Choroba wrzodowa żołądka i

dwunastnicy
 Choroba wrzodowa – cykliczne pojawianie się wrzodów
trawiennych w żołądku lub dwunastnicy.

• Wrzód trawienny – ograniczony ubytek sięgający w głąb poza blaszkę

mięśniową błony śluzowej, z naciekiem zapalnym i martwicą skrzepową
w otoczeniu.
• Wrzody trawienne powstają najczęściej w opuszce dwunastnicy i żołądku,
rzadziej w dolnej części przełyku lub pętli dwunastnicy. 
• Przyczyny: 
a) częste – zakażenie Helicobacter pylori, NSLPZ;
b) rzadkie – m.in. leczenie na OIT, zespół Zollingera
i Ellisona, GKS w skojarzeniu z NSLPZ, inne leki (chlorek potasu,
bisfosfoniany, mykofenolan mofetylu)
• Głównym objawem jest ból w nadbrzuszu,
występujący w przypadku wrzodu żołądka podczas
posiłków, a w przypadku wrzodu dwunastnicy – na
czczo (w tym w nocy ok. godz. 23.00–2.00) i w ciągu
2–3 h po posiłkach, ustępujący po spożyciu pokarmu
lub przyjęciu leków zobojętniających kwas solny.
• Ból w nadbrzuszu jest mało swoisty dla wrzodu
trawiennego; w ~50% przypadków przyczyną jest inna
choroba, najczęściej dyspepsja czynnościowa.
• Mogą występować nudności i wymioty.
• Często przebieg bezobjawowy.
NSLPZ

W tym kwas acetylosalicylowy (ASA, także w dawkach kardiologicznych),

uszkadzają błonę śluzową przewodu pokarmowego, głównie poprzez zmniejszenie
wytwarzania prostaglandyn w wyniku zahamowania aktywności cyklooksygenazy
typu 1 (COX-1). Ponadto hamują one czynność płytek krwi, co sprzyja
krwawieniom. Mniejszy wpływ uszkadzający błonę śluzową przewodu
pokarmowego mają koksyby (celekoksyb, etorykoksyb), tj. wybiórcze inhibitory
cyklooksygenazy 2 (COX-2).
• Ryzyko uszkodzenia błony śluzowej przez NSLPZ może być: 
a)duże – w wywiadzie powikłana choroba wrzodowa lub występują >2 z 4
czynników ryzyka: niepowikłana choroba wrzodowa w wywiadzie, wiek >65 lat,
przyjmowanie NSLPZ w dużych dawkach, równoczesne przyjmowanie leków
przeciwkrzepliwych lub kwasu acetylosalicylowego (także w małej dawce)
lub GKS; 
b)średnie – występują 1–2 z ww. czynników ryzyka; 
c)małe – nie stwierdza się żadnego z ww. czynników ryzyka.
Leczenie
• Zalecenia ogólne
• Dieta: regularne spożywanie posiłków,
z wyłączeniem potraw wywołujących lub nasilających
dolegliwości. Ograniczyć spożycie kawy i mocnych
alkoholi (choć nie ma dowodów, by to pomagało
w gojeniu wrzodów). Alkohol i sposób odżywiania nie
wpływają na powstawanie owrzodzeń trawiennych.
• Niepalenie papierosów: palenie tytoniu utrudnia
gojenie wrzodu i zwiększa ryzyko jego nawrotu.
• Unikanie NSLPZ albo włączenie równoczesnego
leczenia gastroprotekcyjnego
Leczenie jest wskazane
w każdym przypadku
stwierdzonego zakażenia
H.pylori

Schemat preferowany w krajach

z odsetkiem szczepów H.
pylori opornych na klarytromycynę
 >15% (również w Polsce) – tzw.
terapia poczwórna z bizmutem: przez
14 dni (możliwe stosowanie przez 10
dni, jeśli lokalnie potwierdzono
skuteczność takiej terapii)
 Farmakologia

Inhibitor pompy protonowej (IPP): 

- esomeprazol (Emanera, Helides, Mesopral, Stomezul, Texibax) 20 mg 2 × dz., 
- lanzoprazol (Lanzul, Lanzul S, Renazol, Zalanzo) 30 mg 2 × dz., 
- omeprazol (Agastin, Bioprazol, Gasec-20 Gastrocaps, Goprazol, Helicid, Helicid Forte, 
Heligen Neo, Losec, Omeprazol Aurobindo, Omeprazol Teva, Omeprazole Genoptim, 
Ortanol Plus, Polprazol, Polprazol PPH, Prazol, Prenome, Progastim, Ultop, Ventazol)
20 mg 2 × dz., 
- pantoprazol (Anesteloc, Contix, Controloc, Gastrostad, Gerdin, IPP, Noacid, Nolpaza, 
Ozzion, Pamyl, Panprazox, Panrazol, Pantopraz, Pantoprazol Krka, Pantoprazol Teva, 
Pantoprazole Bluefish, Pantoprazole Genoptim, Panzol, Ranloc) 40 mg 2 × dz., 
- rabeprazol (Zulbex) 20 mg 2 × dz. (u osób rasy białej skuteczność eradykacji może być
większa, gdy zastosowanym IPP jest esomeprazol lub rabeprazol)
• bizmut (Ulcamed) 120 mg 4 × dz. (dawka w przeliczeniu na tlenek bizmutu) i

• 2 antybiotyki – standardowo metronidazol (Metronidazol Polpharma) 500 mg

3 × dz. i tetracyklina (Tetracyclinum TZF) 500 mg 4 × dz.;

• dostępny też preparat zawierający w jednej kapsułce bizmut (40 mg

w przeliczeniu na tlenek bizmutu), 125 mg metronidazolu i 125 mg
chlorowodorku tetracykliny (Pylera) do stosowania po 3 kaps. 4 × dz.
• Inne antybiotyki: amoksycylina (Amotaks, Amotaks Dis, 
Amoxicillin Aurovitas, Duomox, Hiconcil, Ospamox) 500 mg 4 × dz., ew.
furazolidon, ryfabutyna.
 Schemat drugiego wyboru w razie niedostępności powyższego – tzw. terapia poczwórna bez
bizmutu: 

Przez 14 dni IPP (jw.) + amoksycylinę 1 g 2 × dz. + klarytromycynę (Apiclar, Fromilid, Klabax, 

Klabiotic, Klacid, Klarmin, Lekoklar, Taclar) 500 mg 2 × dz. + metronidazol 500 mg 2 × dz. albo 
tynidazol (Tinidazolum Polpharma) 500 mg 2 × dz.
 Leczenie chorych niezakażonych H. pylori

Zwykle skuteczne jest leczenie IPP lub H2-blokerem przez 1–2 mies.

• IPP stosuj 1 × dz., rano, przed posiłkiem. : 
- pantoprazol – 40 mg/d, 
- lanzoprazol – 30 mg/d, 
- esomeprazol, omeprazol i rabeprazol – 20 mg/d (dekslanzoprazol zarejestrowany jest
obecnie tylko do stosowania w chorobie refluksowej przełyku).
•  H2-blokery blokują wydzielanie kwasu solnego stymulowane histaminą, są mniej
skuteczne niż IPP i częściej powodują objawy uboczne:
- famotydyna (Famogast) 40 mg 1 × dz. na noc,
- ranitydyna(i) 150 mg 2 × dz. lub 300 mg 1 × dz. na noc.
W leczeniu podtrzymującym stosuj dawki o połowę mniejsze lub 1 × dz.
• Przyczyny nieskuteczności leczenia: 
- przyjmowanie NSLPZ przez chorego
- fałszywie ujemny wynik badania na H. pylori,
- niestosowanie się chorego do zaleceń lub inna przyczyna wrzodu.
Bibliografia :
• https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/80640,leczenie-zakazenia-eradykacja-helicobacter-pylori
• Wyniki badań nad zakażeniem Helicobacter pylori. Trans-Humana, Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2004.
• Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 2
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Niesteroidowe_leki_przeciwzapalne#/media/Plik:NLPZ_mechanizm_01.png