Η τεχνική της ταρίχευσης

των νεκρών στην Αρχαία

Αίγυπτο
Εργασία στα πλαίσια της Ιστορίας Α’ Λυκείου
 Η Σχέση των Αιγυπτίων με το Θάνατο
• Οι αρχαίοι κάτοικοι του Νείλου είχαν μια ιδεοληπτική σχέση με το θάνατο. Για τους
Αιγυπτίους, ο θάνατος δεν αποτελούσε το τέλος της ανθρώπινης ύπαρξης, καθώς αυτή είχε
τη δυνατότητα να αναγεννάται διαρκώς με την ανατολή της καινούργιας ημέρας. Όλα τα
μνημειώδη οικοδομήματα των αρχαίων Αιγυπτίων, από τους περίτεχνους τάφους έως τις
θαυμαστές πυραμίδες και τους ναούς-«οίκους των θεών», αποτελούν αδιαμφισβήτητες
αποδείξεις ενός πολιτισμού-μαυσωλείου, προορισμένου για να υμνήσει όχι τη ζωή σε
αυτόν τον κόσμο, αλλά το θάνατο και την πορεία μετά από αυτόν. Για να εξασφαλιστεί,
λοιπόν, η ανθρώπινη ύπαρξη μετά το θάνατο, ήταν απαραίτητο να διατηρηθεί το σώμα του
νεκρού σε άρτια κατάσταση. Έτσι, αναπτύχθηκε η παράδοση της ταρίχευσης των νεκρών,
με μια μέθοδο που ακόμη και σήμερα είναι αρκετά δύσκολο να αναπαράγουμε με ακρίβεια.
 Η περιγραφή του Ηροδότου
• Μια από τις πιο αρχαίες μαρτυρίες για την ταρίχευση των νεκρών στην
Αίγυπτο βρίσκουμε στην Ιστορία του Ηροδότου. Ο Ηρόδοτος επισκέφτηκε την Αίγυπτο
γύρω στο 450 π.Χ. και κατέγραψε τις πληροφορίες που συνέλεξε για τη γεωγραφία, την
ανθρωπολογία και την ιστορία της Αρχαίας Αιγύπτου. Στο 2ο Βιβλίο,
Ευτέρπη, αποτυπώνεται με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες όλο το εθιμοτυπικό που
ακολουθούσαν οι Αιγύπτιοι στη διαδικασία της ταρίχευσης. Ενώ οι Αιγύπτιοι διέθεταν
ειδικευμένους γιατρούς για πάσα νόσο, ωστόσο οι γιατροί δεν προέβαιναν σε
ταριχεύσεις νεκρών. Υπήρχαν ειδικοί επαγγελματίες τεχνίτες που αναλάμβαναν τις
ταριχεύσεις και μάλιστα υπήρχαν και τρεις κατηγορίες ταρίχευσης, ανάλογα με το ποσό
που διέθεταν οι συγγενείς του νεκρού.
 Απόσπασμα, Ἱστορίαι 
• Πρώτα βγάζουν από τα ρουθούνια τον εγκέφαλο μ’ έναν σιδερένιο γάντζο, ένα μέρος του δηλαδή,
και τον υπόλοιπο χύνοντας μέσα φάρμακα. Ύστερα, με κοφτερή αιθιοπική πέτρα, σχίζουν τη λάπα,
βγάζουν έξω όλα τα εντόσθια, καθαρίζουν την κοιλιά, την πλένουν με φοινικόκρασο και την
καθαρίζουν πάλι με τριμμένα μυρωδικά. Κατόπιν, γεμίζουν την κοιλιά με αγνή τριμμένη σμύρνα,
κανέλα και άλλα μυρωδικά, εκτός από λιβανωτό, και την ξαναράβουν. Αφού λοιπόν τα κάνουν
αυτά, ταριχεύουν τον νεκρό με νίτρο και τον φυλάνε εβδομήντα ημέρες. Η ταρίχευση δεν
επιτρέπεται να κρατήσει περισσότερο. Και όταν περάσουν οι εβδομήντα ημέρες, πλένουν τον
νεκρό, και του τυλίγουν όλο του το σώμα με ταινίες κομμένες από λινό ύφασμα, αλειμμένες από
κάτω με κόμμι, που οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούν πολύ αντί για κόλλα. Τότε τον παίρνουν οι δικοί
του, φτιάχνουν ένα καλούπι σε σχήμα ανθρώπου, και όταν το φτιάξουν, βάζουν μέσα τον νεκρό,
και κλεισμένον έτσι τον φυλάνε στον νεκρικό θάλαμο αφού τον ακουμπήσουν ορθό στον τοίχο
 Τα υλικά της μουμιοποίησης
• Σημαντικές πληροφορίες για τα υλικά που χρησιμοποιούνταν στην ταρίχευση αντλούμε από κρύπτες
που έχουν βρεθεί σε τάφους στις νεκροπόλεις της Σακχάρα και των Θηβών. Η πιο αντιπροσωπευτική
είναι σαφώς αυτή από τον τάφο του Τουταγχαμών. Η ταρίχευση γινόταν τόσο με ανόργανα όσο και με
οργανικά υλικά. Κύριο υλικό για την μουμιοποίηση ήταν το νάτρον, το οποίο φυσικώς υπήρχε στην
Αίγυπτο σε μείγμα οξέων ουδέτερου ανθρακικού νατρίου, του οποίου η επενέργεια με το δέρμα των
νεκρών προκαλούσε την αφυδάτωσή τους. Παράλληλα, χρησιμοποιούταν εκχυλίσματα φυτών και
προθέτονταν άγνωστα μέχρι σήμερα ανόργανα άλατα, ίσως και ραδιενεργά. Χρησιμοποιούσαν μύρα
και λιβάνι για τον αρωματισμό του σώματος, ρητίνη για τον έλεγχο της αποσύνθεσης και των
βακτηριδίων και κομμάτια λινού υφάσματος για την απορρόφηση των υγρών. Ολόκληρο το
σώμα καλυπτόταν με νάτρον για τουλάχιστον 40 ημέρες, το οποίο φρόντιζαν να το ανανεώνουν σε
τακτά χρονικά διαστήματα. Μετά το πέρας των 40 ημερών, το εσωτερικό του σώματος καλυπτόταν με
άμμο ή πηλό.
Σχεδιάγραμμα Διαδικασίας
μουμιοποίησης
 Βιβλιογραφία
• Κουσούλης Παναγιώτης - Αναζητώντας την αιώνια ζωή, θάνατος και
ταρίχευση στην αρχαία Αίγυπτο
• Πέτρος Μυλωνάς - Η τεχνική της ταρίχευσης των νεκρών στην αρχαία
Αίγυπτο (εικόνες)
• Antigüo Egipto y Mesopotamia (εικόνα)