Ryby

Ryby to organizmy:
• Należące do żuchwowców, bezowodniowe, zmiennocieplne
• Pierwotnie wodne
• Obecność płetw
• Skóra pokryta łuskami (wytworami skóry właściwej)
• Skrzelodyszne
• Których serce jest wyłącznie żylne zbudowane z 1 przedsionka i
1 komory.
• U wielu gatunków występuje pęcherz pławny
 Przegląd systematyczny To od nich wywodzą
się wszystkie
kręgowce lądowe
RYBY

CHRZĘSTNOSZKIELETOWE PROMIENIOPŁETWE MIĘŚNIOPŁETWE

• Chrzęstny szkielet • Skostniały(w pewnym • Do tej grupy należy 8

• Głowa wydłużona w rostrum
stopniu) szkielet gatunków współczesnych
• Szczeliny skrzelowe bez pokryw •
Pokrywy skrzelowe ryb o kostnym szkielecie
skrzelowych • pęcherza pławny (u • 6 z nich to ryby
• Płetwy brzuszne przekształcone
większości) dwudyszne
w narząd kopulacyjny • 2 to latimerie
• Brak pęcherza pławnego
• Tryskawka
Przegląd systematyczny

RYBY

CHRZĘSTNOSZKIELETOWE PROMIENIOPŁETWE MIĘŚNIOPŁETWE

Łosoś atlantycki

Ryba
Żarłacz biały
dwudyszna
Pokrycie ciała:
• Skóra ryb jest zbudowana z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej
• W naskórku znajdują się liczne gruczoły śluzowe, wytwarzające śluz
zmniejszający tarcie podczas pływania
• Obecność komórek barwnikowych, które decydują o ubarwieniu ciała
• Wytworem skóry właściwej są łuski
• Funkcja łusek to ochrona przed urazami mechanicznymi
 RODZAJE ŁUSEK

ŁUSKI PLAKOIDLANE ŁUSKI GANOIDALNE ŁUSKI CYKLOIDALNE ŁUSKI KTENOIDLANE

• Mają postać ząbka • Są rombowate, • Są owalne, płaskie, • Są płaskie,

okrytego szkliwem kostne pokryte ułożone zakończone
wyrastającego ze ganoiną dachówkowo. grzebykiem,
skóry. • Np. U jesiotra i Należą do łusek ułożone
• Występują u ryb niszczuki elastycznych , brak dachówkowo,
chrzęstnoszkieleto ganiony elastyczne
-wych • Np. U dorsza i • Np. U sandacza i
łososia okonia
ŁUSKI PLAKOIDALNE
ŁUSKI GANOIDALNE
ŁUSKI CYKLOIDALNE
ŁUSKI KTENOIDALNE
Przystosowanie ryb do życia w
wodzie
• Opływowy kształt ciała !!!
• Skóra pokryta śluzem i łuskami
• Nieruchome połączenie głowy z tułowiem
• Obecność płetw
• Przekształcenie uchyłka wątrobowego w pęcherz pławny
• Obecność skrzeli
• Występowanie linii bocznej, wyostrzony zmysł węchu
https://zpe.gov.pl/a/film/DKARlHfL2
 Układ szkieletowy
Składa się ze
• szkieletu osiowego
(czaszka+kręgosłup)
• Obręczy barkowej i
miedniczej
• Szkieletu płetw
parzystych i
nieparzystych
 Układ szkieletowy
Czaszka jest połączona z
kręgosłupem nieruchomo

Składa się ona z mózgoczaszki i

trzewioczaszki (w obrębie której
występuje żuchwa i kości szczęki).

Ponadto w mięśniach wielu gatunków

ryb występują drobne, skostniałe
ścięgna -ości
 zęby rozmieszczone na

Układ pokarmowy kościach szczęk, żuchwie i na

podniebieniu

• W jamie gębowej brak gruczołów

ślinowych, u wielu gatunków
występują zęby
• U wielu ryb o kostnym szkielecie do
jelita otwiera się ujście pęcherza
pławnego
• Jelito grube zakończone odbytem.
• U chrzęstnoszkieletowych występuje
kloaka.
 Funkcje pęcherza pławnego:
• Narząd hydrostatyczny- zmniejsza ciężar właściwy
zwierzęcia, przez co umożliwia mu unoszenie się w
wodzie oraz regulację głębokości zanurzenia
• Narząd umożliwiający odbiór i wydawanie dźwięków
• Narząd umożliwiający oddychanie powietrzem atmosferycznym
 Układ oddechowy
• Skrzela wewnętrzne (w komorach skrzelowych), u ryb
dwudysznych- płuca (powstałe jako uchyłki jelita)
• Wymiana gazowa przebiega sprawnie dzięki:
obecności pokryw skrzelowych
przepływowi krwi przez skrzela na zasadzie
przeciwprądów
 Listki
skrzelowe

Łuk
skrzelowy
Drożna pierwsza
szczelina skrzelowa
tzw. Tryskawka

(tuż za okiem)

H2 O
Do gardzieli
 Mechanizmy wspomagające wymianę gazową
1. Działanie pokryw skrzelowych u ryb
kostnoszkieletowych
2. Działanie tryskawki u ryb chrzęstnoszkieletowych
2. Mechanizm przeciwprądów

https://zpe.gov.pl/a/animacja/D7e8Vb0A1
 Układ krwionośny
• Układ zamknięty, jednoobiegowy.
• Serce żylne (płynie przez nie tylko krew odtlenowana)
• Serce zbudowane z 1 przedsionka i 1 komory
• Obecność zatoki żylnej i stożka tętniczego
• Barwnik oddechowy: hemoglobina
Stożek tętniczy
przedsionek
komora

Zatoka żylna
 Układ nerwowy
• Składa się z mózgowia, rdzenia kręgowego oraz nerwów
obwodowych
• Mózgowie zbudowane z 5 części ułożonych liniowo
 Szybkie
pływanie/koordynacja Skórne narząd
Zmysł węchu
wzrok ruchowa zmysłów
 Narządy zmysłów

• Linia boczna
• Oczy (w siatkówce obecne pręciki i czopki)
• Ucho wewnętrzne z błędnikiem
błoniastym
• Dołki węchowe
• Narządy elektryczne
 Układ wydalniczy
Składa się z:
• Parzystych nerek typu pranercza
• Parzystych moczowodów
• Pęcherza moczowego
• Kloaki (u spodoustych)
Końcowym produktem przemian azotowych u ryb
chrzęstnoszkieletowych jest mocznik, a u kostnoszkieletowych
– amoniak.
Przednercze Pranercze
Osmoregulacja m!!!
 Ryby słonowodne  Ryby słodkowodne
 <
 Ryby słodkowodne C1 C2
C2

H2 O C1
Aktywne
pobieranie jonów
przez skrzela
 Ryby słonowodne C1 <
H2 O

C1
 Rozmnażanie i rozwój
• Większość jest rozdzielnopłciowa
• Dymorfizm płciowy
• Okres rozrodu to tarło (u niektórych ryb np. łososia
jest on związany z odbywaniem wędrówek)
• U kostnoszkieletowych: zapłodnienie zewnętrzne i
jajorodność
• U chrzęstnoszkieletowych: zapłodnienie wewnętrzne i
jajożyworodność lub żyworodność
 ZNACZENIE RYB
PODRĘCZNIK STR 416