölüm Olaylarının ve İntikallerin Bildirilmesi
-Bilgi Vermekten Çekinme ve İstenemeyecek Bilgiler
-İstihbarat Arşivi

36
Aşağıda yazılı resmi makamlarla gerçek ve tüzelkişiler, her ay
mesleği dolayısıyla muttali oldukları ölüm vak'aları ile intikalleri
ertesi ayın 15'inci günü akşamına kadar vergi dairesine yazı ile
bildirmeye mecburdurlar.
1. Sulh yargıçları, icra, nüfus ve tapu memurları;

2. Yabancı memleketlerdeki Türk konsolosları veya konsolosluk

görevini yapanlar (Memur oldukları yerde ölen Türk tebaasının
soyadı, adı ve sıfatları ile Türkiye'deki ikametgahlarını Maliye
Bakanlığına bildirirler);

3. Mahalle ve köy muhtarları (Kendi mahalle veya köylerinde ölenleri

bildirirler);

4. Banka, bankerler ve şirketler ile emanet kabul eden gerçek ve

tüzelkişiler (Mevduat, şirket hissesi, emanet para ve eşya veya sair
suretle alacak sahiplerinden birinin ölümü halinde, ölenin soyadını,
adını, alacağının nev'ini ve miktarını bildirirler).
7 EMİN DEĞİL YED-i EMİN emin el, güvenilir kişi
Kendilerinden bilgi istenilen gerçek ve tüzelkişiler, özel kanunlarda
yazılı mahremiyet hükümlerini ileri sürerek, bilgi vermekten imtina
edemezler. Ancak
:1. Posta, Telgraf ve Telefon İdaresinin muhabereler hakkında
tutmaya mecbur olduğu mahremiyet saklıdır
;2. Hekimlerden, diş hekimlerinden, disçilerden, ebelerden ve sağlık
memurlarından hastaların hastalıklarının nev'ine müteallik bilgiler
istenemez.
3. Avukatlardan ve dava vekillerinden kendilerine tevdi olunan işler
veya görevleri dolayısiyle muttali oldukları ahval ve hususların
bildirilmesi istenemez; şu kadar ki, bu yasak müvekkil adlariyle
vekalet ücretlerine ve giderlerine ayrıca avukatlık veya dava vekilliği
sıfatı dışındaki sıfatları dolayısıyla muttali oldukları ahval ve
hususlara şamil değildir.
4. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununun 88'inci maddesi gereğince
gösterilmesi veya teslimi caiz olmıyan evrakın muhteviyatı hakkında
bilgi istenemez. şu kadar ki, doğrudan doğruya vergi ile ilgili olmak
üzere, bu gibi evraka müsteniden doğan borçların miktarlarına ve
alacaklıların adlarına ait bilgiler istenebilir.