PATOLOGJITE E KRYESORE

TE VAZAVE TE GJAKUT
 Arteriopatia obliterante
 Te gjitha arteriet e trupit mund te semuren duke
u mbyllur nga shkaqe te ndryshme.
 Ne varesi ku ato ndodhin, japin edhe kuadrin klinik
perkates.
 Mbylljet aterosklerotike te arterieve jane
semundjet me te shpeshta.
 Me te rralla jane trombangiti obliterant
(sem.Winiwarter-Buerger), aortoarteriti
(sem.Takayasu) dhe arteriopatite (sem. e
kolagenit).
 Shkaku me i shpeshte qe jep mbyllje te arterieve
eshte ateroskleroza ndaj sem. ne keto raste
emertohet atherosklerosis obliterans.
 Si pasoje e mbylljes se arterieve nga
ateroskleroza, pakesohet fluksi i gjakut qe shkon
ne gjymtyre apo organ.
 Kjo do te pakesoje edhe sasine e O2 qe kerkojne
indet per veprimtarine e tyre normale, keshtu i
gjithe kuadri klinik qe manifestojne keta te
semure, eshte i lidhur me mekanizmat
fizpatologjike qe shfaqen nga mungesa e O2 ne
 Mqn depozitimi i yndyrnave behet ne menyre graduale me aa,
fillimisht shenjat klinike e shqetesimet qe kane keta te
semure jane te vogla e te pavleresueshme prej tyre.
 Nga ana tjeter, organizmi ka edhe aftesi kompesuese. Si
pasoje e kesaj mbyllje graduale te arterieve zhvillohet edhe
qarkullimi kolateral, i cili fillimisht eshte ne gjendje ta
kompesoje kete mbyllje te pjesshme te aa.
 Me vone kur mbyllja behet e madhe, qarkullimi kolateral nuk
mund te kompesoje mungesen e gjakut qe duhet te kaloje ne
kete trung arterial.
 Pikerisht tani fillon te shfaqet klinika e plote.
 Ateroskleroza e eneve koronare
 SAK (semundja e arterieve koronare)
karakterizohet nga zhvillimi i lezionit
aterosklerotik progresiv ngushtues i eneve te
medha koronare, i cili nis qe ne femijeri dhe
shfaqet klinikisht ne moshen e rritur ne formen e
angines se kraharorit, IAM, aritmive te zemres,
ishemise se heshtur te miokardit, kardiopatise se
dilatuar ishemike dhe vdekjes se papritur.
 Ateroskleroza eshte nje proces shumefaktoresh,
ecuria e te cilit varet nga kushtet mjedisore te
brendshme e te jashtme qe favorizojne
nderveprimin e tyre.
 Ne baze te procesit aterosklerotik qendrojne 3
procese biologjike;
 1. grumbullimi ne intimen e arteries i qelizave
muskulare te lemuara, se bashku me sasi te
ndryshme makrofagesh dhe limfocitesh T,
 2.formimi nga qelizat muskulare te lemuara
proliferuese i nje sasie te madhe matriksi te indit
lidhor, perfshire kolagjenin, fibrat elastike dhe
proteoglykanet
 3.grumbullimi i lipideve, kryesisht ne formen e
kolesteril esterit dhe kolesterol lire brenda
qelizave, ashtu si edhe ne indin konjuktiv rrethues
 Lezionet e aterosklerozes zhvillohen kryesisht ne arteriet e
medha e te mesme.
 Ne mekanizmat e saj, luajne rol kryesor yndyrat, faktoret e
rritjes dhe citokinat.
 Stadet dhe fazat e progredimit te lezionit aters.
 1.josimptomatike;perfshihen shirita dhjamore te tipeve I
deri III. (varet nga sasia e qel mm te lemuara, makrofaget,
qel. yndyrore)
 2.perseri josimptomatike, perfshihen tipet IV dheV, qe ecin
drejt nje lezioni fibrotik dhe stenotik
 3 dhe 4.simptomatike; tipi VI fibrotik stenotik i nderlikuar qe
jep shfaqjen e angines se kraharorit. Ky lezion mund te cahet
ose te trombozohet duke cuar ne angine te paqendrueshme.
infarkt akut miokardi ose vdekje te papritur
Faktoret e rrezikut te ateroskerozes

-Faktore me pak te
-Faktore rrezikshem;
madhore;  Inaktiviteti fizik

 Obeziteti
 Dislipidemia
 Anamneze familjare per

 Hipertensioni SAK
 Mosha
 Duhani  Gjinia

 Diabeti  Faktore te koagulimit

 Alkooli


 Parandalimi paresor i SAK
 Strategjite e shendetit publik
 Edukimin publik
 Luftimi i sjelljeve te demshme per shendetin
 Ujla e nivelit te kolesterolit ne gjak me diete
dhe barna
 Mjekimi i Hipertensionit arterial
 Mjekimi i diabetit
 Parandalimi dytesor
 Lidhet me nderlikimet e SAK, tashme te zhvilluara
 Mjekimi i dislipidemise me barna, qe ulin nivelin e
kolesterolit dhe triglicerideve ne gjak, luftimin e
panderprere te faktoreve te tjere te rrezikut te
pranishme tashme.
 Ne te ardhmen rol luan dhe terapia gjenetike, e cila po
perparon ne fushen e angiogjenezes terapeutike
ne miokardin ishemik,
 Ne parandalimin e ristenozimit pas-angioplastik dhe
brenda stentit, ne mbajtjen hapur te protezave
vaskulare dhe anastomoza ne bypassin –in e deshtuar.
 Parandalimi i formimit te trombit.
 Angina pektoris
 Eshte nje diskomfort i gjoksit/apo i zonave
perreth, qe shkaktohen nga ishemia e miokardit,
por qe nuk lidhet me nekrozen e tij. Kemi disa
forma te angines;
1. A.P. te qendrueshme
2. A.P. te paqendrueshme (shtim te intesitetit apo
shpeshtesise se nje angori te meparshem)
3. A.variante (angina e prnizmetalit-vazospazma
koranare)
4. Sindromi X (pa stenoza sinjifikante ne
koronarografi)
 Angina pektoris e qendrueshme
 A.P. konsiderohet e qendrueshme nqs simptomat qe
e karakterizojne jane shfaqur prej me shume se 4
jave dhe nuk kane ndryshuar llojin dhe intesitetin e
tyre.
 A.P. eshte rezultal i ishemise se miokardit,qe
shkaktohet nga mosperputhja e nevojes se
miokardit per O2, me furnizimin e tij npm fluksit
koronar.
 Shkaku me i zakonshem eshte ateroskleroza e aa.
koronare.
 A.P .provokohet nga aktiviteti fizik, emocionet e
 Klinika
 Nje episod tipik i A.P. fillon gradualisht dhe arrin
intesitetin maksimumi brenda disa minutave.
 Pas fillimit te A.P. te semuret kerkojne te qetesohen ,
te ndalojne ecjen ose te ulen
 Angori tipik, pas qetesimit te aktivitetit/pas marrjes se
nitroglicerines sublinguale, zakonisht zhduket brenda
disa min.
 Pershkruhet si nje ndjenje e papelqyeshme
(diskomfort), retrosternale,qe mund te perhapet ne
pjesen e brendshme te krahut te majte.
 Shenja shoqeruese mund te jene dispneja, keputja me
djerse te ftohta,ndjenja e vjelljes e lodhja.
Klasifikimi i ANGINES

Klasa Ⅰ; ”aktivitet i zakonshem fizik” nuk shkakton angine

Klasa Ⅱ; ”kufizim i lehte i aktivitetit te zakonshem”angina
shfaqet ne ecja te perpjeta/apo ngjitje shkallesh me
shpejtesi/apo pas ushqimit,ne te ftohte /kushte stresi.keta
te semure nuk mund te ecin mbi 200 m/te ngjisin nje kat
pa shqetesime.
Klasa Ⅲ; ”kufizim i theksuar i aktivitetit fizik”angina shfaqet
ne rruge te sheshta <200 m distance /ngjitje shkalleve te
para
Klasa Ⅳ ;”paaftesi per kryerjen e asnje aktiviteti fizik pa
diskomfort. angina mund te jete e pranishme edhe ne
qetesi,
 Ne ekzaminimin fizik, keta paciente mund te
rezultojne normal, mgjth duhet kerkuar per
simptoma/komplikacione te shkaktuara nga
ateroskleroza e vazave te tjera apo
crregullime metabolike/klinike si;
 dislipidemia,
 diabeti,
 anemia,
 hipertensioni,
 hipertireoza.
 Te dhenat laboratorike
 EKG-ja e qetesise ne 50% te rasteve eshte normale
 Me e zakonshme jane anomalite jospecifike te valeve
dhe segmenteve ST-T.
 Npm EKG mund te identifikohen dhe elemente te
tjera si; hipertrofi e VM, aritmite, crregullime te
percimit.
 Prova e efortit; mund te zbuloje anomali kardio-
vaskulare, te cilat nuk jane te pranishme ne qetesi.
 Elektrokardiograma ambulator e(Holter)mund te
zbulojne atake ishemike te heshtura.
 Ekzaminimet imazherike
 Teknika e perfuzionit miokardial;
 Shintigrafia e miokardit
 Ventrikulografia radionukleare
 Skaneri
 Echo bidimensionale
 Kateterizimi i zemres
 Arteriografia koronare jane “gold standart” per
percaktimin e kesaj semundje.
 Npm tyre behet percaktimi precis dhe sasior i prekjes
morfologjike, pra ngushtimit te lumenit te arteries
koronare dhe vleresimi i sakte madhesise dhe
 Mjekimi
 Ka si qellim permiresimin e prognozes, duke parandaluar
IAM (ifarkti akut i miokardit) dhe VDEKJEN.
 1.ndryshimi i stilit te jetes dhe i ushqyerjes.duke
evituarfaktoret e riskut
 2.mjekimi medikamentoz,per te reduktuar
mortalitetin;perdorimi i aspirines(75-325mg/d) dhe
mjekim per uljen e yndyrnave.
 Mund te perdoren β-bllokues, Ca-bllokues dhe nitrate.
 Mjekimi invazive ; angioplastika koronare perkutane
transluminale (futja e nje baloni deri ne arterien
koranare te stenozuar) dhe by-pass aorto-koronar
perdoret sot gjeresisht.
 Sëmundjet e aortës
 Konsistojne ne ndryshime strukturore te cilat realizojne
prezantime te ndryshme klinike;
 Etiologjia; mosha e vjeter, ateroskleroza, HTA,
inflamacioni, infeksioni, ndryshimet degjenerative,
traumat, procese neoplazike.
 Disa nga patologjite jane;
 Semundjen okluzive
 Aneurizma e aortes
 Disekacioni i aortes
 Ulcera aortike penetruese,
 Rupture traumatike

 ATEROSKEROZA E AORTES
 Perfshin aorten abdominale dhe arteriet e
ekstremiteteve te poshtme, me pak aorten torakale.
 Ndryshimet kryesore qe shihen jane perdredhja
dhe dilatacioni difuz.
 Okluzioni mund te perfshije origjinen e disa degeve
te harkut te aortes si a.subklavia te majte/te
djathte, duke shkaktuar klaudikacion intermitent te
krahut perkates.
 Okluzioni komplet mund te coje ne episode te
ishemise cerebrale tranzitore, pulset radiale jane
te dobta dhe presioni arterial eshte i ulur ne krahun
qe ushqehet nga dega pekatese
 ANEURIZMA E AORTES
 Eshte nje zgjerim jo normal,i lokalizuar i murit te
aortes.
 Te lindura (sind.Marfan-defekt i indit te kolagjenit dhe
grumbullim I mukopolisaharideve duke dobesuar murin e
aortes,sind.Valsava)
 Te fituara (ateroskleroza,infeksionet,traumat
sifilizi,stenoze/koartacion i aortes)
 Mund te kene forme sakulare/fuziforme
 Mund te jene te verteta kur preken te gjitha shtresat
e murit aortal,fallce kur si pasoje e traumes muret e
vazes jane te demtuara dhe aneurizma formohet nga nje
koagul perivaskulare dhe indi konjuktiv.
 Klinika
 Pacienti mund te jete asimptomatik
 Ne paciente me aneurizem te aortes torakale mund te
kemi;
 dhimbje ne pjesen anteriore/posteriore te kroharorit,

 difagia(komprimim I ezofagut)

 kolla dhe dispne(komprimin I aa pulmonare/trakese)

 Hemoptizi(erozion/rupture I aneurizmes)

 Ngjirje e zerit(paralize e kordave vokale,komprimin I

nervit rekurent)
 Shok

 Angina pektoris
 Ne paciente me aneurizema abdominale mund te kemi ;

 Dhimbje ne hipogaster, qe nuk lidhet me levizjet, lumbare/pelvike

 Shok
 Edema periferike (komprimim I vena cava inferior)
 Obstruksion intenstinal (komprimim i duodenit)
 Hemorragji g-i (ruptura e aneurizmes duodenale)
 Insuf. Kardiake/te aa te kembeve
 Triada;
1. dhimbje abdominal/shpine,
2. masa abdominale pulsative,
3. HTA
 jane patognomonike e nje aneurizme abdominale te rupturuar
 Ekzaminimi fizik
Ekzaminohen me veshtiresi, mund te kemi
pulsacione e deviacion te trakese, pulsacione ne
artikulacionin sternoklavikular dex, paralize te
kordave te zerit, pabarazi te pulsit arterial ne anesite
e siperme.
Aneurizmat abdominale palpohen rreth umbilikusit,
pak majtas linjes mediale, mund te degjohen zhurma
abdominale dhe te konstatohet pulsi deficitar ne
ekstremitete e poshtme.
 Te dhena laboratorike
 EKG; shpesh eshte normal,ndryshimet jane pasoje e sem
kardiake shoqeruese
 Radilogjia; enurizmat torakale jane te dukshme, paraqiten si
zgjerim i siluetes se mediastinit, zmadhim te harkut te aortes,
ose zhvendosje te trakese nga linja mediale.
 Eko transezofageale
 TC ;percakton formen ,madhesine,ndryshimin e saj,shtrirjen e
aneurizmes
 Aortografia; percakton lokalizimin,shtrirjen dhe dimensionin
 RM; percakton anatomine e degeve te aortes, me siguri me te
larte madhesine e aneurizmes dhe ben vleresimin preoperativ
 Mjekimi
1.konservativ;
 Mbajtja e PA normal< 120 mmHg, perdoren beta bllokues.

 Monitorohet dhe percaktohet diametri i aneurizmes.

 Aneurizmat <4 cm kane risk 0-2% per tu rupturuar,

 Ato >5 cm kane risk 22% brenda 2 vjetesh. duhen mjekuar sem

shoqeruese
2.kirurgjikal: (rezeksion i aortes, inserimi i nje proteze
sintetike) ndikohen
 aneurizmat simptomatike

 >5 cm

 qe zmadhohet gjate periudhes se ndekjes


 DISEKACIONI I AORTES
 Çarje ne intimen aortike, qe pasohet me grumbullimin e
gjakut ne media.
 Çarja ndodh me shpesh ne aorten ascendente.
 Dallohen 3 tipe;
 TIPI Ⅰ –fillon ne a.ascendente deri ne harkun e aortes
 TIPI Ⅱ–fillon ne a.ascendente, perfundon perpara arteries
innominata
 TIPI Ⅲ–fillon ne arterien subclavia, duke perfshire a.
descendente
Etiologjia
 Degjenerimi i komponenteve elastike dhe te
muskulatures se lemuar te shtrese mediale te aortes.
 Plakja
 HTA
 Gravidanca
 Ateroskleroza
 Koartacioni
 Sind. Turner
 Traumat e gjoksit
 Klinika
 Ndodh me shpesh tek meshkujt, 40-70 vjec
 Dhimbje e papritur, e forte ne pjesen e perparme te
kafazit te kraharorit/ne shpine,
 Perhapet deri ne ekstremitetet e poshtme.

 Shenjat e tjera shfaqen ne varesi te fluksit te gjakut ne

organin qe eshte komprimuar nga disekacioni i aortes.
 Mund te ankoje per hemiplegji /verbim tranzitor
 Dhimbje epigastrike, te vjella, melena me hematemeze
 Ose oliguri/hematuri
 Ekzaminimi klinik
 Paraqiten te zbehte me djerse te ftohta si gjendje
shoku, por ketu kemi HTA te moderar/te theksuar
 Takikardi, zhurme sistolike/diastolike
 Likid perikardial/tamponade
 Mund te shfaqen te dhena neurologjike nqs perfshihen
vazat cerebrale.
 Mjekimi
 Vendosen nen kujdesin intensiv koronar duke
monitoruar PA dhe debitin urinar.
 Fillohet mjekimi per uljen e PA (antihipertensiv i/v)
 Sapo ulet PA kryhet eko transezofageale/RM per te
lokalizuar carjen e intimes.
 Dhimbja qetesohet me morfine, jepen qetesues per
sistemin nervor
 Kruhet interventi kirurgjikal, kryhet rezeksioni i
pjeses se aortes ku eshte care intima
TROMBOEMBOLIA
 Okluzion i vazave periferike, pulmonare ose
sistemike, për shkak të materiali të fragmentuar
(koaguli) dhe të shkëputur nga një tromb.
 Dallojmë t. pulmonare , t. periferike ose organore.
 T. pulmonare lind kryesisht nga një trombozë e
venave të thella të gjymtyrëve të poshtme.
 Kjo ndodh në rast të stazës venoze, imobilizimit të
zgjatur, frakturave, kirurgjisë së legenit dhe
ortopedisë, ndryshimeve të koagulimit.
 Trombi i formuar në venat mund të shkëputet nga paretet e vazes,
të arrijë ne anen e djathte te zemrës dhe të futet në arteriet
pulmonare deri sa të pengojë plotësisht enët pulmonare periferike.
 T. pulmonare manifestohet nga simptoma pulmonare dhe
kardiake: vështirësi në frymëmarrje, frymëmarrje të shpeshtë,
dhimbje në gjoks, takikardi, kolle me gjak.
 Diagnoza vendoset npm elektrokardiograme, radiografi në gjoks,
gazometria, skanimin e mushkërive, angiografi, ekokardiografi.
 Terapia përdor trombolizën farmakologjike dhe administrimin e
antikoagulantëve (heparin).
 Vdekshmëria varet nga shtrirja e t. por në përgjithësi është e lartë.
 T. periferike ndodh kur emboli shkëputur nga ana e majte
e zemres ose enët arteriale.
 Fillimisht manifestohet me fibrilacionit atrial nga stenoza
mitrale ose dilatimi i barkushes së majtë mbas nje infarkti.
Në rastin e fibrilacionit atrial, formohen në zonen kavitare
ku gjaku nuk ka mundesi te qarkulloje, duke patur keshtu
mundesi të koagulohet dhe të shkoje në qarkullim.
 Embolitë më shpesh arrijnë në veshkat, tru, organet
viscerale abdominale.
 Ata mund të shkëputen nga enët arteriale në rast të
dilatimeve patologjike (aneurizma).
 SEMUNDJA E VENAVE
VARIKOZE
 Zgjerimi i vv sip te nenlekures, te cilat behen te
sterzgjatura, te zgjeruara dhe gjarperuese, quhen vena
varikoze.
 Paresore-kane shkak dobesine e murit te venes dhe
valvulave te saj (teoria hereditare ose pasoje e nje sem)
 Dytesore-pasoje e rritjes se presionit ne to per shkak te
mbylljes se venave te thella nga trombet.
 Me shpesh preken femrat 3:1,mosha 30-50 vjec,
 Ne 60% nga qendrimet e gjata ne kembe.
 Te gjithe faktoret shperthyes te varikozes kane si qellim te
rrisin presionin brenda lumenit te venes.
 Midis sistemit te thelle dhe siperfaqesor te venave te
gjymtyreve te poshtme, ka disa vena te vogla te cilat
sigurojne komunikimin midis te dy sistemeve,keto quhen
vena lidhese,te cilat ndodhen kryesisht ne faqen e
brendeshme te kercirit.
 Per shkak te rritjes se stazes se gjakut ne sistemin venoz
sip/thelle,ato mund te trombozohen,keshtu prishet
mikroqarkullimi I lekures dhe oksigjenimi i saj.
 Pasoje e jane ndryshimet trofike te lekures, hiperpigmentim te
asaj zone,me vone hiperkeratoze deri ne ulcera venoze/trofike
 klinika
 Çfigurimi-duke qene se keto vena zgjerohen e
fryhen,prishin figuren normale te kercirit.
 Rendim/dhimbje ne gjymtyren e semure-kur jane ne
qetesi, lehtesohen ne levizje
 Ekzaminimi fizik;
 Teleangiektazia (te vogla,intradermale)
 Varikoze retikulare; kane fryrje te vogel qe dallohen
nen lekure por qe nuk derdhen direkt ne venat safena
 Varikeze trunkale; teper te zgjeruara, gjarperuese,
derdhen direkt ne v.safena
 Palpacioni; ne prekje jane te buta,te nxehta.
 Nqs pacienti ka kaluar tromboflebit, vena eshte e
forte dhe mund te preket formacioni trombotik.
 Provat funksionale
 Prova me kollitje; percakton aftesine funksionale te
valvulave te vv.
 Vendoset gishti 2-3 te dores se majte nen plika
inguinalis,nen vendin ku derdhet vena safena magna,
pacienti kollitet fort. Ne keto raste ndihet nje vale pulsi
ose gumezhime e forte, po keshtu dhe ne zgjerimet
varikoze te gjymtyreve.
 Prova me goditje; pacienti qendron ne kembe,vendosen
lehte 2 gishtat se majte ne fosa ovalis/gropen prapa
gjurit dhe me gishtin tregues te dores se djathte goditen
lehte zgjerimet varikoze te kercirit
 Prova e Tredelenburg;
 Pacienti qendron shtrire, ngre lart kemben me
verikoze qe te zbrazen vv sip.
 Vendoset nje lak ne 1/3 e siperme dhe te mesme te
kofshes, i cili shterngohet dhe vezhgohen zgjerimet
vasikoze,
 Kur venat mbushen nga lart tregon se valvulat e vv
jane prishur.
 1.vena varikoze te sistemit te vena safena magna
 2 .vena varikoze te sistemit te vena safena Parva
 3. vena varikoze te te dy sistemeve te venave
safena
 4. vena varikoze te njerit nga keto sisteme te
shoqeruara me insuf, te venave lidhese.
Ekzaminime
 1.eko Dopler, ve ne pah ndryshimet e rrjedhjes se
fruksit se gjakut neper vena
 2.flebografia, futet sub kontrasti ne vena, behet e
dukshme sistemi venoz i thelle dhe gjendja e
venave lidhese
Nderlikimet
 1.flebiti
 2.tromboflebiti
 3.rupture e venes se varikozuar, me hemorragji te
vazhdueshme,nga vendi ku duket ulceracioni ne
lekure
 4.ndryshime trofike ne lekure mbi maleolis.
 Mjekimi
 1.konservativ;
 -Mbeshtjallja me bandazh elastik kompresiv/corape elastike
 -terapia me sub. Sklerotizuese(varikocit,atoxisclerol) te cilat
injektohen ne vene
 2.kirurgjikal;perdoret ne raste me
 -v. varikoze trunkale
 -v.varikoze retikulare te shoqeruara me insuf te valvulave te
trungjeve te vv safena.
 - v varikoze paresore kur ka ulcera trofike
 Kunderindikohet ;
 -ne insuf arteriale ne kete gjymtyre

 Operacioni realizohet me anestezi te pergj/peridurale,
spinale.
 Ky mjekim konsiston ne ;
 -zbulimin ne venderdhjen e v safena magna, lidhen dhe
priten te gjitha venat afluente qe derdhen ne venderdhje
(v.femoralis dhe v.poplitea)
 -heqja e trungut te v safena magna /parva
 -heqjen e zgjerimeve varikoze ne kerci
 -lidhjen /shkaterrimin nen fascie te vv. lidhese qe mund
e jene insuficiente
 -trajtimin funksional te gjymtyres se operuar me ane te