GÖVDE

KEMİKLERİ VE EKLEMLERİ

PROF. DR. İLKNUR ARI

 Gövde iskeletini, omurga’ya (columna vertebralis’e) ait omurlar (vertebrae), göğüs
boşluğunu (cavitas thoracis’i) şekillendiren kaburgalar (costae) ve 1 adet göğüs kemiği (sternum)
oluşturur. Gövde iskeleti içinde yer alan kemikler ve sayıları aşağıdaki gibidir:
Columna vertebralis 33
Costae 24
Sternum 1
-----------------------------------------------
Toplam 58
Bu kemikler arasındaki çeşitli eklemler, kaslar ve kıkırdak
yapılar gövdeye şeklini verir.
Göğüs bölgesinde omurların, kaburgaların ve göğüs
kemiğinin katılımıyla cavitas thoracis olarak tanımlanan kapalı bir
boşluk oluşur, bu boşluk kalp, akciğer gibi organlar için güvenli bir
lokasyon sağlar. Ayrıca omurga yapısı içinde bulunan
canalis vertebralis isimli kanal da omurilik (medulla spinalis) için
güvenli kapalı bir boşluktur.
OMURGA COLUMNA VERTEBRALİS
Columna vertebralis, 33 omurun üst üste
sıralanmasıyla oluşan kadınlarda 60, erkeklerde 70 cm
uzunluğunda bir sütundur. Bu sütun baş ile göğüs-karın
boşluğunda bulunan organları taşır ve bunlara sağlam
bir destek vazifesi görür. Ayrıca omurların gövdeleriyle
arkusları arasında oluşan canalis vertebralis’de
omuriliği muhafaza eder ve omurlar hayat boyu kan
yapımında rol alır.
Omurga düz bir sütun şeklinde olmayıp
yayvan bir S harfi şeklindedir. Erişkinlerde boyun ve bel
bölgesinde öne doğru konveksite (lordosis cervicalis ve
lordosis lumbalis), göğüs ve sakral bölgede ise arkaya
doğru konveksite (kyphosis thoracalis ve kyphosis sacralis) gösterir.
Bunun nedeni omur gövdelerinin arka kısımlarının daha kalın olmasıdır. Boyun ve beldeki
kavisler ise discus intervertebralis’lerin ön kısımlarının kalın olması ile oluşur. Boyundaki kavis, çocuğun
kafasını tutmaya başlamasıyla, beldeki ise ayağa kalkmasıyla daha belirginleşir.
 Omurga baş, boyun ve gövdenin hareketlerinin yanısıra
vücudun tüm hareketlerinde de rol alır. Vücut ağırlığının büyük
kısmını taşıyan ve bu ağırlığı pelvis aracılığıyla alt taraf kemiklerine
aktaran omurga, vücut dengesinde çok önemli rol oynar. Alt ve üst
taraflarımız bağlantı kemikleriyle omurgaya bağlandıkları için
omurganın şekli ekstremitelerin hareketlerini büyük ölçüde etkiler.
Ayrıca medulla spinalisi ve spinal sinirleri korur.
 Omurgayı oluşturan 33 omurdan ilk 24 tanesi hareketli eklemler aracılığıyla
birbirlerine bağlanmışlardır. Bu nedenle bunlara gerçek vertebralar, hareketli vertebralar
ya da presakral vertebralar denir. Geriye kalan 9 omurun 5 tanesi kendi aralarında
birleşerek os sacrum’u, 4 tanesi de os coccygis’i oluşturur. Bunlara da yalancı vertebralar
veya sabit vertebralar denir.
Omurgayı oluşturan omurlar bulundukları
bölgeye göre isimlendirilir. Yukarıdan aşağıya doğru ilk 7’si
vertebrae cervicales (CI-CVII) (vücut uzunluğunun %8’i),
12’si vertebrae thoracicae (TI-TXII) (vücut uzunluğunun
%20’si), 5’i de vertebrae lumbales (LI-LV) (vücut
uzunluğunun %12’si), olarak isimlendirilir. Bunlarında
altında os sacrum ve os coccygis (vücut uzunluğunun %8’i)
bulunur.
Tipik Vertebra Özellikleri

lamina arcus vertebrae

processus articularis superior

incisura vertebralis superior

facies intervertebralis
Cervical Vertebrae
Atlas
Axis
(Epistropheus)

collum dentis
tuberculum caroticum
Thoracal Vertebrae
 9. vertebradan itibaren
gövde üzerindeki eklem
yüzleri değişir

11. ve 12. omurlarda fovea costalis

proc. transversi bulunmaz
Lumbal Vertebrae

proc. transversus’lara bu ad
verilir ve bunlar thoracal
vertebralara göre daha önde
bulunur
Sacrum
Coccygis
GÖĞÜS KAFESİ COMPAGES (SKELETON)THORACİS
GÖĞÜS BOŞLUĞU CAVİTAS THORACİS
Oniki çift kaburga, sternum ve göğüs omurlarının birbirleriyle eklem yaparak oluşturdukları
kemik kafesdir. Eklemlerin çokluğu ve kaburgaların bir bölümünün kıkırdak olması, göğüs kafesinin
hacminin kolay değişmesine imkan verir. Bu da solunum fonksiyonu açısından önemlidir. Yukarı
kaldırılmış olan kaburgalar, kasların etkisi kalkınca kendi ağırlıkları ve elastikiyetleri sayesinde
kendiliğinden aşağı inerek göğüs kafesini daraltırlar.
Şekil itibarıyla göğüs kafesi tepesi kesik bir koniye benzetilebilir. Boşluğuna cavitas thoracis,
üst girişine apertura thoracica superior, alt çıkışına ise apertura thoracica inferior denir.
Apertura thoracica superior’u önde manubrium sterni’nin üst kenarı, yanda birinci
kaburgalar ve arkada birinci göğüs omuru sınırlar.
Apertura thoracica inferior’u önde proc.
xiphoideus, ön-yanda arcus costalis, yanda onikinci
kaburgalar ve arkada 12. göğüs omuru sınırlar.
Göğüs kafesi erişkinlerde önden arkaya basıktır. Omurga da öne çıkıntı yaptığından horizontal
kesitlerde bir böbrek şeklindedir. Göğüs
kafesinin şekli yaşa, cinse ve vücut şekline göre kişiler
arasında farklılıklar gösterir.
Costae I – XII
Kaburgalar bir yandan göğüs boşluğundaki
mühim organları korur, bir yandan da solunum
mekanizmasında önemli rol oynarlar. Kaburgaların
yukarı doğru hareketiyle göğüs boşluğu genişler ve
akciğerlere hava dolar. Solunumun bu fazına
inspirasyon denir.
Kaburgaların uzunluk, şekil ve omurlarla eklem
yapma şekilleri farklı olması nedeniyle göğüs boşluğunun genişlemesi her yerinde aynı derecede olmaz.
Arkada göğüs omurları ile eklem yapan 12 çift kaburganın ilk 7 çifti önde doğrudan sternum ile
eklem yapar. Bu nedenle ilk 7 kaburgaya costae verae (I-VII) (costae sternales veya costae
vertebrosternales) denir. Geri kalan 5 kaburgaya ise costae spuriae (VIII-XII) (costae asternales veya
costae vertebrochondrales) denir.
Bu son 5 kaburganın ilk üçünün kıkırdakları 7. kıkırdak kaburga aracılığıyla sternuma tutunur.
Geri kalan 2 kaburganın, yani 11. ve 12. kaburgaların kıkırdak kısımları serbest olarak sonlanır. Bu nedenle
son iki kaburgaya costae fluctuantes (XI-XII) denir.
 Costa verae
extremitas vertebralis

extremitas sternalis

1., 11. ve 12. costalarda, crista capitis costae bulunmaz

11. ve 12. costalarda, tuberculum costae ve eklem yüzü bulunmaz
1. costa’da (costa prima) sulcus costa yoktur
Sternum

Louis açısı

10. göğüs omuru hizasında bulunur

Burası ayrıca orta hatta karaciğerin
üst sınırı ile kalbin alt kenarının hizalarını belirler