Koncepcje osobowości

Content do wykładu z psychologii

Dr hab. Halina Rarot, prof.PL

 Plan prezentacji
 Wprowadzenie i cele dydaktyczne
 Warunki zaliczenia wykładu

 Pojęcie osobowości

 Psychiatryczna definicja osobowości

 Temperament a osobowość

 Ramy czasowe rozwoju osobowości: do kiedy rozwija się osobowość?

 Przegląd dotychczasowych koncepcji osobowości

 Koncepcja behawioralna i jej wskaźniki

 koncepcja psychoanalityczna i jej wskaźniki

 koncepcja poznawcza i jej wskaźniki

 koncepcja humanistyczna i jej wskaźniki

 koncepcja czynnikowa „Wielka Piątka” R.Costy i Roberta McCrae’a

 Zastosowania w testach;

 Zaburzone osobowości

 Projekcyjny Test osobowości Drzewo

 Zagadnienia do przemyślenia
 Pytania kontrolne

 Bibliografia i literatura zalecana

Wprowadzenie i cele dydaktyczne zajęć
 Wprowadzenie do zajęć: potocznie oceniając kogoś, oceniamy
jego charakter. W psychologii naukowej mówimy raczej o
temperamencie i osobowości. Sama osobowość na gruncie
psychologii to termin niezwykle trudny do zdefiniowania, a
zagadnienie po prostu wieloznaczne. Dlatego jest wiele
sposobów jego wyjaśniania w zależności od danego
stanowiska teoretycznego.

 Cele dydaktyczne- zapoznanie studentów z ową

wieloznacznością teoretyczną na temat osobowości oraz
umożliwienie zdobycia podstawowej wiedzy umożliwiającej
rozumienie znaczenia czynników indywidualnych
[osobowościowych], wpływających na procesy rozwoju,
socjalizacji, wychowania i nauczania- uczenia się.
Warunki zaliczenia wykładu

1. Uważna obecność na wykładzie i odpowiedź

na pytania kontrolne.
2. W sytuacji nauczania zdalnego- uważne
przeczytanie treści contentu, analiza
zasugerowanego zagadnienia i odpowiedź
na pytania kontrolne.
3. Utrwalenie tych treści w przygotowaniu do
zaliczenia końcowego z psychologii.
 Pojęcie osobowości
 Osobowość to termin niezwykle trudny do
zdefiniowania i wieloznaczny.
 Dlatego jest wiele sposobów jego wyjaśniania w
zależności od danego stanowiska teoretycznego.
 Ogólnie można powiedzieć, że osobowość jest
tym, co charakteryzuje daną jednostkę w sposób
względnie stały; jest ogólną sumą sposobów
reagowania na środowisko społeczno —
przyrodnicze, zwłaszcza na innych ludzi,
wchodzenia z nimi w interakcje, które są dla niej
charakterystyczne (Ph. Zimbardo, R. Gerrig).
 Psychiatryczna definicja osobowości

Osobowość jest wieloczynnikową strukturą

integrującą i ukierunkowującą zachowania
jednostki, utrzymującą jej hierarchię celów,
których realizacja prowadzi do zaspokojenia
biologicznych i nabytych potrzeb.
 [Encyklopedyczny Słownik Psychiatrii]
 Temperament a osobowość

 Stanowi wynik ewolucji biologicznej;  Jest wytworem warunków społeczno –

 Jest właściwy jest zarówno ludziom, jak i historycznych;
zwierzętom;
 Jednostka ma określone właściwości
 zjawisko psychiczne, typowe tylko dla
temperamentu od momentu urodzenia. człowieka
Wynika to z faktu, że one
zdeterminowane przez wrodzone
 Człowiek w momencie urodzenia nie
mechanizmy fizjologiczne, które z kolei posiada jeszcze osobowości. Kształtuje
ulegają modyfikacji - zmianom pod się ona w działaniu oraz w interakcji
wpływem określonych oddziaływań człowieka ze środowiskiem społecznym.
środowiska;
 Temperament obejmuje wyłącznie
 Osobowość to przede wszystkim aspekt
formalne cechy zachowania, niezależnie treściowy zachowania, w którym wyraża
od ich treści. się stosunek do świata i do samego
siebie.
 „Treść „Co?
 Forma ( Jak?)

Temperament Osobowość
Temperament a osobowość
 „W zależności od poszczególnych rodzajów
temperamentu oraz otoczenia zewnętrznego,
kształtują się postawy danej osobowości.

 Temperament pośrednio oddziałuje na

kształtowanie się osobowości. (M.Ledzińska,
M.Zajenkowski, M.Stolarski, 2013, s. 17)
(S.Galata, 2006, s. 75, s. 78-79)”.
[Encyklopedia Zarządzania)
Test na twój
temperament/osobowość

 Test czterech typów osobowości [Hartman ]

 Do kiedy rozwija się osobowość?
 Przyjęło się uważać ludzi 25 letnich za dojrzałych, ale tak
naprawdę, rozwój ich osobowości nie został zakończony….

 Z całą pewnością jednak istnieją ludzie, których rozwój kończy

się wraz ze śmiercią/ jednostki aktywne do ostatnich chwil swego
bytowania, uczące się coraz nowych rzeczy i ciągle poszukujące/
 Osobowość, o ile jej kształt nie jest wynikiem choroby, jest

elastyczna, chłonna, ciągle zmieniająca się, tak pod wpływem

czynników środowiskowych jak i nowych potrzeb, doznań i
doświadczeń.

 Człowiek nigdy nie jest skończony, rozwija się przez całe życie,
a zmiany, choć może nie zawsze łatwo zauważalne dla otoczenia,
zachodzą.
 Przegląd dotychczasowych koncepcji
osobowości
 A. Koncepcja behawiorystyczna = koncepcja
materialistyczna
Na gruncie istotnego w psychologii stanowiska
behawioralnego nie powstały wprawdzie konkretne
behawioralne teorie osobowości, ale jego przedstawiciele
zaczęli przyglądać się osobowości z perspektywy
środowiska społecznego (rodzinnego, rówieśniczego i
zawodowego) i odpowiadać na zasadnicze pytanie: na ile
zależy ona od stałości środowiska i otrzymywanych
wzmocnień. Jeśli już pojawia się tutaj definicja osobowości,
oznacza ona indywidualne zespoły bodźców i reakcji
[zewnętrznie obserwowalnych zjawisk].
Osobowość= indywidualne zespoły
bodźców i reakcji [zewnętrznie
obserwowalnych zjawisk]-
Na co zwracać uwagę według behawiorystów
gdy poznajemy innego człowieka???

 Na to, co wszyscy widzą-

 na jego zewnętrzne zachowanie

[behawior]
 „Jak Cię widzą, tak Cię piszą”
 B. Koncepcja psychoanalityczna//
psychodynamiczna

 Na gruncie teorii psychodynamicznej

(psychoanalitycznej i neopsychoanalitycznej: Z.
Freud, G. Jung, A. Adler, E. Fromm, K. Horney)
kładzie się nacisk w rozpatrywaniu ludzkiej
osobowości na rolę biologicznych popędów,
nieświadomych procesów i różnych wewnętrznych
konfliktów, które są wiele silniejsze niż świadome
racjonalne procesy poznawcze (w klasycznej
psychoanalizie) lub na względną równowagę
czynników biologicznych i środowiskowych
/społecznych/ w neopsychoanalizie.
Struktura osobowości według
Z. Freuda
 Mechanizmy samoobronne
„Ja”/osobowości/ według Freuda:
 Represja,
 Projekcja,
 Sublimacja,
 Racjonalizacja[kwaśne winogrona],
 Kompensacja,
 Dysocjacja,
 Ekspiacja.
Na co zwracać uwagę według
psychoanalityków, gdy poznajemy
czyjąś osobowość?
 Czy łatwo ulega pokusom/poszukiwaniu
przyjemności, czy też słucha najpierw rozumu;
 Czy ma wrażliwe, dobrze ukształtowane
sumienie, czy słabe albo odwrócone, albo jego
brak, albo nadwrażliwe;
 czy jest to moralnie dobry człowiek czy
moralnie zły;
 Czy staje w świetle prawdy, szuka prawdy o
sobie czy raczej racjonalizuje, wypiera,
projektuje ……przykre informacje
C. Osobowość na gruncie
psychologii poznawczej// ujęcie
intelektualne/ homo sapiens
 Na gruncie psychologii
poznawczej/ujęcie intelektualne/G.
Kelly, H.Tomaszewski/ człowiek jest
samodzielnym i racjonalnym
podmiotem, który sam o sobie
decyduje, działa świadomie i celowo,
uczy się na porażkach.
Na co zwracamy uwagę w podejściu
poznawczym?
 Czy wykorzystuje nabytą wiedzę( i czy podnosi
poziom inteligencji poznawczej= intelektualnej),
 Czy uczy się na doświadczeniach życiowych

(także porażkach)?
 Czy dostosowuje się elastycznie do otoczenia,

czy mniej elastycznie, czy jest może

niedostosowany..
 Czy działa celowo?

 Czy działa samodzielnie(samosterownie) czy

niesamodzielnie(zewnątrzsterownie)?
D. Humanistyczna koncepcja osobowości
ludzkiej [lata 50-70. XX wieku]

 Na gruncie teorii humanistycznych reprezentowanych przez

Abrahama Maslowa czy Carla Rogersa [lata 50-70. XX wieku],
wchodzących we współpracę z kierunkami filozoficznymi
(fenomenologią i egzystencjalizmem) kładzie się nacisk na
naturalną dobroć człowieka, subiektywne doświadczenia
jednostki i jej naturalne dążenie do samorealizacji jako
najwyższej stricte ludzkiej potrzeby (w piramidzie potrzeb
A.Maslowa).

 Wskutek tego osobowość człowieka jest traktowana tutaj jako

system wiedzy osobistej, potocznej, intuicyjnej, związanej z
emocjami, noszącej często charakter pragmatyczny. Informacje
płynące od innych ludzi są ważne, ale mogą być też
racjonalizowane w przypadku ich negatywnego wydźwięku.
6 „Ja” w koncepcji humanistycznej
Ja” w cudzych oczach( i informacja Ja
. Ja podmiotowe odzwierciedlone w cudzych
oczach

 Ja idealne......  Ja idealne.....

 Ja powinnościowe.....  Ja powinnościowe....

 Ja realne......
 Ja realne........
Piramida ludzkich potrzeb A. Maslowa

https://
mojafirma.infor
.pl/personel/
motywowanie
Na co zwracamy uwagę według
psychologów humanistycznych poznając
czyjąś osobowość ?

 Czy realizuje w swoim życiu wartości i jakie- czy

spełnia tylko 1.potrzeby fizjologiczne, i
ewent.2.p.bezpieczeństwa i 3.p.afiliacji(bycia z
kimś?- czyli jest tylko na niższym poziomie
zaspokajania potrzeb..
 Czy może realizuje też potrzeby wyższego
rodzaju: 4/uznania(poważania/znaczenia) i
5/potrzebę samorealizacji(w uprawianiu sztuki,
rozwoju religijnym, filozofowaniu, w rozwijaniu
nauki i techniki, w wynalazczości itd.).
cd…Na co zwracamy uwagę poznając
czyjąś osobowość według p.humanist.?

 Czy dąży do samodzielnie wyznaczonego,

wymarzonego[ idealnego] celu==czy dąży do
aktualizacji „ja idealnego”;
 Czy dąży do realizacji ja powinnościowego ;
 Czy Jego ja idealne jest w zgodzie z ja

powinnościowym i ja realnym;
 Czy ja idealne jest motorem zmian w jego

życiu?
 Jak reaguje na ja odzwierciedlone????
E. Koncepcje cech i koncepcje
czynnikowe osobowości

 Najbardziej współczesne teorie(Catella, Eysencka,

„Wielkiej Piątki” R.MacCrae)
 Wykorzystują metodę analizy czynnikowej w

próbach wyodrębniania podstawowych wymiarów

osobowości/cech osobowości/;
 Umożliwiają układanie kwestionariuszy

osobowości ;
 Umożliwiają badania empiryczne ;
 Pomagają w badaniu przyszłych pracowników

różnych firm.
Koncepcja 5-czynnikowa „Wielka piątka”
Paula Costy i Roberta McCrae
Pięcioczynnikowy Model Osobowości

 „Teoria ta przyjmuje, że osobowość człowieka składa się z pięciu głównych

składowych (oraz trzydziestu mniejszych), których natężenie możemy opisać
na skali (np. 1-10).
 Ze względu na pięć podstawowych obszarów Wielka Piątka znana jest

również jako Pięcioczynnikowy Model Osobowości lub OCEAN. (akronim

od angielskich nazw skal głównych).
 Są to:
 •Otwartość na doświadczenie (z ang. Openness to experience) –chęć

odkrywania nowych rzeczy, otwartość na emocje oraz nowe doświadczenia

 •Sumienność (z ang. Conscientiousness) –tendencja do wykazywania

samodyscypliny i wytrwałego dążenia do osiągnięcia wyznaczonych celów

 •Ekstrawersja (z ang. Extraversion) –podział na osoby ekstrawertyczne

(towarzyskie i rozmowne, skłonne do zabawy)i introwertyczne (wykazujące

rezerwę w kontaktach społecznych)
 •Ugodowość(z ang. Agreeableness) -cecha odpowiedzialna za nasze

nastawienie do świata społecznego, ludzie ugodowi postrzegani są jako

ciepli, pozytywnie nastawieni do innych, chętni do współpracy
 •Neurotyzm (z ang. Neuroticism ) –tendencja do przeżywania emocji,

takich jak niepokój, gniew lub smutek, osoby o dużym nasileniu tej cechy są
podatne na stres, wrażliwe na trudności”.
Wielka piątka: czynnik neurotyczność
vs. stabilność emocjonalna
 Silny lęk i napięcie;  Spokój,
 Tendencje do zamartwiania  Stan zrelaksowania się,
się;
Zdolność do zmagania
 Częste stany wrogości i
gniewu; się ze stresem bez
 Łatwe załamywanie się w doświadczania napięć,
trudnych sytuacjach; i uczucia
 Niskie poczucie własnej rozdrażnienia.
wartości;
 trudności w zmaganiach się
ze stresem.
STABILNOŚĆ
NEUROTYCZNOŚĆ
EMOCJONALNA
Wielka piątka: czynnik EKSTRAWERSJA
VS.INTROWERSJA

 Przyjacielskość,  Rezerwa w kontaktach

 Serdeczność, społecznych,
 Rozmowność , Pesymizm,
 Tendencje do zabawy,  Nieśmiałość,
 Tendencje do  Preferencje do
dominowania w przebywania w
kontaktach społecznych, samotności.
 Życiowy aktywizm i wigor,
 Optymizm.

EKSTRAWERSJA INTROWERSJA
Wielka piątka: czynnik OTWARTOŚĆ NA
DOŚWIADCZENIE
 Duża ciekawość zjawisk  Konwencjonalne
świata zewnętrznego i
wewnętrznego; zachowania;
 Twórcza wyobraźnia;
 Konserwatywne
 Intelektualna ciekawość; poglądy;
 Wrażliwość estetyczna;  Pragmatyczne
 Skłonność do zainteresowania;
kwestionowania autorytetów;  Preferowanie uznanych
 niezależność w sądach; społecznie zachowań.
nastawienie na odkrywanie
nowych idei.

DUŻA OTWARTOŚĆ MAŁA OTWARTOŚĆ

Wielka piątka: czynnik UGODOWOŚĆ
 Sympatyczność wobec  Agresywność wobec
innych, innych,
 Skłonność do udzielania  Oschłość,
innym pomocy,  Nieustanne
 Prostolinijność, rywalizowanie,
 Szczerość  Egocentryzm,
 Łagodność,
 Sceptycyzm co do
 Skłonność do postaw dobrych intencji innych
altruistycznych, ludzi
 Skromność.

DUŻA UGODOWOŚĆ
MAŁA UGODOWOŚĆ
 Wielka piątka: czynnik SUMIENNOŚĆ
 Silna wola/ zmotywowanie
do działania/
 Skrupulatność,
 Obowiązkowość
 Punktualność,
 Rzetelność w pracy
 Duże osiągnięcia osobiste
i zawodowe
 Pracoholizm,
perfekcjonizm.
DUZA SUMIENNOŚĆ
 Hedonistyczne nastawienie
do życia,
 brak wyraźnych celów
życiowych
 Impulsywność w decyzjach
 Spontaniczność w działaniu
 Mała skrupulatność,
 mała motywacja do
osiągania celów
społecznych

MAŁA SUMIENNOŚĆ
 Testy do badania osobowości -
inwentarze
 MMPI (Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości) - jest to
test o dużym spektrum zastosowań. Przeznaczony do diagnozowania
zaburzeń psychicznych (badanie zaburzeń) oraz wzorców zachowań
danej osoby. Czas trwania MMPI to ok. 2 godziny.
 Inwentarz Osobowości NEO-FFI - diagnoza cech osobowości w
modelu pięcioczynnikowym.
 Lista Przymiotnikowa ACL - narzędzie do diagnozowania osobowości
na podstawie listy z przymiotnikami dotyczącymi ludzkich cech oraz
zachowań.
 Kwestionariusz Osobowości Eysencka EPQ-R - badanie
podstawowych wymiarów osobowości.
 Test Niedokończonych Zdań Rottera (RISB) - służy do oceny
nieprzystosowania, trzy wersje testu przeznaczone są dla dzieci,
młodzieży i dorosłych.
Testy projekcyjne do badania osobowości

 1. Test Plam atramentowych Rorschacha

 2. Test Apercepcji Tematycznej TAT
 3. Test Apercepcji Tematycznej dla dzieci CAT
 4. Test Apercepcyjny dla dzieci Robertsa RATC
 5. Test zdań niedokończonych J. Rottera
 6. Test obrazkowy frustracji Rosenzweiga
 7. Metoda wczesnych wspomnień Bruhna EMP
 8. Test postaci ludzkiej
 9. Test Drzewa
 10. Test Rysunku Rodziny
 11. Skala Ekspresji Gniewu
Najbardziej rzetelny standaryzowany test
osobowości wg „Wielkiej Piątki”
Na co zwracamy uwagę poznając czyjąś
osobowość w podejściu 5-czynnikowym ?
 Zwracamy uwagę tylko na 5
czynników/wymiarów:

 -introwertyzm//ekstrawertyzm
 -neurotyczność//stabilność
 -Ugodowość//agresywność
 -Otwartość na doświadczenia//sztywność
 -
Sumienność//psychotyczność( aspołeczność).
 Czyli na cechy istotne w miejscu pracy!
Test projekcyjny drzewo
 Proszę, narysuj ołówkiem drzewo owocowe
tak dobrze jak potrafisz…………….
 Autor testu Charles Koch

 Interpretację swojego rysunku możesz wykonać

sam, posługując się wskazówkami pod adresem:
 https://figajpisze.wordpress.com/2015/12/07/rysunek-
diagnostyczny-podstawowe-narzedzie-terapeutyczne-jak-
interpretowac-i-czemu-ma-on-sluzyc/
Najczęstsze typy zaburzonych
osobowości

 Socjopatyczne/psychopatyczne;
 Polimorficzne(wiele form osobowości w

jednym człowieku)
 Schizoidalne/schizotypowe
 Bordeline,
 Narcystyczne.
Pełny psychiatryczny wykaz zaburzeń
osobowości
Występowanie
zaburzeń jest
częstsze w
środowisku
miejskim!
1. Zaburzenie osobowości obsesyjno – kompulsywne

 „Osoby z tym zaburzeniem odczuwają:

 - nieustanny stres oraz presję,
 -czują przymus wykonywania wszystkiego w sposób doskonały
[dlatego przez godzinę myją ręce lub całe ciało].
 - Mają skłonność i łatwość do porównywania się i za wszelką
cenę chcą dorównać do wymyślonego ideału, obojętnie czy
chodzi o pracę, wygląd czy dekorację wnętrz.
 - Często się niecierpliwią, charakterystyczne też są wybuchy
złości z “błahego” powodu.
 Skutki: Ich perfekcjonizm zatruwa życie im i domownikom,
przyjaciołom i w miejscu pracy
 Pojawia się brak zrozumienia i poczucie osamotnienia tej
osoby”.
https://karinaszczesna.pl/czym-sa-zaburzenia-osobowosci-lista-10-
zaburzen-osobowosci/
2. Narcystyczne zaburzenie osobowości

 „Ludzie z tym zaburzeniem są zadufani w sobie i często

pochłonięci zazdrością, fantazjami o własnym sukcesie
lub rozmyślaniami o wyjątkowości własnych problemów.
 Często czują się uprzywilejowani.

Jednak często odczuwają wstyd lub/i upokorzenie w

różnych sferach swojego życia, na przykład; w pracy, w
związku, czy w przyjaźniach.
 Często mają poczucie nieprzydatności, albo/i pustki w

środku.
 To poczucie bezwartościowości często przykrywają

sztuczną pewnością siebie.

 Zdecydowanie odrzucają krytykę i wymagają ciągłego

podziwu i zainteresowania, a najdrobniejsza uwaga

może zachwiać ich pustym wewnętrznym ja”.
https://karinaszczesna.pl/czym-sa-zaburzenia-osobowosci-lista-10-zaburzen-osobowosci/
3.Osobowość zależna

 „Aprobata innych to główna potrzeba osób z tym zaburzeniami.

 Często czują się bezradne, słabe, puste wewnętrznie i gorsze
od innych.
 Doświadczają również lęku związanego z tym, że osoba
bliska odejdzie. Osoba zależna nie może znieść myśli o
samotności.

Ma problemy w podejmowaniu prostych, codziennych decyzji

bez rady i pomocy innych,
 Ma problemy z wyrażaniem odmiennego zdania, bo uważa, że
jeśli je wyrazi, straci wsparcie i akceptację.

 Inicjatywa i samodzielność wywołuje w niej poczucie lęku.

 Nie wierzy we własne siły i ma niskie poczucie wartości”.
4. Osobowość histroniczna

 „To osoby emocjonalnie zmienne, szybko przechodzące od “to

jest najszczęśliwszy dzień w moim życiu” do postawy „nie mogę
tego znieść, rzucam tę robotę”.
 Zalewają je emocje, nad którymi zupełnie nie panują.
 Mają skłonności do wybuchów złości i gniewu.

Czują się źle, gdy partner albo partnerka zajmują się innymi
sprawami.
 Moda i wygląd zewnętrzny zajmują większą część ich życia i
starań.
 Często zmieniają partnerów lub mają wiele romansów i
krótkotrwałych relacji. Mogą być egocentrycznie i uwodzicielskie”.
5. Osobowość unikająca
 „Są to osoby do przesady nieśmiałe, niechętne do nawiązywania
nowych znajomości, czy do podejmowania nowych wyzwań,
które wykraczają poza ich rutynowe zwykłe czynności.

Często towarzyszy im poczucie beznadziejności.

 Osoby te uważają, że są niegodne miłości, a w dodatku nie
potrafią tego zmienić, mają poczucie, że nie mają na to
żadnego wpływu.
 Często są to osoby nadwrażliwe na jakiekolwiek opinie na ich
temat.
 Nawet niewinny przytyk czy żart odczuwają jako atak na ich
osobę, przez co unikają grup i zajęć, w których kontakty
międzyludzkie są częścią składową aktywności,
 Wciąż boją się odrzucenia i kompromitacji”.
6.Osobowość antyspołeczna

 „Osoby z tym zaburzeniem często wpadają w gniew i

przejawiają agresję, są impulsywne. Nie cierpią
planować i nie są w stanie trzymać się żadnego ustalonego
harmonogramu działania. Ponadto często zmieniają pracę
albo nie są w stanie tej pracy utrzymać.

Nie dotrzymują zobowiązań finansowych, często zaciągają

długi, których nie są w stanie spłacić.
 Chętnie podejmują ryzykowne działania w życiu, co w

konsekwencji prowadzi ich do życia poza prawem. Areszty,

więzienia, ograniczenia wolności, to część ich egzystencji.
 Jednak wszystkie czyny niezgodne z prawem nie

powodują u tych osób wyrzutów sumienia”.

 7. Osobowość schizotypowa

 „Osoby te odczuwają silny lęk w sytuacjach społecznych, w związku z

czym nie potrafią nawiązywać kontaktów i relacji międzyludzkich.
 Relacje dla tych osób są tak trudne, że inni odbierają ich jako dziwnych
lub obcych.
 Dla osób tych w większości inne osoby to zagrożenie, dlatego
najczęściej wycofują się z życia społecznego.

Przeżywają siebie jako osobę bezbolesną i często czują się zagubione w

rzeczywistości.
 Mają swój świat, do którego chętnie uciekają.
 Często mają poczucie, że mogą przewidzieć przyszłość, albo, że mają
specyficzny dar kontaktowania się z duchami.
 Mają w sobie pokłady ogromnej złości, którą boją się uwolnić z obawy,
że skrzywdzą tym najbliższych.
 Mogą przejawiać podejrzliwość, niezwykłe spostrzeżenia lub
ekscentryczną mowę”.
8. Osobowość schizoidalna

 „Osobom tym jest obojętne towarzystwo

innych ludzi, a wręcz męczy ich śmiertelnie.
 W związku z tym izolują się, ponieważ w
izolacji czują się najbezpieczniej.
 Nie interesuje ich krytyka ani pochwały innych
ludzi.
 Często są postrzegane jako chłodne
emocjonalnie.
 Mają tendencje do samotniczego życia.
 Unikają bliskości oraz kontaktów seksualnych”.
9. osobowość z pogranicza (borderline)

 „ osoby impulsywne, przejawiające zachowania szkodliwe dla

nich samych (przygody seksualne, nierozsądne wydatki,
nadużywanie substancji psychoaktywnych lub jedzenia).
 Osoby, te doznają burzliwych uczuć, a nastrój w ich wnętrzu
może się zmienić i zmienia się z minuty na minutę.

Mają poczucie wielości i różnorodności własnych talentów

oraz umiejętności, z których jednak nie potrafią skorzystać.
 Są niepewni tego, kim są
 Brak im zdolności do podtrzymywania stabilnych relacji
interpersonalnych, choć jednocześnie pragną tego najbardziej
na świecie”.
10. Paranoiczna (paranoidalna) osobowość

 „Jednostki takie są podejrzliwe i łatwo się

obrażają.
 Uważają, że inni ludzie, nawet ich najbliżsi dążą
do tego, aby ich skrzywdzić albo zranić.
 Ich relacje są najczęściej pełne komplikacji. Nie
ufają innym ludziom,
 Czują się samotni, inni niż wszyscy i
niespełnieni w życiu.
 Doszukują się ukrytych znaczeń nawet w
niewinnych uwagach albo żartach”.
Zagadnienia do samodzielnego
przemyślenia

 Czy kiedykolwiek wypełniałeś test psychologiczny?

Jeśli tak, to w jakim celu? Czy wydał Ci się
wiarygodny? Jeśli nie, dlaczego?

 Czy jest to prawdą czy fałszem, że według Freuda

obgryzanie paznokci i palenie papierosów w
okresie dorosłości jest przejawem konfliktów
przeżywanych we wczesnym dzieciństwie?
Pytania kontrolne

1. Do kiedy kształtuje się twoja osobowość?

2. Jak jest najbardziej popularna, identyczna z

potoczną koncepcja cudzej osobowości?
Bibliografia i literatura zalecana

1. Erikson T., Otoczeni przez idiotów. Jak dogadać

się z tymi, których nie możesz zrozumieć, Wyd.
Wielka Litera, Warszawa 2017.
2. Fontana D., Psychologia dla nauczycieli,
Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 1998.
3. Hartman T., Kod kolorów-typy osobowości
zaszyfrowane w kolorach, Wydawnictwo Amber,
Warszawa 1999.
4. Rathus S.A., Psychologia współczesna, Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.