SOLARNI SISTEMI

PRIMENA PASIVNIH
SOLARNIH SISTEMA
U GRAĐEVINARSTVU

Mr Olivera Jovanović,
dipl.inž.arh.

ATŠ, Beograd,
mart 2020.
Mogućnosti korišćenja
sunčeve energije

 
Sunčeva energija je ekološki gledano čista energija čije energetske
tehnologije ne zagađuju životnu sredinu.
Ona predstavlja resurs sa kojim raspolaže svaka država, bez
uvozne zavisnosti.
U zimskom periodu je, u našem podneblju, ukupno energetsko
dejstvo sunčevog zračenja manje od letnjeg, ali je još uvek
dovoljno efikasno za korišćenje.
Najbolji efekti mogu ostvariti u prelaznom periodu. Čak i takav
doprinos je vrlo značajan.
Mogućnosti korišćenja
sunčeve energije

U eksperimentalnoj gradnji širom sveta, pokazalo se da je

najveća efikasnost u kombinovanju pasivnog i aktivnog
prikupljanja solarne energije.
Tek tada se može doći, pokazali su proračuni, do solarne
energije kao primarnog a ne samo alternativnog energenta u
jednom domaćinstvu.
 
 Podela solarnih sistema

 
Tipološki modeli solarnih dobitaka
Pasivni solarni sistemi

"Osnovni princip pasivnog korišćenja solarne energije sastoji se

u tome da se kuća gradi tako da se ponaša kao cvet, kao lala
ili bela rada, odnosno da se otvara i okreće prema suncu kada
ga ima, a da se zatvaranjem štiti kada su spoljni uslovi
nepovoljni..."

Branko Lalović
Pasivni solarni sistemi

-rade na principu transarentnosti i inercije, prvenstveno

transarentnosti, a istovremeno moramo sprečiti popodnevno
pregrevanje i noćno hlađenje.

Oni nude besplatnu toplotnu energiju (prozori, staklene bašte itd.)

ili energiju koja zahteva mala dodatna sredstva (Trombeov zid,
vodeni zid, krovni bazen).
Elementi pasivnog solarnog sistema

 
Osnovna prednost pasivnog
solarnog sistema je što koristi
konvencionalne elemente
zgrade, koji preuzimaju
funkciju sakupljanja,
skladištenja i raspodele solarne
energije.
Energija koju prima sistem može
se preneti u prostor direktno ili
indirektno iz skladišta, za šta
se koristi neki medijum.
Elementi pasivnog solarnog sistema

 
Solarne otvore predstavljaju različite vrsta prozora, staklenika,
Trombeovog ili vodenog zida itd čija orijentacija, nagib,
primenjeni materijal (okov, vrsta stakla) treba da budu odabrani
tako da obezbede maksimalan dobitak toplote u zimskom periodu
i minimalno pregrevanje u letnjem i prelaznom periodu.

Toplotni gubici kroz prozore su veći od gubitaka kroz izolovane

zidove, tako da je potrebno naći kompromis između toplotnih
gubitaka i povećanih solarnih dobitaka.
Elementi pasivnog solarnog sistema

 
Skladište toplote ima ulogu da spreči pregrevanje i odloži raspodelu
solarnog fluksa tj. sunčevog zračenja. U čisto pasivnim solarnim
zgradama nemoguće je skladištiti energiju od leta do zime.

Kao skladište toplote može poslužiti svaki materijal sa visokim

toplotnim kapacitetom i dobrim osobinama prenosa toplote-
kondukcija i konvekcija (beton, opeka, kamen ili voda).
Elementi pasivnog solarnog sistema

 
Grejani prostor: značajni faktor je namena objekta.
Stambene i poslovne zgrade imaju različite zahteve za komforom, kako
termičkim tako i vizuelnim, pa to utiče na izbor različitih solarnih
komponenti.
Može se desiti da se u dobro izolovanoj kući obezbede dobri uslovi
komfora i optimalna temperatura u zimskom periodu, a da u toku
letnjeg perioda dođe do pregrevanja. Ovaj problem prevazilazi se:
-povećanjem termičke mase za skladištenje energije,
-smanjenjem solarnih otvora,
-različitim sistemima zaštite od sunca,
-sađenje listopadnog drveća sa južne strane objekta.
Prenosi energije mogu se odvijati u sistemima:

 
direktnog dobitka -primarno toplotno skladište je unutar objekta, a
njegova površina koja apsorbuje sunčevo zračenje takođe i emituje
toplotnu energiju ka životnom prostoru.
indirektnog dobitka - primarno toplotno skladište je deo omotača
zgrade, tako da se sunčevo zračenje direktno apsorbuje u skladištu i
ne ulazi u životni prostor. Toplotno skladištenje je medijum između
površine kolektora i unutrašnjeg prostora zgrade.
izolovanog dobitka -površina kolektora je odvojena od toplotnog
skladišta i mora se uspostaviti mehanizam prenosa između njih, ili
od kolektora direktno u životni prostor.
 Sistemi direktnog dobitka

Kod sistema direktnog dobitka

razlikujemo podsisteme:

- nedifuzni
- difuzni
- putem staklenika.
 Nedifuzni sistem direktnog dobitka

 
-Vrši se korišćenjem običnog prozoskog
stakla.
Sunčevi zraci koji ulaze u prostor padaju
na primarnu termičku masu (zidovi, pod i
tavanica), koja ih apsorbuje i kasnije
emituje. Poželjno je da ovi elementi
budu tamne boje. Površina otvora može
se smatrati površinom kolektora.
 Difuzni sistem direktnog dobitka

 
Ovaj sistem podrazumeva zastakljenje
posebnom vrstom stakla (mutno), koje
omogućava difuznu refleksiju sunčevih
zraka o belo obojene zidove koji čine
termičku masu zajedno sa podom,
tavanicom, nameštajem, biljkama itd.
 Direktni dobitak putem staklenika

 
U ovom sistemu staklenik je odvojen od ostatka
zgrade staklenom pregradom, tako da sunčevi
zraci direktnim putem ulaze u prostoriju.
Staklenici su aplikovani uz južne zidove
objekata.
Toplota se u vidu toplog vazduha iz prostora
staklenika transportuje u prostorije koje se
greju kanalskim razvodom, ili direktno -
dejstvom ventilatora koji se automatski
uključuju.
 Sistemi indirektnog dobitka

Kod sistema indirektnog dobitka

razlikujemo podsisteme:

- masivni zid
- Trombeov zid
- vodeni zid
- krovni bazen itd.
 Masivni zid

-je masivni građevinski element kod kog apsorbovana

energija kondukcijom prelazi na unutrašnju površinu i
zatim zrači toplotu u prostor.
Obično je obojen mat tamnom bojom.
 Tromb-Mišelov zid

  1967. godine napravljena je manja solarna kuća,

prototip u južnoj Francuskoj, gde je južni zid
pretvoren u prijemnik. Primenjen je crno obojeni
južno orijentisan zid 60cm
debljine, ispred koga se nalazi dvostruko zastakljenje da bi se umanjili
toplotni gubici.
Primarni metod zagrevanja objekta je konvekcijom. Bilo je potrebno 10-
15h da toplota prođe kroz zid i zagreje prostoriju. Da bi se ubrzalo
zagrevanje prostorije omogućena je cirkulacija sobnog vazduha
termosifonskim futem kroz prostor između zida i stakla.
 Vodeni zid

 
sličan je Trombeovom, samo što se za
prikupljanje energije umesto masivnog
betonskog zida koristi voda, koja se nalazi
u kontejnerima različitih oblika i
veličina, koji su postavljeni iza južno
orijentisanog staklenog zida.
 Krovni bazen

 
Voda mora biti u direktnom kontaktu sa
tavanicom koja je najčešće metalna. Kada
nema Sunca, voda se prekriva izolacijom
da bi se smanjili toplotni gubici. Kod
slučaja jednovodnog krova kalkan je u
staklu, gde se izolacija onda postavlja
preko stakla.
 Sistemi inzolovanog dobitka

Kod sistema izolovanog dobitka razlikujemo

podsisteme:

- Putem staklenika
- Termosifonski kolektor (voda ili vazduh)
- izolovani zidni kolektor
 Izolovani dobitak putem staklenika
 
Najpoznatiji sistem izolovanog dobitka je
staklenik. Ovde je staklenik odvojen od
grejanog dela zgrade termičkim
akomulacionim zidom koji apsorbuje
toplotnu

energiju, akumulira je zračenjem idelimično konvekcijom prenosi u ostali

prostor.
Moguća je kombinacija sistema direktnog i indirektnog dobitka.
 Termosifonski kolektor
(voda ili vazduh)
 
Ovo je zanimljivo ali ređe primenjivano
rešenje, kod koga su ujedinjeni u celinu
kolektorska površina i termalno skladište koje
je postavljeno ispred i niže od parapeta južnog
zida, kada postoji nagib ka jugu.

Efikasnost se poboljšava povezivanjem kolektora sa slojem šljunka ili

masivnim zidom sa kanalima koji preuzimaju
funkciju akomulatora toplotne energije.
 Izolovani zidni kolektor
 
Ovo je uobičajena varijanta termosifonskog
kolektora. Naročito je pogodan za
rekonstrukcije postojećih zgrada. Laki
zastakljeni kolektor je vertikalno postavljen
na južni zid
zgrade, izolovan od nje i time deluje kao trenutni grejač vazduha.
Otvori na vrhu i dnu kolektora dozvoljavaju cirkulaciju toplog vazduha direktno
kroz stambeni prostor, oslanjajući se na toplotno skladištenje da bi se zadržao višak
toplote.
 
Svetski trendovi, velika potražnja, visok tehnološki
napredak i neprestan rast cene fosilnih goriva u
budućnosti dovešće do sve veće isplativosti solarne
energije.
Budućnost je stigla, a ko na vreme prihvati sve adute,
živeće kvalitetnije, zdravije i bolje od nas i naših
predaka.
 

Hvala