Kody binarne

M@rek Pudełko
Urządzenia Techniki Komputerowej
 Kod liczbowy
• Kodem liczbowym to kod, który liczbom
dowolnego systemu będzie przyporządkowywał
słowa kodowe w postaci zerojedynkowej.
• Przykłady
– Naturalny kod binarny
– Kody BCD
– Kody alfanumeryczne
• ASCII
• EBCDEC
• Unicode
2
 Wprowadzenie
• Dwójkowy system liczbowy oraz kody -
reprezentują informacje w układach
cyfrowych
• Proces przekształcania informacji jednego
rodzaju postaci na inną postać nazywamy
kodowaniem.

3
• Kodowanie to przyporządkowanie poszczególnym
obiektom zbioru kodowanego, odpowiadających
im elementów zwanych słowami kodowanymi.
• Każdemu słowu kodowanemu musi odpowiadać
dokładnie jeden element kodowany.
Zbór (obiektów) • Literze C mogą odpowiadać dwa słowa
elementów Zbór słów kodowe. Nie przeszkadza to w
kodowanych kodowanych poprawnym przetwarzaniu inf. (choć
reprezentowan
ie
stanowi pewne utrudnienie procesu
A
111 kodowania).
001 • Sytuacja odwrotna jest niedopuszczalna,
B
bo uzyskane w procesie kodowania
010
słowo kodowe 001 byłoby niejasne - nie
C 100 wiadomo byłoby, czy wynik odpowiada
np. literze A czy B.
 Sposoby opisywania kodów

Opis słowny Wzór Tabelka Ciąg znaków

przekodowująca

Postacie informacji kodowanej

Tekst Wartości Polecenia do

(ciąg znaków) logiczne wykonania przez
lub liczby komputer (instrukcje
dla procesora)
5
 Porównanie systemów 2,8,10,16
System dziesiętny System szesnastkowy System binarny System ósemkowy
0 0 0000 00
1 1 0001 01
2 2 0010 02
3 3 0011 03
4 4 0100 04
5 5 0101 05
6 6 0110 06
7 7 0111 07
8 8 1000 10
9 9 1001 11
10 A 1010 12
11 B 1011 13
12 C 1100 14
13 D 1101 15
14 E 1110 16
6
15 F 1111 17
 Kod 1 z n
• Kod 1 z n to kod gdzie w słowie o długości n bitów tylko
jeden bit jest wyróżniony.
• O wartości liczby decyduje pozycja wyróżnionego bitu.
• Kod 1 z n jest kodem pozycyjnym, bezwagowym.
• Stosuje się dwa sposoby wyróżniania:
– bit wyróżniony to 1 (reszta ustawiona na 0)
– bit wyróżniony to 0 (reszta ustawiona na 1) –tzw. negacja
kodu 1 z n.

7
 Kod 1 z 10
Wartość dziesiętna Wartość binarna Kod 1 z 10 Negacja kodu 1 z 10
0 0000 0000000001 1111111110
1 0001 0000000010 1111111101
2 0010 0000000100 1111111011
3 0011 0000001000 1111110111
4 0100 0000010000 1111101111
5 0101 0000100000 1111011111
6 0110 0001000000 1110111111
7 0111 0010000000 1101111111
8 1000 0100000000 1011111111
9 1001 1000000000 0111111111

8
 Kod BCD
• Kod BCD (Binary-Coded Decimal czyli dziesiętny
zakodowany dwójkowo) to sposób zapisu cyfr
dziesiętnych przy użyciu 4 bitów.
• Liczbę dziesiętną rozbijamy na cyfry i każdą z nich
zamieniamy oddzielnie na kod BCD.
• Kod BCD jest obecnie stosowany głównie w
urządzeniach elektronicznych z wyświetlaczem
cyfrowym (np. w kalkulatorach, miernikach cyfrowych) i
w zastosowaniach finansowych informatyki
(ujednoznacznia zapis części ułamkowych kwot i ułatwia
dziesiętne zaokrąglanie).
9
Kod BCD – zestawienie cyfr
Wartość dziesiętna Wartość binarna
0 0000
1 0001
2 0010
3 0011
4 0100
5 0101
6 0110
7 0111
8 1000
9 1001

10
 Kod BCD – ilość cyfr
• 10 cyfr możemy zapisać za pomocą 4 bitów.

• Tak naprawdę wystarczyłoby 3,3 bita.

• W praktyce mamy ogromna ilość potencjalnych

kodów BCD.

11
 Zapis kodu BCD w arytmetyce
komputerowej
Użycie czterech najmłodszych
bitów
4 starsze są wtedy ustawiane na jakąś
konkretną wartość (np. 1111 jak w
EBCDIC, 0011 jak w ASCII, czy 0000),
1111ABCD
• Większe bezpieczeństwo tak
przechowywanych liczb
• Możliwość oznaczenia sposobu
kodowania i znaku liczby
Spakowane BCD
zapis dwóch cyfr w każdym bajcie (starsza
na starszej jego połówce, a młodsza na
młodszej)
A1B1C1D1A2B2C2D2
• Większa pojemność danych
• Wiele mikroprocesorów (w tym rodzina
Intel 8080) może dodać i odjąć liczby
BCD w wersji spakowanej
12
Kody binarne

13
 Kod Graya
• Kod Graya jest kodem refleksyjnym tzn. dwie kolejne
liczby różnią się tylko jednym bitem.
• Jest również kodem cyklicznym, gdyż ostatni i
pierwszy wyraz tego kodu także spełniają tę zasadę.
• Używa się go w przetwornikach analogowo-
cyfrowych, szczególnie w systemach gdzie występują
po sobie kolejne wartości np. czujniki
położenia/obrotu.

14
 Rozbudowa kodu Graya
• Rozszerzanie kodu Graya o 1 bit przeprowadza się wg algorytmu:
1. Dopisz te same słowa kodowe, ale w odwrotnej kolejności (odbicie lustrzane)
2. Do początkowych wyrazów dopisz bit o wartości zero, natomiast do odbitych
lustrzanie bit o wartości 1.
• Konwersja z kodu binarnego na kod Graya
1. przesunąć liczbę w postaci binarnej o jeden bit w prawo (podzielić przez 2)
2. wykonać operację XOR na odpowiednich bitach liczby i wyniku dzielenia przez 2.
• Konwersja z kodu Graya na kod binarny
1. Kolejne cyfry naturalnego kodu binarnego wyznacza się iteracyjnie, od
najbardziej znaczącej, w oparciu o odpowiednią cyfrę kodu Graya i poprzednio
wyznaczoną cyfrę kodu naturalnego:
2. przyjmij pierwszą (najbardziej znaczącą) cyfrę kodu naturalnego równą pierwszej
cyfrze kodu Graya
3. każdą kolejną cyfrę oblicz jako różnicę symetryczną (XOR) odpowiedniej cyfry
kodu Graya i poprzednio wyznaczonej cyfry kodu naturalnego.
15
 Porównanie kodów z kodem Graya
System dziesiętny Kod binarny Kod Graya
0 0000 0000
1 0001 0001
2 0010 0011
3 0011 0010
4 0100 0110
5 0101 0111
6 0110 0101
7 0111 0100
8 1000 1100
9 1001 1101
10 1010 1111
11 1011 1110
12 1100 1010
13 1101 1011
14 1110 1001
15 1111 1000 16
17
18
2.
• Kod ASCII (Amerykański standardowy kod dla
wymiany informacji)
Jest to kod służący do kodowania tekstów i
przesyłania ich pomiędzy urządzeniami. Koduje on
oprócz znaków alfa numerycznych tak zwane znaki
sterujące do sterowania transmisją i pracą drukarki.
Kod ten jest w postaci tabeli zawierającej kodowane
obiekty i odpowiadające im słowa kodowane.
Znaki w PC jak i większości komputerów zapisane są
jednym Bajtem, co oznacza że może ich być aż 256 .

Właściwe ASCII (techniczne) składa się z 128 znaków

od 0 do 127, a znaki od 128 do 255 nazywane są
rozszerzonymi znakami ASCII, stanowią pewien
Nieoficjalny standard, zwane znakami IBM (istnieją
urządzenia nie obsługujące drugiej polówki)
Zestaw znaków ASCII o kodach od 0 do 127 dzieli
się na dwie części pierwsza o kodach od 0 do 32,
druga od 32 do 127 są to litery i znaki przestankowe
Od 0 do 32 znajdują się znaki sterujące, maja
specjalne znaczenie, kiedy komp. porozumiewa się
Z drukarką musi jej powiedzieć co i jak ma
wydrukować (kiedy kończy się wiersz, a kiedy strona)
Pierwsze 32 kody nie są używane do przekazywania
danych, zapewniają natomiast polecenia, sygnały
kontrolne i sterujące.