ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Ελένη Μπαρντακτσιάν
Βάσια Μπρούμα
1952 Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα

Συνθήκες της Ρώμης:

1958 • Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα
• Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας
(Ευρατόμ)

1987 Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη ή Ενιαία Αγορά

1993 Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση -

Μάαστριχτ

1999 Συνθήκη του Άμστερνταμ

2003 Συνθήκη της Νίκαιας

2009 Συνθήκη της Λισαβόνας

 ΤΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΕ

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
(Σύνοδος Κορυφής)

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Συμβούλιο των Υπουργών Ευρωπαϊκή Επιτροπή

(το Συμβούλιο)

Δικαστήριο Ελεγκτικό
Συνέδριο Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή των Περιφερειών
Επιτροπή

Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ευρωπαϊκή Κεντρική

Επενδύσεων Οργανισμοί
Τράπεζα
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο • European Parliament •
Parlement européen

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1952, ως Κοινή Συνέλευση της Ευρωπαϊκής

Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, 1962 ως Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
πρώτες άμεσες εκλογές το 1979

ΕΔΡΑ: Στρασβούργο, Βρυξέλλες, Λουξεμβούργο

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Νταβίντ-Μαρία Σασόλι

ΜΕΛΗ: 705 ευρωβουλευτές

ΡΟΛΟΣ: Άμεσα εκλεγόμενο σώμα της ΕΕ με νομοθετική, εποπτική

και δημοσιονομική αρμοδιότητα
Ρόλος και Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου / 1

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι το νομοθετικό σώμα της ΕΕ. Εκλέγεται άμεσα από τους πολίτες της ΕΕ
κάθε 5 χρόνια

Οι τελευταίες εκλογές έγιναν τον Μάιο του 2019.

Έχει 3 κύριες αρμοδιότητες:

Νομοθετικές

 Εγκρίνει νομοθετικές πράξεις της ΕΕ μαζί με το Συμβούλιο της ΕΕ, με βάση προτάσεις της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής
 Αποφασίζει για διεθνείς συμφωνίες
 Αποφασίζει για θέματα διεύρυνσης
 Εξετάζει το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής και της ζητά να υποβάλλει νομοθετικές προτάσεις
Ρόλος και Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου / 2

Εποπτικές

 Ασκεί δημοκρατικό έλεγχο σε όλα τα όργανα της ΕΕ

 Εκλέγει τον πρόεδρο της Επιτροπής και εγκρίνει την Επιτροπή ως σώμα. Μπορεί να καταθέσει
«πρόταση μομφής» υποχρεώνοντας την Επιτροπή σε παραίτηση
 Χορηγεί απαλλαγή (τελική έγκριση) για τον τρόπο με τον οποίο εκτελέστηκε ο προϋπολογισμός της ΕΕ
 Εξετάζει αναφορές πολιτών και συγκροτεί εξεταστικές επιτροπές
 Συζητά τη νομισματική πολιτική με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
 Υποβάλει ερωτήσεις στην Επιτροπή και το Συμβούλιο
 Εκτελεί χρέη παρατηρητή σε εκλογικές διαδικασίες

Δημοσιονομικές

• Καταρτίζει τον προϋπολογισμό της ΕΕ, μαζί με το Συμβούλιο

• Εγκρίνει τον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, δηλαδή το «Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο»
Σύνθεση και Λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου / 2
• Ο αριθμός των ευρωβουλευτών για κάθε χώρα είναι ανάλογος του
πληθυσμού της, ισχύει όμως η αρχή της φθίνουσας αναλογικότητας
• Οι βουλευτές συγκροτούν ομάδες με βάση την πολιτική τους
τοποθέτηση, και όχι την εθνικότητά τους
• Ο πρόεδρος εκπροσωπεί το Κοινοβούλιο στα άλλα όργανα της ΕΕ και
στον έξω κόσμο και έχει τον τελευταίο λόγο στην έγκριση του
προϋπολογισμού της ΕΕ

• Οι εργασίες του Κοινοβουλίου διεξάγονται σε δύο στάδια:

o Επιτροπές (για την προετοιμασία της νομοθεσίας)

20 επιτροπές και 2 υποεπιτροπές, κάθε μια από τις οποίες ασχολείται με

συγκεκριμένο τομέα πολιτικής

o Σύνοδοι Ολομέλειας (για την έγκριση της νομοθεσίας)

Πρόκειται για συνεδρίαση του συνόλου των βουλευτών με σκοπό την τελική
ψηφοφορία για το προταθέν νομοσχέδιο και τις προταθείσες τροποποιήσεις
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο • European Council • Conseil
européen

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1974 (ως ανεπίσημο φόρουμ), 1992

(επισημοποιείται), 2009 (επίσημο θεσμικό όργανο της ΕΕ)

ΕΔΡΑ: Βρυξέλλες

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σαρλ Μισέλ

ΜΕΛΗ: Αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ,

Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Πρόεδρος της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής

ΡΟΛΟΣ: Καθορισμός γενικών πολιτικών κατευθύνσεων και

προτεραιοτήτων της ΕΕ
Σύνοδος Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
• Οι σύνοδοι κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
πραγματοποιούνται τουλάχιστον 4 φορές το χρόνο (ο
πρόεδρος όμως μπορεί να συγκαλέσει έκτακτες
συνεδριάσεις για την επίλυση επειγόντων ζητημάτων)
• Καθορίζει γενικές κατευθύνσεις και πολιτικές
προτεραιότητες αλλά ΔΕ νομοθετεί
• Ασχολείται με ειδικά ή σύνθετα θέματα που δε μπορούν
να επιλυθούν σε χαμηλότερο επίπεδο διακυβερνητικής
συνεργασίας
• Καθορίζει την ΚΕΠΠΑ λαμβάνοντας υπόψη τα στρατηγικά
συμφέροντα των χωρών της ΕΕ
• Οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση (αλλά σε
ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ληφθούν με ομοφωνία
ή ειδική πλειοψηφία. Δικαίωμα ψήφου έχουν ΜΟΝΟ οι
αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων
• Επιλέγει και ορίζει τους υποψηφίους για ορισμένα υψηλά
αξιώματα της ΕΕ όπως του προέδρου της ΕΚΤ και του
προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης • Council of the
European Union • Conseil de l'Union européenne

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1958 (ως Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής

Κοινότητας)

ΕΔΡΑ: Βρυξέλλες

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κάθε χώρα της ΕΕ εκ περιτροπής ανά 6 μήνες

(05 – 11/2020: Ελλάδα)

ΜΕΛΗ: Δεν έχει μόνιμα μέλη. Συνέρχεται σε 10 διαφορετικές

συνθέσεις υπουργών από κάθε χώρα της ΕΕ αναλόγως του τομέα
πολιτικής προς συζήτηση

ΡΟΛΟΣ: Η «φωνή» των κρατών-μελών της ΕΕ. Σε αντίθεση με το

Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο της ΕΕ θεσπίζει νομοθεσία και
συντονίζει τις πολιτικές της ΕΕ
 Ρόλος και Αρμοδιότητες του
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

 Διαπραγματεύεται και θεσπίζει τη νομοθεσία της ΕΕ από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

λαμβάνοντας υπόψη τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
 Συντονίζει τις πολιτικές των χωρών της ΕΕ
 Χαράσσει την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας της ΕΕ με βάση τις προτάσεις του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
 Συνάπτει συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών ή Διεθνών Οργανισμών
 Εγκρίνει τον ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ από κοινού με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Με εξαίρεση το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων που έχει μόνιμο πρόεδρο, σε όλες τις άλλες συνθέσεις
του Συμβουλίου προεδρεύει ο αρμόδιος Υπουργός της χώρας που έχει την εκ περιτροπής προεδρία

Η συνοχή του Συμβουλίου της ΕΕ διασφαλίζεται από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων

Λειτουργία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης

• Οι Υπουργοί της ΕΕ συνεδριάζουν δημόσια όταν συζητούν ή

ψηφίζουν
• Για τη λήψη αποφάσεων απαιτείται ειδική πλειοψηφία (55%
των χωρών, 15 χώρες με βάση τα σημερινά κράτη-μέλη που
αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού
πληθυσμού της ΕΕ)
• Οι συνεδριάσεις του Συμβουλίου της ΕΕ μεταδίδονται
δημόσια σε όλες τις γλώσσες της ΕΕ. Τόσο τα πρακτικά όσο και
τα αποτελέσματα των ψηφοφοριών είναι εξίσου δημόσια
• Για να αποτραπεί η λήψη απόφασης απαιτούνται
τουλάχιστον 4 χώρες (35% συνολικού πληθυσμού της ΕΕ)
• Ευαίσθητα θέματα όπως η εξωτερική πολιτική και η φορολογία
απαιτούν ομοφωνία
• Διαδικαστικά και διοικητικά θέματα απαιτούν απλή
πλειοψηφία
Προσοχή!

Δεν πρέπει να συγχέουμε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο της

Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Συμβούλιο της Ευρώπης (Council of Europe –
Conseil de l'Europe). Το τελευταίο είναι μια διακυβερνητική οργάνωση που
προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ισονομία και τη δημοκρατία και
περιλαμβάνει και άλλες χώρες εκτός από αυτές της ΕΕ (47 μέλη σύνολο).
Ευρωπαϊκή Επιτροπή • European Commission • Commission
européenne

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1958

ΕΔΡΑ: Βρυξέλλες

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν

ΜΕΛΗ: Ομάδα ή Σώμα Επιτρόπων (1 από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ)

ΡΟΛΟΣ: Προάγει το γενικό συμφέρον της ΕΕ προτείνοντας και

επιβάλλοντας νομοθεσία, καθώς και εφαρμόζοντας πολιτικές και τον
προϋπολογισμό της ΕΕ
 Σύνθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Η πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελείται από:

 Το σώμα των 27 επιτρόπων υπό τον πρόεδρο της Επιτροπής που αποφασίζει ποιος είναι υπεύθυνος για
κάθε τομέα πολιτικής

Η καθημερινή λειτουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξασφαλίζεται από:

 Το προσωπικό της που είναι οργανωμένο σε Γενικές Διευθύνσεις (ανά τομέα πολιτικής)

Για την εκλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποψήφιοι προτείνονται από τους αρχηγούς των
κρατών μελών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και λαμβάνεται υπόψη το αποτέλεσμα των εκλογών του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Για να εκλεγεί πρόεδρος, ένας υποψήφιος πρέπει να στηριχθεί από την
πλειοψηφία των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Για την επιλογή των επιτρόπων ο υποψήφιος για τη θέση του προέδρου επιλέγει τους αντιπροέδρους και
τους επιτρόπους βασιζόμενος στις υποδείξεις των κρατών-μελών. Ο κατάλογος των υποψηφίων πρέπει να
εγκριθεί από τους εθνικούς ηγέτες στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
 Ρόλος και Αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:

 Προτείνει νέους νόμους και είναι το μόνο όργανο της ΕΕ το οποίο υποβάλλει νομοθετικές προτάσεις
για έγκριση από το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο
 Διαχειρίζεται τις πολιτικές της ΕΕ και κατανέμει τους χρηματοδοτικούς πόρους της ΕΕ
 Μαζί με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιβάλλει την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ
 Εκπροσωπεί την ΕΕ σε διεθνές επίπεδο

Στρατηγικός σχεδιασμός:

Ο πρόεδρος χαράσσει τις πολιτικές κατευθύνσεις της Επιτροπής, γεγονός που επιτρέπει στους επιτρόπους
να αποφασίζουν μαζί τους στρατηγικούς στόχους και να εκπονούν το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας

Συλλογική λήψη αποφάσεων:

Οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση τη συλλογική ευθύνη. Όλοι οι επίτροποι συμμετέχουν ισότιμα στη
διαδικασία λήψης αποφάσεων και είναι εξίσου υπόλογοι για αυτές τις αποφάσεις
 Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) • Court of Justice of the
European Union (CJEU) • Cour de justice de l'Union européenne (CJUE)

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1952

ΕΔΡΑ: Λουξεμβούργο

ΜΕΛΗ:

Δικαστήριο: 1 δικαστής από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ, συν 11 γενικοί

εισαγγελείς

Γενικό Δικαστήριο: 2 δικαστές από κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ

ΡΟΛΟΣ: Μεριμνά για την ομοιόμορφη ερμηνεία και εφαρμογή του

δικαίου της ΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη και εξασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη
και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ συμμορφώνονται με το δίκαιο της ΕΕ
Σύνθεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Το ΔΕΕ αποτελείται από 2 σώματα:
 Το Δικαστήριο, το οποίο ασχολείται με αιτήματα των
εθνικών δικαστηρίων για έκδοση προδικαστικών
αποφάσεων, με ορισμένες προσφυγές ακύρωσης και
εφέσεις
 Το Γενικό Δικαστήριο, το οποίο εκδικάζει όλες τις
προσφυγές ακύρωσης που ασκούνται από ιδιώτες,
εταιρείες και από κράτη μέλη της ΕΕ (δίκαιο του
ανταγωνισμού, κρατικές ενισχύσεις, εμπόριο, γεωργία και
εμπορικά σήματα)
Κάθε δικαστής και γενικός εισαγγελέας διορίζεται για 6ετή
ανανεώσιμη θητεία με κοινή απόφαση των εθνικών
κυβερνήσεων.
Σε κάθε Δικαστήριο, οι δικαστές επιλέγουν έναν πρόεδρο με
ανανεώσιμη 3ετή θητεία.
 Ρόλος και Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού
Δικαστηρίου
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο:

 Ερμηνεύει το δίκαιο της ΕΕ ώστε να διασφαλίζεται η ομοιόμορφη εφαρμογή του σε όλα τα κράτη-μέλη
της ΕΕ, και διευθετεί νομικές διαφορές ανάμεσα στις εθνικές κυβερνήσεις και τα όργανα της ΕΕ
 Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούν επίσης να προσφεύγουν στο Δικαστήριο ιδιώτες, επιχειρήσεις ή
οργανισμοί κατά οργάνου της ΕΕ, εάν θεωρούν ότι το όργανο αυτό έχει με κάποιο τρόπο παραβιάσει τα
δικαιώματά τους

Το ΔΕΕ εκδίδει αποφάσεις για υποθέσεις που του υποβάλλονται. Οι συνηθέστεροι τύποι υποθέσεων
αφορούν:

 Ερμηνεία του δικαίου (προδικαστικές αποφάσεις)

 Επιβολή του δικαίου (διαδικασίες επί παραβάσει)
 Ακύρωση νομικών πράξεων της ΕΕ (προσφυγές ακύρωσης)
 Διασφάλιση της ανάληψης δράσεις από την ΕΕ (προσφυγή λόγω παράλειψης)
 Επιβολή κυρώσεων σε όργανα της ΕΕ (αγωγές αποζημίωσης)
Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) • European Central
Bank (ECB) • Banque centrale européenne

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1998

ΕΔΡΑ: Φρανκφούρτη

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κριστίν Λαγκάρντ

ΜΕΛΗ: Πρόεδρος και αντιπρόεδρος της ΕΚΤ και οι διοικητές των

κεντρικών τραπεζών όλων των κρατών/μελών της ΕΕ

ΡΟΛΟΣ: Διαχείριση του ευρώ, διατήρηση σταθερότητας των τιμών

και άσκηση της οικονομικής και νομισματικής πολιτικής της ΕΕ
 Ρόλος και αρμοδιότητες της
Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα:

 Λειτουργεί ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις

 Καθορίζει τα επιτόκια με τα οποία δανείζει τις εμπορικές τράπεζες της ευρωζώνης ελέγχοντας
κατά αυτό τον τρόπο την προσφορά χρήματος και τον πληθωρισμό
 Διαχειρίζεται τα συναλλαγματικά αποθέματα της ευρωζώνης και την αγορά (ή πώληση)
νομισμάτων, διατηρώντας κατά αυτό τον τρόπο την συναλλαγματική ισοτιμία
 Διασφαλίζει την εποπτεία των χρηματοπιστωτικών αγορών και ιδρυμάτων από τις εθνικές αρχές
καθώς και την ομαλή λειτουργία των συστημάτων πληρωμών
 Διασφαλίζει την ασφάλεια και την ευρωστία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος
 Εξουσιοδοτεί την έκδοση ευρώ από τις χώρες της ευρωζώνης
 Παρακολουθεί τις τάσεις των τιμών και αξιολογεί τους κινδύνους που προκύπτουν για τη
σταθερότητά τους
Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας

• Η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες των χωρών της ΕΕ

αποτελούν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών
• Η ΕΚΤ ηγείται της παραπάνω συνεργασίας (η οποία είναι
γνωστή και ως ευρωσύστημα)
• Διοικητικά Όργανα: Διοικητικό Συμβούλιο, Εκτελεστική
Επιτροπή, Γενικό Συμβούλιο
Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο • European Court of
Auditors • Cour des comptes européennes

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1977

ΕΔΡΑ: Λουξεμβούργο

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κλάους-Χάινερ Λένε

ΜΕΛΗ: 27

ΡΟΛΟΣ: Ελέγχει εάν τα κονδύλια της ΕΕ συλλέγονται και

χρησιμοποιούνται σωστά, και συμβάλλει στη βελτίωση της
δημοσιονομικής διαχείρισης της ΕΕ
 Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή • European
Economic and Social Committee • Comité économique et social
européen

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1957

ΕΔΡΑ: Βρυξέλλες

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Luca Jahier

ΜΕΛΗ: 326 (από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ)

ΡΟΛΟΣ: Συμβουλευτικό όργανο που εκπροσωπεί τις

οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων και άλλες ομάδες
συμφερόντων
Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών • European Committee of
the Regions • Comité européen des régions

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1994

ΕΔΡΑ: Βρυξέλλες

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Απόστολος Τζιτζικώστας

ΡΟΛΟΣ: Συμβουλευτικό όργανο που εκπροσωπεί τις

περιφερειακές και τοπικές αρχές της Ευρώπης
Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων • European Investment Bank •
Banque européenne d'investissement

ΕΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ: 1958

ΕΔΡΑ: Λουξεμβούργο

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Βέρνερ Χόγιερ

ΡΟΛΟΣ: Χρηματοδότηση σχεδίων που συμβάλλουν

στην επίτευξη των στόχων της ΕΕ, τόσο εντός όσο και
εκτός της ΕΕ
Ευχαριστούμ
ε για την
προσοχή
σας!