FIRAT ÜNİVERSİTESİ

Sivil Havacılık Yüksek Okulu

Uçak Bakım ve Onarım Bölümü
2022-2023 Eğitim-Öğretim Yılı Güz Dönemi
SHY407 Bakım Prosedürleri
Hafta 13 - Ders Notları

Dersin Sorumlusu Dr. Ukbe Üsame UÇAR

E-mail uuucar@firat.edu.tr
Tel 0 424 237 00 00 - 6339
Dersin Zamanı Perşembe ve Cuma
Dersin Yeri Yüz Yüze –

SHY407 Bakım Prosedürleri Dersi

2022-Elazığ
Sunum Sırası Konu Başlığı
Konu-1 Havacılık Bakım Maliyetlerinin İncelenmesi ve Havacılık Faaliyetleri
İçin Bütçe Planlaması

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havacılık Bakım Maliyetlerinin İncelenmesi ve
Havacılık Faaliyetleri İçin Bütçe Planlaması

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havacılık Bakım Maliyetlerinin İncelenmesi ve Havacılık Faaliyetleri İçin Bütçe Planlaması

Havayolu işletmeciliğinde rekabet giderek küreselleşmekte, derinleşmekte ve

artmaktadır. Diğer yandan, bu gelişmelerin bir sonucu olarak, havayolu işletmelerinin
birim gelirlerinin giderek azaldığı bilinmektedir.

Havayolu işletmelerinin, bu noktada, maliyetlerini kontrol etmeleri her zamankinden

daha önemli bir hal almakta, maliyetleri etkili bir şekilde yönetme kabiliyeti sektörde
önemli bir rekabet aracına dönüşmektedir. Havaaaracı bakım maliyetleri ise havayolu
işletmelerinin toplam faaliyet maliyetleri içinde önemli bir yer tutmaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havacılık Bakım Maliyetlerinin İncelenmesi ve Havacılık Faaliyetleri İçin Bütçe Planlaması

Bu maliyetlerin, kontrol edilmediklerinde, yüksek değerlere ulaşması söz konusudur.

Fakat havaaracı bakım faaliyetlerinin emniyeti etkileyen önemli bir faaliyet alanı olması
maliyet kontrolünü bıçak sırtına taşımaktadır.

Bu nedenle havayolu işletmelerinin bakım maliyetlerini emniyeti tehdit etmeyecek buna

karşın gereksiz yere artmasına engel olacak şekilde nasıl yönetecekleri önemli bir
araştırma problemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Maliyet azaltma çabaları havacılık
emniyetini tehdit edebilir. Bu durumda havaaracı bakım maliyetlerini etkileyen
faktörlerin neler olduğunun bilinmesi önem arz etmektedir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havacılık Bakım Maliyetlerinin İncelenmesi ve Havacılık Faaliyetleri İçin Bütçe Planlaması

Diğer yandan, havaaracı bakım faaliyetlerinin etkinliği havayolu işletmelerinin

gelirlerini de etkileme potansiyeline sahiptir. Bir havayolu işletmesindeki bakım bölümü
ile havayolu taşımacılığı hizmetini kullanan pazarlama bölümlerinin bakım
faaliyetlerinin giderleri ve gelirleri neden ve nasıl etkilediğini bilmelerinde büyük fayda
görülmektedir.

Bu derste, sözü edilen bölümlerin havaaracı bakım faaliyetlerinin gelir ve giderlere

etkisini anlayabilmeleri ve işletmeye sistem yaklaşımıyla bütüncül olarak
bakabilmelerini sağlamak amaçlanmıştır. Bu kapsamda bir gider merkezi konumundaki
bakım faaliyetlerinin maliyetlerini etkileyen faktörler ortaya konurken aslında bir kar
merkezi olarak görülmesini sağlayacak gelirleri etkileme potansiyeline de dikkat
çekilmektedir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
BAKIM MALİYETLERİNE İLİŞKİN TEMEL
KAVRAMLAR

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
BAKIM MALİYETLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

 Dünya Havayolları Teknik Faaliyetler Sözlüğü (World Airlines Technical Operations

Glossary) havaaracı bakımını; bir elemanı eski haline getirmek ya da çalışır durumda
tutabilmek amacıyla servis, tamir, tadilat, revizyon, kontrol ve durum tespiti yapmak gibi
işlerden oluşan faaliyetler olarak tanımlamaktadır

 (Maintenance Steering Guide - MSG) bakımı oluşturan faaliyetleri; servis, kontrol, onarım,
revizyon ve tadilat başlıkları altında toplamaktadır (IATA, 1988).

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
BAKIM MALİYETLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

Bakım faaliyetlerinin temel amaçları ise havacılık emniyetinin, uçağın uçuşa hazır
durumda bulunmasının ve bakım maliyetlerinin emniyetten ödün verilmeden
azaltılmasının sağlanmasıdır (Gerede, 1998:7).

Bir bakım kuruluşunun, bu amaçları gerçekleştirebilmesi için yukarıda sıralanan bakım

işleri dışında yapması gereken farklı faaliyetler de bulunmaktadır: Kalite güvence
yönetimi, emniyet yönetim sistemi, stok ve dokümantasyon yönetimi gibi.

Bu tespitten yola çıkarak havaaracı bakımının tanımını şu şekilde yapmak mümkündür: Bir
havaaracının tüm alt sistem ve komponentlerinin güvenirliklerini, emniyeti ve uçuşa hazır
durumda olma oranını artıracak buna karşın maliyetleri azaltacak seviyede tutabilmek için
gerçekleştirilen faaliyetlerin tümü.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
BAKIM MALİYETLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

Havayolu işletmelerinde maliyetlerin sınıflandırılması için genellikle giderlerin uçak

tipine bağlı olarak değişip değişmediği ölçütü kullanılmaktadır.

 Eğer söz konusu gider uçak tipine bağlı olarak değişiyorsa doğrudan faaliyet
maliyetleri (Direct Operating Costs),

 değişmiyorsa dolaylı faaliyet maliyetleri (Indirect Operating Cost) olarak

görülmektedir

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
BAKIM MALİYETLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR

Havaaracı bakım maliyetlerindeki gider kalemlerinin önemli bir bölümü uçak tipinden
etkilendikleri için doğrudan faaliyet maliyetleri sınıfına girmektedir (Doganis, 2002:79).

Toplam bakım giderleri de kendi içinde, uçak tipiyle doğrudan ilgili olup olmadıklarına
göre, doğrudan ve dolaylı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

 Dolaylı bakım maliyetleri, tüm bakım faaliyetleri için ortak olan, uçak tipinden
bağımsız yönetim ve genel giderlerden oluşur.

 Doğrudan bakım maliyetleri (DBM) ise uçak tipine bağlı olarak değişen
malzeme ve işçilik gibi gider kalemlerinden oluşmaktadır (Gerede, 2016:92).

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Havayolu İşletmesine Uçağın İşletilmesiyle Uçak İle İlgili Coğrafi Koşullara Bağlı
Bağlı Faktörler İle İlgili Faktörler Faktörler Olarak Ortaya Çıkan
Faktörler

Havayolu Uçağın Teknik

İşletmesinin Bakım Özellikleri
Politikası

İşgücüne İlişkin Güvenirlik ve

Faktörler Bakım
Yapılabilirlik

Filo Büyüklüğü ve Uçak Yaşlanma

Yapısı Etkisi

Planlama ve
Mühendislik
Kapasitesi

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

Havayolu İşletmesinin Bakım Politikası

Havayolu işletmelerinin kendi yönetsel tercihleri sonucunda ortaya çıkan faktörler bu

kapsamda yer almaktadır. Bakım faaliyetlerine ilişkin farklı politika tercihleriyle ortaya çıkan
ve DBM’yi etkileyen faktörler aşağıda sıralanmaktadır

 Bakım faaliyetlerinin örgüt hiyerarşisi içinde yürütülmesi ya da dış kaynaklardan temin

edilmesi.
 Başka havayolu işletmelerine bakım hizmeti üretilmesi
 Bakımdaki kapasite fazlasının başka işletmelere satılması
 Diğer havayolu işletmeleriyle birlikte bakım havuzları kuran işbirliklerine gidilmesi
 Programlı bakımların yıl içinde eşit işgücü gereksinimi yaratacak şekilde (dengeli)
dağıtılması ya da gerçek zamanlarında yapılması
 Zorunlu olmayan tadilatların uygulanıp uygulanmaması
 Uçakların boya paternlerinin imaj ya da diğer pazarlama stratejileri kapsamında dönemsel
olarak değiştirilmesi
 Dış bakım istasyonu açılması ve teknisyen bulundurulması ya da dış istasyonlardaki
bakım faaliyetlerinin başka havayolu işletmelerinden (dış kaynaklardan) temin edilmesi.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

İşgücüne İlişkin Faktörler

İşgücü maliyetleri DBM içinde önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle havayolu işletmesinin
bulunduğu bölgedeki, teknisyenlere ödenen ücretler ve sağlanan sosyal haklar başta olmak
üzere, işgücü piyasasının koşulları DBM’yi etkileyen önemli faktörler arasındadır. Diğer
yandan ulusal ve uluslararası emniyet düzenlemeleri kapsamında bir teknisyenin günlük,
haftalık ve aylık çalışma saati sınırlamaları da maliyetleri etkilemektedir. İşgücü
kapsamındaki diğer önemli bir faktör teknisyenlerin verimlilik ve etkinlikleridir.

Daha az adam-saat miktarı ile daha fazla bakım işi yapılması maliyetleri azaltacaktır. Buna
karşın az zamanda çok iş yapılması anlamına gelen verimlilik artışı etkinliği azaltan insan
hataları ve ihlallerine sebep olursa hem emniyetsizliğin maliyeti hem de bakım maliyetleri
artar (Gerede, 1998:95). Eğer teknisyenlerin hem verimli hem de etkili olmaları sağlanırsa
emniyet tehlikeye atılmadan bakım maliyetlerinin azalması mümkün olabilir. Bu durum
havayolu işletmelerine rekabetçi üstünlük kazandıracak kadar önemli bir kabiliyet olarak
görülmektedir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

İşgücüne İlişkin Faktörler

Teknisyenlerin verimliliğini ve etkinliğini etkileyen faktörlerin başında; eğitim, bilgi, beceri

ve deneyim seviyeleri gelmektedir. Bu faktörlerin tümü hem teknisyenlere ödenecek
ücretleri hem de diğer bakım gider kalemlerini etkiler niteliktedir (Gerede, 1998:96).
Örneğin istihdam öncesi eğitim seviyesi yanında istihdam sonrası eğitimler de maliyetlidir.
Emniyetin artırılmasına yönelik teknik düzenlemeler farklı pek çok konuda teknisyenlerin
eğitim almalarını ve bunları zaman içinde tazelemelerini zorunlu tutmaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

Filo Büyüklüğü ve Yapısı

Uçak filosunun büyüklüğü, bakım faaliyetleri için gerekli olan adam-saat ve malzeme
miktarını etkilemekte, buna bağlı olarak DBM de değişmektedir. Filonun büyümesi bakım
faaliyetlerinde ölçek ekonomisi elde etme ve bu sayede birim maliyetleri azaltma
potansiyeli sunmaktadır. Diğer bir faktör filo içindeki uçak tiplerinin benzer ya da farklı
olmasıdır. Farklı uçaklar farklı uzmanlıkları, eğitimleri, bakım ekipmanlarını,
dokümantasyon sistemini ve yedek parçaları gerektirir. Bu durum ölçek ekonomisi
potansiyelini zayıflatır. Ayrıca farklı tip uçakların bulunması durumunda, personelin bu
uçağı tanıması, üzerinde bilgi ve tecrübe sahibi olması belirli bir süreyi gerektirmektedir.
Düşük işgücü etkinliği ve verimliliği DBM’de bir artışa neden olabilir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Havayolu İşletmesine Bağlı Faktörler

Planlama ve Mühendislik Kapasitesi

Bakım bölümünün sorumluluklarının yerine getirilmesinde planlama ve mühendislik

işlevleri önemli bir yer tutmaktadır. Bakım programlarının ve iş paketlerinin hazırlanması,
güvenirlik yönetimi, zorunlu olmayan tadilatların değerlendirilmesi gibi konular bu işlevler
arasındadır. İşletmenin bakım faaliyetleri ile ilgili amaçları doğrultusunda, uçağın,
işgücünün, yedek malzemenin, bakım ekipmanının ve hangarın en kıvamlı (optimum)
zaman diliminde bir araya getirilmesi bakım açısından maliyetli olan kaynakların
verimliliğini doğrudan etkileyen bir planlama kabiliyetidir. Bu kapsamdaki planlama
başarısı azalırsa uçak, işgücü, hangar ve donanımın verimliliği azalır. Bu durum kuşkusuz
DBM’yi artıracaktır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Uçağın İşletilmesiyle İle İlgili Faktörler

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçağın İşletilmesiyle İle İlgili Faktörler

Uçak üzerindeki bazı sistem ve parçaların bakım maliyetleri uçuşun süresinden

etkilenirken bazıları ise uçuş süresinden bağımsız olarak iniş-kalkış sayısından (Cyclic
Cost) etkilenmektedir. Örneğin iniş takımları, fren sistemleri, lastikler, yolcu ve kargo
kapıları ile kumanda yüzeyleri gibi elemanların yıpranması uçuş saatine değil iniş-kalkış
sayısına bağlıdır.

Bunların DBM’si yüksek olduğu için günlük aynı miktar uçuş saati içinde ne kadar fazla
iniş kalkış yapılırsa DBM o denli artmaktadır. Tekrarlı değişken yük yarattığı için
malzeme yorgunluğu gibi sorunlara neden olan uçak gövdesinin basınçlandırılması
miktarı da uçuş sayısından etkilenmektedir. Sonuç olarak ortalama uçuş uzunluğu
kısaldıkça DBM artmaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçağın İşletilmesiyle İle İlgili Faktörler

Diğer yandan genellikle hat bakım programı kapsamında yer alan uçuş öncesi, uçuşlar
arası, uçuş sonrası bakımlar ile günlük ve haftalık bakım faaliyetleri, uçağın bu dönemde
gerçekleştirdiği toplam uçuş saatine bağlı olmaksızın, yaklaşık aynı miktarda işgücünü
gerektirmektedir.

Bu nedenle uçakların günlük kullanım uçuş saati arttıkça bir uçuş saati için gerekli olan
işgücü miktarının da düşeceği söylenebilir. Çünkü söz konusu bakımın yapılabilmesi için
gerekli adam-saat miktarı aynı kalırken uçağın uçuş saati artmakta, dolayısıyla bir uçuş
saati başına düşen işgücü miktarı düşmektedir. Buna karşın günlük kullanım miktarı kısa
mesafeli uçuşlardan elde ediliyorsa DBM’nin artacağı unutulmamalıdır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçağın İşletilmesiyle İle İlgili Faktörler

Uçuş sıklığını, ortalama uçuş uzunluğunu ve günlük kullanım miktarını etkilediğinden

havayolu işletmesinin uçuş ağ yapısı da diğer bir faktördür. Örneğin çift motorlu uçaklarla
okyanus aşırı uçuşlar yapabilmek için bakım maliyetlerini artıran özel programlar (Uzun
Mesafeli Çift Motorlu Uçuş Faaliyetleri / Extended Ranges Twin Engin Operations -
ETOPS) uygulanmaktadır.

Diğer yandan dünyanın farklı bölgelerinde işgücü ücretleri ve verimliliğinin farklılıklar

göstermesi de uçuş ağ yapısı kapsamındaki diğer bir faktördür. Uçuş ağının büyüklüğü ve
genişliği dışarıda bulundurulacak bakım istasyon ve personel sayısını da etkileyerek DBM
’nin değişmesine neden olacaktır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçağın İşletilmesiyle İle İlgili Faktörler

Uçağın işletilmesiyle ilgili diğer bir faktör olan ortalama iniş-kalkış ağırlıkları, ağırlığın
etkisi altında olan sistemlerin DBM’sine etki etmektedir. Bu sistemlere; uçak motorları,
iniş takımları, frenler ve lastikler örnek olarak verilebilir. Ağırlığın artması, kalkış anında
motorların daha yüksek güçlerde çalıştırılmasını gerektirmekte, taksi yaparken ve iniş
anında iniş takımlarına ve lastiklere daha fazla yük binmekte, frenlerin daha çok
kullanılmaları gerekmektedir. Tüm bu etkiler sistemlerin daha çabuk ve daha çok
yıpranmasına neden olacağı için DBM’ye artırıcı yönde etki etmektedirler.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçağın Teknik Özellikleri

Uçakların teknik anlamdaki bazı özellikleri DBM’yi etkilemektedir. Örneğin uçak üzerinde
kendi kendini kontrol edebilen aviyonik sistemlerin varlığı bakım için gerekli işgücü
miktarını azaltmaktadır. Teknisyenlerin tek bir düğmeye basarak sistemin küçük ekranı
üzerinde gösterilen arıza kodunu yorumlamaları sonucunda arıza bulmak kolaylaşmıştır.
Diğer yandan uçak üzerine yerleştirilmiş bütünleşik elektronik bakım sistemleri kendi
kendini test eden aletlerle ortak çalışmakta ve bakım faaliyetlerini kolaylaştırmaktadır.
Ayrıca kompozit malzemelerin miktarı da DBM’yi etkileyen faktörler arasındadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

DBM’yi etkileyen diğer teknik özellik ise bakımla ilgili dokümantasyonun kalitesidir.
Nitekim dokümantasyon, bakım faaliyetlerinin nasıl yapılacağı ile ilgili tüm bilgileri
kapsamaktadır. Dokümantasyonun kalitesi bakım hatalarını, arıza bulma ve bakım
işlerini yerine getirme sürelerini etkileyecektir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçağın üretim sırası DBM’yi etkileyen faktörlerden bir diğeridir. Uçağın tasarımıyla
ilgili olan çeşitli özelliklerinin olumlu ve olumsuz yönleri, uçak hizmete girdikten
sonra ortaya çıkmakta ve üretici firmalar kullanıcılardan gelen istek ve tavsiyeleri
sürekli değerlendirmektedirler. Bu değerlendirmeler kapsamında üreticiler; güvenirliği,
emniyeti ve bakım yapılabilirliği artırmak, kullanım kolaylıkları sağlamak ve DBM’yi
azaltmak amacıyla, imal edilen uçaklar üzerinde çeşitli değişiklikler yapmaktadırlar.
Bu durumda, imal edilen ilk uçaklarda sözü edilen değişikliklerin yapılmadığı ve
DBM’nin olumsuz yönde etkilendiği düşünülebilir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Güvenirlik ve Bakım Yapılabilirlik

Güvenirlik, bir sistemin ya da komponentin belirli bir zaman dilimi ve karşılaştığı çalışma
şartları içinde, tasarım sırasında kendisine yüklenmiş işlevini arıza yapmaksızın yerine
getirme olasılığı olarak tanımlanmaktadır. Uçaktaki parçaların güvenirliklerinin, başka bir
deyişle belirli bir zaman diliminde arıza yapmadan işlevlerini yerine getirme olasılıklarının
yüksek olması, arıza sayısının dolayısıyla programsız bakım miktarının azalması anlamına
gelir. Programsız bakım sayısının azalması ise DBM’yi azaltır. Bakım faaliyetleri tasarım
sırasında belirlenmiş güvenirlik seviyesini artırmaz, sadece ilk seviyesine geri getirmeye
ya da bu seviyeye yaklaştırmaya yarar. Buna karşın bakım etkinliğinin azalması
güvenirliğin düşmesine ve DBM’nin artmasına neden olacaktır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçağın teknik özelikleriyle ilgili faktörlerden bir diğeri bakım yapılabilirliktir. Bakım
yapılabilirlik sistemin ya da komponentin daha kolay ve kısa bir sürede bakımının
yapılabileceği şekilde tasarlanmış olması anlamına gelmektedir. Bakım yapılabilmesi
için gerekli olan zamanın, uçağın ve sistemlerinin olumsuz tasarım özelliklerinden
dolayı uzaması, işgücü ve malzeme giderlerini ve sonuçta DBM’yi etkileyecektir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçak Yaşlanma Etkisi

Uçakların yaşlanması yıpranma miktarını ve programsız bakım sayısını artırdığından

DBM’yi etkileyen en önemli faktörlerden birisidir. Kullanım zamanı arttıkça zaman
ömürlü parçaların kullanım süreleri dolacak, maliyeti yüksek olan (C ve D bakımları
gibi) büyük programlı bakımların uygulama zamanına ulaşılacaktır. Yaşlılık evresi
DBM’nin sürekli arttığı zaman dilimini kapsamaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçağın kullanıma girdiği 1. ve 5. yıllar arasındaki sürede parçalar garanti kapsamında

olduğundan ilk evre DBM’yi azaltıcı etki yapar.

Buna karşın uçağı öğreninceye kadar geçen sürede işgücü verimliliği ve etkinliğinin
düşük olması öğrenme etkisi yaratmakta ve DBM’yi artırmaktadır. DBM’nin yarısını
oluşturan motor bakım maliyetlerinin zaman içindeki değişimi DBM’yi doğrudan
etkilemektedir.

Yeni motorların güvenirlikleri ve performansları daha iyi durumda olduğundan ilk evre
DBM’yi azaltıcı etki yapar.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Olgunlaşma evresi DBM’nin sabit bir hale geldiği an ile yaşlılık evresinin başlangıcı
arasındaki süre olarak tanımlanmaktadır. Olgunlaşma evresinde DBM’nin sabit kaldığı
düşünülmesine rağmen bu dönem içinde D bakımı gibi maliyeti yüksek büyük bakımların
zaman içinde düzensiz bir biçimde ortaya çıkmaları, DBM’de ani yükselmelere neden
olmaktadır.

DBM’nin olgunlaşma evresinde sabit kalması uçak bakım maliyetlerinin eşit şartlar
altında karşılaştırılmasına olanak tanımaktadır. Bu nedenle, üreticiler ve kullanıcılar
tarafından yayımlanan DBM verileri, aksi belirtilmedikçe, olgunlaşma dönemine ait
verilerdir

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Uçak İle İlgili Faktörler

Uçak yaşlanma etkisinin DBM’yi etkileyen en önemli faktörlerden birisi olması

nedeniyle, uçakların DBM’lerinin uzun bir zaman dilimi içinde incelenmesinin daha
doğru olacağı belirtilmektedir. Çünkü maliyeti yüksek olan büyük bakımlarla, ancak 5
yıldan sonra karşılaşılmakta ve uçak yaşlandıkça programsız bakım miktarı önemli
ölçüde artmaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Coğrafi Koşullara Bağlı Olarak Ortaya

Çıkan Faktörler

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Coğrafi Koşullara Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Faktörler

Coğrafi koşullara bağlı olarak ortaya çıkan ve DBM’yi etkileyen faktörler aşağıda
açıklanmaktadır.

- Meteorolojik koşullar: Hava sıcaklığı uçakların kalkmaları için gerekli motor gücüne etki
etmektedir. Kalkış anında motorların hava sıcaklığına bağlı olarak zorlanması motor
bakım maliyetlerini artırabilmektedir. Ayrıca havadaki nem oranı korozyon oluşumuna
etki edebilir. Buzlanma ve dolu gibi meteorolojik olaylar uçak motorlarına, kumanda
yüzeylerine ve yapısal elemanlara zarar vermekte ve programsız bakımların ortaya
çıkmasına neden olmaktadır.

- Çevresel faktörler: Çevredeki tuz ve toz miktarının çok olması motorları, kumanda
yüzeylerini, mekanik ve elektronik sistemleri olumsuz yönde etkilemektedir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
Coğrafi Koşullara Bağlı Olarak Ortaya Çıkan Faktörler

- Pistlerin ve park yerlerinin durumu: Pist ve park yerlerinin durumu lastiklere, iniş
takımlarına ve motorlara (Yabancı madde hasarı) zarar verebilmektedir.

- Üretici firmalara, orijinal parça üreticilerine ve yedek parça stoklarına olan uzaklık:
Programsız bakım faaliyetleri kapsamında acil olarak ortaya çıkan komponent ve teknik
destek ihtiyacının hangi sürede karşılandığı önemlidir. Aradaki mesafelerin büyük
olması ulaşım giderlerinin ve DBM’nin artmasına neden olmaktadır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİN
YÖNETİLMESİ

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİN YÖNETİLMESİ

DBM’nin etkili bir şekilde yönetilebilmesi için ölçülmesi, farklı ölçütlere göre
sınıflandırılması, zaman içinde izlenmesi ve sektör ortalamaları ve diğer havayolu
işletmelerinin maliyetler ile kıyaslanması gerekmektedir. Bu sınıflandırma 5 ayrı şekilde
yapılabilmektedir.

- ATA (Air Transportation Association of America) Bölümlerine göre,

- Programlı ve programsız bakım faaliyetlerine göre,
- Uçak üzerinde ve atölyede yapılan bakımlara göre,
- İşçilik ve malzeme giderlerine göre,
- Bakım programlarına göre.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİN YÖNETİLMESİ

DBM’yi etkileyen farklı pek çok faktör bulunduğu için havayolu işletmeleri ve farklı uçak
tipleri arasında DBM karşılaştırılması yanlış sonuçlar verebilir. Aynı havayolu işletmesi
içinde bile, aynı tip uçakların aynı tip bakım faaliyetlerinden kaynaklanan bakım
maliyetleri birbirinden farklı olabilmektedir. Bu nedenle sektörde en sık kullanılan yöntem
DBM’nin ATA bölümlerine göre dağıtılmasıdır.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ
DOĞRUDAN BAKIM MALİYETLERİNİN YÖNETİLMESİ

ATA bölümlerine göre yapılan dağılımda, her komponentin ve ATA bölümünün maliyeti ATA
bölümleri ile kodlanır.

Bu dağılım yöntemi, DBM’nin analiz ve kontrol edilmesini kolaylaştırmaktadır.

Bakım programlarına göre yapılan dağılım (A ve C bakımı gibi), uçağın toplam DBM’sinin
bulunmasına olanak tanımazken sistemlerin ve alt sistem maliyetlerinin % oranlama
şeklinde hesaplanmaları çeşitli yanlışlıklara neden olabilmekte, doğru kıyaslamalar
yapılmasına izin vermemektedir.

Havacılık Bakım Yönetimi

2021-Elazığ