ATATÜ RK İ L K E L E Rİ

V E İ N K I L A P TA Rİ H İ I
TEKRAR
BAŞAK KİLERCİ
ÖNEMLİ UYARI:

TÜM FİNAL KONULARI

KAPSAMAZ!

2
 İTTİHAT VE TERAKKİ
• Çoğunluğunun balkanlarda doğmuş
olması
• Çoğunluğunun devlet memuru veya
subay olmaları
• Çoğunluğunun genç olması
• Tamamının asıl meselesinin
Osmanlının kurtuluşu olması
II. MEŞRUTİYET’İN İLANI
• Hürriyet Kahramanları
• Resneli Niyazi ve Enver Bey/Paşa

• II. Meşrutiyet’in Sloganı

• Hürriyet
• Eşitlik
• Kardeşlik
• Adalet
V. MEHMED REŞAT
1909 KANUN-İ ESASİ DÜZENLEMESİ

• Padişahın yetkileri sembolik bir düzeye indirildi.

• Bakanlar kurulu meclise karşı sorumlu olacak, meclis
başkanını padişah değil, meclis kendisi seçecekti.
• Padişaha meclisi kapatma yetkisi tanınmakla birlikte, bu
yetki koşullara bağlanmış ve üç ay içinde yeni seçimlerin
yapılması zorunlu hale getirildi.
1909 KANUN-I ESASI
Kuvvetler Ayrılığı:
Yasama: Meclis
Yürütme: Bakanlıklar
Yargı: Mahkemeler

MECLİS: Yerelin ve KANUN-I ESÂSİ

halkın taleplerinin (Anayasa): Devletin
yönetimde yer almasına çalışma biçmini özetler
ENVER PAŞA

II. MEŞRUTİYET’İN İLANI: Hürriyet Kahramanı Enver Bey/Paşa

Bâb-ı Ali Baskını
2. Balkan Savaşında Edirne’yi geri alıyor
Osmanlı Devletini Savaşa sokma kararı alanlardan
Sarıkamış’ta kaybediyor
Turancılık fikrinin babalarından
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ FİKİR
AKIMLARI

• OSMANLICILIK
• İSLAMCILIK
• BATICILIK
• TÜRKÇÜLÜK
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ FİKİR AKIMLARI:
OSMANLICILIK

Naım Kemal: İttihat-ı Osmanî (1889-1895)

Ahmed Rıza: İntizam ve Terakki
II. ABDÜLHAMID DÖNEMI ISLAMCILIK
OSMANLICILI NEDEN: Yunan ve Sırp isyanları sonrasında
Milliyetçilik hareketleri

NEDEN: Osmanlı İmparatorluğunda farklı

milletlerden gruplara eşit haklar veriyor.
Vergide eşitlik
Kanun önünde esşitlik gibi
K

AMAÇ: Osmanlı’yı oluşturan farklı

bütünlerden tek bir “ulus yaratmak”

SINIR: 93 harbi (1877-1878) gayrımüslim

nüfusun çoğunluğu artık Osmanlı’nın parçası
değil.
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ FİKİR AKIMLARI:
İSLAMCILIK

Cemalettin Afgani

Said Halim Paşa

I. Dünya Savaşı’nın başlamasıyla bazı Müslüman Arapların
Osmanlı’ya karşı isyan etmesi İslamcılık fikrine darbe vurdu
Ahmet Cevdet Paşa
II. ABDÜLHAMID DÖNEMI ISLAMCILIK
NEDEN: 93 harbiyle Osmanlı
İmparatorluğunu Müslümanların

iSLAMCILIK
ezici çoğunluğa ulaşması

NEDEN: Osmanlı İmparatorluğunu

Müslümanların birliğini sağlayarak
kurtarma çabası

İslami bir sembolizm yaratılmıştır:

Cuma selamlığı gibi

HEDEF: İttihat-ı İslami: devletin

bütünlüğü

SINIR: Dış politikada kullanılmadı.

Örnek: Fas, Sudan ve Hindistan
Müslümanlarına isyanda yardım
edilmemesi
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ FİKİR AKIMLARI:
TÜRKÇÜLÜK
II. ABDÜLHAMID DÖNEMI ISLAMCILIK
NEDEN: Balkan Harpleri
Türkçülük
NEDEN: İslamcılık politikasının
başarısız olması (bkz Arap
İsyanı)

HEDEF: Özellikle Müslümanlar

arasında bir ortak “kimlik”
oluşturma çabası

SINIR: Türk olmayan herkesin

baskın bir Türk kültürü etrafında
toplanmayı kabul etmemesi
II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ FİKİR AKIMLARI:
BATICILIK
Celal Nuri

Abdullah Cevdet
BAB-I ALİ BASKINI(23 OCAK 1913)

31 MART VAKASI VE HAREKET

ORDUSU
 TRABLUSGARP SAVAŞI (1911)

• Kimler Arasında? İtalya = Osmanlı İmparatorluğu

• Neden? Afrika paylaşılmış ve İtalya’nın kolonisi yok
• Nerede? Trablusgarp = Libya
• Sonuç? İtalya kazanır
• Ekstra? Osmanlı ordusu Libya’daki savaşa yardım
edemez.
 BİRİNCİ BALKAN SAVAŞI (1912)

• Kimler Arasında? Yunanistan-Bulgaristan-Karabağ-Sırbistan = Osmanlı

İmparatorluğu
• Neden? Osmanlının Balkanlardaki topraklarını paylaşmak
• Nerede? Balkanlar
• Sonuç? Osmanlı balkanları kaybeder. (Arnavutluk, Makedonya, Selanik, Batı
ve Doğu Trakya, Edirne-Tekirdağ da dahil)
• Ekstra? İTC’nin merkezi Osmanlının en büyük ikinci kenti, sanayileşmiş tek
kenti Selânik kaybedildi.
• Türk milliyetçiliği’nin yaygınlaştı.
 İKİNCİ BALKAN SAVAŞI (1913)

• Kimler Arasında? Bulgaristan = Osmanlı İmparatorluğu –

Yunanistan – Sırbistan - Romanya
• Neden? Bulgaristanın topraklarını paylaşmak
• Nerede? Balkanlar
• Sonuç? Enver Paşa Edirne’yi kurtarır.
• Ekstra? İTC’nin meşrutiyeti arttı. Enver Paşa Vatan kahramanı oldu.
• Türk milliyetçiliği’nin yaygınlaştı.
 BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)
• Kimler Arasında?
• İtilaf = Büyük Britanya – Fransa – Rusya – İtalya ***
• İttifak = Osmanlı İmparatorluğu – Almanya- Avusturya-Macaristan -
Bulgaristan
• Neden?
• Fransız İhtilali (Milliyetçilik)
• Sanayii Devrimi (Modern Savaş)
• Alman ve İtalya’nın Birliklerini tamamlamaları
• Sömürgecilik Yarışı
• Başlatan Olay: Francis Ferdinand’ın Saraybosna’da vurulması

• *** ABD, Romanya, Belçika, Yunanistan, Portekiz ve Japonya da kısmen var. O kadar önemli
rolleri yok.
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA CEPHELER
• İç Cepheler
- Kafkasya Cephesi : Enver Paşa ve Kazım Karabekir - Rusya
- Kanal Cephesi : Cemâl Paşa - Büyük Britanya
- Irak Cephesi : Falkenhayn ve Hâlil (Kut) Paşa - Büyük Britanya
- Filistin-Suriye Cephesi : Von Sanders ve Atatürk - Büyük Britanya
- Hicaz-Yemen Cephesi : Fahrettin Paşa - Büyük Britanya
- Çanakkale Cephesi : Von Sanders ve Atatürk - Büyük Britanya
• Dış Cepheler
- Galiçya : Avusturya-Macaristan – Rusya
- Romanya
- Makedonya : Avusturya-Macaristan – Rusya

• Paşa : Bu paşaların adını yazdım ama sormayacağım. Daha fazlası da var ama gerek yok.
Kırmızılı olanlar sorulacak
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA CEPHELER
- Kafkasya Cephesi : 1) Enver Paşa Sarıkamış felaketine sebep oluyor
- 2) 1917’ye kadar sınırda pek değişiklik yok
- 3) 1917’de Sovyet devrimi oluyor ve savaş duruyor.
- 4) Brest-Litovsk anlaşması ile Doğu Anadolu Rus işgalinden
temizlenmiştir
-
- Irak Cephesi : Hâlil (Kut) Paşa (1916) Bağdat’a yakın Kut’da 1 orduyu
generaliyle beraber esir alıyorlar.

- Hicaz-Yemen Cephesi : Fahrettin Paşa Savaş bitmesine rağmen 1919’ına

kadar Medine’yi savunuyor.

- Galiçya : Osmanlı sadece Avusturya-Macaristan’a yardım için asker

yolluyor.
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA CEPHELER
ÇANAKKALE CEPHESİ

• İngiliz ve Fransız savaş filosu

burada Şubat 1915’te savaşı
başlattı. 18 Mart 1915’te
Boğaz’dan geçmeyi denedilerse
de Osmanlı ordusu buna izin
vermedi.

• 18 Mart Deniz Zaferi: Günümüzde “şehitler günü”

• Anafartalar Kahramanı: Gâzi Mustafa Kemal Paşa (Sonra Atatürk – Gâzi
çünkü burada bir muharebede yaralanıyor yerine Fevzi Çakmak geçti)
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA ANTLAŞMALAR
- Sykes-Picot: 1) Savaş sırasında
- 2) Fransa ve Birleşik Krallık arasında
- 3) Modern Ortadoğu haritası çiziliyor

- Fransa = Suriye ve Güneydoğu Anadolu + Kuzey Irak***

- Birleşik Krallık = Irak ve Kuveyt
- Uluslarası Bölge= İsrail + Filistin

- *** ÖNEMLİ NOT: Kuzey Irak (Musul ve Kerkük) Fransa’ya vaat

ediliyor ama Birleşik Krallık bu bölgeyi vermiyor
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA ANTLAŞMALAR
- Mc Mahon-Hüseyin Yazışmaları: 1) Mısır valisi Mc Mahon, şayet
Araplar Osmanlıları Arap vilayetlerinden kurtarırlarsa bu bölgeyi
Araplara ait bir krallığı tanıyacağını vaat ediyor. (Sadece Kudüs çevresi
yok)
- 2) Bu Arap İsyanın sebeplerinden
- 3) Gerçekte olan ise Birleşik Krallık kontrollünde Irak ve Ürdün
devletleri kurulmuştur.

- Balfour Deklarasyonu: 1) Brileşik Krallık gene Kudüs çevresinde

Yahudilere bir “ulusal ev” national home vaat ediyor.
- 2) Bu vaadi Yahudiler ulusal bir devlet olarak algılarlar. Oysa Araplar
sadece Kudüs çevresinde yerleşim anlamına geldiğini savunurlar.
- 3) Gerçekte Birleşik Krallık özellik muğlak bir ifade kullanmıştır ki
sonuçta bu bölgeyi istediği gibi şekillendirebilsin.
MC MAHON-HUSSEIN AGREEMENT
VE BALFOUR DECLARATION
BALFOUR DECLARATION
I. DÜNYA SAVAŞI’NDA ANTLAŞMALAR
- Wilson Prensipleri: 1) ABD’nin savaş sırasında açıklıyor
- 2) Açık ticaret (free trade)
- 3) Gizli antlaşmaların yasaklanması (open agreements)
- 4) Democracy (Demokrasi)
- 5) Ulusların kendi kaderlerini tayin hakkı (self-determination)

- Mondros Mütarekesi : 1) Savaşı bitiyor (ateşkes)

- 2) İtilaf kuvvetlerine tehlikeli gördükleri yerleri işgal etme hakkı veriyor
- 3) Ordu dağıtılıyor
- 4) Tüm liman, ulaşım iletişim itilaf kuvvetlerinin eline veriliyor
- MONDROS MÜTAREKESİNE GÖRE İŞGALLER
– Musul Kerkük’ün Büyük Britanya’ca İşgali
– Sonuç: Hâlâ bu bölge sorunlu
– Güneydoğu Anadolu’nun Fransızlarca İşgali
– Sonuç: Antep, Urfa, Adana ve Maraş’ta halk Fransızlara
karşı ayaklandı.
– Doğu Anadolu’nun Ermenilerce İşgali
– Sonuç: Kazım Karabekir komutasındaki ordular Ermeni
güçlerini püskürtüyor
– Batum’un Gürcilerce İşgali
– Burası Sovyetler Birliğine kalıyor
– Doğu Trakya ve Boğazların İşgali
– Bu konu ikinci dönemde detaylı incelenecek
- MONDROS MÜTAREKESİNE GÖRE TOPRAK TALEPLERİ
– Batı Anadolu’nun İtalya tarafından talebi
– Saint Jean de Maurine anlaşmasına dayanıyor
– Batı Anadolu ve Boğazların Yunanistan tarafından talebi
– Tüm Yunanlıları ve Rumları tek bayrakta birleştirme isteği
– Doğu Anadolu’nun Ermenilerce talebi
– Büyük Ermenistan hayali
• Müdafaa-i hukuk: (Hukukun
savunulması) Osmanlı
Türkiyesi'nin çeşitli kent ve
kasabalarında oluşturulan ve Millî
Mücadele'nin ilk örgütsel
çekirdeğini oluşturan sivil
kuruluşlara verilen ad
• Kuva-i Milliye: (Milli kuvvetler)
Kurutuluş savaşındaki milis
güçlerin adıdır.
• İlhak: egemenliği altına alma
• İşgal: başkasının elinde bulunan
bir toprağı, bir yeri ele geçirme.
• Mütareke: Ateşkes: savaşan,
çarpışan iki düşmanın, yaralılarını,
ölülerini kaldırmak ya da barış
sağlayıcı görüşmelerde vb.
bulunmak üzere anlaşarak,
çarpışmaları durdurması
AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

Genelgenin Anlamı:
- İşgâlleri protesto etmek
- Ocak 1919’da kapatılan
meclis’in tekrar açılmasını
sağlamak
- Ordu’nun dağılmasını
engellemek
 ERZURUM VE SIVAS KONGRELERININ ORTAK MADDELERI

İşgallere karşı: Ulusal sınırlar içerisinde vatan bir

bütündür, bölünemez

Milli Meclis’in derhal toplanması

Erzurum ve Sivas Kongrelerinin
ortak özellikleri
İstanbul Hükümeti yetersiz kaldığı takdirde; bu amaçları
gerçekleştirmek için, geçici bir hükümet kurulacaktır

Ordunun dağılmasını önlenmesi

Erzurum Kongresi
Doğu vilayetleri
Müdafa-ı Hukuk
Cemiyetlerini
FARKLILIK
• Erzurum Kongresi: Tüm Doğu Anadolu Müdafa-ı Hukuk cemiyetleri
birleştirildi
• Sivas Kongresi: Tüm Anadolu ve Trakya Müdafa-ı Hukuk cemiyetleri
birleştirildi
 1919’DAKİ KONGRELERİN VE
BİLDİRİLERİN AMACI
• AMASYA PROTOKOLÜNDE KABUL EDİLENLER
• İşgallere karşı hep birlikte karşı konulacak, Türklerin çoğunlukta
olduğu yerlerin işgaline izin verilmeyecektir.
• İstanbul Hükümeti, Temsil Kurulu’nun rızası olmadan düşmanlarla
barış görüşmesine gitmeyecek. Bundan sonra yapılacak
görüşmelere Temsil Kurulu’nun uygun göreceği kişiler de
katılacaktır.
• Mebusan Meclisi İstanbul dışında, İstanbul Hükümeti’nin de
uygun göreceği bir şehirde derhal toplanacaktır.
•
• AMASYA PROTOKOLÜNDE OLMAYAN
• Ordu dağıtılmayacak
SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİ’NİN EN ÖNEMLİ KARARI

MİSAK-I MİLLİ: SÜREGELEN PARİS BARIŞ GÖRÜŞMELERİNDE

PAZARLIĞA AÇIK OLMADIĞINI SÖYLEDİĞİ MECLİS’İN KABUL
MİLLİ MÜCADELEDE TAVİZ VERİLMEYEN ULUSAL SINIRLARI
BELİRLEYEN ANTLAŞMA
MİSAK-I MİLLİ
 İngiliz Askerleri Galata
Köprüsünde

İSTANBUL’UN İŞGALİ (16 MART 1920)

 KURTULUŞ SAVAŞI
Cepheler Komutan Düşman

Batı Cephesi İsmet İnönü Yunanistan

Batı Cephesi Mustafa Kemal Atatürk Yunanistan

Büyük Taaruz
Not: Başkomutanlık Meydan
Muharebesi (30 Ağustos)

Doğu Cephesi Kazım Karabekir Ermenistan

FİNALDE İYİ ŞANSLAR

42