ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

ΠΡΩΙΝΟ ΑΣΤΡΟ

Χρυσοβαλάντου Προύντζου Α6
 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ-Η ΖΩΗ ΤΟΥ
Ο Γιάννης Ρίτσος (Μονεμβασιά 1909-Αθήνα 1990) είναι
κορυφαίος ποιητής με διεθνή αναγνώριση. Η ζωή του
ήταν γεμάτη δοκιμασίες: όταν ήταν ακόμη μικρός, η
οικογένεια του μεγαλοκτηματία πατέρα του ξέπεσε
οικονομικά. Το 1921 χάνει τη μητέρα και το μεγαλύτερο
αδερφό του και το 1925 έρχεται στην Αθήνα. Έναν χρόνο
αργότερα τον χτυπά η φυματίωση, η αρρώστια που
μάστιζε τον κόσμο εκείνη την εποχή και περνά ένα μεγάλο
μέρος της ζωής του σε σανατόρια.
Ο Ρίτσος ανακατεύεται ενεργά στην πολιτική δράση στα
χρόνια της Κατοχής και του εμφυλίου πολέμου που
ακολούθησε. Από το 1948 έως το 1952 βρίσκεται εξόριστος
σε διάφορα νησιά. Τα χρόνια της δικτατορίας γνώρισε και
πάλι τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και ύστερα την
απομόνωση στη Σάμο. Πεθαίνει στην Αθήνα στις 11
Νοεμβρίου  1990. Η σορός του ενταφιάστηκε στη
γενέτειρά του, τη Μονεμβασιά. Άφησε πίσω του 50
ανέκδοτες συλλογές ποιημάτων.
 Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ
Το έργο του ποιητή είναι εξαιρετικά πλούσιο (έχει
μάλιστα μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.) Η ποιητική
του προσφορά είναι συγκεντρωμένη σε μια εφτάτομη
σειρά με τίτλο Ποιήματα. Μερικοί τίτλοι ποιητικών του
έργων είναι:
Τρακτέρ (1934), Πυραμίδες (1935), Επιτάφιος (1936), Το
τραγούδι της αδερφής μου (1937), Το εμβατήριο του
ωκεανού, Αγρύπνια, Μακρονησιώτικα, Ύμνος και θρήνος
για την Κύπρο, Η Σονάτα του σεληνόφωτος (1956),
Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1973),
Χάρτινα (1974), Το τερατώδες αριστούργημα
ΓΕΝΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Ο Ρίτσος είναι ένας ποιητής πληθωρικός στην παραγωγή του και
αναμφισβήτητα προικισμένος με πηγαίο αίσθημα και με αρετές καθαυτό
ποιητικές. Τα ποιήματα του είναι πολύστιχα, με συνεχή ροή που ξεπηδά
αυθόρμητη αλλά και ανεξέλεγκτη. Την έμπνευσή του την αντλεί κυρίως από το
χώρο της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, οι εικόνες αναβλύζουν πλούσιες και
δροσερές, η λέξη του έχει βάρος και αξία, αλλά συνάμα αβρότητα και παλμό.
Αλλά η πλατιά αυτή ροή του λυρικού λόγου που είναι το κύριο χαρακτηριστικό
και η κύρια αρετή της ποίησής του, αποτελεί ταυτόχρονα και το αδύνατο σημείο
της: παίρνει συχνά πλάτος δυσανάλογο, ανακατεύει το περιττό με το αναγκαίο,
επαναλαμβάνεται, κάποτε δεν αποφεύγει και τη ρητορεία. Του λείπει επίσης η
συνθετική ικανότητα: τα πολύστιχα ποιήματά του δεν έχουν εσωτερική συνοχή,
αλλά αθροίζουν παρατακτικά τις εντυπώσεις και τις εικόνες, που είναι όμως, όχι
σπάνια, από τις πιο λαγαρές και δροσερές της νεότερης ποίησης. 
Η ποίηση του Ρίτσου αγγίζει βέβαια και τον προβληματισμό του σύγχρονου
ανθρώπου, του ατομικού και του κοινωνικού. Κάποτε θέλει και αμεσότερα (δηλ.
λιγότερο ποιητικά) να υπηρετήσει την κοινωνική του ιδεολογία, αλλά δεν είναι
αυτά τα πιο επιτυχημένα του ποιήματα. Άλλοτε η κοινωνική αιχμή μπορεί να
υπάρχει ως πρόθεση, είναι όμως το λιγότερο ενδιαφέρον σημείο του ποιήματος.
Το χειρόγραφο
ποίημα του
Γιάννη Ρίτσου
«Πρωινό άστρο»
Ο Γιάννης Ρίτσος
με την σύζυγό
του Φαλίτσα
Γεωργιάδη και
την κόρη τους,
Έρη.
 ΠΡΩΙΝΟ ΑΣΤΡΟ
Το Πρωινό άστρο γράφτηκε το 1955 και αποτελεί ένα
ξεχείλισμα πατρικής τρυφερότητας του ποιητή Γιάννη
Ρίτσου για τη νεογέννητη κόρη του Έρη.  Ο ίδιος ο Ρίτσος
το χαρακτηρίζει «Μικρή εγκυκλοπαίδεια
υποκοριστικών» O ποιητής-πατέρας τραγουδά στο
βρέφος την αγάπη του, περιγράφοντας την πληρότητα
που έφερε στη ζωή του η γέννησή του. Το ποίημα,
δομημένο σε 19 αυτοτελείς ενότητες, προβάλλει το όραμα
ενός ειρηνικότερου και δικαιότερου κόσμου. Το
απόσπασμα που ακολουθεί αποτελεί την πρώτη ενότητα. 
 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
ΘΕΜΑ: η τρυφερή αγάπη του ποιητή προς τη
νεογέννητη κόρη του, την οποία εκφράζει με
υποσχέσεις για το μέλλον και με ευχές σε μορφή
λυρικού νανουρίσματος.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
Ολόκληρο το ποίημα, γραμμένο με λυρισμό και άμετρη ευαισθησία,
απευθύνεται από την αρχή μέχρι το τέλος στο λατρεμένο, νεογέννητο μωρό.
Έτσι, ο λόγος του ποιητή, σε όλη τη σύνθεση, είναι γραμμένος κυρίως στο β΄
πρόσωπο: Κοιμήσου, κοριτσάκι…, Να μεγαλώσεις γρήγορα…,
Σχεδόν σε όλο το ποίημα, γίνεται αισθητή η παρουσία της φύσης με κάποια
από τα πιο τρυφερά, όμορφα και ευχάριστα στοιχεία της. (κρίνα,
περιβολάκι)
Το δώρο που υπόσχεται ο ποιητής-πατέρας για αποτροπή του κακού και για
προστασία το περιβάλλει με το θρησκευτικό στοιχείο (σταυρουλάκι), για να
είναι πιο αποτελεσματική η υπόσχεση για προστασία.
Για την άμεση προστασία του βρέφους επιστρατεύεται και το πρόσωπο της
μητερούλας, που σκύβει προστατευτικά πάνω από το βρέφος την ώρα που
αυτό κοιμάται.
Οι υποσχέσεις του πατέρα και η έγνοιά του για το μέλλον του παιδιού του,
δείχνουν τη χαρά του για την γέννησή του, την τρυφερή αγάπη και στοργή
καθώς και την ευθύνη που νιώθει ότι έχει ως πατέρας για το μέλλον του
νεογέννητου παιδιού του.
Το πιο χαρακτηριστικό γλωσσικό γνώρισμα του
ποιητικού κειμένου είναι η χρήση των υποκοριστικών,
με τα οποία αποδίδεται η τρυφερότητα της ηλικίας του
μικρού παιδιού, αλλά και η αγάπη και στοργή του
πατέρα: κοριτσάκι, φαναράκια, περιβολάκι,
πεδιλάκια
Στο ποίημα εντοπίζονται πλήθος μεταφορές: τα
φαναράκια των κρίνων, πεδιλάκια μόνο από
ουρανό, τα τριαντάφυλλα των τραγουδιών μου
Το ποίημα είναι πλούσιο σε εικόνες στις οποίες
κυριαρχούν τα λουλούδια με τα χρώματα και τις
ευωδιές τους, αλλά και το φως.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
Το ποίημα ανήκει στην κατηγορία της νεωτερικής
ποίησης: σε πολλές από τις εικόνες υπάρχουν
ετερόκλητα στοιχεία και παρατηρείται σύζευξη του
πραγματικού με το φανταστικό. Οι πιο πολλές εικόνες
είναι υπερρεαλιστικές και κινούνται σε ατμόσφαιρα
ονειρική. Επίσης το ποίημα έχει ελεύθερη στιχουργία:
δεν οργανώνεται σε στροφές με σταθερό αριθμό
στίχων, αλλά σε στροφικά σύνολα, άνισα μεταξύ τους.
Οι στίχοι δεν έχουν μέτρο και απουσιάζει από αυτούς η
ομοιοκαταληξία.
https://www.youtube.com/watch?v=Te9tD26a4m4