Shembuj Ushtrimesh

1-tendencat qendrore (mesatrja, mediana, moda)

2-Tendencat e variacionit (amplitude, Rangu nderkuartil, variance dhe divijimi standart)
 Provim
• Provimi ka 0-100 pike: • Provimi ka 5 Ushtrime:
• 0 – 40 pike = nota 4(ngel) • U1 ka 40 pike (kalon/s’kalon)
• 41-50 pike = nota 5 • U2 ka 30 pike (6 – 7 nota)
• 51-60 pike = nota 6 • U3 deri U5 kane nga 10 pike (8-9-10)
•…
• 91-100pike = nota 10
 Rasti I Thjeshte: te dhena individuale (pa
tabele)
Cdo student do kete vlera personale bazuar ne numrin e telefonit.
(numra/vlera identike mes 2 studenteve = te 2 studentet ngelin) Ju lutem ndiqni hapat :
- Shkruani numrin tuaj, psh: 35568377020.
- Zhdukni zerot: psh numri juaj i ri behet 355683772
- Vlerat personale jane shifrat e numrit te ri (duke filluar nga fundi), psh:
Z=2; Y=7; X=7, W=3, V=8, U= 6.
(pra Z eshte shifra e fundit, Y shifra e parafundit e keshtu me rradhe). Kur ne Ushtrime thuhet qe psh
frekuenca absolute eshte 10Z, kjo do te thote qe frekuenca eshte 10 x 2 = 20.

Ju lutem filloni provimin duke shkruar numrin tuaj, numrin tuaj pa zero, si dhe gjeni Z, Y, X, W, V, dhe U
Ushtrim 1.
•Gjetet qe (psh) Z=1, Y=2, X= 3, W= 4, V=5. U=6.

•Jepen numrat: Y, X, Y, V, X, W, Y, Z, V .
•Dmth: Jepen numrat: 2, 3, 2, 5, 3, 4, 2, 1, 5. Gjeni:
1a) [5 pike] Mesatarja x =
1b) [5 pike] Mediana Q2 =
1c) [5 pike] Moda Mo =
1d) [5 pike] Amplituda A =
1e) [10 pike] Rangu nderkuartil Q3-Q1 =
1f) [10 pike] Varianca s2 =
Rasti I Thjeshte: te dhena individuale (pa
tabele)
• Jepen moshat ne vjec: 2, 3, 2, 5, 3, 4, 2, 1, 5 (numrin i femijeve: N = 9)

• Renditen dhe numerohen:

• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5
U1 - Mesatarja
• Jepen moshat ne vjec: 2, 3, 2, 5, 3, 4, 2, 1, 5 (numrin i femijeve: N = 9)
• Renditen dhe numerohen:
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

• Mesatarja: (1+2+2+2+3+3+4+5+5)/9 =
= 27/9 = 3
3
U1 - Moda
• Jepen moshat ne vjec: 2, 3, 2, 5, 3, 4, 2, 1, 5 (numrin i femijeve: N = 9)
• Renditen dhe numerohen:
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

• Moda: Mo: 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5 = 2
moda = 2 sepse perseritet me shpesh ose ka frekuencen me te larte
U1 - Q1
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

• Kuartili I (Q1) = vlera e cerekut. Fillimisht gjejme pozicionin e Q1:

• Indeksi i Q1 iQ1 = ¼ *(N+1) = ¼*(9+1) = 2.5
Indeksi doli 2.5, pra jo vlere e plote.
Kuartili I do jete midis vleres se dyte edhe te trete.

• Q1 = X2.5 Q1 = (X2+X3)/2 = (2+2)/2 = 2

U1 - (MEDIANA = Q2)
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

• Kuartili II (Q2) = vlera e gjysmes ose Mediana.

• Indeksi i Q2 iQ2 = ½*(N+1) = ½*(9+1) = 5
• Q2 = X5 Q2 =X5 =3
MEDIANA = Q2 =3
U1- Q3
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

• Kuartili I (Q3) = vlera e trecerekut.

• Indeksi i Q3 iQ3 = ¾*(N+1) = ¾*(9+1) = 7.5
Perseri indeksi nuk eshte vlere e plote.
Kuartili III do jete mes vleres se shtate dhe asaj te tete

• Q3 = X7.5 Q3 = (X7+X8)/2 = (4+5)/2 = 4.5

U1
iQ2 =5
2.5=iQ1 iQ3 =7.5 (nuk eshte vlere e plote)

i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

(2+2)/2=2=Q1 Q3 =(4+5)/2 = 4.5

Q2 =3
U1
• Indeksi i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
• Vlerat e renditura: Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

Tendencat Qendrore: Tendencat e Variacionit

• Mesatarja = 3 • Amplituda A =?
• Mediana Q2 = 3 • Rangu nderkuartil IQR =?
• Moda Mo = 2 • Varianca s2 =?
• Devijimi standart s =?
 U1: Amplituda
i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Tendencat Qendrore:
= 3; Q2 = 3 ; Mo = 2
Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

Tendencat e Variacionit
• Amplituda A = Xmax – Xmin = 5 – 1 = 4 vjet
 U1 - IQR
i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Tendencat Qendrore:
= 3; Q2 = 3 ; Mo = 2
Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

Tendencat e Variacionit
• Rangu nderkuartil IQR = Q 3 – Q1 = 4.5 – 2 = 2.5 vjet
 U1 - S
i : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 Tendencat Qendrore:
= 3; Q2 = 3 ; Mo = 2
Xi : 1, 2, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 5

Tendencat e Variacionit
• Varianca s2 = [(X1 - )2+ (X2 - )2 + ….. + (X9 - )2 ] / (N-1)
s2 = [(1-3)2 + (2-3)2 + (2-3)2 ….. + (5-3)2 ] / 8 =
s2 = [4+1+1+1+0+0+1+4+4] / 8 = 2 vjet2

• Devijimi standart s = = = 1.4 vjet

 U2- •Gjetet qe (psh) Z=1, Y=2, X= 3, W= 4, V=5. U=6.

Klasa Jetegjatesia Mesi I Frekuenca Frekuenca Frekuenca Frekuenca

i e punimit klases i absolute relative relative % kumulative %
Xi ni pi pi Pi
1 [0 - 4[ 2 vjet V
2 [4 - 8[ 6 vjet 10V
3 [8 - 12[ 10 vjet 13V
4 [12 - 16[ 14 vjet 10V
5 [16 -20[ 18 vjet 5V
6 [20-24[ 22 vjet V

•Jepet tabela:
2a) [10 pike] Ploteso tabelen
2b) [10 pike] Llogarit moshen mesatare te pacienteve:
2c) [10 pike] Llogarit devijimin standart: s=?
U2 – plotesimi I tabeles (frekuencat)
•Gjetet qe (psh) Z=1, Y=2, X= 3, W= 4, V=5. U=6.
•Zevendesoni cleren e V=5
i Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
Total N= 200 Total Total
Paciente 200/200 100%
 U2 – Mesatarja
• Mesatarja: (2vjet*5paciente + 6*50 + 10*65 + 14*50 + 18*25 + 22*5) / N =

= 2220/200 = 11.1 ~ 11 vjet

I Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Moda
• Klasa e 3 ka frekuencen me te larte (32.5%). Atehere moda eshte klasa e trete:
• Moda = [8-12] vjet ose perafersisht 10 vjet
I Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Kuartilet (mbase I keni ne provim)
• Indeksi i Q1 (cerekut) = ku kalohet 25% i totalit. iQ1=klasa 2 sepse frek.kumulative e
klases 2 =27.5%. Q1= vleren e klases 2. Q1=[4-8] ~ 6 vjet
• Indeksi i Q2 (gjysma ose mediana) = ku kalohet 50% i totalit. iQ2=klasa 3. Q2= [8-12]~ 10 vjet
• Indeksi i Q3 (trecereku) = ku kalohet 75% i totalit. iQ3=klasa 4. Q3= [12-16] ~ 14 vjet

i Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Varianca (Mesatarja 11vjet)
• s2 = [(2-11)2x5 + (6-11)2x50 + (10-11)2x65 + (14-11)2x50 + (18-11)2x25 + (22 -11)2x*5)] / N =
• s2 = [(-9)2x5 + (-5)2x50 + (-1)2x65 + (3)2x50 + (7)2x25 + (11)2x*5)] / 200 =
s2= 4000/200 = 20 vjet2
I Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Devijimi standart
• Devijimi standart eshte rrenja katrore e Variances: s =
• s = = 4.47 vjet ~ 4.5 vjet

I Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Amplituda
• Vlera me e larte (ku ka paciente) – Vleren me te vogel ku ka paciente.
• A= 24 -0 =24 vjet.
(Shenim: nese klasa 1 do kishte 0 paciente mplituda do ishte 24-4=20vjet)
I Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U2 – Rangu nderquartil IQR
• IQR = Q3-Q1 = 14 – 6 = 8 vjet

i Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 Probabiliteti - koncepti

• Probabiliteti eshte nje shifer midis 0 edhe 1. (ose nga 0% deri ne 100%)
• Probabilitieti = mundesite ne favor / mundesite totale
• P=0 dmth ngarje e pamundur; P=1 ngjarje e sigurte.

• PSH. Probabiliteti te bjeri zari < 3. P(x<3) = ?

• Ngjarje ne favor: {1;2}, pra 2 mundesi ne favor.
• Ngjarje totale : {1;2;3;4;5;6}, pra 6 mundesi totale
• P(x<3) = 2/6 = 1/3 = 33.3%
 Probabiliteti shembull
i Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%

• P(x < 8) = 27.5%

• P(x > 8) = 100% - 27.5% = 72.5%
• P(4 < x <20) = 95%
 U3 – Shenime dhe perkufizime
0! = 1 ;
• N! ( quhet N factorial) = 1x2x3x4x5…..x(N-1)xN. 1! = 1;
• Psh. 7! = 1x2x3x4x5x6 2! = 1x2=2;
3! = 1x2x3 =6

= =
 U3 – Shperndarje BINOMIALE
• [10 pike] Probabiliteti qe nje monedhe te bjeri KOKE eshte ½ ose 50%.
Hedhim 3 monedha. Sa eshte probabiliteti qe 2 monedha te dalin KOKE?
• Mundesite jane {0 ; 1; 2; 3}
• p = = ½ =50% probabiliteti te bjeri KOKE ne nje ngjarje
• q = 1-p = 1-1/2 =1/2 probabiliteti te bjeri e kunderta e KOKE
• N=3 Sa here perserite ngjarja.
• n =2 Pyetja qe kemi.

= = 3/8
 U3 –BINOMIALE 𝑛( )
𝑃 ( 𝑛 )= 𝑁 × 𝑝 × 𝑞
𝑛 𝑁 −𝑛

• Probabiliteti qe nje njeri te jete obez eshte 20%. Kemi nje klase prej 17 vetash.
Sa eshte probabiliteti qe 0 veta te jene obeze? Sa eshte probabiliteti qe 1 te jete obez?
Sa eshte probabiliteti qe me teper se 1 person te jene obez.
Mundesite jane {0 ; 1; 2; 3 … 17}
• p = 20% = 1/5 probabiliteti qe nje njeri te jete obez
• q = 1-p = 80% = 4/5 probabiliteti qe nje njeri MOS te jet obez
• N = 17 Sa here perserite ngjarja.
• n =0; n=1; n>1 Pyetjet qe kemi.

( )( ) ( )
0 17
1 4
𝑃 ( 𝑛=0 )= 17 × =…
0 5 5

( 1 )( 5 ) ( 5 )
1 16
17 1 4
𝑃 ( 𝑛=1 ) = × =…
 U3 –BINOMIALE 𝑛( )
𝑃 ( 𝑛 )= 𝑁 × 𝑝 × 𝑞
𝑛 𝑁 −𝑛

Sa eshte probabiliteti qe me teper se 1 person te jene obez? P(n>1)=?

• n>1 dmth n= 2; 3; 4… 17.
• P(n>1) = P(2)+P(3)+P(4)+ …P(17) JU mund ti llogarisni te gjitha por do kohe
• Nga ana tjeter mund te zgjidhet me shkurt: P(n 1) + P(n >1) =100% =1
• DMTh: P(0)+P(1) + P(2)+P(3)+P(4)+ …P(17) = 1 = 100%
• Pra : P(n>1) = 1 - P(n 1) = 1 – [ P(0) + P(1)]

( )( ) ( )
0 17
1 4
𝑃 ( 𝑛=0 )= 17 × =…
0 5 5

( ) ×( )
1 16

(1) 5 5
17 1 4
𝑃 ( 𝑛=1 ) = =…
 𝝀𝒏 𝒆 − 𝝀
U4 –POISSON 𝑷 ( 𝒏 )=
𝒏!
[10 pike] Nje klinike sherben mesatarisht 10 paciente ne dite. Sa eshte probabiliteti
te sherbeje sot 14 paciente? Po me teper se 2 paciente?
𝒏 −𝝀
• Mundesite jane {0 ; 1; 2; 3 … } – Nuk ka me N. 𝝀 𝒆
𝑷 ( 𝒏 )=
𝒏!
• Mesatarja =
• P(n=14)=?
= ….

• P(n>2)=? P(n>2)= P(3)+(P4)+ …. P(3000)+….P() dmth e pamundur drejt perdrejt!

• P(n>2)= 100% - P(n 2) = 1 – [ P(0) + P(1) + P(2) ]

+ = ….
 U5 – Shperndarje Normale-
[10 pike] Jetegjatesia e nje punimi me Zirkon ne Shqiperi eshte mesatarisht 11 vjet me devijim standart 4.5 vjet.
• Nje pacienti i ra punimi pas 1 viti: me siguri 95% a duhet ti riparohet falas?
• Per nje denstist u gjet qe mesatarja e 49 punimeve = 7 vjet. Me 95% siguri, a duhet ti hiqet licensa dentistit?

i Xi i ni pi pi % Pi %

1 [0 - 4[ 2 vjet 5 5/200 2.5% 2.5%

2 [4 - 8[ 6 vjet 50 50/200 25% 2.5+25=27.5%
3 [8 - 12[ 10 vjet 65 65/200 32.5% 60%
4 [12 - 16[ 14 vjet 50 50/200 25% 85%

5 [16 -20[ 18 vjet 25 25/200 12.5% 97.5%

6 [20-24[ 22 vjet 5 10/200 2.5% 100%
N= 200 200/200 100%
 U5 – Shperndarje Normale-
[10 pike] Jetegjatesia e nje punimi me Zirkon ne Shqiperi eshte mesatarisht 11 vjet me devijim standart 4.5 vjet.
• Nje pacienti i ra punimi pas 1 viti: me siguri 95% a duhet ti riparohet falas?
• Per nje denstist u gjet qe mesatarja e 49 punimeve = 7 vjet. Me 95% siguri, a duhet ti hiqet licensa dentistit?
U5 – Shperndarje Normale-

( )
2
1 𝑥 −𝑚
−
2 𝑠
𝑃 ( 𝑥 ) =𝑒
U5 – Shperndarje Normale-
Z=

1 2
− 𝑧
2
𝑃 ( 𝑧 ) =𝑒
U5 – Shperndarje Normale-nje drejtim
Z=
95%

5%
U5 – Shperndarje Normale-2 drejtim
Z=
95%

2.5% 2.5%
 U5 – Shperndarje Normale
[10 pike] Jetegjatesia e nje punimi me Zirkon ne Shqiperi eshte mesatarisht 11 vjet me devijim standart 4.5 vjet.
• Nje pacienti i ra punimi pas 1 viti: me siguri 95% a duhet ti riparohet falas?
Z=
m = 11
95%
s = 4.5

2.5% x=1
2.5%
N=1

Z= =
= -10/4.5 = -2.2
Po falas
 U5 – Shperndarje Normale
[10 pike] Jetegjatesia e nje punimi me Zirkon ne Shqiperi eshte mesatarisht 11 vjet me devijim standart 4.5 vjet.
• Per nje denstist u gjet qe mesatarja e 49 punimeve = 7 vjet. Me 95% siguri, a duhet ti hiqet licensa dentistit?

Z= m = 11
95%
s = 4.5

2.5% x=7
2.5%
N=49

Z= =
= -4/0.64 = -6.26
Po duhet ti hiqet