Dönen Varlıklar Tamamı

DÖNEN VARLIKLAR
Dönen varlıklar, nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal
koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde
paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık kalemlerinden oluşur.
10- HAZIR DEĞERLER

11- MENKUL KIYMETLER
12- TİCARİ ALACAKLAR
13- DİĞER ALACAKLAR
15- STOKLAR
18- GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR
TAHAKKUKLARI
19- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
Hazır Değerler
Hazır değerler,
işletmede nakit olarak
elde veya bankada
bulunan varlıklar ile
değer kaybına
uğramaksızın istendiği
anda paraya çevrilme
olanağı bulunan
varlıklardır.
Hazır Değerler
100- KASA
101- ALINAN ÇEKLER
102- BANKALAR
103- VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME
EMİRLERİ (-)
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
Hazır Değerler
100- KASA HESABI
 Bu hesap, işletmenin elinde
bulunan ulusal ve yabancı
paraların TL. karşılığının
işlenmesi için kullanılır.
 Kasa Hesabı’na işletmenin
elindeki ulusal paralar,
paranın üzerinde yazılı olan
(itibari) değer üzerinden,
yabancı paralar ise Merkez
Bankası’nca belirlenen kurlar
üzerinden TL’ye çevrilerek
kaydedilir.
NAKİT PARA
İşletme içinde İşletme dışında
100 KASA 102 BANKALAR

KASAYA PARA GİRİŞİ
Yevmiye Defteri Defteri Kebir
B A B 100 KASA A
100 KASA X X
....
BANKAYA PARA GİRİŞİ

B A B 102 BANKALAR A
102 BANKALAR X X
....
KASADAN PARA ÇIKIŞI
B A B 100 KASA A
.... X
100 KASA X
BANKADAN PARA ÇIKIŞI

B A B 102 BANKALAR A
.... X
102 BANKALAR X
Örnek 1: Tunçok işletmesinin 01.08.200X tarihli kasa ile ilgili işlemleri
aşağıda verilmiştir.
a) 50.000.- TL.lik peşin mal satılmış; mal bedeli ve ayrıca % 18 KDV peşin
tahsil edilmiştir.
b) A Bankasına 15.000.-TL. yatırılmıştır.
c) 3.600.- TL.si KDV olmak üzere toplam 23.600.- TL.lik malı peşin satın
almıştır.
d) Şubat ayı kira bedeli olarak 5.000.- TL. ödemiş, bu tutar üzerinden %
20 GV kesintisi yapmıştır. (Kiralanan duran varlık özel şahsa ait ise
kira bedeli üzerinden % 20 GV kesintisi yapılır. Kiralanan varlık bir
başka işletmenin aktifinde kayıtlı ise kira bedeline % 18 KDV
uygulanır.)
100 KASA KAMBİYO:
dönüştürme
100.00 TL Kasası
100.01 € Kasası
Yabancı Paralar
100.02 $ Kasası
Efektiflerin muhasebe
100.03 YEN Kasası kayıtlarına alınabilmesi için
TL’ye dönüştürülmesi gerekir
100.04 ....... Kasası
KUR
T.C.M.B.
Efektif alış kuru
esas alınır
Efektif: Kağıt ve madeni yabancı paralar...

Döviz: Yabancı parayla düzenlenen çek, senet...
Fiyat
Yabancı Paraların elden
çıkarılması (bozdurulması)
durumunda şu üç farklı
sonuç ortaya çıkabilir:
KUR
1. Alıştaki Kur < Satıştaki Kur ise;
646 KAMBİYO ve BORSA DEĞER
ARTIŞ KARLARI
Zaman
2. Alıştaki Kur > Satıştaki Kur ise; € Alış € Satış

1,58 1,60
656 KAMBİYO ve BORSA DEĞER
AZALIŞ ZARARLARI
3. Alıştaki Kur = Satıştaki Kur ise;

KAR / ZARAR yok demektir.
Örnek 2:
a) Rüya Tatil İşletmesi 05.05.200X

tarihinde müşterisi Önder
Tetik’in borcuna karşılık
verdiği 800 Amerikan Doları
($) nı almıştır. O tarihte 1 $=
1.400 TL. dır.
b) İşletme 10.06.200X tarihinde

kasasında bulunan
dolarlardan 200 $ nı ulusal
paraya çevirerek “C”
Bankasına yatırmıştır. O
tarihte 1 $ = 1.410 TL.dır.
ÖRNEK: 01.10.200X tarihinde 10.000 € alınmıştır (1 € = 2,160 TL).
1. 10.10.200X tarihinde 1000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,100 TL).
2. 15.10.200X tarihinde 8000 € bozdurulmuştur (1 € = 2,200 TL).
3. Dönem sonunda mevcut efektif değerlemeye tabi tutulmuştur (1 € = 2,300 TL).
0 01.10.200X
100 KASA ( 100.01 € KASASI) 21.600,- 10.000€ x 2,160 TL/€
100 KASA( 100.00 TL KASASI ) 21.600,-

10.10.200X
1 100 KASA (100.00 TL KASASI) 2.100,- 1.000€ x 2.100 TL/€
656 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. AZ. ZAR. 60,-

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 2.160- 1.000€ x 2.160 TL/€
15.10.200X
2 100 KASA (100.00 TL KASASI) 17.600,- 8.000€ x 2,200 TL/€
100 KASA ( 100.01 € KASASI) 17.280,- 8.000€ x 2,160 TL/€
646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 320,-

31.12.200X
3 100 KASA ( 100.01 € KASASI) 140 1.000€ x 0,140 TL/€
646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 140,- (2,300€ - 2,160€ =

0,140)
Hazır Değerler
101.ALINAN ÇEKLER HESABI
 Alınan çekler hesabı, gerçek ve tüzel

kişiler tarafından alınıp da, henüz tahsil
için bankaya verilmemiş veya ciro
edilmemiş olan çeklerin izlendiği bir
hesaptır.
101.ALINAN ÇEKLER HS.
Çek alındığında Çek ciro edildiğinde

Çek tahsil edildiğinde
Çek geri verildiğinde
!!! Türk Ticaret Kanunu’na göre bir kambiyo senedi olarak

belirtilen çekte vade yoktur ve normal şartlar altında bankaya
götürüldüğünde tahsil edilebilecek bir hazır değer niteliğindedir.
Hesabın işleyişi :
 Alınan çekler hesabı, alınan çeklerin

üzerinde yazılı olan (itibari) değerleri ile
borçlanır, bankadan tahsil edilmesi, ciro
edilmesi veya geri verilmesi halinde
alacaklanır. Alınan çekler hesabı ya borç
kalanı verir veya kalan vermez. Hesabın
kalanı işletmenin elindeki henüz tahsil
edilmemiş mevcut çeklerin toplam
tutarını gösterir.
Örnek 3:
a) A işletmesi 15.05.200X tarihinde 360 TL.sı KDV
olmak üzere toplam 2.360 TL.ya mal satmıştır. Bu
satış karşılığında alıcıdan ayrı bankalara ait 800 TL.,
1.000 TL. ve 560 TL. tutarlı üç çek almıştır.
b) İşletme 16.05.200X tarihinde 126 TL.si KDV olmak
üzere toplam 826 TL.lık mal satın almıştır.
Karşılığında daha önce aldığı 800 TL. tutarlı çeki ciro
etmiş kalan borcunu peşin ödemiştir.
c) 18.05.200X tarihinde, daha önce alıcıdan aldığı 1.000
TL. tutarlı çeki bankaya ibraz ederek tahsil etmiştir.
Hazır Değerler
102. BANKALAR HESABI
 Bankalar hesabı, işletmeler tarafından

yurtiçi ve yurtdışı banka ve benzeri
finans kurumlarına yatırılan ve çekilen
paraların izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır.
 Bankalar hesabında izlenen mevduat
kayıtlı değer ile değerlenir.
102.BANKALAR HS.
-Bankaya Para -Bankadan para

Yatırıldığında çekildiğinde
- Bankadaki para da - Bankadaki parada azalış
artış yaratan işlemler yaratan işlemler
olduğunda olduğunda
Hesabın İşleyişi :
 İşletme veya üçüncü kişilerce işletmenin

bankadaki hesabına para olarak yatırılan
değerler 102- Bankalar Hesabının
borcuna, çekilen tutarlar ile üçüncü
kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve
ödeme emirleri tutarları hesabın
alacağına kaydedilir. Hesabın borç
kalanı işletmenin bankadaki toplam
mevduatını gösterir.
Örnek 4 : A İşletmesinin banka ile ilgili işlemleri aşağıda verilmiştir.
a) İşletme, 2.9.200X tarihinde, “A” Bankasında bir hesap açtırarak 4.000
TL. yatırmıştır.
b) 6.9.200X tarihinde, alıcı D.Özgen’in borcuna karşılık işletmenin “B”
Bankasındaki hesabına 3.250.- TL. yatırdığı bankadan alınan dekonttan
öğrenilmiştir.
c) 11.9.200X tarihinde, 7.000.- TL. tutarındaki bir alacak senedi (bono)“A”
Bankasına 300.-TL. eksiğine iskonto ettirilmiş ve banka senedin net
tutarını hesabımıza yatırmıştır.
d) 22.9.200X tarihinde, “A” Bankasına verilen bir ödeme emri ile satıcı A.
Uğur’un aynı banka nezdindeki hesabına 4.600.-TL. virman
yaptırılmıştır.
!!! Dekont : Bankaların, işletmelerin cari hesaplarına yaptıkları kayıtları ve

bunlarla ilgili bilgileri hesap sahiplerine bildirmek üzere gönderdikleri
basılı belgeye denir.
Örnek 5: B İşletmesi 06.09.200X tarihinde bazı ödemeleri yapmak
üzere “C” Bankası nezdindeki cari hesaptan 8.000 TL. çekmiştir.
Örnek 6: A İşletmesi 10.9.200X tarihinde daha önce mal satışı

nedeniyle alıcı B. Güneş’ten aldığı 5.000.- TL. tutarlı çek’i hesaba
geçirilmek üzere “X” Bankasına ciro etmiş, banka çek bedelini
aynı gün hesabımıza geçtiğini bildirmiştir.
!!!CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir

müşterisinden aldığı çeki borcu olduğu kişi ya da kuruma verirse
buna ciro etmek denir.
Hazır Değerler
103.VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı,

işletmelerin üçüncü kişilere bankalardan çekle
veya ödeme emri ile yaptığı ödemelerin
izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır. Bu
hesap Maliye ve Gümrük Bakanlığı’nın
yayınlamış olduğu tek düzen hesap planında
da “aktifi düzenleyici bir hesap” olarak
Bankalar Hesabı’nın altında bir indirim kalemi
olarak yer almaktadır.
103.VERİLEN ÇEKLER ÖDEME EMİRLERİ HS.
-Çek ödendiğinde -Çek verildiğinde

 Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde

103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri
Hesabının alacağına, çek ve ödeme
emirlerinin bankadan tahsil edildiği
anlaşıldığında bu hesabın borcuna kayıt
yapılır. Hesabın alacak kalanı, işletme
tarafından keşide edilen ancak alacaklısı
tarafından henüz tahsil edilmeyen çek
veya çeklerin toplam tutarını gösterir.
NAKİT PARA YERİNE
Çek verilebilir Çek alınabilir
103 VERİLEN ÇEKLER

Kendi
Çeki ve 101 ALINAN ÇEKLER
ÖDEME EMİRLERİ (-)
Müşteri
Çeki
101 ALINAN ÇEKLER
CİRO:
İşletme kendi çekini vermek
yerine daha önce bir
müşterisinden aldığı çeki de
para yerine verebilir...
ÇEK ALINIŞI
B A B 101 ALINAN ÇEK. A
101 ALINAN ÇEK. X X

....
ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ

B A B 101 ALINAN ÇEK. A
.... X
101 ALINAN ÇEK. X

ÇEK VERİLİŞİ
B A B 103 VER.ÇEK.(-) A
.... X
103 VERİLEN ÇEK.(-) X
VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)

B A B 103 VER.ÇEK.(-) A
103 VERİLEN ÇEK.(-) X X
102 BANKALAR X
Örnek 7:
a) Aydos İşletmesi 10.10.200X tarihinde, ticari borçlusu
olan “D” İşletmesi lehine “A” Bankasındaki mevduatı
üzerine 4.500.- TL. tutarlı bir çek keşide etmiştir.
b) 14.10.200X tarihinde, “D” İşletmesinin çek tutarını

tahsil ettiğine ilişkin “A” Bankasından dekont
gelmiştir.
c) 20.10.200X tarihinde, işletme 5.000.- TL. tutarında

mal satın almıştır. Karşılığında, 900. TL. sı KDV
olmak üzere 5.900.- TL.lık bir çek keşide etmiştir.
Hazır Değerler
108.DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI
Nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar,

vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek banka
ve posta havaleleri (yoldaki paralar) gibi
değerleri içeren aktif karakterli bir hesaptır.
- Vadesi Gelmiş Kuponlar

- Pullar
- Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri
- Diğer Çeşitli Hazır Değerler
108- Diğer Hazır Değerler Hesabı bu

değerler elde edildiğinde borçlanır,
elden çıkarıldığında alacaklanır.
Hesabın borç kalanı işletmede
bulunması gereken diğer hazır
değerlerin toplam tutarını gösterir.
Vadesi Gelmiş Kuponlar
 İşletmenin elinde bulunan hisse

senetleri, tahviller vb. menkul
kıymetlerin vadesi gelmiş kuponları
tahsil edilinceye kadar bu hesapta
izlenir.
 Örnek 8a: Ender İşletmesi 31.12.200X
tarihinde, 1 Ocak –31 Aralık faiz
dönemli 15.000.- TL. nominal değerli %
20 faizli devlet tahvilinin vadesi dolan
kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere
kuponlar portföyüne almıştır.
Örnek 8b: Ender İşletmesi ertesi yıl
03.01.200X tarihinde portföye alınan
faiz kuponlarını tahsil etmiştir.
Pullar
 İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere

satın alınan pullar bu hesapta izlenir.
İşletme ihtiyacı için satın alınan damga,
posta ve harç pulları üzerinde yazılı
değerleriyle kaydedilir. Önemli bir
tüketimi olmayan işletmeler pulları satın
aldıklarında doğrudan 770- Genel
Yönetim Giderleri Hesabı’na da gider
kaydı yapabilirler.
Örnek 9a: Aydos İşletmesi 15.11.200X
tarihinde 2.000.-TL.lık damga ve 5.000.-
TL.lık posta pulu satın almıştır.
Örnek 9b: Ay sonunda damga
pullarının 1.500.-TL.lık ve posta
pullarının da 3.200.-TL.lık kısmının
kullanıldığı belirlenmiştir.
Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri
 İşletmenin aldığı ve henüz tahsil

etmediği banka ve posta havaleleridir.
Bu değerlerin Kasa Hesabı’na alınması
hatalı bir uygulama olacağından;
dönemin son günü işletmeye
gönderilmiş ancak henüz tahsil
edilmemiş banka ve posta havalelerinin
geçici bir hesaba kaydedilmesi gerekir.
Örnek 10 :
a) Evrim Ticaretevi 04.10.2007 tarihinde gelen
ihbarnameden alıcı A. Günal’ın borcuna karşılık
9.500.- TL. havale gönderdiğini öğrenmiş ve aynı ta-
rihte sürekli çalıştığı “B” Bankasına bu havaleyi tahsil
etmesi isteğini bildirmiştir.
b) “B” Bankasının havaleyi tahsil ettiği ve havale

bedeli olan 9.500.-TL.’yı işletmenin bankadaki
hesabına yatırdığını bildiren dekont, 09.10.2007
tarihinde gelmiştir.
10- HAZIR DEĞERLER

15- STOKLAR
TAHAKKUKLARI
Menkul Kıymetler
 Menkul kıymetler (securities); kamu tüzel
kişileri ya da anonim şirketler tarafından
alacak veya ortaklık haklarını temsil
etmek üzere, nakit veya ayın karşılığında;
belli şekil şartlarını haiz olarak, standart tipte,
çok sayıda ve orta veya uzun vadeli olarak
seri halinde ihraç edilen, devamlılık arz eden
dönemsel gelir sağlayan ve piyasada tedavül
eden ve hukuken kıymetli evrak hükmündeki
belgelerdir.
Menkul Kıymetler
110- HİSSE SENETLERİ

111- ÖZEL KESİM TAHVİL,
SENET VE BONOLARI
112- KAMU KESİMİ TAHVİL,
SENET VE BONOLARI
113-
114-
118- DİĞER MENKUL
KIYMETLER
DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ
KARŞILIĞI (-)
Menkul kıymetler grubuna dahil kıymetli evrakın her birinin kendi
özellikleri bulunmakla beraber, bazı ortak niteliklere sahiptirler.
Bunları aşağıdaki şekilde özetlemek olasıdır:
1) Menkul kıymetler hukuken kıymetli evrak niteliğindedir,

2) Standart ve yuvarlak meblağlı, misli nitelikte, belli şekil şartlarına
haiz kıymetlerdir,
3) Genelde çok sayıda ihraç edilip halka arz edilen kitle senetleridir;
bono, poliçe gibi tek bir ticari ilişki için düzenlenmezler,
4) Az veya çok devamlılık arz ederler,
5) Alacak ya da ortaklık haklarını temsil ederler,
6) Periyodik (dönemsel) gelir sağlarlar,
7) Her birinin bir itibari (nominal-üzerinde yazılı) değeri bir de
piyasada arz ve talebin oluşturduğu piyasa değeri vardır,
8) Menkul kıymetler nama ve hamiline yazılı olabilirler.
MENKUL KIYMETLER
Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono
Bir A.Ş.’nin (sermaye) Bir A.Ş.’nin borçlarını Özel

hisselerini temsil eden belge temsil eden belge Sektör
Kamunun borçlarını
Devlet
temsil eden belge
Faiz
TAHVİL
..... ANONİM ŞİRKETİNİN SENET
BONO
BİLANÇOSU
1. DÖNEN 3. KISA VADELİ
VARLIKLAR YABANCI KAYNAKLAR
BORÇ
4. UZUN VADELİ
YABANCI KAYNAKLAR
2. DURAN
VARLIKLAR 5. ÖZ KAYNAKLAR SERMAYE
HİSSE SENEDİ
Kar/Zarar
MENKUL KIYMETLER
Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono
111 ÖZEL KESİM

Özel
110 HİSSE SENETLERİ TAHVİL Sektör
SENET VE BONOLARI
112 KAMU KESİMİ

TAHVİL Devlet
SENET VE BONOLARI
..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Özel
3. KISA VADELİ YABANCI TAHVİL
KAYNAKLAR
4. UZUN VADELİ
SENET
YABANCI KAYNAKLAR BONO
5. ÖZ KAYNAKLAR HİSSE SENEDİ

..... ANONİM ŞİRKETİNİN BİLANÇOSU
Özel
3. KISA VADELİ YABANCI TAHVİL
KAYNAKLAR
4. UZUN VADELİ
SENET
YABANCI KAYNAKLAR BONO
5. ÖZ KAYNAKLAR HİSSE SENEDİ
BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU
MENKUL KIYMETLER
110 HİSSE SENETLERİ
Kamu 111 ÖZEL KESİM TAHVİL
SENET VE BONOLARI
DEVLET TAHVİLİ 112 KAMU KESİMİ TAHVİL
SENET VE BONOLARI
HAZİNE BONOSU
HİSSE SENEDİ ALINIŞI
B A B 110 HİSSE SENET. A
110 HİSSE SENET. X X

....
HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI

B A B 110 HİSSE SENET. A
.... X
110 HİSSE SENET. X

TAHVİL, SENET VEYA BONO ALINIŞI
B A B 111/112...TAHVİL... A
111 / 112 ...TAHVİL... X X
....
TAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASI

B A B 111/112...TAHVİL... A
.... X
111 / 112 ...TAHVİL... X

Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan
olumlu farklar şu hesaba kaydedilir:
645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI
Menkul kıymetlerin alış fiyatları ile satış fiyatları arasında oluşan

olumsuz farklar şu hesaba kaydedilir:
655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI

Hisse Senetlerinden elde edilen temettü gelirleri (kar payları) şu
hesaba kaydedilir:
649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR
Tahvillerden elde edilen faiz gelirleri şu hesaba kaydedilir:
642 FAİZ GELİRLERİ

Menkul Kıymetler
110.HİSSE SENETLERİ HESABI
 Hisse senetleri, anonim şirketlerde ortakların
paylarını temsil eden bir kıymetli evraktır.
 Hisse senedi alım satım işlemlerinde aralıklı

envanter (tecrübi) yöntemi ve satış hasılatı
(aralıksız envanter) yöntemi olmak üzere iki
yöntem kullanılmaktadır.
 Aralıklı envanter yönteminde; alışlar alış değeri
üzerinden Hisse Senedi Hesabı’na borç, satışlar, satış
değeri üzerinden bu hesabın alacağına kaydedilir.
 Satış Hasılatı Yönteminde; alışlar alış değeri

üzerinden Hisse Senetleri Hesabı’na borç, satışlar ise
yine alış değeri üzerinden bu hesaba alacak
kaydedilir. Satış fiyatı ile alış fiyatı arasındaki fark
olumlu olduğunda, 645- Menkul Kıymet Satış Kârları
Hesabı’na alacak, olumsuz olduğunda ise, 655-
Menkul Kıymet Satış Zararları Hesabı’na borç
kaydedilir.
Örnek 11a: Çimento üretimi ve ticareti
yapan Y işletmesi 05.08.200X tarihinde,
elinde bulunan nakit fazlasını değerlendirmek
amacı ile “X. A.Ş.” nin 1.- TL. nominal değerli
hisse senetlerinin her birini 15 TL.dan olmak
üzere 2 lot satın alınmıştır. Ayrıca, işletme
Borsa Komisyoncusuna işlem gideri olarak %
02 komisyon ödemiştir.
Örnek 11b: İşletme 06.10.200X tarihinde,
15.- TL. alış bedelli 1 lot hisse senedini paraya
gereksinimi olduğundan, Borsa’da 14.-TL. dan
satmıştır. Borsa komisyoncusuna ise % 02
ödemiştir.
Örnek 11c: Hisse senetlerini 17 TL.den

satmıştır ve borsa komisyoncusuna hisse
senedi satışından % 2 komisyon ödemiştir.
Kâr Payı (Temettü) nın Tahsili :
 Halka açık anonim şirketler Sermaye Piyasası

kurulunun düzenlemelerini, halka açık olmayan
sermaye şirketleri ise şirket genel kurul kararları ve
ana sözleşme hükümlerini göz önünde bulundurarak
dönem kârından dağıtılmasına karar verilen kâr payı
miktarını ve ödenme zamanını ilan ederler. İşletmenin
elindeki hisse senetlerinin kâr payı kuponlarını
keserek tahsil edilmek üzere portföye alması veya
bankaya vermesi ile 108- Diğer Hazır Değerler
Hesabı’na borç, 640- İştiraklerden Temettü Gelirleri
Hesabı’na alacak yazılır.
Örnek 12a: B işletmesi 20.04.200X tarihinde
portföyündeki “A” şirketine ait 60.000.- TL. nominal
değerli hisse senetleri için % 40 kâr payı
dağıtılacağını kâr payı ilânından öğrenmiştir.
Örnek 12b: İşletme 05.08.200X tarihinde “A”
şirketine ait hisse senetlerinin kâr payını banka
aracılığı ile tahsil etmiştir. Banka 120 .- TL. komisyon
kestikten sonra, kalanını işletmenin hesabına
yatırmıştır.
Menkul Kıymetler
111.ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE
BONOLARI HESABI
 Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları

Hesabı; faiz geliri sağlamak amacıyla,
elde bulundurulan özel kesime ait tahvil,
finansman bonosu ve benzeri
kıymetlerin alış değeri üzerinden
izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.
Hesabın İşleyişi:
 Alım satım işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde aralıklı envanter
ve satış hasılatı olmak üzere iki yöntem kullanılır.
 Ancak tahvillerin alış işleminin muhasebeleştirilmesi; üzerlerinde

faiz kuponu taşımaları nedeniyle Hisse Senetleri Hesabı’ndan
biraz daha farklıdır ve bazı ek hesaplamaların yapılmasını
gerektirir. Satın alınan bir tahvile yapılan ödemenin içinde tahvil
bedeline ek olarak satın alma tarihine kadar işlemiş faiz tutarı da
bulunur. Bu nedenle alış tarihine kadar işlemiş faiz tutarının
hesaplanarak ayrı bir hesaba 198-Diğer Dönen Varlıklar
Hesabı’na alınması uygun olur. Bu hesap, tahvillerin satılması
veya yıllık faiz tutarının tahsil edilmesi sırasında
alacaklandırılarak kapatılır.
Tahvil alımı :
Örnek 13: Pırıltı işletmesi, 01.07.200X

tarihinde “C.A.Ş.”nin 100 TL. nominal
değerli % 20 faizli, 100 adet tahvilinin
her birini 110 TL.’dan satın almıştır.
Tahvillerin faiz dönemi 1 Ocak-31 Aralık’
tır.
Tahvil satışı :
Tahvil satışlarının muhasebe kaydında, o güne

kadar gerçekleşen faiz tutarının dikkate
alınması gerekir. Çünkü, tahvil satış tutarlarının
içinde satış tarihine kadar işlemiş olan faiz
tutarı da vardır.
Örnek 14: Pırıltı İşletmesi 1.7.200X tarihinde

aldığı tahvillerden nakit gereksinimi nedeniyle,
1.10.200X tarihinde 50 adedini 115 TL.’dan
satmıştır.
Yıllık faiz tutarının tahsili :
Örnek 15: Pırıltı İşletmesi 31.12.200X

tarihinde, 01.07.200X’te aldığı 50 adet
tahvilin bir yıllık faiz tutarını, faiz geliri
üzerinden % 10 gelir vergisi kesintisi
yapıldıktan sonra tahsil etmiştir.
Tahvil faiz dönemi ile işletmenin hesap döneminin farklı olduğu
durumlarda, hesap dönemi sonunda işletmenin elinde bulunan
tahvillerin o tarihe kadar işlemiş olan faizlerinin ayrıca kayda
alınması gerekir.
Örnek 16: Akçim İşletmesinin 31.12.200X tarihinde elinde

20.000.- TL. nominal değerli, % 18 faizli 30 adet devlet tahvili
vardır. İşletme bu tahvilleri 01.10.200X tarihinde satın almış
olup, tahvillerin faiz dönemi 1 Ekim-30 Eylül’dür.
Gelir Tahakkukları Hesabı; izleyen yılda tahvillerin satılması veya

faiz dönemi sonunda faizlerin tahsili durumlarında
alacaklandırılarak kapatılır. 3 aylık faiz gelirinin tahakkuk kaydı
ile muhasebenin dönemsellik kavramı ile gelir tablosu ilkelerinin
uygulanması sağlanmıştır.
Finansman Bonoları
 Mevduat toplayan bankalar dışında, anonim şirketlerin borçlu
sıfatıyla düzenledikleri emre yazılı senetler olup SPK’nca verilen
izin çerçevesinde ihraç edilerek satılan menkul kıymet
niteliğindeki kıymetli evraklardır.
 Satın alınan finansman bonosunun üzerinde yazılı değer, ana

para ve faizi içerir bilgiler yer alır. Finansman bonoları,
piyasadan iskontolu olarak satın alınır.
 Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı; işletmenin geçici bir

süreyle, faiz geliri sağlamak için piyasadan satın aldığı
finansman bonolarının izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.
Finansman bonoları alış değeri ile değerlenir, satın alma
sırasında ödenen komisyonlar, hisse senedi ve tahvillerde
olduğu gibi Komisyon Giderleri hesabına borç yazılır.
 Finansman Bonoları Yardımcı Hesabı’na satın
almalarda değeri üzerinden borç, satışta ise
yine yazılı değeri üzerinden alacak kaydı
yapılır. Finansman bonosunun iskontolu alış
değeri ile satış değeri (üzerinde yazılı değer)
arasındaki fark faiz geliri olup bu tutarı; 642-
Faiz Gelirleri Hesabı’nın alacağına kaydedilir.
Finansman Bonoları Yardımcı Hesabının borç
kalanı, işletmenin elindeki finansman
bonolarının yazılı değer üzerinden toplam
Örnek 17a: Aygün İşletmesi 01.08.200X
tarihinde, 4 ay vadeli, üzerinde yazılı değeri
50.-TL. olan finansman bonolarından 10
adedini iskontolu olarak 40.-TL.ye satın
almıştır.
Örnek 17b: b) Aygün İşletmesi 30.11.200X
tarihinde, vadesi gelen 50.- TL. küpür
büyüklüğündeki 10 adet finansman bonosunu
ihraçcı (bonoyu çıkaran) işletmeye satmıştır.
Menkul Kıymetler
112. KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE
BONOLARI HESABI
 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları

Hesabı; işletmenin faiz geliri sağlamak ve bazı
avantajlardan yararlanmak amacıyla satın
aldığı kamu kesimine ait tahvil, senet ve
bonoların izlendiği aktif karakterli bir hesaptır.
 Kamu kesimi menkul kıymetleri, devlet tahvili,

hazine bonoları, gelir ortaklığı senetleri ve
dövize endeksli tahvil ile gelir ortaklığı
senetleridir.
Menkul Kıymetler
118.DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
 Özel ve Kamu kesimine ait menkul

kıymetlerin dışında kalan ve önceki
hesapların kapsamına girmeyen menkul
kıymetler bu başlık altında incelenir.
Menkul Kıymetler
119. MENKUL KIYMETLER DEĞER
DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-)
 Menkul Kıymetler Değer düşüklüğü karşılığı Hesabı;

işletmenin geçici amaçlarla elde bulundurduğu
menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde
önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması
olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların
karşılanması amacıyla ayrılması gereken karşılıkların
izlendiği bir hesaptır.
 Ancak, TSM’na göre borsa fiyatına göre değerlenen
menkul kıymetler için değer düşüklüğü karşılığı söz
konusu değildir. Çünkü borsa değer azalışları
doğrudan zarar yazılır.
 Değer azalışları için ayrılan karşılık tutarı

654- Karşılık Giderleri Hesabı’na borç bu
hesaba alacak kaydedilir. Kendisine
karşılık ayrılmış olan menkul kıymet
satıldığında veya değer düşüklüğünün
gerçekleşmemesi halinde ise bu hesaba
borç kaydedilen karşılık tutarı 644-
Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na
alacak yazılarak kapatılır.
Örnek 18: Sönmez İşletmesi’nin
portföyünde “C.A.Ş.”nin ihraç etmiş
olduğu alış değeri 50.- TL. olan 500
adet hisse senedi vardır. Hisse
senetlerinin bilanço günündeki borsa
değeri 40.- TL. olup, bu hisse senedi
fiyatının uzun bir süre yükselmeyeceği
inancı piyasada hakimdir.
10- HAZIR DEĞERLER

15- STOKLAR
TAHAKKUKLARI
ALACAKLAR
Ticari Diğer
1
DÖNEN 12 13 (1 yıldan kısa)
VARLIKLAR
2
DURAN 22 23 (1 yıldan uzun)
VARLIKLAR
BİLANÇO
1 DÖNEN VARLIKLAR 3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR
12 TİCARİ ALACAKLAR
13 DİĞER ALACAKLAR
2 DURAN VARLIKLAR 4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR
22 TİCARİ ALACAKLAR
23 DİĞER ALACAKLAR
5 ÖZ KAYNAKLAR
HESAP HESAP HESAP
SINIFI GRUPLARI ADLARI
120 ALICILAR
12 121 ALACAK SENETLERİ
TİCARİ
ALACAKLAR
1
DÖNEN
VARLIKLAR
13
DİĞER
ALACAKLAR
22 220 ALICILAR HESABI

TİCARİ 221 ALACAK SENETLERİ HESABI
ALACAKLAR
2
DURAN
VARLIKLAR 23
DİĞER
ALACAKLAR
EKONOMİ
ALICILAR SATICILAR
EKONOMİ
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
EKONOMİ
MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
ÖDEME:
a. Peşin 100
1. Nasıl ? b. Çek ile
- Kendi çeki 103
- Müşteri çeki 101 (çek cirosu)
c. Havale 102
d. Kredi Kartı 300
.
.
.
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
ÖDEME:
1. Ne zaman ? a. Kısa (12 ay içinde)
b. Uzun (12 aydan uzun)
2. Nasıl ?
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
ÖDEME:
1. Ne zaman ? a. Kısa (12 ay içinde)
b. Uzun (12 aydan uzun)
2. Nasıl ?
a. Senetsiz
b. Senetli
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Peşin
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Peşin
100 KASA
600 YURT İÇİ SATIŞLAR
601 YURT DIŞI SATIŞLAR
391 HESAPLANAN KDV
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ

153 TİCARİ MALLAR
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Kısa ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç)
120 ALICILAR
391 HESAPLANAN KDV

153 TİCARİ MALLAR
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Uzun ve Senetsiz (Veresiye – Kredili – Borç)
220 ALICILAR
391 HESAPLANAN KDV

153 TİCARİ MALLAR
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Kısa ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç)
121 ALACAK SENETLERİ

391 HESAPLANAN KDV

153 TİCARİ MALLAR
EKONOMİ
MAL MAL
TİCARET
ALICILAR SATICILAR
İŞLETMESİ
ÖDEME ÖDEME
Ödeme: Uzun ve Senetli (Veresiye – Kredili – Borç)
221 ALACAK SENETLERİ

391 HESAPLANAN KDV

153 TİCARİ MALLAR
Ticari Alacaklar
 Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve

işletmenin üçüncü kişilere mal ve hizmet satışı
gibi ticari ilişkisi nedeniyle ortaya çıkan senetli
ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda
gösterilir. İşletmenin ticari ilişkilerinden dolayı
ana kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan
olan alacakları varsa, bunlar için yardımcı (alt)
hesapların açılması gerekir.
120- ALICILAR
121- ALACAK SENETLERİ
122- ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ
GELİRLERİ (-)
126- VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
127- DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
128- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
129- ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
Ticari Alacaklar
120.ALICILAR HESABI
 Alıcılar Hesabı, işletmenin faaliyet

konusunu oluşturan mal ve hizmet
satışlarından kaynaklanan senetsiz
alacakların izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır.
 120- Alıcılar Hesabı, vadeli (kredili) mal ve hizmet
satışları, alıcı adına yapılan (sevk) giderler ile anlaşma
koşullarına göre hesaben yürütülen faizler nedeniyle
borçlanır, alacağın tahsili, satılan malın iadesi ve
alıcıya yapılan iskonto tutarları nedeniyle de
alacaklanır.
 Yurtdışına yapılan mal ve hizmet satışlarından doğan
alacaklar o günkü kur üzerinden Alıcılar Hesabına
borç yazılır. Alacak tahsil edildiğinde yine aynı değerle
Alıcılar Hesabı alacaklanır. Aradaki fark olumlu ise
646- Kambiyo ve Borsa Değer Artış Kârları Hesabına
alacak olumsuz ise 656- Kambiyo ve Borsa Değer
Azalış Zararları Hesabına borç kaydedilir.
Örnek 19 a: Gündoğdu İşletmesi 13.08.200X tarihinde tamamı
kredili olmak üzere, Gürdal Koll. Şti.’ne 210 nolu fatura ile
7.000.- TL.lık; Önder Tetik’e de 211 nolu fatura ile 5.000.- TL.lık
mal satmıştır. Ayrıca satış tutarları üzerinden % 18 KDV
hesaplanmıştır.
Örnek 19 b: İşletme 02.09.200X tarihinde daha önce kredili

olarak mal sattığı alıcısı Gürdal Koll. Şti.’nden olan alacağının
4.000.- TL.lık kısmını nakit olarak tahsil etmiştir.
Örnek 19 c: İşletme 15.09.200X tarihinde, alıcısı Önder

Tetik’in borcuna karşılık ver-diği 3.500.- TL. tutarlı çeki almıştır.
Örnek 20 a: Gökçe İşletmesi 15.09.200X
tarihinde yaptığı yurtdışı hizmet satışından
dolayı 1.000 İsveç Kronu elde etmiştir. Bu
tarihte 1 İsveç Kronu= 0,170.- TL. dır.
Örnek 20 a: İşletme 01.10.200X tarihinde,

daha önce hizmet satışından doğan ve 1€ =
1,765 TL’den kayıt altına aldığı 1.000€
tutarındaki alacağını tahsil etmiştir. Bu tarihte
1 € = 1,785.- TL.dır .
Ticari Alacaklar
121.ALACAK SENETLERİ HESABI
 Alacak Senetleri Hesabı; işletmenin ana

faaliyet konusunu oluşturan mal ve
hizmet satışından kaynaklanan senede
bağlanmış alacaklarının izlendiği aktif
karakterli bir hesaptır.
SENETLER
ADİ SENETLER TİCARET SENETLERİ
MAL(EMTİA) SENETLERİ KAMBİYO SENETLERİ
ÇEK
BONO POLİÇE
 Bono veya emre yazılı senet; borçlu
tarafından düzenlenen yazılı bir ödeme
yükümlülüğü olup; borçlu tarafından imza
edilen, alacaklı emrine, belirlenen tarihte ve
yerde kayıtsız ve koşulsuz belirli bir miktar
paranın ödenmesi yüküm-ülüğünü içeren bir
senettir. Senedin üzerindeki yazılı (nominal
değer) değere vade sonunda ulaşılır.
 Bonoyu düzenleyen kişi aynı zamanda
senedin muhatabı diğer bir ifade ile
borçlusudur.
 Poliçe; alacaklının borçlusundan olan alacağını kendisinin borçlu
bulunduğu üçüncü bir kişiye devretme esasına dayanır. Poliçede
genellikle üç kişi söz konusudur. Bunlar;
- Keşideci; poliçeyi düzenleyen ve ödeme emrini veren kişi
- Muhatap; poliçeyi ödeyecek olan kişi
- Lehdar; poliçe bedelini tahsil edecek kişidir.
 Ancak bazı durumlarda poliçede iki kişi olabilir. Alacaklı, senetsiz

alacağını senede bağlamak amacıyla borçlusu üzerine ve kendi
adına poliçe düzenleyebilir. Böyle durumlarda keşideci ile aynı
zamanda poliçe bedelini tahsil edecek kimse, diğer bir ifade ile
lehdar aynı kişidir.
 Alacak Senetleri Hesabı; üzerinde yazılı değer
ile değerlenir. Ancak değerleme sırasında
vadeye kadar geçecek günlerin faizi göz
önünde tutularak peşin (tasarruf) değeri ile
değerlenmesi mümkündür. Nitekim
yayınlanan tebliğde de alacak senetlerinin
peşin değerle değerlenmesi görüşü hakimdir.
 Yabancı para ile düzenlenmiş alacak senetleri
alındıkları tarihteki kur ile değerlenir.
 121- Alacak Senetleri Hesabı; alınan bonolar,

alınan poliçeler ve işletmenin kendi lehine
düzenlediği poliçeler nedeniyle borçlanır,
senetlerin tahsil edilmesi, teminata verilmesi,
ciro edilmesi vb. nedenlerle de alacaklanır.
Alacak senetleri hesabı, yazılı değer üzerinden
borçlanıp, yine aynı değer üzerinden
alacaklandığı için, hesabın kalanı işletmenin
elindeki senetlerin yazılı değer üzerinden
toplam tutarını gösterir.
Senet alınması :
 İşletme, kredili satışlarında alıcıdan satılan malın veya yapılan
hizmetin bedeli olarak senet aldığında, bu işlem portföydeki
senetler yardımcı hesabında izlenir.
Örnek 21: Evrim İşletmesi 25.08.200X tarihinde 89 nolu
fatura ile sattığı mal karşılığında 4.120.- TL. nominal değerli 2
ay vadeli bir bono almıştır. (Satılan mal KDV ‘ne tabi değildir).
25.
08.200X
121 ALACAK SENETLERİ HS. 4.120
Portföydeki senetler
600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 4.120
89 nolu fatura ile senet karşılığı mal satışı.
/
 Uygulamada faizin dikkate alınmadığı yukarıdaki kayıt tercih
edilmektedir. Ancak işletme satış işlemini peşin yapmış olsaydı;
kuşkusuz 4.120.- TL. yerine alıcıdan daha düşük bedel
isteyecekti. Bu uygulama şekli ile işletmenin satış gelirleri vade
farkı kadar fazla gösterildiğinden analizlerde değişik sonuçların
elde edilmesine neden olabilmektedir.
 Vade farkının Faiz Gelirleri Hesabı’na kaydedilmesi halinde

işletmenin satışlarını gerçek tutarları ile göstermesi mümkün
olacaktır. Nitekim Örneğimizdeki malın peşin fiyatının 4.000.-
YTL. ve faiz oranının % 18 olduğu varsayıldığında;
2 aylık faiz : = 120 YTL olacaktır.
 Bu durumda 18 nolu TMS.’na göre satış işlemine ilişkin kayıt

aşağıdaki şekilde olacaktır.
 (TMS 18 Hasılata İlişkin Türkiye Muhasebe Standartlarının 11
maddesinin 6.ncı bendine göre: Satış bedelinin nominal tutarı ile
gerçeğe uygun değeri arasındaki farkları geliri olarak
muhasebeleştirilir demektedir.)
25.
08.200X
121 ALACAK SENETLERİ HS. 4.120
600 YURT İÇİ SATIŞLAR HS. 4.000
642 FAİZ GELİRLERİ HS. 120
Vade Farkları
89 nolu fatura ile senet karşılığı mal satışı ve faiz gelirinin
kaydı
/
 Örnek 22: Bahar İşletmesi 14.09.200X
tarihinde, alıcısı Oğuz Tamer’ den
9.000.- TL. lık alacağına karşılık 9.560.-
TL. nominal eğerli 3 ay vadeli bir bono
almıştır.
Keşidecinin Kendi Lehine Poliçe Düzenlemesi :
 Alacaklı bazı durumlarda senetsiz
alacağını senete bağlamak için kendi
lehine senetsiz borçlusu üzerine bir
poliçe düzenleyerek (keşide ederek)
kabule gönderebilir. Kabulden gelen
poliçe işletme için artık alacak senedidir.
Örnek 23 a: İpekoğlu İşletmesi 15.09.200X
tarihinde, alacaklısı olduğu A işletmesi üzerine
kendisini lehtar göstererek 10.000.- TL.lık bir
poliçe düzenlemiş ve kabule göndermiştir.
Örnek 23 b: İpekoğlu İşletmesi 26.09.200X

tarihinde A işletmesi tarafından kabul edilerek
gönderilen 10.000.- TL. nominal değerli
poliçeyi almıştır.
Üçüncü Bir Kişi Lehine Poliçe Keşide Edilmesi :
Örnek 24 a: Ceylan İşletmesi 18.10.200X

tarihinde, alıcı Ahmet Tuna üzerine ve satıcı
Kaya Güner lehine 15.000.- TL.lık bir poliçe
düzenleyerek kabule gön-dermiştir.
Örnek 24 b: Ceylan İşletmesi 30.10.200X

tarihinde Ahmet Tuna tarafından kabul
edilerek gönderilen poliçeyi almış ve aynı gün
poliçeyi satıcı Kaya Güner’e vermiştir.
Örnek 25 a: Merih İşletmesi 06.10.200X tarihinde, borçlusu
Onur Çetin üzerine, alacaklısı Fatma Mutlu lehine 8.500.- TL.
nominal değerli 91 gün vadeli bir poliçe düzenlemiş ve kabul için
muhataba göndermiştir. İşletme pulları satın alındığında gider
kaydetmektedir.
Örnek 25 b: Merih İşletmesi 15.10.200X tarihinde, Onur Çetin’

in kabul ederek gönderdiği poliçeyi almış ancak çeşitli nedenlerle
poliçe Fatma Mutlu’ya 28.10.200X tarihinde verilmiştir.
Keşide Edilen Poliçenin Kabulden Önce Lehdara
Verilmesi
 Poliçe, kabul işleminden önce de lehdara
verilebilir. Bu durumda keşidecinin poliçenin
kabulü konusunda muhatapla anlaşıp
anlaşmadığına göre yapılacak kayıt farklı olur.
Örnek 26: Aydın İşletmesi 09.07.200X

tarihinde, daha önce poliçenin kabulü
konusunda anlaştığı alıcısı Dursun Kaya
üzerine ve satıcı Fatma Doğan lehine 45 gün
vadeli 5.000.- TL. nominal değerli bir poliçe
keşide edip lehdar Fatma Doğan’a vermiştir.
09.07.200X
320 SATICILAR HS. 5.000
Fatma Doğan
120 ALICILAR HS. 5.000
Dursun Kaya
Dursun Kaya üzerine, Fatma Doğan lehine keşide edilip
lehdara verilen poliçe
/
 Keşidecinin poliçenin kabulü için daha
önce muhatapla anlaşarak poliçeyi
lehdara vermesi halinde yukarıdaki
şekilde bir kayıt yapılır. Ayrıca poliçenin
kabulü konusunda Nazım Hesapları’nın
kullanılmasına da gerek yoktur.
Alacak Senetlerinin Tahsil Edilmesi :
 Alacak senetleri vade sonunda borçlu

tarafından ödenir. Senedin tahsili ile, senedin
üzerindeki yazılı tutar kadar işletmenin
kasasına para girişi olur.
Örnek 27: Önder İşletmesi, 15.08.200X

tarihinde vadesi dolan 45.000 TL. nominal
değerli bir senedi borçlusu Cansay Akkaya’dan
aynı gün tahsil etmiştir.
Alacak senetlerinin tahsile verilmesi :
 Alacak senetleri vadesi geldiğinde doğrudan alacaklısı tarafından

tahsil edilebildiği gibi bu işlemi bankalar aracılığı ile yapabilir. Bu
durumda banka yaptığı hizmet karşılığı senedin alacaklısından
senet tahsil ve komisyon gideri olarak belirli bir ücret alır.
Örnek 28 a: Morgül İşletmesi 28.08.200X tarihinde, vadesine

15 gün kalan ve borçlusu İbrahim Baktır olan 65.000 TL.
nominal değerli bir senedi tahsil için A Bankasına vermiştir.
Örnek 28 b: Morgül İşletmesi 15.09.200X tarihinde, A

Bankasından aldığı dekonttan 13.09.200X vadeli 65.000.- TL.
nominal değerli senedin tahsil edildiğini ve 200.- TL. komisyon
kesildikten sonra kalan tutarın işletmenin bankadaki hesabına
geçirildiğini öğrenmiştir.
Alacak Senetlerinin Ciro Edilmesi :
 Alacak senetleri ciro ile devredilebilir. Ciro, senet üzerindeki
hakkın üçüncü bir kişiye devredilmesidir. İşletme, elinde bulunan
alacak senedini ciro etmek yoluyla mal veya hizmet satın alabilir
veya bir borcunu ödeyebilir. Ciro işlemi ile senet üzerindeki
haklar ciro edilen kişiye geçer. Ancak senedin borçlusu senet
tutarını vadesinde ödemediği durumda, ciranta (ciro eden)nın
senet tutarını senedi ciro ettiği kişiye ödeme sorumluluğu
vardır(zincirleme sorumluluk).
Örnek 29: Özgür İşletmesi 18.09.200X tarihinde 167 nolu

fatura ile aldığı 25.000.- TL. tutarlı mal karşılığında, 17.000.- TL.
nominal değerli bir alacak senedini ciro etmiş, kalanı için daha
sonra ödenmesi konusunda anlaşmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni
peşin ödemiştir.
Alacak Senetlerinin İskonto Edilmesi :
 İşletmeler vade tarihinin gelmesini beklemeden nakit
gereksinimi nedeniyle portföylerinde bulunan senetleri bankaya
satabilirler. Uygulamada bu işleme senedin iskonto ettirilmesi
veya kırdırılması denir. Senedin ıskonto ettirilmesi ile senet
üzerindeki tüm haklar bankaya geçer. Ancak senet tutarı banka
tarafından tahsil edilinceye kadar işletmenin senetle ilgili
sorumluluğu devam eder. Senedin borçlusu vade bitiminde
borcunu ödemediği takdirde, işletme senet tutarını bankaya
ödemek zorundadır.
 Alacak senetlerinin üzerindeki (nominal) değere vade sonunda

ulaşılır. Bu nedenle ıskonto ettirilen alacak senedi nominal
değerin altında tahsil edilir. Banka, vade farkı, komisyon ve
gider kestikten sonra kalan değeri işletmeye öder. Bu değere
senedin peşin değeri denir.
Örnek 30 a: Erdem İşletmesi 21.10.200X tarihinde,
vadesine 2 ay kalmış olan 75.000.- TL. nominal
değerli bir senedi nakit gereksinimi nedeniyle C
Bankasına iskonto ettirmiştir. Banka 7.000.- TL. vade
farkı ve komisyon kestikten sonra kalan parayı
işletmeye ödemiştir.
Örnek 30 b: İşletme 25.12.200X tarihinde bankadan

gelen dekonttan senet bedelinin tahsil edildiğini
öğrenmiştir.
Alacak Senetlerinin Teminata Verilmesi :
 Alacak senetleri bir borca veya yükümlülüğe karşı garanti

oluşturmak amacı ile teminat (rehin) olarak verilebilir. Teminat
olarak verilen senetler teminat cirosu ile ciro edilir. Teminata
verilen senetleri işletmenin senetli alacaklarını azaltmaz. Ancak
bu senetlerin paraya çevrilmesi veya bir başka şekilde
kullanılması teminat işleminin sona ermesine bağlıdır. Bu
nedenle teminata verilen senetlerin normal alacak senetlerinden
ayrı olarak kayıtlara alınması daha açıklayıcı olacaktır.
Örnek 31: Çelebi İşletmesi, 05.08.200X tarihinde Özen

Kırant’dan 20.11.200X tarihinde ödenmek üzere borç olarak
150.000.- TL. almış, karşılığında; biri 30.11.200X vadeli
50.000.- TL. nominal değerli, diğeri de 15.12.200X vadeli ve
130.000.- TL. nominal değerli iki senedini teminat olarak ciro
etmiştir.
Protesto Edilen Alacak Senetler :
 Senedin borçlusu, vadesi dolan senetleri ödemediği
durumda, vadeyi izleyen iki iş günü içinde protesto
edilirler.
 Protesto edilen senet, portföydeki diğer senetlerden
farklı bir hukuki kimlik kazandığından, ayrıca bir
yardımcı hesap olan Protestolu Senetler Hesabı’nda
izlenir.
 Protesto işleminden sonra, senet tutarının tahsil
edilme olasılığı vardır. Protestoya rağmen tahsil
edilemeyen senetler için yasal yoldan takibi yapılır.
Bu durumdaki senetler 128- Şüpheli Ticari Alacaklar
Hesabı’na alınır.
Örnek 32 a: İkbal İşletmesi 16.08.200X
tarihinde borçlusu Kemal Deniz olan ve vadesi
14.08.200X tarihinde sona eren 35.000.-TL.
nominal değerli senedi protesto ettirmiş ve
protesto ücreti olarak 125.-TL. ödemiştir.
Örnek 32 b: İkbal İşletmesi 20.08.200X

tarihinde, daha önce protesto edilen
14.08.1999 vadeli senedi protesto gideri ile
birlikte borçlusu Kemal Deniz’ den tahsil
etmiştir.
Yenilenen Senetler :
 Senedin vadesi dolduğunda, senedi ödeyecek kişi veya işletmenin
(borçlunun), vade uzatma önerisinde bulunmasıyla, eski senedin yerine
yeni senet düzenlenmesi işlemi, Yenilenen Senetler yardımcı hesabında
izlenir.
 Senet yenileme işlemiyle vadesi dolan (ödenmemiş) eski senet,
kararlaştırılan vade ve gecikme faizini içeren yeni bir senet ile
değiştirilir.
 Yenilenen alacak senetleri, güvenilirlik yönünden daha zayıf bir alacağı
temsil eder, bu nedenle portföydeki senetler yardımcı hesabından
çıkarılarak, yukarıdaki başlık altında ayrı bir yardımcı hesaba da
alınabilir.
Örnek 33: Tütüncüoğlu işletmesi 16.10.200X tarihinde vadesi gelen

38.000.- YTL. nominal değerli bir senedini tahsil edememiştir. Borçlu
Yüksel Demir’ in 2.000.- TL. gecikme faizi ödeme karşılığında bir ay
vadeli 15.000.- TL. nominal değerli ve 2 ay vadeli 25.000.- TL. nominal
değerli iki bono verme önerisi işletme tarafından kabul edilmiş ve aynı
gün senetleri almıştır.
Hatır Senetleri :
 İşletmeler gerçek bir borç yada alacak ilişkisi olmadığı halde
kredi gereksinmelerini karşılamak amacıyla bono alabilirler veya
düzenledikleri poliçenin kabulünü isteyebilirler. Bu durumda
senet alacaklısı senedin borçlusu görünen ancak gerçekte borçlu
olmayan kimsenin ticari itibarından faydalanır. Hatır senedini
alan bunu bankaya iskonto ettirerek nakit gereksinimi
karşılayabileceği gibi mal ve hizmet alımlarında yada borçlarına
karşılık olmak üzere ciro edebilir.
 Vade sonunda senet tutarı senedin alacaklısı tarafından ödenir.
Alacaklı borçlu görünen kimse adına senet tutarını doğrudan
bankaya veya senet tutarını önceden senedin borçlusu görünen
kişiye de ödeyebilir.
 Hatır senetleri ticari ilişkilerden doğan bir alacak olmadığı için
alınan bu tür senetlerin 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabında
izlenmesi uygun olur.
Örnek 34 a: Öner Ticaretevi 15.10.200X
tarihinde Orhan Tüten’den 60.000.- TL.
nominal değerli ve 1 ay vadeli bir hatır
bonosu almış ve aynı gün senedi A Bankasına
55.000 TL sına iskonto ettirmiştir.
Örnek 34 b: Öner Ticaretevi 15.11.200X

tarihinde senet tutarını Orhan Tüten adına A
Bankasına ödemiştir.
Ticari Alacaklar
122.ALACAK SENETLERİ REESKONTU
HESABI (-)
 Alacak Senetleri Reeskontu

Hesabı; bilanço gününde, senetli
alacakların tasarruf değeri ile
değerlenmesini sağlamak üzere
alacak senetleri için hesaplanan
reeskont tutarlarının izlendiği
aktifi düzenleyici bir hesaptır.
 Hesaplanan reeskont
tutarları 122- Alacak
Senetleri Reeskont
Hesabına alacak, 657- n
a.n.t.
Reeskont Faiz Giderleri
Hesabı’na borç kay-
dedilir.

i 1 36.500  ( n.t )
 İzleyen dönemde bu
hesap borçlandırılarak
647- Reeskont Faiz
Gelirleri Hesabına
alacak kaydedilerek
kapatılır.
Örnek 35: Doğa Ticaretevi’nin bilanço
gününde 80.000.- TL. nominal değerli
31.03.200X vadeli bir senedi olup, bu
senedi tasarruf değeri ile değerlemeye
karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı %
20’dır.
Ticari Alacaklar
124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL
KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ HESABI (-)
 Bu hesap finansal kiralamanın yapıldığı tarihte

kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile kira
ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı
gösteren henüz kazanılmamış finansal
kiralama faiz gelirlerinin kaydedildiği aktifi
düzenleyici bir hesaptır.
 124 nolu bu hesap 11 nolu Muhasebe Sistemi
Uygulama Genel Tebliği ile tekdüzen hesap
planına yeni eklenmiştir.
Hesabın işleyişi:
 Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal

kiralamayla ilgili kira ödemelerinin bugünkü değeri
arasındaki fark “Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz
Gelirleri” olarak bu hesaba alacak kaydedilir. Her
dönem sonun-da gerçekleşmiş olan faiz gelirleri
tutarları bu hesaba borç “60- Brüt Satışlar” hesap
grubunda ilgili satış geliri hesabına alacak olarak
kaydedilir. Ancak, esas faaliyet konusu finansal
kiralama olmayan işletmelerce yapılan finansal kirala-
mayla ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri 642- Faiz
Gelirleri Hesabına alacak olarak kaydedilir.
Örnek 36: “AKTURT” A.Ş. yatırım faaliyetlerinde kullanılmak üzere KARAMAN
Finansal Kiralama Şirketinden rayiç bedeli 100.000 TL olan bir makineyi
kiralamıştır. Bu kiralama işlemine ilişkin olarak bilgiler aşağıdaki gibidir:
 Kiralama Süresi : 5 Yıl
 Kiralama Konusu Varlığın
 Bugünkü Değeri : 100.000 TL
 Satınalma ve Sözleşme Tarihi : 01.01.2007
 Kiralama Konusu Varlığın
 Ekonomik Ömrü : 5 Yıl
 Yıllık Faiz Oranı : %20
 Yıllık Kira Tutarı : 33.438 TL
 KDV Oranı : %1
 Yıllık kira tutarı, anapara ve faizi de içerecek şekilde kira ödemelerinin bugünkü
değeri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
TARİH YILLIK KİRA FİNANSMAN MALİYETİ ANAPARA KİRA ÖDEMELERİNİN BUGÜNKÜ DEĞERİ
BEDELİ
01.01.2007 5 YIL %20 100.000 100.000
31.12.2007 33.438 20.000 13.438 86.562
31.12.2008 33.438 17.312,40 16.125,60 70.436,40
31.12.2009 33.438 14.087,28 19.350,72 51.085,68
31.12.2010 33.438 10.217,14 23.220,86 27.864,82
31.12.2011 33.438 5.572,96 27.865,04 0
TOPLAM 167.190 67.190 100.000

 Kiralama sözleşmesinin kayda alınması:
01.01.200X
120 ALICILAR 33.438

220 ALICILAR 133.752
253 TESİS MAKİNE CİHAZLARI 100.000
124 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ GELİRLERİ 20.000
224 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ GELİRLERİ 47.190
/
 Kiralama sözleşmesinin kayda alınması:
31. 12.200X
102 BANKALAR
124 K.MAMIŞ FİN. KİR. FAİZ 33.772,38
GELİRLERİ 20.000
120 ALICILAR 33.438
391 HESAPLANAN KDV 334.38
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 20.000
/
Ticari Alacaklar
126.VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
HESABI
 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı; işletme

tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının
üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya da diğer
işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen
depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği
aktif karakterli bir hesaptır.
 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı kayıtlı değerle
değerlenir. Bu hesap ana hesap olup, verilen
depozito ve teminatların niteliğine göre gerekirse
yardımcı hesaplar açılarak alt bölümleme yapılabilir.
 Bu hesabın kullanılmasında dikkat edilmesi

gereken nokta, bilanço günü itibariyle bir yılı
aşkın depozito ve teminatların bu hesap (126
nolu hesap) yerine Duran Varlıklar Bölümünde
yer alan 226- Verilen Depozito ve Teminatlar
Hesabında izlenmesi gereğidir.
 Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın
borcuna, geri alınanlar veya hesaba sayılanlar
ise alacağına kaydedilir.
Örnek 37:
 a) Mesa İnşaat İşletmesi 08.09.200X
tarihinde, Acar A.Ş.’nin ihalesine girmek üzere
125.000.- TL. nakdi teminat yatırmıştır.
 b) 25.09.200X tarihinde, bir resmi kuruluşun
açık eksiltme yoluyla yapacağı ihaleye girmiş
ve bunun için 115.000.- TL. teminat
yatırmıştır.
 c) İşletme 10.11.200X tarihinde, Acar A.Ş.’nin
ihalesini kazanamamış ve yatırdığı 125.000.-
TL. teminatı geri almıştır.
Örnek 38: Doğa Ticaretevi’nin bilanço
gününde 80.000.- TL. nominal değerli
31.03.200X vadeli bir senedi olup, bu
senedi tasarruf değeri ile değerlemeye
karar vermiştir. Uygulanan faiz oranı %
20’dır.
Ticari Alacaklar
127. DİĞER TİCARİ ALACAKLAR HESABI
 İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu

ortaya çıkan ve yukarıdaki hesapların
kapsamına girmeyen; ileri tarihli çekler,
kredi kartlarından alacaklar,
komisyoncudan alacaklar vb. alacakların
izlendiği hesaptır.
Hesabın işleyişi:
 Yukarda belirtilen alacaklar ortaya çıktığında
bu hesaba borç; tahsil veya mahsup işlemi
yapıldığında ise alacak kaydedilir.
Örnek 39 a: İşletme 28.09.200X tarihinde

kredi kartı ile 150.000 TL.+ %18 KDV lik satış
yapmıştır.
Örnek 39 b: Bankadan 10.10.200X tarihinde
150.000 TL. kredi kartı slip tutarı 4.500 TL.
komisyon kesildikten sonra nakten çekilmiştir.
Ticari Alacaklar
128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HESABI
 Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabı; çeşitli nedenlerle tahsil olanaklarının
güç-leşmiş olduğu tahmin edilen senetli ve senetsiz alacaklar ile yapılan
protestoya ya da yazı ile birden fazla istenmesine rağmen ödenmemiş
bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar ile
dava ve icra aşamasına gelmiş alacakların (V.U.K. md.323) izlendiği
aktif karakterli bir hesaptır.
 Bu hesap, şüpheli hale gelen alacakların, normal alacaklardan ayırmak
amacıyla açılır. Ayrıca büyük ölçüde kredili satış yapan işletmeler
dönem sonunda; hesaplarını tek tek değerlemenin yanısıra, hesaplarını
topluca değerleme ve yaşlanma çizelgeleri gibi yöntemleri kullanarak
şüpheli hale gelebilecek alacakları da bu hesaba borç yazarak karşılık
ayırabilirler.
 Şüpheli alacaklar bilanço günündeki değerleri ile değerlenir. Bunun için
karşılık ayrılır. Bu alacaklar senetli ve senetsiz oluşlarına göre yardımcı
hesaplar açılarak bölümlenebilir.
 Tahsili şüpheli hale gelen senetli ve senetsiz alacaklar ilgili
hesapların alacağı karşılığında 128- Şüpheli Ticari Alacaklar
Hesabının borcuna kaydedilir. Alacağın tahsili veya tahsil
olanağının ortadan kalkması durumunda bu hesap
alacaklandırılarak kapatılır. Hesabın borç kalanı, şüpheli hale
gelen ve henüz tahsil edilmemiş senetli ve senetsiz alacakların
toplam tutarını gösterir.
Örnek 40: Ufuk İşletmesi 30.09.200X tarihinde, borçlusu Ömer

Ercan olan ve vadesi 28.08.200X tarihinde dolan 190.000.- TL.
nominal değerli bir senedini protesto etmesine rağmen tahsil
edememiş ve senedin tahsilinin şüpheli olduğuna karar
vermiştir.
Ticari Alacaklar
129.ŞÜPHELİ TİCARİ
ALACAKLARKARŞILIĞI HESABI (-)
 Bu hesap, işletmenin perakende satış

yöntemini kullanarak belirlediği tahmini
şüpheli alacakları için ayırdığı karşılıklar
ile vadesinde tahsil edemediği senetli ve
senetsiz alacaklarının tamamı veya bir
kısmı için ayırdığı karşılıkların izlendiği
aktifi düzenleyici bir hesaptır.
 İşletmenin hesapladığı karşılık tutarı 129- Şüpheli

Ticari Alacaklar karşılığı Hesabı’nın alacağına, 654-
Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcuna kaydedilir.
Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan
za-rarın kısmen ya da tamamen gerçekleşmemesi
halinde; gerçekleşmeyen kısım 644- Konusu
Kalmayan Karşılıklar Hesabı’na alacak, bu hesaba
borç kaydedilir. Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıktan
fazla olması halinde; aşan kısım 681- Önceki Dönem
Gider ve Zararlar Hesabı’na borç, tahsil edilemeyen
tutar, ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.
Örnek 41:
 a) Tanya İşletmesi, 20.12.200X tarihinde borçlusu
Ömer Ercan olan 170.000.- TL. lık senetsiz alacağının

şüpheli hale geldiğini belirlemiştir.
 b) İşletme dönem sonunda söz konusu alacağının %

60 oranında karşılık ayırmaya karar vermiştir.
ÖRNEK
Bir gerçek kişiye ait ticari işletmenin yıl içinde dava

konusu yapılmış biri 1.800.-TL diğeri de 200-TL
olmak üzere toplam 2.000.-TL senetli alacağı vardır.
Değerleme gününde (dönem sonunda) söz konusu
senetlerin tahsilinin tamamen şüpheli hale geldiği
yani işletme için tasarruf değerinin olmadığı
anlaşılmış ve karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.
10- HAZIR DEĞERLER

15- STOKLAR
TAHAKKUKLARI
Diğer Alacaklar
 Bu hesap grubu, işletmenin ticari
alacakları dışında kalan ve en çok bir yıl
içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli
ve senetsiz alacaklar ile bu gruba ait
şüpheli alacaklar ve şüpheli alacak
karşılığının izlenmesini sağlar.
Diğer Alacaklar
130- İŞLETME SAHİBİNDEN ALACAKLAR
131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR
132- İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
133- BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
134-
135- PERSONELDEN ALACAKLAR
136- DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
137- DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
138- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
139- ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
Diğer Alacaklar
131- ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI
 Ortaklardan Alacaklar
Hesabı, işletmenin esas
faaliyet konusu dışındaki
işlemleri dolayısı ile
ortaklarından alacaklı
bulunduğu tutarların
izlendiği aktif karakterli
bir hesaptır.
 Hesap; ortaklardan alacağın doğması halinde
borçlanır, alacağın tahsil edilmesi ile
alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin
ortaklarından olan alacaklarının toplam
Örnek 42: Sunay İşletmesi 15.10.200X

tarihinde, esas sözleşmede yazılı biçimde
ödenmemiş sermayenin 250.000.- TL.lık
bölümünün ödenmesi (apel) çağrısında
bulunmuştur.
Diğer Alacaklar
132.İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR HESABI
 İştiraklerden Alacaklar Hesabı, işletmenin

ödünç verme gibi esas faaliyet konusu
dışındaki işlemleri dolayısı ile iştirakte
bulunduğu işletmelerden olan alacakların
 Birden fazla iştiraki bulunan büyük işletmeler,
her iştirak için ayrı yardımcı hesaplar
açabilirler.
 132- İştiraklerden Alacaklar Hesabı; alacağın

doğması halinde borçlanır, tahsil edilmesi ile
alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin
iştiraklerinden olan alacağının toplam tutarını
gösterir.
Örnek 43: İşletme 20.09.200X tarihinde

iştirakte bulunduğu AB Anonim Şirketi’ne
100.000- TL. borç vermiştir.
Diğer Alacaklar
133.BAĞLI ORTAKLIKLARDAN
ALACAKLAR HESABI
 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı;

işletmenin ödünç verme gibi
esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri
dolayısı ile bağlı ortaklıklardan olan
alacaklarının izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır.
 İşletmenin birden fazla bağlı ortaklığı
bulunduğu durumlarda her bağlı ortaklık için
ayrı yardımcı defterlerin açılması gerekir.
Hesabın İşleyişi:
 133- Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı;

alacağın doğması halinde borçlanır, tahsil
edilmesi ile alacaklanır. Hesabın borç kalanı
işletmenin bağlı ortaklarından olan
alacaklarının toplam tutarını gösterir.
Örnek 44: Şanlı İşletmesi 20.09.200X

tarihinde, bağlı ortaklıklarından “ABC A.Ş.”ne
15.000.- TL. nominal değerli bir senedi ciro
etmiştir
Diğer Alacaklar
135. PERSONELDEN ALACAKLAR HESABI
 Personelden Alacaklar Hesabı; işletmede

çalışan personel ve işçinin işlet-meye olan
borçlarının izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır. Kantin kredisinden doğan alacaklar,
kira ile verilen lojmanlar nedeniyle doğan kira
vb. 135- Personelden Alacaklar Hesabı’ndan
izlenir.
 Kayıtlı değerle değerlenen Personelden
Alacaklar Hesabı ana hesap olup; her
personel için yardımcı hesapların açılması
gerekir.
 Bu hesap; yukarıda belirtilen veya benzer nedenlerle
doğan alacaklar için borçlanır, bu borçlara karşılık
personelin ödediği veya ücretinden yapılan kesintiler
için alacaklanır. Hesabın borç kalanı işletmenin
personelinden olan alacaklarının toplam tutarını
gösterir.
Örnek 45: A İşletmesi 05.11.200X tarihinde, ekim

ayı telefon parası olarak 2.130.- TL. ödemiştir.
Şehirlararası konuşmanın 124.- TL.sı işletmede çalı-
şan Vehbi Doğan’ın özel görüşmesi olduğundan aylık
bordrodan kesilmek üzere hesaba almıştır.
Diğer Alacaklar
136. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR HESABI
 136- Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı; ticari

olmayan ve yukarıda sayılan hesaplardan
herhangi birine dahil edilemeyen alacakların
 Sık sık ortaya çıkmayan ya da tutarları
önemsiz alacakların izlendiği bu hesap diğer
alacaklar gibi kayıtlı değer ile değerlenir.
 Hesabın İşleyişi : 136- Diğer Çeşitli

Alacaklar Hesabı, alacağın doğması ile
borçlanır,tahsil edilmesi halinde alacaklanır.
Diğer Alacaklar
137. DİĞER ALACAK SENETLERİ
REESKONTU HESABI (-)
 137- Diğer Alacak Senetleri Reeskontu

Hesabı; bilanço gününde, diğer alacaklar
grubunda belirtilen senetli alacakların tasarruf
değeri ile değerlenme-sini sağlamak üzere
alacak senetleri üzerinden hesaplanan
reeskont tutarlarının izlendiği aktifi düzenleyici
bir hesaptır.
 Hesabın işleyişi : Bu hesabın işleyişi ticari
alacak senetlerinin reeskont işlemlerinde
olduğu gibidir.
Diğer Alacaklar
138. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR HESABI
 Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı, ticari alacaklar

dışındaki, ödeme süresi geçmiş bu nedenle
vadesi birkaç defa uzatılmış veya protesto
edilmiş, yazı ile birden fazla istenmiş ya da
dava veya icra aşamasına gelmiş senetli ve
senetsiz alacakların izlendiği aktif karakterli
bir hesaptır.
 Hesabın İşleyişi : Bu hesabın işleyişi 128-
Şüpheli Ticari Alacaklar Hesabında olduğu
gibidir.
Diğer Alacaklar
139. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
KARŞILIĞI HESABI (-)
 İşletmenin senetli ve senetsiz şüpheli diğer

alacakların tahsil edilememe olasılığı halinde
bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere
ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici
bir hesaptır. Teminatlı alacaklarda karşılık
teminatı aşan kısım için ayrılır.
 Hesabın İşleyişi : Bu hesap 129- Şüpheli
Ticari Alacaklar Karşılığı hesabında olduğu gibi
çalışır.
10- HAZIR DEĞERLER

15- STOKLAR
TAHAKKUKLARI
STOKLAR
 İşletmenin satın aldığı veya kendi
ürettiği madde ve malzemeler maliyet
değeri ile değerlendirilir.
 Stoklar grubu, işletmenin niteliğine göre

farklılık gösterir.
STOKLAR
150- İLK MADDE VE MALZEME

151- YARI MAMULLER-ÜRETİM
152- MAMULLER
153- TİCARİ MALLAR
157- DİĞER STOKLAR
158-STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
STOKLAR
150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI
 İlk Madde ve Malzeme Hesabı; üretimde
veya işletme çalışmalarında kullanılmak
üzere işletmede bulundurulan
hammadde (ilk madde), işletme
malzemesi, yardımcı madde, ambalaj
malzemesi ve diğer malzemelerin
 Satın alınan veya üretilen ilk madde ve malzemeler

maliyet bedelleri ile İlk Madde ve Malzemeler
Hesabının borcuna, üretime verildiğinde,
tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise
hesabın alacağına kaydedilir. Hesabın borç kalanı
işletmenin elinde bulunan kullanıma hazır ilk madde
ve malzeme stoklarının toplam tutarını gösterir.
Örnek 46:Daha önce alınan kırtasiye malzemesinin

250 YTL.lik kısmının tüketildiği tespit edilmiştir.
Örnek 47:
a) A işletmesi günlük işlemlerde
kullanmak üzere 72 YTL. KDV olmak
üzere 472 YTL. kırtasiye malzemesini
peşin satın almıştır.
b) Daha önce alınan kırtasiye
malzemesinin 250 YTL.lik kısmının
tüketil-diği tespit edilmiştir.
STOKLAR
151- YARI MAMULLER-ÜRETİM HESABI
 Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; bilanço

gününde üretimleri devam etmekte olan
henüz nihai mamul (ürün) haline
gelmemiş, ancak ilk madde ve malzeme
ile işçilik giderlerinden ve genel üretim
giderlerinden pay almış, üretim
aşamasındaki mamullerin izlendiği aktif
karakterli bir hesaptır.
 Yarı Mamuller-Üretim Hesabı; maliyet

dönemi sonunda direkt ilk madde ve
malzeme, direkt işçilik ve genel üretim
giderleri tutarları kadar borçlandırılır.
Üretimi tamamlananların maliyet
tutarları kadar alacaklandırılır. Hesabın
borç kalanı, henüz tamamlanmamış,
üretimine devam edilen veya ara verilen
yarı mamul miktarını gösterir.
STOKLAR
152- MAMULLER HESABI
 Mamuller Hesabı; üretim sürecinin

sonunda elde edilen, üretim işlemleri
tamamlanmış ve satışa hazır olan nihai
mamullerin izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır.
 Mamuller Hesabı; üretimi tamamlanan

mamullerin ambarlara alınmasıyla
borçlandırılır, satılması veya değerinin
düşmesi ve benzer nedenlerle
alacaklanır. Hesabın borç kalanı,
işletmenin elindeki satışa hazır
mamullerin toplam tutarını verir
STOKLAR
153- TİCARİ MALLAR HESABI
 Bu hesap; herhangi bir değişiklik yapmadan

satmak amacıyla işletmeye alınan ticari
malların ve benzeri kalemlerin izlendiği bir
hesaptır.
 Hesabın İşleyişi : Satın alınan ticari mallar
maliyet bedeli ile Ticari Mallar Hesabına borç,
satılması veya herhangi bir nedenle ambardan
çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak
kaydedilir.
Ticari mal hareketlerinin izlenmesinde
iki yöntem kullanılır.
Aralıklı Envanter Yöntemi

Sürekli Envanter Yöntemi
Aralıklı Envanter Yöntemi :
 Bu yöntem; mal çeşidinin çok, küçük

hacimli ve nispeten ucuz fiyatlı mal alım
ve satımı ile uğraşan işletmeler
tarafından kullanılır. Örneğin, kırtasiye,
konfeksiyon, vb. işletmelerde mal alım-
satım işlemlerinde aralıklı envanter
yönteminin kullanılması daha uygundur.
 Aralıklı envanter yönteminde mal (stok) sayımının
belirli aralıklarla yapılması, hem satışların maliyetinin
hesaplanması hem de işletmedeki mal mevcudunun
saptanması için gereklidir. Aşağıda verilen örnek bu
işlemin nasıl yapıla-bileceğini göstermektedir.
Dönem Başı Mal Mevcudu 150
Dönem İçi Net Alışlar 1.800
Satılabilir Mal Mevcudu 1.950
Dönem Sonu Mal Mevcudu (450)
Satılabilir Ticari Mal Maliyeti 1.500
 Yukarıdaki hesaplamadan satışların
maliyetinin 1.500.- YTL. olduğu
görülmektedir. Bu tutar ile satış tutarı
arasındaki fark ise satış kâr ya da
zararını gösterecektir.
Alışlar :
 Dönem içinde satın alınan mallar işletmenin
mal mevcudunu artırır. Bu nedenle bir varlık
hesabı olan 153- Ticari Mallar Hesabı’nın
borcuna (fa-tura bedeli üzerinden) alışlar
kaydedilir.
Örnek 48:A işletmesi 10 Eylül 200X tarihinde

Ahmet Gün’den aynı tarihli ve 60 nolu fatura
ile birim fiyatı 1.200.- YTL. olan X malından
20 adet satın almış-tır. Mal bedeli ile % 18
KDV’ni peşin ödemiştir.
Alış Giderleri:
 Satın alınan malla ilgili, fatura bedelinden ayrı olarak yapılan
bazı harcamalar alış giderlerini oluşturur. Satın alınan malla ilgili
olarak yapılan, nakliye, yükleme ve boşaltma, komisyon, sigorta,
gümrük vergileri, kur farkları vb. harcamalar alış giderlerine
örnek olarak verilebilir. Alış giderleri alınan malın maliyetini
artıracağı için 153- Ticari Mallar Hesabı’na borç kaydedilir.
Örnek 49:Özgen Ticaretevi, 05.08.200X tarihinde 110 nolu fatura

ile K.Eren’den KDV hariç 50.000.- YTL.lık mal satın almıştır.
karşılığında 9.000.- YTL. KDV olmak üzere 39.000.- YTL.yı peşin
ödemiş kalanı için 20.000.- YTL. nominal değerli bir senet ciro
etmiştir. Ayrıca malın işletmeye getirilmesi için A Nakliye
şirketi’ne 80.- YTL.si KDV olmak üzere toplam 1.180.- YTL.
ödemiştir.
Alış İadeleri :
 Satın alınan mal; kusurlu olması, sipariş koşullarına uygun
olmaması vb. nedenlerle satıcısına iade edilebilir. Satıcıya iade
edilen mal işletmedeki mal mevcudunu azaltacağı için 153-
Ticari Mallar Hesabı’nın ala-cağına kaydedilir. Ayrıca mal
alışlarında KDV ödendiği için iade edilen mala ilişkin KDV’nin de
iptal edilmesi gerekir. İptal edilen KDV 391- Hesaplanan KDV
Hesabı’na alacak yazılır.
Örnek 50: Ural İşletmesi 05.06.200X tarihinde, B işletmesinden
daha önce kredili aldığı 23.600.- YTL.lık malın tamamını istenilen
niteliklere uygun olma-ması nedeniyle iade etmiştir. Bu tutarın
3.600.- YTL.sı KDV’dir. Bedel, satıca olan borçtan mahsup
edilmiştir.
Alış İskontoları:
 Alış iskontoları alınan malın istenilen kalitede

olmaması nedeniyle ya da çok miktarda mal alınmış
olması nedeniyle sonradan satıcıdan elde edilen
indirimlerdir. Alış iskontoları genelde KDV hariç fatura
bedeli üzerinden % ile ifade edilen bir indirimdir.
Satıcıdan elde edilen indirimler satın alınan malın
maliyetini azalttığı için 153- Ticari Mallar Hesabı’nın
alacağına yazılır.
 Örnek 51: C işletmesi daha önce kredili olarak satın
aldığı 200.000.- YTL.lık mal için % 3 oranında iskonto
yapıldığını, satıcı Ali Arda’dan gelen 27.06.200X tarih
ve 72 nolu yazıdan öğrenmiştir.
Satışlar:
 Aralıklı envanter yöntemini sürekli envanter yönteminden ayıran
en önemli özellik satılan malın maliyetinin satış anında
bilinememesidir. Satış işletmenin mal mevcudunda bir azalma
yaratır, ancak satışın bu yönü muhasebe kayıtlarına fiili sayım
yapıldıktan sonra yansır. Satılan mal veya hiz-met karşılığında
alınan ya da tahakkuk ettirilen değerler işletmenin satış gelirini
oluşturur. Satış geliri 600- Yurt İçi Satışlar Hesabı ya da 601-
Yurt Dışı Satışlar Hesabı’na alacak kaydedilir. Aynı zamanda
satılan malla ilgili olarak fatura bede-li üzerinden hesaplanan
KDV’de 391- Hesaplanan KDV Hesabı’na alacak kaydedilir.
 Örnek 52: Güneş İşletmesi 20.08.200X tarihinde A işletmesine

170 nolu fatura ile yarısı peşin yarısı kredili olmak üzere
300.000.- YTL.ya mal satmıştır. Ayrıca % 18 KDV’ni peşin tahsil
etmiştir.
Satış İadeleri:
 Satış iadeleri, işletmenin sattığı malın

tamamını veya bir kısmını çeşitli
nedenlerle alıcı tarafından iade
edilmesidir. Malın bozuk olması, satış ya
da sipariş koşullarına uygun olmaması
vb. nedenler satış iadelerine örnek
olarak verilebilir.
 Örnek 53: A İşletmesi alıcı Akın
Doğan’ın daha önce kredili olarak satın
aldığı malı, istenilen nitelikleri
taşımaması nedeniyle 20.05.200X tarih
ve 190 nolu yazı ile iade ettiği 40.000.-
YTL. fatura bedelli malı geri almıştır.
Ayrıca mal bedeli üzerinden alınan % 18
KDV ve mal bedeli alıcıdan olan
alacaktan mahsup edilmiştir.
Satış İskontoları:
 Satış iskontoları, satış işleminden sonra çeşitli neden-

lerle alıcıya yapılan indirimlerdir. Çok miktarda ya da
tutarda mal alınması, satılan malla ilgili herhangi bir
bozukluk olması vb. nedenler satış iskontolarına
örnek olarak verilebilir. Tekdüzen Hesap Planı’na göre
satış iskontoları 611- Satış İskontoları Hesabının
borcuna kaydedilmek-tedir.
 Örnek 54: Sarıöz İşletmesi, alıcı Murat Çakır’ın daha
önce kredili olarak aldığı 80.000.- YTL. tutarlı mal için
istediği % 2 iskonto istediğini, 06.10.200X tarih ve
201 nolu yazı ile kabul ettiğini kendisine bildirmiştir.
Satılan Malların Maliyetinin Hesaplanması:
 Aralıklı envanter yönteminde ticari

Mallar Hesabı dönem içinde veya dönem
sonunda aşağıdaki bilgileri içerir.
B 153 TİCARİ MA LLA R HS. A

Dönem Başı Mal xxx A lış İadeleri xx
Mevcudu
Dönem İçi A lışlar xxx A lış İskontoları xx
A lış Giderleri xxx
Ticari Mallar Hesabı’nın borç kalanı bu hali ile
satılabilir mal maliyetini verir. Oysa dönem içinde
satışlar olmuş ve satışla ilgili sadece satış gelirine
ilişkin muhasebe kayıtları yapılmış, satılan malın
maliyeti ile ilgili herhangi bir kayıt yapılmamıştır.
Dönem sonunda satılan malların maliyetinin
hesaplanabilmesi için mutlaka mal mevcudunun
sayılması gerekir. Sayım sonucu bulunan dönem
sonu mal mevcudu satılabilir. Mal maliyetinden
düşüldüğünde dönem içinde satılan malların
maliyeti bulunur.
 Örnek 55: İşletmenin dönem sonunda
Ticari Mallar Hesabı’nın borç top-lamı
4.750.000.- YTL., alacak toplamı
350.000.- YTL.dır. yapılan sayım sonucu
dönem sonu mal mevcudunun
800.000.- YTL. olduğu saptanmıştır.
Satılan malın maliyetini tespit edip
gerekli kaydı yapınız.
Sürekli Envanter Yöntemi :
 Sürekli envanter yöntemi, bir taraftan işletmenin her
zaman elinde bulunan mevcut malların miktarını ve
maliyetini, diğer taraftan da satışlarının tutarını ve o
ana kadar yapılan satışlardan elde edilen kâr ya da
zarar tutarını gösteren bir yöntemdir. Bu yöntemin
en önemli özelliği aralıklı envanter yönteminin
aksine mevcut malın miktarının ve maliyetinin
bilinmesi için dönem sonu sayım işlemine bağlı
olmamasıdır. Kuşkusuz bu işletmelerde de dönem
sonunda sayım yapılır. Ancak bu sayımın amacı
kayıtlara göre olması gereken mal miktarı ile mevcut
mal miktarı arasında herhangi bir farklılık olup
olmadığının araştırılmasına dayanır.
 Bu yöntem; mal çeşidinin az, büyük hacimli
ve yüksek fiyatlı mal alım-satımı yapan,
toptancı işletmeler, sınai işletmeleri gibi
işletmeler tarafından kullanılır.
 Sürekli envanter yönteminde ticari

Mallar Hesabı’nın borç kalanı işletmenin
elindeki mevcut malların toplam
maliyetini verir.
Örnek 56:
a) Yavuz İşletmesi 3 Kasım 200X tarihinde Oğuz Tamer’den
tamamı kredili aynı tarihli ve 13 nolu fatura ile birim fiyatı
10.000.- YTL. olan (A) malından 20 adet satın almıştır. % 18
KDV’ni peşin ödemiştir.
b) Yavuz İşletmesi satın aldığı malı işletmeye getirmek için Ak

Nakliyat’a 4 Kasım 200X tarih ve 15 nolu fatura karşılığı
14.160.- YTL. taşıma ücreti ödemiştir. Bu tutarın 2.160.- YTL.sı
KDV’dir.
c) Yavuz İşletmesi, Oğuz tamer’den daha önce satın aldığı (A)

malının 8 adedini kalitesinin bozuk olması nedeniyle 8 Kasım
200X tarihinde iade etmiş, kalanı için % 4 iskonto isteğinde
bulunmuştur.
d) 18 Kasım 200X tarihinde Oğuz Tamer’in iskonto isteğini kabul

ettiğini bildiren yazı gelmiştir.
e) 22 Kasım 200X tarihinde Günay Ticarete 10 adet (A) malı birim

fiyatı 16.000.- YTL. dan satılmıştır. Karşılığında 80.000.- YTL.
nominal değerli bir senet alınmış, kalanı daha sonra tahsil
edilmek üzere anlaşılmıştır. Ayrıca % 18 KDV peşin tahsil
edilmiştir.
Satış İadeleri :
 Sürekli envanter yönteminde satış iadesi

ortaya çıktığında, işlem satış işleminin
tamamen tersi olduğundan satıştaki kayıtların
tersi yönde kayıt yapılır.
Örnek 57: Yalçın İşletmesi, alıcı Güngör

Başar’ın daha önce kredili olarak aldığı (x)
malından iade ettiği 9.000.- YTL.si KDV,
59.000.- YTL. kısmı 13.07.200X tarihinde geri
almıştır. İade edilen bu malın maliyet bedeli
ise 35.000 YTL.dir.
Satış İskontoları:
 Bu yöntemde satış iskontoları aralıklı envanter

yönteminde olduğu gibidir. Alıcılara yapılan
indirimler 611- Satış İskontoları Hesabı’na
borç yazılır. Böylece brüt satış gelirleri indirim
tutarı kadar azalmış olur.
 Örnek 58: A İşletmesi 20 Temmuz tarihinde

daha önce yaptığı 45.000 YTL.lik satış için
alıcı C işletmesinin % 3 iskonto isteğini kabul
ettiğini bildirmiştir.
STOKLAR
157- DİĞER STOKLAR
 Bu hesap, daha önce açıkladığımız stok

kalemleri kapsamına girmeyen, artık ürün,
değeri düşen stok, komisyoncudaki mallar gibi
stok kalemlerinin izlendiği aktif karakterli bir
hesaptır.
 Hesabın İşleyişi : Elde edilen bu tür stoklar,
157- Diğer Stoklar Hesabı’na maliyet bedeli ile
borç, satıldığında, devredildiğinde veya
kullanıldığında ise alacak kaydedilir.
STOKLAR
158- STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ
KARŞILIĞI (-)
 Bu hesap, yangın, deprem, sel gibi doğal afetler ile bozulmak,
kırılmak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri
nedeniyle stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli
azalışların ortaya çıkması nedeniyle kayıpları karşılamak üzere
ayrılan karşılıkların izlendiği aktifi düzenleyici bir hesaptır.
 Hesabın İşleyişi : Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde,

654- Karşılık Giderleri Hesabı’nın borcu karşılığında, 158- Stok
Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı’na alacak kaydı yapılır, karşılık
ayrılan stok kaleminin satılması ya da işletme içinde kullanılması
halinde hesap borçlandırılarak kapatılır.
 Örnek 59: B İşletmesi, dönem sonunda maliyeti 150.000.- YTL.

olan bir malın % 20 değer kaybına uğradığı tahmin etmiş ve
aynı tutarda karşılık ayırmaya karar vermiştir.
STOKLAR
159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
HESABI
 Bu hesap; yurt içinden ya da yurt dışından satın

alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili olarak
yapılan avans ödemelerinin izlendiği bir hesaptır.
Örnek 60:
a)X işletmesi 10.09.200X tarihinde 100.000 YTL.
tutarındaki mal siparişi için 25.000 YTL. sipariş avansı
vermiştir.
b)İşletme daha önce sipariş ettiği malı 20.09.200X
tarihinde teslim almış avansı mahsup ettikten sonra
% 18 KDV ile birlikte kalan borcu için borçlanmıştır.
10- HAZIR DEĞERLER

15- STOKLAR
TAHAKKUKLARI
• Aktif Geçici Hesaplar :
180 – 280
181 – 281
• Pasif Geçici Hesaplar :

380 – 381
480 – 481
BİLANÇO GELİR TABLOSU
1–2–3–4–5 6
http://www.muhasebeogretmeni.com/muhasebeslaytlari.htm 15.02.08
VARLIKLAR GELİRLER
VE VE
KAYNAKLAR GİDERLER

1–2–3–4–5 6
VARLIKLAR GELİRLER
VE VE
KAYNAKLAR GİDERLER
MALİYETLER
7/A - 7/B

1–2–3–4–5 6
VARLIKLAR GELİRLER
VE VE
KAYNAKLAR GİDERLER
MALİYETLER
7/A - 7/B

1–2–3–4–5 6
SONUÇ: K / Z
VARLIKLAR GELİRLER
VE VE
KAYNAKLAR GİDERLER
MALİYETLER
7/A - 7/B

1–2–3–4–5 6
SONUÇ: K / Z
VARLIKLAR GELİRLER
VE VE
KAYNAKLAR GİDERLER
MALİYETLER
7/A - 7/B

1–2–3–4–5 6
SONUÇ: K / Z
• GELECEK AYLARA/YILLARA AİT GELİR VE GİDERLER

• GELİR VE GİDER TAHAKKUKLARI
Aktif BİLANÇO Pasif
1 DÖNEN VARLIKLAR 3 K.V.YABANCI KAYNAKLAR
180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
181 GELİR TAHAKKUKLARI 381 GİDER TAHAKKUKLARI
2 DURAN VARLIKLAR 4 U.V.YABANCI KAYNAKLAR
280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER
281 GELİR TAHAKKUKLARI 481 GİDER TAHAKKUKLARI
5 ÖZ KAYNAKLAR
Aktif geçici hesaplar Pasif geçici hesaplar
Mali Tablolar TAHAKKUK ESASI’ na göre düzenlenir !

Dönem ayırıcı hesaplardan
“Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Gelirler”
ile
“Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Giderler”
hesaplarının
kullanışına ilişkin bir örnek
ÖRNEK 47: 01.12.2008 tarihinde bir bina 1 yıllığına kiralanıyor. 1.200 YTL kira
bedeli peşin olarak ödeniyor (KDV ve vergi ihmal edilmiştir).
1 YIL = 12 AY
1.200 YTL / 12 AY = 100 YTL/AY (aylık kira bedeli)
8 009
200 2
.1 2.
. 12.
31 3 1 ZAMAN
2
2
01.1
01.1
1 ay 11 ay
Dönemin kira Gelecek (aylara ait)

bedeli dönemin kira bedeli
100 YTL 1.100 YTL
BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/A):
01.12.2008 01.12.2008
100 KASA 1.200
100 KASA 1.200
01.12.2008 01.12.2008
100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ
649 D.O.G. ve KARLAR
100 KASA 1.200
01.12.2008 01.12.2008
100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100
649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 1.100
380 G.A.A.GELİRLER 1.100 100 KASA 1.200
01.12.2008 01.12.2008
100 KASA 1.200 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100
649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 1.100
380 G.A.A.GELİRLER 1.100 100 KASA 1.200
01.01.2009 01.01.2009
380 G.A.A.GELİRLER 100 770 GEN.YÖN.GİDERLERİ 100

649 D.O.G. ve KARLAR 100 180 G.A.A.GİDERLER 100
Dönem ayırıcı hesaplardan
“Gelir Takakkukları”
ile
“Gider Tahakkukları”
hesaplarının
kullanışına ilişkin bir örnek
ÖRNEK 48: 01.12.2008 tarihinde bir bina aylık 1.500 YTL’ye kiralanıyor.
Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar işletmenin
banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir).
BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME (7/B):
31.12.2008 31.12.2008
794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500

649 D.O.G. ve KARLAR 1.500
BİNA SAHİBİ İŞLETME : KİRACI İŞLETME :
31.12.2008 31.12.2008
181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500

649 D.O.G. ve KARLAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500
31.12.2008 31.12.2008
181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 793 D.S.F.V.H. 1.500

05.01.2008 05.01.2008
102 BANKALAR 1.500

102 BANKALAR 1.500
Anlaşmaya göre her ayın kirası izleyen (bir sonraki) ayın 5’ine kadar
işletmenin banka hesabına yatırılacaktır. (KDV ve vergi ihmal edilmiştir).
31.12.2008 31.12.2008
181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER 1.500

05.01.2008 05.01.2008
102 BANKALAR 1.500 381 GİDER TAHAKKUK. 1.500

181 GELİR TAHAKKUK. 1.500 102 BANKALAR 1.500
DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
190- DEVREDEN KDV

191- İNDİRİLECEK KDV
192- DİĞER KDV
193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
194-
195- İŞ AVANSLARI
196- PERSONEL AVANSLARI
197- SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
198- DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR
199- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)
 Katma değer vergisi, mal ve hizmetlerin
üretiminden tüketimine kadar geçen, üretici,
toptancı, yarı toptancı, perakendeci gibi her
aşamada katılan değer üzerinden alınan, ve
sonunda tümü tüketici üzerinde kalan bir
vergidir. Katma değer vergisinin konusu
sadece mallar olabileceği gibi, bütün veya bazı
hizmetleri de içerir. Diğer bir ifade ile, vergiye
tabi tutulacak işlemler esas olarak hizmetlerin
görülmesi ve malların teslimidir.
 190- DEVREDEN KDV HESABI: Bir
dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme
devreden katma değer vergisinin kaydedildiği
ve izlendiği bir hesaptır.
 191- İNDİRİLECEK KDV HESABI: Her

türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında
satıcılara ödenen ya da işletmede inşa edilen
duran varlıklarla ilgili olarak tahakkuk ettirilen
katma değer vergisinin kaydedildiği ve
 192- DİĞER KDV HESABI :Diğer KDV Hesabı, teşvikli yatırım
mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen
indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer
vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve
 193- PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR: Peşin Ödenen

Vergiler ve Fonlar hesabı, vergi yasaları gereğinde peşin ödenen gelir,
kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kaydedildiği ve izlendiği bir
hesaptır.
Örnek 61:Aksu A.Ş.’nin bankadaki mevduat hesabına 30.000 YTL. faiz

tahakkuk ettiği ve faiz üzerinden % 18 GV kesintisi yapıldığına ve kalan
tutarın işletmenin hesabına kaydedildiğine ilişkin banka ekstrası almıştır.
 195- İŞ AVANSLARI HESABI : İş Avansları Hesabı,
işletmenin mal ve hizmet satın alması için görevlendiği personel
ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği bir
hesaptır.
Örnek 62:
a) Kurcan İşletmesi 28.11.200X tarihinde, fotokopi makinesinin
tamiri için görevlendirdiği personel A’ya 15.000.- YTL. iş avansı
ödemiştir.
b) 30.11.200X tarihinde personel A tamir işlemi ile ilgili 11.800.-
YTL. tutarlı bir fatura getirmiştir. Bu tutarın 1.800.-YTL. si
KDV.dir. işletme avans farkını personel A’dan daha sonra tahsil
etmek üzere hesaba almıştır.
 196- PERSONEL AVANSLARI HESABI: Personel
Avansları Hesabı, personel ve işçilere maaş, ücret ve
yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların
izlendiği bir hesaptır. Hesap büyük defter hesabı
olup, işletmenin gereksinimine göre ücret, yolluk vb.
avansları şeklinde yardımcı hesaplara bölünebilir.
Örnek 63: Akın İşletmesi 15.12.200X tarihinde,

personeli B’ye maaşından kesilmek üzere 10.000.-
YTL. avans vermiştir.

Dönen Varlıklar Tamamı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dönen Varlıklar Tamamı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

DÖNEN VARLIKLAR

10- HAZIR DEĞERLER

İşletme içinde İşletme dışında

100 KASA 102 BANKALAR

BANKAYA PARA GİRİŞİ

BANKADAN PARA ÇIKIŞI

b) A Bankasına 15.000.-TL. yatırılmıştır.

Efektif: Kağıt ve madeni yabancı paralar...

2. Alıştaki Kur > Satıştaki Kur ise; € Alış € Satış

3. Alıştaki Kur = Satıştaki Kur ise;

a) Rüya Tatil İşletmesi 05.05.200X

b) İşletme 10.06.200X tarihinde

100 KASA( 100.00 TL KASASI ) 21.600,-

656 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. AZ. ZAR. 60,-

100 KASA ( 100.01 € KASASI) 17.280,- 8.000€ x 2,160 TL/€

646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 320,-

646 KAMBİYO VE BOR. DEĞ. ART. KAR. 140,- (2,300€ - 2,160€ =

 Alınan çekler hesabı, gerçek ve tüzel

Çek alındığında Çek ciro edildiğinde

!!! Türk Ticaret Kanunu’na göre bir kambiyo senedi olarak

 Alınan çekler hesabı, alınan çeklerin

 Bankalar hesabı, işletmeler tarafından

-Bankaya Para -Bankadan para

 İşletme veya üçüncü kişilerce işletmenin

!!! Dekont : Bankaların, işletmelerin cari hesaplarına yaptıkları kayıtları ve

Örnek 6: A İşletmesi 10.9.200X tarihinde daha önce mal satışı

!!!CİRO: İşletme kendi çekini vermek yerine daha önce bir

Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı,

-Çek ödendiğinde -Çek verildiğinde

 Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde

Çek verilebilir Çek alınabilir

103 VERİLEN ÇEKLER

101 ALINAN ÇEK. X X

ALINAN ÇEKİN TAHSİLİ veya CİRO EDİLMESİ

101 ALINAN ÇEK. X

103 VERİLEN ÇEK.(-) X

VERİLEN ÇEKİN ÖDENMESİ (Banka tarafından)

103 VERİLEN ÇEK.(-) X X

b) 14.10.200X tarihinde, “D” İşletmesinin çek tutarını

c) 20.10.200X tarihinde, işletme 5.000.- TL. tutarında

Nitelikleri itibariyle hazır değer sayılan pullar,

- Vadesi Gelmiş Kuponlar

108- Diğer Hazır Değerler Hesabı bu

 İşletmenin elinde bulunan hisse

 İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere

 İşletmenin aldığı ve henüz tahsil

b) “B” Bankasının havaleyi tahsil ettiği ve havale

10- HAZIR DEĞERLER

110- HİSSE SENETLERİ

1) Menkul kıymetler hukuken kıymetli evrak niteliğindedir,

Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono

Bir A.Ş.’nin (sermaye) Bir A.Ş.’nin borçlarını Özel

Hisse Senedi Tahvil – Senet – Bono

111 ÖZEL KESİM

112 KAMU KESİMİ

5. ÖZ KAYNAKLAR HİSSE SENEDİ

5. ÖZ KAYNAKLAR HİSSE SENEDİ

BİZİM ŞİRKETİN BİLANÇOSU

110 HİSSE SENET. X X

HİSSE SENEDİNİN ELDEN ÇIKARILMASI

110 HİSSE SENET. X

TAHVİL, SENET VEYA BONONUN ELDEN ÇIKARILMASI

111 / 112 ...TAHVİL... X