Maintenace, Chapter2

BOQONNAA 2 : 1.1.
MOTHERBOARDS
JEDHAMAN
Meettuu Yuunivarsitii
Faakulttii kan Injinariingii fi Kutaa
Teeknooloojii kan Odeeffannoo
Teeknooloojii
Xiyyeeffaanoo Garee : 1.1. B.Sc keessa Odeeffannoo

Teeknooloojii Barattoota
Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 1

BARUMSA MATA
1. Seensa DUREEWWAN : 1.1. # # 10
2. Unka Motherboard Qabxiilee
 Bifa dulloome sababoota ta’an
 Ammayyaa Unka Qabxiilee
3. Icha Chipset jedhamuun beekama
 Intel Chiipsetoota
 AMD Chiipsetoota
4. Qindeessuun qeenxee Motherboard
 Fayyadamaa BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu gara Qindeessuutti qeenxee
Motherboard
 Fayyadamaa UEFI Saagi gara Qindeessi qeenxee Motherboard
5. Kunuunsuu qeenxee Motherboard
6. Fe'uu yookaan Bakka buusuun qeenxee Motherboard
 Akkam gara Filuu qeenxee Deeskitooppii Motherboard

SEENSA
• QEENXEE motherboard jedhu kan caaludha _ walxaxaa

component keessa qeenxee koompiitara.
• Isa keessummeessitoota isa guddaa qeenxee walitti qabama
kan chiipsii kan kamuu pc component.
• Isa qaba qeenxee sarara walqaqaxxaamuru kan wayaa sana
hidhata hunda qaamolee akka danda’amu gochuudhaan
waliin haasa’uuf waliin tokkoon tokkoon kan biraa.
• Banaa sarkiyuutii daandii waamame hordoffii sana
fakkaachuu kaartaa daandii walxaxaa baatu mallattoolee
agarsiisu (daataa) fi voolteejii qaxxaamuree -icha
motherboard jedhu.
• Kanaaf, isa dha miti nama ajaa’ibsiisa yoo motherboard
Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa
3
MOTHERBOARD UNKA QABXIILEE
• Motherboards jedhaman kottu hedduu keessatti sadarkaa isaa eeggate
qindeessoota form- factors jedhaman .
• Unka- sababoota hiikuu -icha hamma ga'u, bakka kan babal’ina qaawwaa waa
itti galu, maal sassaaba kan aangoo dhiyeessii isa fayyadama, . inni ...dha qaama
dhaabbata, fi kkf kan -icha motherboard jedhu.
• Muraasa kan jedhu baratamaa unka- sababoota: 1.1.
1 Kan yeroon isaa irra darbe sababoota bifa (form factors) jedhaman
• Daa'ima ITTI
• Guutuu- guddina ITTI
• LPX jedhamuun beekama
2 Ammayyaa unka sababoota ta’an
• ATX
• Maaykiroo- ATX
• Daddabuu ATX
• NLX
• WTX
• BTX
3
Prepared Kan abbaa qabeenyummaa
by: Fikadu M. ITEC3031dizaayinoota. Fkn Compaq
Koompiitara Suphaa 4
Motherboard Unka Kan yeroon isaa irra darbe unka sababoota ta’an
Qabxiilee
Daa'ima ITTI
• Kan jalqabaa jaallatama pc motherboard jedhu ture -icha kan jalqabaa

IBM PC gad dhiifame bara 1981tti.
• IBM motherboard tokko gadhiise waamame XT bara 1983tti.
• Hundaa'e irra kana motherboard, . IBM gad dhiifame ITTI motherboard
jedhu keessa 1984 irratti.
• Daa'ima AT motherboards jedhaman dha 8.5x13 ta’a inchii.
• Isaan dha adda baafame -n kan isaanii boca fi yeroo hedduu -n -icha
argamuu kan tokkicha guutuu safara kan qabu kiiboordii walqabsiisaa
soldered ta’ee kan hojjetamedha irratti _ motherboard jedhu.
• Hunda kan biraa meeshaalee dha walitti hidhame gara -icha
motherboard jedhu karaa kaardii fi babal’ina slots yookaan
keebilii.
• Icha serial fi wal cina buufata doonii walitti maxxananiiru keebilii
fayyadamuun
Prepared by: Fikadusana
M. deemi gidduu -icha qaama walqabsiistota kan
ITEC3031 Koompiitara Suphaa 5
Qabxiilee
Guutuu Guutuu AT
• Isa dha guddaa ta’e irra Daa'ima ITTI.
• . . . Isa dha 12 inchii ta'a bal’inaan _ 13.8.8 inchii dheeraa.
• Kunneen motherboards jedhaman itti ta'uu gara keessaatti

masaraawwan qofa.
• Isaan hojjedhu miti itti ta'uu gara keessaatti Daa'ima ITTI yookaan
mini masaraa dhimmoota. T
• Kana akaakuu kan motherboard jedhu dha baratamaa kan durii
keessatti maashiniiwwan, . 386 irratti kutaa ykn kanaan dura.
• Lachuu Guutuu Guddina AT fi Daa'ima ITTI unka sababoota ta’an
kaa'uuby:-icha
Prepared Fikaduprocessor
M. jedhamuun
ITEC3031 beekama sockets (slots) kan6
Koompiitara Suphaa
Qabxiilee
LPX jedhamuun beekama

• LPX jedhamuun beekama ture guddate -n Dhihaa
Dijiitaalaa keessa 1987 irraa eegalee.
• LP jechuun Low jechuudha Ibsama.
• Isa dha akkas jedhamee kan waamame sababni isaas isa xiqqaa
hayyama dhimmootaa fi walumaa galatti sirna xiqqaa ta’e irra ITTI.
• Icha galma jalqabaa kan LPX jedhamuun beekama dha
gara hir'isuu bakka itti fayyadama fi baasii.
• LPX jedhamuun beekama motherboards jedhaman dha
adda baafame -n baay'ee adda ta’e amaloota.
• bakka babal’ina dha kan fe’ame irra qeenxee otobusii kaasu
kaardii sana pilaagii gara keessaatti motherboard jedhamuun
beekama.
• Babal’ina kaardii dirqama cuqqaallaa gara cinaatti gara kaasutti
kaardii.
Qabxiilee
LPX jedhamuun beekama . . .

• LPX jedhamuun beekama yeroo baayyee motherboards ni dhufu
waliin viidiyoo agarsiisa adaaptara kaardii ijaarame keessa -icha
motherboard jedhu.
• Isaan akkasumas tartiiba , walfakkaatu, fi hantuuta walqabsiistota
isaan irratti maxxanan akka ATX.
• Miidhaa
• Hanqina kan istaandaardii ta’uu
• Hiyyeessa babal’achuu (daangeffamaadha gara lama ykn
sadii babal’ina slots) .
• Hiyyeessa fooyya’iinsa kan danda’u 8
Motherboard Unka Ammayyaa Qabxiilee Bifa
Qabxiilee
ATX Motherboard (ITTI Dheerate)
• ATX unka sababa ture jedhu dhiyaateera keessa 1996 irraa kan
fudhatame -n Intel.
• Isa safartuuwwan 12 -n 9.6.6 inchii.
• Ta'ullee isa dha siiqsuudhaan -icha walfakkaataa hamma ga'u akka

Daa'ima AT, .
• . . . -icha ATX motherboard jedhu dha naanneffame 90 digrii; -
icha processor naannoo taa'a -icha dugda kan -icha muka
diriiraa.
• . . . -icha walqabsiistota COM1, 2019. COM2, 2019. LPT, 2019.
kiiboordii,
Prepared . hantuuta,
by: Fikadu M. fi USBKoompiitara
ITEC3031 ni argamuSuphaa kallattiin kan fe’ame irra - 9
Qabxiilee
ATX Motherboard (ITTI Dheerate) . . .

• ATX motherboard jedhu dha caalaa qaxalee irra bakka guddaa kan hin
jirre akaakuu .
• Isa qaba hammayyaa'aa to'annaa meeshaalee eessa BIOS
jedhamuun beekama sagantaa kan jedhu sakatta'a Ho'a CPU fi
• . . . voolteejii, . fi -icha fanni qabbanaa’aa RPM(naanna'uu per
daqiiqaa), fi kkf.
• Yoo garmalee ho’uu ni uuma , PC will cufamuu ofumaan .

Qabxiilee

• Muraasa kan faayidaa isaa kan ATX irra ITTI dha:
1 Lallaafaa aangoo deeggarsa
• -icha ATX aangoo dhiyeessii dha garagalee irra fi dhaamsuu
fayyadamuudhaan mallattoo agarsiisuu irraa haadha boordii, . miti
qeenxee qaama toggle gochuu jijjiiruu.
• Kana ni hayyama -icha PC gara ta'i garagalee irra yookaan
dhaamsuu jala mosaajii to’achuu, fooyya’aa hayyamuu bulchiinsa
humnaa .
2 Babal’ina hir’ate kaardii gidduu seenummaa
• -icha CPU fi memory moojuulota dha bakka biraatti jijjiirame kanaaf
isaan gidduu seenuu hin danda'u kamuu atoobisii babal’ina kaardii.
• Kana ni taasisa sadarkaa isaa guddisuu salphaa sababni isaas buqqisuu
kamuu fe’amee jira kaardii jechuun barbaachisaa miti .
3 Hir'ate oofuu qarqara galaanaa gidduu seenummaa
• erga -icha muka diriiraa dha bu’uuraan 90. 90. digrii uuma ITTI
akkaataa, achi dha baay’ee xiqqaadha wal-irra bu’uu gidduu bakka
boordii fi konkolaachisaa.
• Kana
Prepared by: jechuun
Fikadu M. salphaadha gara argachuu
ITEC3031 Koompiitara Suphaa-icha motherboard jedhu
11
Qabxiilee

• Gariin isaanii -icha faayidaa qaba kan ATX irra ITTI dha . . .
4 Fooyya'aa Aangoo Walqabsiisaa
• ATX fayyadama qeenxee qeenxee 20- pin walqabsiisaa bakka
isaa kan lama walqabsiistota burjaajessu.
• Ati hin qaba -icha carraa balaan uumamuu kan afuufuu ol kan
kee pc motherboard jedhu walqabsiisuudhaan -icha aangoo
keebilii duubatti deebi’ee.
5 Fooyya'aa qilleensa yaa'a(qabbanaa'uu dhiibbaa)
• Icha ATX aangoo dha kan yaadame gara afuufuu qilleensa gara
keessaatti -icha dhimma -irra irra ala kan jedhu. Kana muraa gadi
awwaara.
• Dabalataanis, processor jedhamuun beekama sockets jedhaman fi
RAM jedhamu dha kan argamu kan itti aanu gara dhiyeessii
humnaa.
• Sababni isaas kan kana -icha aangoo dhiyeessii deeggaraa danda'a
diilallaa'aa CPU ho'a liqimfamuu.
• Yeroo ammaa aangoo dhiyeessii deeggartoota afuufuu qilleensa
gara keessaatti yookaan ala kan -icha dhimma.
Qabxiilee
NLX Motherboard
• NLX dhaabbata New Low jedhuuf Ibsama unka sababa.
• Isa ture jedhu dhiyaateera kan Intel in 1996 irraa kan

fudhatame.
• Isa dha dizaayiniin isaa hojjetame gara bakka buusuu kan
sadarkaa hin qabne LPX jedhamuun beekama tolfama
fayyadame keessa kan duraa Gadi bu'aa Ibsama sirnoota.
• NLX ammayyuu fayyadama _ walfakkaataa waliigala
tolfama akka LPX jedhamuun beekama
Qabxiilee
NLX Motherboard . . .
Amaloota kan NLX muka
diriiraa
• Haadha boordii pilaagii gara keessaatti -icha riser,
kan hin fakkaanne LPX jedhamuun beekama eessa
-icha kaardii pilaagii gara keessaatti -icha
motherboard jedhu.
• Kana jechuun motherboard ni danda'a ta'i buqqa’e irraa
dhimma osoo hin tuqin kaasu kaardii.
• Haadha boordii qaba kallattiidhumaan Lakki
keebilii ykn walqabsiistota keessaa kan maxxanan
gara isa.
• Hunda meeshaalee sana cuqqaallaa gara keessaatti
motherboard jedhu akka akka konkolaachisaatti keebilii, .
dhiyeessii humnaa , . adda ibsaa paanaalii , . jijjiiruu
walqabsiistota, . kkf. cuqqaallaa gara keessaatti -icha raiser 14
Qabxiilee

Qabxiilee
• Faayidaa irra NLX

• Fooyya'e tolfama deeggaruuf _ guddaa ta’e yaadannoo moojuulota fi
ammayyaa Mimoorii DIMM paakeejii gochuu
• Deeggarsa -f haaraa ta’e processor jedhamuun beekama
teeknooloojiiwwan dabalatee -icha haaraa Pentium jedhamuun
beekama II fayyadamuun SEC paakeejii gochuu
• Deeggarsa -f AGP kaardii, . USB, . fi kkf- haaraa teeknooloojiiwwan
• Caalaa bakka mijataa ta’e kan CPU irra motherboard jedhamuun
beekama.
• . . . Kana ni hayyama salphaadha argachuu fi qabbanaa’uu fooyya’aa
ta’e.Fikadu M.
Prepared by: ITEC3031 Koompiitara Suphaa
16
ICHA CHIPSET JEDHAMUUN BEEKAMA
• QEENXEE chipset jechuun qeenxee sirreessuu kan

chiipsii irra -icha motherboard jedhu sana ni hojjeta
piroosesara waliin walitti dhiyeenyaan waliin
to’achuuf _ -icha yaadannoo, otoobisoota irra haadha
boordii, . fi muraasa kanneen naannoo (peripherals)
jedhaman.
• Isaan dha walitti dhiyeenyaan kan hidhameedha -
icha CPU, . fi isaan gargaaruu -icha CPU to'annaa
sirna .
• Ala chipset, 10. . lachuuyyuu miti RAM
jedhamu miti I/O otoobisoota akka AGP, 2019. 17
Prepared by: Fikadu M.
ITEC3031 Koompiitara Suphaa
Icha Intel Chiipsetoota
Chipset jedh
amuun beek
Intel Chiipsetoota ama
• Intel itti makame -icha gabaa chipset keessatti 1989 irraa eegalee -n
beeksisuu -icha Chiipseeti 420 kan walduraa duubaan hojjetame irra
waliin 486 irratti kan ibsame piroosesara .
• Intel oomishame CPU dura 1989 irraa eegalee.
• F haaraa CPUwwan oomishame -n Intel gara ta'i irra gabaa, kan

waliif ta'u chips ni barbaachisaa.
• Dura chipsets jedhaman dha oomishame -f haaraa Intel CPU isa
fudhata akka dheeraa akka waggaa tokko .
• Kana jechuun Intel hin dandeenye gurguruu isaa CPU akka

18
Chipset jedh
amuun beek
Chiipsetoota Intel . . . ama
• Intel jalqabame qeenxee toora kan lakkoofsa

inni ...dha
Chipset chipsets jedhaman
jedhamuun Proosesara maatii
beekama lakkoofsa
420XX irratti kan P4(486) irratti.
ibsame
430XX irratti kan P5(Pentiyeemii) .
ibsame
440XX irratti kan P6 (Pentium jedhamuun beekama
ibsame pro/II/III
450XX irratti kan P6 sarvarii( Pentium pro/PII/PIII
ibsame Xeon) .
8XX irratti P6(PII/III/IV) giddugala arkiteekchara
9XX irratti P7(Pentium IV) hub arkiteekchara

Chipset jedh
amuun beek
Chiipsetoota Intel . . . ama
• Kunooti _ qeenxee tarreeffama kan -icha caalaatti barbaachisaa dha

maatii chipset jedhaman -n Intel
1 Kaaba Riqicha fi Kibba Riqicha fayyadamuu qeenxee wiirtuu
arkiteekchara
2 Chiipsetoota Nehalem waliin -icha yaadannoo too'ataa
keessatti _ processor jedhamuun beekama
3 Sandy Chiipsetoota riqicha waliin -icha yaadannoo fi too’ataa
giraafiksii keessa kan piroosesara ta’e
4 Ivy Riqicha chipsets jedhaman
5 Haswell fi Biroodwel chipsets jedhaman
Chipset jedh
amuun beek
Kaaba Riqicha fi Kibba Riqicha fayyadamuu qeenxee
ama
wiirtuu arkiteekchara An
• Icha Saffisaa ta'e Wiirtuu Arkiteekchara dha fayyadame gara baasii
walitti hidhu
• Kana wiirtuu qaba qeenxee ariifataa fi suuta xumura , fi tokkoon
tokkoon xumura dha qeenxee adda baasuu chip irratti _ motherboard
jedhu.
• Icha saffisaan xumura kan -icha wiirtuu, waamame -icha Kaaba
Riqicha ,
• . . . qaba -icha giraafiksii fi yaadannoo too’ataa, . fi
• . . . wal qunnamsiisa kallattiin gara -icha processor jedhamuun beekama
-n karaa kan qeenxee 64-bit ta’e atoobisii, waamame Adda Addaa
Gara Atoobisii (FSB) , sirna atoobisii, yookaan otobusii
keessummeessituu .
• Isa qabattoo waliin dubbii gidduu -icha CPU, . RAM, . AGP
irra PCI Ekspress fi Kibba Riqicha.
• Isa qabattoo waliin dubbii waliin saffisaan meeshaalee.
• Sababni isaas adda piroosesaroota fi RAM jedhamu jedhu gaafata
Chipset jedh
amuun beek
ama
wiirtuu arkiteekchara II
• Icha suuta jedhu xumura kan -icha wiirtuu, waamame -icha Kibba
Riqicha
• qaba -icha I/O too’ataa wiirtuu (ICH) jedhu .
• Hunda I/O (galtee/ba’aa) . meeshaalee, . malee viidiyoo, wal
qabsiisuu gara -icha wiirtuu fayyadamuudhaan _ kan suuta jedhu
Kibba Riqicha.

Chipset jedh
amuun beek
ama
wiirtuu arkiteekchara III

Chipset jedh
amuun beek
ama
wiirtuu arkiteekchara IV
• -icha PCI jalqabaa Ibsuu qaawwaa waa itti galu, -icha
qaawwaa waa itti galu kan muudame -f -icha kaardii
viidiyoo , qaba kallattiidhaan argachuu gara -icha Kaaba
Riqicha,
• . . . garuu PCI biroo Iddoon ibsaa (express slots)

dirqama access the processor jedhamuun beekama -n
karaa kan jedhu suuta jedhu Kibba Riqicha.

Chipset jedh
amuun beek
Nehalem chipsets jedhaman waliin -icha yaadannoo too’ataa
ama
keessa kan piroosesara ta’e

• Icha gad dhiisuu kan X58 _ chipset jedhamuun beekama keessa 2008.
Bara 2008 ture ijoo sababni isaas, duraanii wajjin chipsets, . -icha
yaadannoo too’ataa ture kutaa _ -icha Kaaba Riqicha .
• Garuu jalqaba waliin kan X58, . -icha yaadannoo too’ataa ture of
keessaa qaba piroosesara keessatti _ mana jireenyaa.
• . . . yaadannoo wal qunnamsiisa kallattiin gara kan piroosesara
ta’e -irra irra gara Kaabaa _ Riqicha.
• Kan biraa ijoo jijjiiruu dha -icha 64- bit Adda Gara Atoobisii ture
bakka buufame teknooloojii tokko waamame -icha Daandii
Saffisaa Walitti hidhamiinsa (QPI) jedhu .
• Hunda Intel chipsets jedhaman erga -icha X58 fayyadamuu Daandii
Saffisaa Walitti hidhamiinsa .
• QEENXEE motherboard jedhu fayyadamuudhaan kan X58 jedhu
chipset jedhamuun beekama.
Chipset jedh
amuun beek
ama
keessa kan piroosesara ta’e . . .

Chipset jedh
amuun beek
ama
keessa kan piroosesara ta’e . . .
• Nehalem chipsets jedhaman deeggarsa -icha Intel LGA1366
jedhamuun beekama socket, . -icha Ijoo piroosesaroota i7 , . fi PCI
Ibsuu Gosa 2 .
• Isaan danda'a akkasumas deeggarsa yookaan SLI yookaan Ibidda
Qaxxaamuraa teeknooloojiiwwan.
• SLI fi CrossFire kan jedhaman lama wal dorgomaa jiru
teeknooloojiiwwan sana hayyamuu dachaaf viidiyoo kaardii

Chipset jedh
amuun beek
Sandy Riqicha chipsets jedhaman waliin -icha yaadannoo
ama
fi too’ataa giraafiksii keessa -icha processor jedhamuun

beekama
• Keessa 2011, 2011. Intel jedhu dhiyaateera inni ...dha dhaloota
lammaffaa chipsets jedhaman fi sockets, .
• . . . kam isa koodii- maqaa Sandy Riqicha teeknooloojiiwwan .
• Irra irra fayyadamuudhaan -icha kan aadaa Kaaba Riqicha fi Kibba
Riqicha,
• . . . qofa tokko chipset jedhamuun beekama mana jireenyaa dha
barbaachisu, . kam mana Too'ataa Waltajjii Hub . _
• Icha processor jedhamuun beekama kallattiin waliin
walqunnamsiisu -icha saffisaan giraafiksii PCI Ibsuu
2.0.0 bus akka gaarii akka waliin yaadannoo.
• Kanaaf, lamaan isaanii iyyuu yaadannoo too’ataa fi too’ataa
giraafiksii keessaa qabamaniiru _ hunda Sandy Riqicha
piroosesaroota .
28
Chipset jedh
amuun beek
Sandy Riqicha chipsets jedhaman waliin -icha yaadannoo
ama
fi too’ataa giraafiksii keessa -icha processor jedhamuun

beekama

29
Chipset jedh
amuun beek
Ivy Riqicha chipsets jedhamanama
• Dhaloota sadaffaa piroosesaroota fi chipsets jedhaman -n Intel, . gad

dhiifame bara 2012 fi koodii- maqaa Riqicha Ivy , 2019 .
• . . . fayyadamuu gad bu'aa aangoo, cuunfuu caalaa tiraanzistara gara
keessaatti qeenxee xiqqaa ta’e bakka, akkasumas ga’umsa fooyya’aa
agarsiisa oomishaalee duraanii caalaa .
• Ivy Riqicha chipsets jedhaman itti dabaluu B75, 2019. G75, 2019.
G77, 2019. H77, 2019. Z75 , 2019 . fi Z77 .
• Baay'ee Ivy Riqicha piroosesaroota fayyadamuu _ LGA1155
jedhamuun beekama socket jedhamuun beekama -f duubatti deebi’ee
walsimsiisuun motherboards
duraanii wajjin .
30
Chipset jedh
amuun beek
Haswell jedhamuun beekama fi Biroodwel chipsets
ama
jedhaman
• Keessa 2013, 2013. Intel Haswell jedhamu kan jalqabe chipsets, .
• . . . kam hojii waliin -icha LGA1150 jedhamuun beekama fi

LGA2011 sockets jedhaman keessa deeskitooppii fi
• . . . sarvaroota fi akkasumas hojii waliin humna xiqqaa
piroosesaroota keessa laptops jedhaman fi ultrabooks jedhaman
(baay'ee qalloo laptops) jedhaman.
• Icha chipsets jedhaman hojii waliin DDR3 fi DDR4 yaadannoo fi
fayyadamuu gad bu'aa humna caalaa kan duraa chipset jedhamuun
beekama arkitektuuraalee.
•Prepared
Chiipsetoota Biroodwell
by: Fikadu M. , . gad
ITEC3031 dhiifame
Koompiitara Suphaa keessa 2015, 2015. 31
Icha AMD Chiipsetoota
Chipset jedh
AMD Chiipsetoota
amuun beek
ama
• AMD adda ta’e keessa chipsets jedhaman fi giraafiksii piroosesaroota

( proosesara giraafiksii jedhama yuunitii ykn GPU) . sana target the tapha
taphachuu fi hobbyist gabaa irratti.
• Icha lama chipset ammaa maatii AMDn dha:
1 A- Tartiiba walduraa duubaan chipsets jedhaman
• dizaayiniin isaa hojjetame gara deeggarsa -icha AMD Saffisaa ta'e

Adeemsa Hojii Safartuu (APU) jedhu .
• Qeenxee APUn walnyaatinsa CPU fi giraafiksii ti processor
jedhamuun beekama yuunitii (GPU) . keessa -icha walfakkaataa
processor jedhamuun beekama mana jireenyaa.
• Icha A- Tartiiba walduraa duubaan chipsets jedhaman akkasumas
deeggarsa AMD Ibidda Qaxxaamuraa teeknooloojii, kan fayyadamu
32
Qindeessuun qeenxee
Motherboard
• Firmware jedhamu irra -icha motherboard jedhu dha fayyadame

gara dandeessisuu ykn hojii irraa oolchuu walqabsiisaa , . buufata
doonii, yookaan qaama;
• . . . to'annaa -icha irradeddeebii kan -icha CPU, . nageenya amaloota,
fi maaltu ta’a yoom -icha PC jalqaba kophee ol dheeraa;
• akkasumas hordoffii adda addaa gochaalee kan -icha muka diriiraa.
• Motherboards har'aa ta'uu mala fayyadamuu kunneen gosoota kan
firmware: 1.1.
1 BIOS jedhamuun beekama.
• BIOS jedhamuun beekama dha fayyadame irra motherboards durii.
2 UEFI jedhamuun beekama
• dha bakka buusuun BIOS jedhamuun beekama fi fayyadama _ irra
harka calu motherboards jedhaman hojjetame booda 2012. Bara 2012.
• Microsoft jedhu gaafata UEFI jedhamuun beekama keessa ajajuu -f -
icha sirna gara ta'i kan mirkanaa’e Windows tiif 8 fi booda.
• UEFI jedhamuun beekama ni jedha hard ta’eef barbaachisa konkolaachisa
guddaa ta’e 2 TB ol ta’a. ( Teeraabaayitii tokko ykn TB wal qixa 1000 ta’e
giigaabaayitii yookaan GB.) jedhu.
3 UEFI jedhamuun beekama waliin BIOS jedhamuun beekama
Prepared by:•Fikadu
Harka M. ITEC3031 koompiitara
calu dhuunfaa Koompiitara Suphaa
motherboards jedhaman qabaachuu
33
Qindeessuun qeenxee Fayyadamaa BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu gara
Motherboard Qindeessi qeenxee Motherboard
Fayyadamaa BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu gara

Qindeessi qeenxee Motherboard
• Icha motherboard jedhu qindaa’inoota hin akka
idileetti fedhii gara ta'i jijjiirame malee, waan ta’eef
fakkeenya,
• . . . yoom achi dha qeenxee rakkoo waliin haardwaara, .
yookaan
• . . . qeenxee humna- qusachuu amala yookaan nageenya
amala (akka akka qeenxee jecha icciitii humna- on ) . fedhii
qaba gara ta'i miidhamaa yookaan dandeessifameera.

Argachuu -icha BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu

Sagantaa
• Ati argachuu -icha BIOS jedhamuun beekama sagantaa qopheessuu
-n dhiibuu qeenxee furtuu yookaan walnyaatinsa kan furtuuwwan
yeroo -icha kophee ol dheeraa adeemsa.
• Yoom ati kan jedhu dhiibaa fudhatamaa furtuu ykn furtuuwwan, .
qeenxee qixeessuu iskiriinii waliin mul'ata menus jedhaman fi
Gargaaruu amaloota sana yeroo baay’ee ta’u baay'ee fayyadamaaf
mijataadha.
• Ta'ullee -icha ijasee menus jedhaman itti hirkachuu irra -icha BIOS
jedhamuun beekama hojjetaa
• Irra kana menu, . ati danda'a ilaaluu odeeffannoo waa'ee _ 35

Jijjiiruu -icha Kophee ol dheeraa Tartiiba
• Ati danda'a sirreessuu -icha ajajuu keessa kam -icha sirna yaala
gara kophee ol dheeraa irraa meeshaalee murtaa’an (waamame -
icha kophee ol dheeraa tartiiba yookaan kophee ol dheeraa dursa).
• Harka calu waan ta'u fakkaata yoom isin dursa itti fe'uu qeenxee
hard drive jedhamuun beekama yookaan an opereshinii sirna,
• . . . ati will barbaaduu gara qaba -icha BIOS jedhamuun beekama
yaaluun _ jalqaba DVD irraa boot gochuu akkas sana ati danda'a itti
fe'uu Windows irraa -icha qixeessuu DVD
• Booda -icha OS dha fe'amee, . gara ittisuu akka tasaa ta’uu isaati
bootsby:
Prepared irraa qeenxee
Fikadu M. DVD ykn kan biroo miidiyaa, . jijjiirraa setup36
Qindeessi Doonii irra Meeshaalee
• Dandeessisuu yookaan tokko tokko hojii irraa oolchuu doonii irratti
meeshaalee (f fakkeenya, qeenxee neetoorkii buufata doonii,
FireWire buufata doonii, USB buufata doonii, . ykn buufataalee
viidiyoo ) setup fayyadamuun BIOS jedhamuun beekama.

37
Ilaaluu Jabaa Oofuu fi Optikaalaa Oofuu Odeeffannoo
• ilaaluu odeeffannoo waa'ee fe’amee jira jabaa

konkolaachisa fi optikaalaa konkolaachisaa .

38
Proosesara fi Sa'aatii Saffisa
• Overclocking gochuu dha fiiguu qeenxee piroosesara, . yaadannoo,

motherboard, . ykn kaardii viidiyoo itti saffisa ol’aanaa caalaa _ kan
oomishaa ta’e jechuun gorsa.
• Muraasa motherboards jedhaman overclocking hayyamuu .
• Kana dha -icha bu'uura sirna sa'atii dhiyaate -n -icha chipset , kan
jedhu kam kanneen biroo hunda qaamolee walsimsiisuu gochaalee
• Yoo ati murteessuu gara sa’aatii olka’aa (overclock) gochuu qeenxee
sirna, kaffaluu of eeggannoodhaan xiyyeeffannaa kennuu ho’a qaamaa
kan -icha processor jedhamuun beekama kanaaf isa godhe miti garmalee
ho’isuu; garmalee ho’uun
miidhaa geessisuu danda’a -icha processor
Ho'a , Saffisa Fan , fi Voltaajii
• Fayyadamaa BIOS jedhamuun beekama iskiriinii saaguu , . ati ho’a

keesii keessa jiru hordofuu ni danda’a , . deeggaraa saffisa, . fi
voolteejii ta’e.
• Dhimma fi CPU deeggartoota ammayyaa irratti kompitara sirreessuu
kan isaanii saffisa irratti hundaa’uun -icha ho’a qaamaa kan -icha CPU
, . yaadannoo , fi motherboard .
• Ati danda'a akkasumas itti fe'uu mosaajii ( f fakkeenya, SpeedFan
jedhu -n Alfreedo Comparetti jedhamuun beekama itti
www.almico.com/speedfan.php irratti kan argamu ta’uu ibsameera.
keessaby:Windows
Prepared Fikadu M.hordofuuf _ ho’a fi to’annoo deeggaraa saffisa.
Humna- on Jechoota icciitii
• ramadame keessa BIOS jedhamuun beekama qixeessuu
gara ittisuu hayyama malee argachuu gara kompiitara sana
fi/ykn -icha BIOS jedhamuun beekama qixeessuu
tajaajila.
• eessa ati danda'a sirreessuu qeenxee to'ataa jecha iccitii fi a
fayyadamaa jecha iccitii.

41
BIOS jedhamuun beekama Deeggarsa -f Virtualization

• Virtualization dha yoom tokko qaama maashinii keessummeessitoota
hojiiwwan dachaa ta’an kan dha akka idileetti raawwatame irra
dachaa maashiniiwwan.
• Tokko akaakuu kan vaartuwalizeeshinii dha -icha fayyadamuu kan

kan qaamaan hin raawwatamne maashiniiwwan.
• QEENXEE kan qaamaan hin raawwatamne koompiitara yookaan kan
qaamaan hin raawwatamne maashinii (VM) jedhamu. dha mosaajii
sana fakkeessa kan jedhu hardware kan qeenxee qaama koompiitara.
• Tokkoon tokkoon VM fiiguu irra qeenxee koompiitara ni hojjeta akka
qeenxee qaama kompiitara fi ni ramadame kan qaamaan hin
LoJack jedhamuun beekama -f Laaptooppii Teeknooloojii
• LoJack jedhamuun beekama dha qeenxee teeknooloojii kan

ukkaamfame keessa -icha BIOS jedhamuun beekama kan hedduu
laptops jedhaman eeguuf _ qeenxee sirna irratti hanna.
• Yeroo ati subscribe godhaa gara -icha LoJack jedhamuun beekama

-f Laaptooppii tajaajila -n Absolute
(www.absolute.com) kan jedhu , . kan Computrace jedhamu Bakka
bu'aa mosaajii dha fe’amee jira.
• Icha mosaajii fi BIOS jedhamuun beekama hojii wajjin gara eeguu

-icha sirna.
• Icha dhaabbata
Prepared danda'aITEC3031
by: Fikadu M. bakka buufachuu kan kee laptop yerooma43
Koompiitara Suphaa
isa
Oofuu Icciitii gochuu fi Oofuu Jecha iccitii Eegumsa
• Muraasa motherboards jedhaman fi jabaa konkolaachisa siif hayyamu

saaguuf a _ jecha iccitii sun dirqama ta'i seene dura nama ta'e danda'a
argachuu -icha jabaa oofuu.
• Jecha icciitii kana dha eege irra -icha konkolaachisaa fi ni hojjeta
-iyyuu yoo -icha driven ni socho’a gara kan biraa koompiitara.
• Muraasa oomishtoota kan kuusaa miidiyaa carraa kennuu

walfakkaataa oomishaalee.
• F fakkeenya, Seagate jedhamuun beekama (www.seagate.com) irratti
argama. dhiyeessii Maxtor jedhamuun beekama Hidhannoo
Gurraacha
Prepared , a teeknooloojii
by: Fikadu M. sana icciitii godha guutuu ta’e kan alaa44
Qindeessuun qeenxee Fayyadamaa UEFI jedhamuun beekama Qixeessuu gara
Fayyadamaa UEFI jedhamuun beekama Qixeessuu gara

Qindeessi qeenxee Haadha Boordii I
• Babal’achuu danda’a Firmware jedhamu Interfeesii ( EFI ), . -icha
kan jalqabaa kan UEFI, 1999. tokkoffaa ture guddate -n Intel.
• UEFI jedhamuun beekama firmware jedhamuun beekama irra -icha
motherboard jedhu hojjechuu waliin qeenxee socho’aa jiru sirna kan
ni deeggara UEFI jedhamuun beekama ni fooyya’a irra ashaaraa
BIOS jedhamuun beekama keessa kunneen karaalee: 1.1.
1 Saffisaan fi fooyya'aa booting gochuudha
• UEFI ni hojjeta a saffisaan fi hojii fooyya'aa kan booting sirnicha , .
dabarsee kennuu bootii irratti gara OS, . fi fe’aa jira meeshaa
konkolaachiftoota fi iyyannoowwan dura _ OS fe'ama.
2 Hantuutee- dandeessifame walqunnamtii
• gara argadhu odeeffannoo waa'ee sirna qaamolee;
• . . . qindeessuu -icha kophee ol dheeraa tartiiba, sa'atii saffisa,
vaartuwalizeeshinii, . fi
• . . . humna- on jechoota icciitii; fi to'achuu ho'ina, deeggaraa saffisa, .
voolteejii, fi atoobisii saffisa.

45
Qindeessuun qeenxee Fayyadamaa UEFI jedhamuun beekama Qixeessuu gara
Fayyadamaa UEFI jedhamuun beekama Qixeessuu gara

Qindeessi qeenxee Motherboard II
3 Nageenya eegamaa kophee ol dheeraa
• UEFI jedhamuun beekama gosa 2.3 fi isaa ol kan ta’e dhiyeessii qeenxee
nageenya eegamaa boot, kan ittisu sirna tokko irraa booting gochuudha ol
waliin konkolaachiftoota yookaan
• . . . qeenxee OS sana dha miti karaa dijitaalaatiin mallatteesse fi amanamaa
dha -n -icha motherboard ykn oomishaa kompiitaraa.
4 Deeggarsa -f hard drives caalaa guddaa ta'e 2. 2. TB
• UEFI jedhamuun beekama ni hayyama booting gochuudha hard irraa
konkolaachisa caalaa guddaa 2. 2. TB.
• QEENXEE jabaa oofuu fayyadama tokko kan lama malawwan itti fayyadaman
-f qoqqoodinsa -icha oofuu:
• . . . Icha Gooftaa Kophee ol dheeraa Galmeessuu (MBR) jedhamu. mala
dha dullooman, . ni hayyama -f qoqqoodinsa afur fi dha daangeffamaadha
gara 2-TB konkolaachisa.
• . . . Icha GUID Qoodinsa Minjaala (GPT) jedhamu. mala dha haaraa, . ni
hayyama -f guddina kamiyyuu jabaa oofuu, fi, -f Windows, 2019. danda'a qaba
ol gara 128 qoqqoodinsa irra konkolaachisaa sana.
• GPT dha kan barbaadamu -f konkolaachisa guddaa ta’e irra 2. 2. TB
yookaan -f sirnoota sana boot fayyadamuudhaan UEFI jedhamuun
Prepared by: Fikadu
beekama M.firmware jedhamuun
ITEC3031 beekama.
Koompiitara Suphaa 46
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
KUNUUNSUU QEENXEE MOTHERBOARD
• Gara akka jirutti tursuu qeenxee motherboard, . ati fedhii gara beeki akkam
gara odeeffannoo dhiyeenyaa motherboard jedhamuun beekama
konkolaachiftoota, . balaqqee BIOS jedhamuun beekama ykn UEFI, . fi
bakka buusuu -icha Baatirii CMOS .

47
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
FOOYYESSUUN MOTHERBOARD KONKOLAACHIFTOOTA
• Meeshaa konkolaachiftoonni ... xiqqoo sagantaalee kuufamee jira

irra -icha jabaa oofuu sana an opereshinii sirna,
• . . . fayyadama gara waliin dubbachuu waliin qeenxee qophaatti
hardware meeshaa, -f fakkeenyaaf, a maxxansaa, . neetoorkii buufata
doonii irra -icha motherboard, . yookaan scanner jedhamuun
beekama.
• Yoo qeenxee motherboard jedhu yookaan tokko kan inni ...dha
qaamolee kennaa jira rakkoolee, . buufachuu yaalaa fi install
gochuudha haaromfame konkolaachiftoota irraa -icha oomishaa
motherboard jedhamuun beekama marsariitii. 48
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
FLASHING JECHUUN NI DANDA'AMA BIOS JEDHAMUUN

BEEKAMA
• Icha adeemsa kan fooyyessuudha yookaan nama haaromsa -icha sagantaa
qopheessuu firmware irratti kuufame _ chippii dha waamame haaromsuu -
icha BIOS jedhamuun beekama yookaan balaqqeessa’aa jira BIOS
jedhamuun beekama.
• BIOS jedhamuun beekama kan dabalatudha -icha BIOS jedhamuun
beekama qixeessuu sagantaa, . -icha jalqabuu BIOS jedhamuun
beekama kan bulchu -icha jalqabuu adeemsa, fi -icha sirna BIOS
jedhamuun beekama sana bu’uuraa ni bulcha Faankishiniiwwan I/O
kan -icha sirna.
• Hunda kunneen sagantaalee dha irratti kuufame qeenxee firmware
jedhamuun beekama chippii.
• Muraasa gaarii sababoota gara flash the BIOS jedhamuun beekama
1 Icha sirna fannifamee jira itti adda yeroo yookaan yeroo _ kophee ol
dheeraa.
2 Muraasa dalagaalee motherboard qaba hojii dhaabe yookaan dha
kennuu rakkoolee .
Prepared by:•Fikadu
F fakkeenya,
M. -icha doonii irratti viidiyoo buufata doonii dha miti
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
FLASHING JECHUUN NI DANDA'AMA UEFI JEDHAMUUN

BEEKAMA
• UEFI jedhamuun beekama updates dha caalaa nageenya
eegamaa irra BIOS jedhamuun beekama updates sababni isaas
jedhanii gaafatu dijiitaalaa mallattoolee -f -icha odeeffannoo
dhiyeenyaa gara ta'i mirkanaa’eera.
• UEFI jedhamuun beekama firmware, . konkolaachiftoota, . fi
kuusaawwan deetaa danda'a ta'i haaromfame -n karaa kan USB
tokko flash drive ykn irraa wajjin Windows.

50
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
FAYYADAMAA UTAALTOTA GARA IFAA BIOS

JEDHAMUUN BEEKAMA SAJOO
• QEENXEE utaaltuu dha lama xiqqoo maxxansaalee
yookaan sibiila piiniiwwan sana ulee ol irra haadha boordii, .
fayyadame gara qabuu qindeessaa odeeffannoo.
• Ati qulqulleessuu barbaaduu danda’a _ qindaa'inoota yeroo
balaqqeessa’aa jira BIOS jedhamuun beekama hin goone
hojii yookaan
• . . . kufe gara guutuu sirritti ykn a power- on jecha icciitii dha
dagatamee fi ati hin danda’u kophee ol dheeraa -icha sirna.
• Harka calu motherboards jedhaman har'a hayyamaa ati gara saagi a
to'ataa jecha iccitii ( gochuu jijjiirama keessa BIOS jedhamuun
beekama qixeessuu) yookaan qeenxee humna- on jecha iccitii (gara
argachuuf qaqqabummaa _ -icha sirna).
• Yoo lachuu jechoota icciitii dha dagatame, . fayyadamuu hin
dandeessu -icha koompiitara.
• Haa ta'u
Prepared by: malee,
Fikadu M. 51
utaaltota danda'a ta'i sirreessuu gara lamaan isaanii
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
BAKKA BUUSUUN -ICHA CMOS JEDHAMUUN

BEEKAMA IBSAA
• Motherboard qindaa’inoota ta'uu mala ta'i kuufamee jira keessa flash
memory keessa -icha firmware ykn keessa CMOS jedhamuun
beekama RAM .
• CMOS jedhamuun beekama (dabalataa sibiilaa- oksaayidii
semiikondaaktarii) . jechuun a mala kan oomishaa
maaykiroochiipsii, .
• fi CMOS jedhamuun beekama RAM jedhamu dha qeenxee
xiqqoo hamma kan yaadannoo kuufamee jira irra motherboard kan
jedhu qabata -icha odeeffannoo funaaname -iyyuu yoom kompiitarri
sun _ cufame _
• . . . sababni isaas isa dha himatame -n qeenxee dhiyoo litiyemii
jedhamuun beekama saantima- seelii ibsaa.
• Yoo -icha Baatirii CMOS dha walitti hidhamiinsi addaan cite yookaan
ni kufa, . qixeessuu odeeffannoo dha baduu.
Prepared
• by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 52
Kunuunsuu qeenxee
Motherboard
BAKKA BUUSUUN -ICHA CMOS JEDHAMUUN

BEEKAMA IBSAA . . .
• Icha ibsaa dha dizaayiniin isaa hojjetame gara isa dhumaa -f
waggoota fi deebi’ee chaarjii godha yoom motherboard
jedhamuun beekama aangoo qaba .
• Haa ta'u malee, irra darbee darbee kan mul'atu carraawwan, . ati
tarii fedhii gara bakka buusuu tokko yoo sirna _ ni dhaba BIOS
jedhamuun beekama qindaa’inoota yoom isa dha fiigicha irraa
hiikame.
Fe'uu yookaan Bakka buusuun Akkam gara Filuu qeenxee
qeenxee Motherboard Deeskitooppii Motherboard
• Irratti hundaa'uun irra kam hojiirra oolmaa fi kan naannoo

meeshaalee ati karoora fayyadamuuf _ waliin -icha koompiitara, ati
danda'a fudhadhu tokko kan sadii itti dhihaanna gara filachuutti
qeenxee motherboard jedhu.
1 Icha jalqaba akkaataa dha gara filuu -icha muka diriiraa kan
kennu -icha harka calu kutaa itti babal’ina, kanaaf isin danda'a
sadarkaa isaa guddisuu fi waljijjiiruu qaamolee fi meeshaalee
dabaluu salphaatti.
2 QEENXEE lammaffaa akkaataa dha gara kan jedhu filadhu
muka diriiraa sana kan hunda caalu suuta jedhu -icha fedhii
qaba kan jedhu kompiitaraa kan ammaa qindeessaa, .
. . . sana beekee yoom ati fedhii gara sadarkaa isaa guddisuu,
ati will waan ta'u fakkaata jijjiiruu gara
haaraa teeknooloojii fi qeenxee haaraa motherboard jedhu.
3 Icha sadaffaa akkaataa dha gara filadhu a motherboard jedhu
sana wal argu kan kee fedhii amma jiru waliin kutaa giddu
galeessaa -f babal’ina.
54
Fe'uu yookaan Bakka buusuun qeenxee Motherboard Akkam gara Filuu qeenxee Deeskitooppii Motherboard
• Gaafachuu -icha hordofuu gaaffii yoom filachuu qeenxee motherboard:

1.1.
1 Maal unka sababa godhe -icha motherboard jedhu fayyadamuu?
2 Kam maqaa oomishaa (Intel ykn AMD) . fi adda duree piroosesaroota
godhe -icha deeggarsa boordii?
• Kam chipset jedhamuun beekama godhe isa fayyadamuu?
• Hammam _ yaadannoo danda'a isa qabuu? Maal yaadannoo saffisa ni godha
deeggarsa boordii?
3 Maal gosa fi akkam hedduu bakka babal’ina dha irra -icha muka
diriiraa (Fakkeenyaaf , PCI Ibsuu 3.0 ykn PCI) jedhu?
4 Akkam hedduu fi maal too’attoota hard drive fi walqabsiistota dha irra
boordii _ (f fakkeenya, SATA yookaan eSATA) jedhu?
5 Maal dha -icha kan ukkaamfame meeshaalee irra -icha muka diriiraa, fi maal
keessoo slots
yookaan walitti hidhamiinsi ni godha -icha muka diriiraa qaba?
• (Fakkeenyaaf , -icha muka diriiraa tarii kennuu a neetoorkii buufata doonii,
wayaa malee buufata anteenaa , . FireWire jedhamuun beekama buufata
doonii, lama yookaan caalaa USB buufata doonii, . viidiyoo buufata doonii,
fi kanaaf fuulduratti.)
Godhe -icha muka diriiraa itti ta'uu -icha dhimma ati karoora gara
6
fayyadamuu? 55

Maintenace, Chapter2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Maintenace, Chapter2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

BOQONNAA 2 : 1.1.

Xiyyeeffaanoo Garee : 1.1. B.Sc keessa Odeeffannoo

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 1

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 2

• QEENXEE motherboard jedhu kan caaludha _ walxaxaa

• Kan jalqabaa jaallatama pc motherboard jedhu ture -icha kan jalqabaa

• . . . Isa dha 12 inchii ta'a bal’inaan _ 13.8.8 inchii dheeraa.

• Kunneen motherboards jedhaman itti ta'uu gara keessaatti

LPX jedhamuun beekama

LPX jedhamuun beekama . . .

ATX Motherboard (ITTI Dheerate)

• Isa safartuuwwan 12 -n 9.6.6 inchii.

• Ta'ullee isa dha siiqsuudhaan -icha walfakkaataa hamma ga'u akka

ATX Motherboard (ITTI Dheerate) . . .

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 10

ATX Motherboard (ITTI Dheerate) . . .

ATX Motherboard (ITTI Dheerate) . . .

• NLX dhaabbata New Low jedhuuf Ibsama unka sababa.

• Isa ture jedhu dhiyaateera kan Intel in 1996 irraa kan

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 15

• Faayidaa irra NLX

• QEENXEE chipset jechuun qeenxee sirreessuu kan

• Intel oomishame CPU dura 1989 irraa eegalee.

• F haaraa CPUwwan oomishame -n Intel gara ta'i irra gabaa, kan

• Kana jechuun Intel hin dandeenye gurguruu isaa CPU akka

• Intel jalqabame qeenxee toora kan lakkoofsa

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 19

• Kunooti _ qeenxee tarreeffama kan -icha caalaatti barbaachisaa dha

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 22

wiirtuu arkiteekchara III

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 23

• . . . garuu PCI biroo Iddoon ibsaa (express slots)

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 24

keessa kan piroosesara ta’e

keessa kan piroosesara ta’e . . .

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 26

keessa kan piroosesara ta’e . . .

• Nehalem chipsets jedhaman deeggarsa -icha Intel LGA1366

jedhamuun beekama socket, . -icha Ijoo piroosesaroota i7 , . fi PCI

• Isaan danda'a akkasumas deeggarsa yookaan SLI yookaan Ibidda

• SLI fi CrossFire kan jedhaman lama wal dorgomaa jiru

teeknooloojiiwwan sana hayyamuu dachaaf viidiyoo kaardii

fi too’ataa giraafiksii keessa -icha processor jedhamuun

fi too’ataa giraafiksii keessa -icha processor jedhamuun

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa

• Dhaloota sadaffaa piroosesaroota fi chipsets jedhaman -n Intel, . gad

• . . . kam hojii waliin -icha LGA1150 jedhamuun beekama fi

• AMD adda ta’e keessa chipsets jedhaman fi giraafiksii piroosesaroota

• dizaayiniin isaa hojjetame gara deeggarsa -icha AMD Saffisaa ta'e

• Firmware jedhamu irra -icha motherboard jedhu dha fayyadame

Fayyadamaa BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu gara

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa 34

Argachuu -icha BIOS jedhamuun beekama Qixeessuu

• Irra kana menu, . ati danda'a ilaaluu odeeffannoo waa'ee _ 35

Jijjiiruu -icha Kophee ol dheeraa Tartiiba

Qindeessi Doonii irra Meeshaalee

• Dandeessisuu yookaan tokko tokko hojii irraa oolchuu doonii irratti

meeshaalee (f fakkeenya, qeenxee neetoorkii buufata doonii,

FireWire buufata doonii, USB buufata doonii, . ykn buufataalee

viidiyoo ) setup fayyadamuun BIOS jedhamuun beekama.

Prepared by: Fikadu M. ITEC3031 Koompiitara Suphaa

Ilaaluu Jabaa Oofuu fi Optikaalaa Oofuu Odeeffannoo

• ilaaluu odeeffannoo waa'ee fe’amee jira jabaa