Karadeniz Teknik Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü

Gemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Bölümü

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI
Gemi sevki
TEMEL EĞİTİM PROGRAMI

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• MÖ. 287-212 yılları arasında Arşimet tarafından su taşımak için aşağıdaki

pompa icat edilmiştir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• 1452-1519 Yıllarında Leonardo da Vinci ilk olarak pervane kullanımını

çizmiştir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• 1661 İngiliz Toogood ve Hayes of Britain Arşimet pervane tipi için patente
başvurmuştur.  
• 1680 İngiliz fizikçi Hooke Arşimet pervanelerinin gemilerde kullanımını
önerdi.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• 1836 J. İsveç Ericsson, contrarotating pervaneleri geliştirmiştir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• 1839 yılında Francis Petit Smith Padding to kanalındaki kazada

pervanesinin iki adımlı pervanesinin kısalması sonucu gemisinin
hızlanması ile kısa pervanelerin daha iyi olduğu sonucuna vardı. Daha
sonra yaptığı çalışmalarda pervanenin genişliğini azaltarak kanat sayısını
çoğaltarak deneyler yapmıştır. Her ne kadar o zamanki dizaynlar modern
dizaynlar gibi değiller ise de Ericsson ve Simith modern dizaynların
öncüleri sayılmaktadırlar.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Tarihçe

• 1840-1850 Buhar makinelerinin geliştirilmesi etkin pervane kullanımına

öncülük etmiştir.  
• 1845 yılında ilk pervaneli gemi Atlantik’i geçti
• 1880 yılında Thornycroft bugünkülere benzer pervaneyi dizayn etti.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

 Sabit Hatveli Pervaneler (Fixed pitch propellers (FPP))

 Yapımları kolay olduğundan günümüzde en çok kullanılan pervane
türleridir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Nozullu Pervaneler (Ducted propellers)

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Nozullu Pervaneler (Ducted propellers)

• Nozullu pervanelerin verimi düşük hızlarda (10 knot a kadar) nozulsuz
pervanelere kıyasla daha fazladır.
• Fakat hız arttıkça verimleri düşer.
• Nozullu pervaneler düşük hızlarda fazla itme gücü gereken durumlarda,
örneğin balık dolu bir ağı çekerken yada başka bir gemiyi çekerken büyük
avantaj sağlar; kullanım alanları genelde romörkörler ve balıkçı
tekneleridir.
• Nozul geometrisine en uygun profil NACA 4415 profili olarak belirlenmiştir.
En yaygın kullanılanları; MARIN serisinin 19A ve 37’leridir. Genellikle
Waganingen B serisi pervanelerle kullanılmaktadırlar, son yıllarda Kaplan-
tipi pervanelerle de kullanılmaktadırlar.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Contra Rotating Pervaneler (CRP)

• Pervane verimine %3 kadar bir katkı sağlamaktadırlar.
Farklı yönlerde dönenen iki pervanenin varlığı gemiye
iletilen pervaneden kaynaklı momentleri düşürmektedir.
• Aynı çaptaki pervaneye göre daha fazla güç üretmektedir.
• Montajı ve üretimi fazla komplike olduğu için maliyeti
yüksektir.
• Maalesef kazanılan verimin tamamının karmaşık saft
sisteminde kaybedilmesi riski vardır.
Azipod CRP
• Bu pervaneler daha çok torpidolarda kullanılmaktadır.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Pitch kontrollü Pervaneler ( Controllable

Pitch Propellersa CPP)
• Farklı hız ve yükleme koşullarında maksimum
verim elde etmek amacıyla tasarlanmışlardır.
Sabit hatveli pervanelerden farklı olarak pervane
kanatları gövdeye bağlı oldukları eksen etrafında
belli açılarda dönebilmektedir. Bu şekilde
pervane hatvesi istenilen duruma göre
ayarlanabilmektedir.
• Sabit hatveli pervaneler eğer spesifik bir durum
için tasarlanmışsa verimleri CPP lerden yüksek
olucaktır.
• Gemiye hız vermek veya azaltmak için devir
sayısının düşürülmesine ihtiyaç duyulmadığı için
pervaneye gelen şaft ile jenaratör beslemek dahi
mümkün olabilmektedir. Daha çok yolcu
gemileri, savaş gemileri ve araştırma gemilerinde
kullanılmaktadır.
Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı
Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Dikine Pervaneler (Cycloidal Propellers

(Voith Schneider Propellers))
• Bu pervaneler şekilde görüldüğü gibi dikine
yerleştirilmiş ve kendi ekseninde dönebilen
kanatlardan oluşmaktadır bu kanatlara dönme
yarıçapına uygun açılar verirsek istediğimiz
yönde itme elde edebiliriz.
• Bu pervaneler daha çok romörkörler, yangın
söndürme gemilerinde kullanılmaktadır.
Verimleri yüksek manevra kabiliyetleri çok iyidir.
Üretim ve montaj maliyetleri yüksektir.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı
Modern Sevk Sistemleri

• Su Jeti (Waterjet Propulsion System)

• Yüksek emiş gücünde bir su pompası
gibi düşünülebilir. Şekilden görüldüğü
gibi tekne altında bulunan inletten aldığı
suyu yüksek devirde çalışan pervaneler
yardımıyla nozul vasıtasıyla geminin
kıçından atmaktadır böylece itme
sağlanmaktadır.
• Yüksek hızlarda verimli olarak
kullanılabilmektedir. Düşük hızlarda
verimi düşüktür. Yüksek hızlarda seyir
yapması istenen gemilerde ferilerde
savaş gemilerinde ve motorbotlarda
kullanılmaktadır.
• Bir diğer kullanılma sebebi de sığ
sularda kullanılabilir olmasıdır.

Karadeniz Teknik Üniversitesi İş Güvenliği Uzmanlığı

Uzaktan Eğitim
Karadeniz Uygulama
Teknik ve Araştırma Merkezi
Üniversitesi Temel Eğitim Programı