Ünite 1

Coğrafi Konum
Özel Konum
Matematik Konum

1
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM
TÜRKİYE'NİN COĞRAFİ KONUMU
Bir yerin okyanuslara, denizlere, göllere, akarsulara,
boğazlara, karalara, adalara, ulaşım yollarına, sanayi
bölgelerine, çeşitli yeryüzü şekillerine, ülkelere göre
konumuna özel konum denir.
1 - Türkiye'nin Özel Konumu ve Sonuçları
 Asya, Avrupa ve Afrika'nın birbirine en çok yaklaştığı
yerde bulunur. Bunun sonucunda;
 Asya ile Avrupa arasında köprü görevi görür
 Tarihte önemli ticaret yolları (İpek yolu, Baharat
yolu) ülkemizden geçmiştir.
 Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur. Bu
nedenle doğu ile batı arasında enerji koridoru olma
yolunda çalışmalar sürmektedir.
 Doğal güzellikler bakımından zengindir.
 Üç tarafı denizlerle çevrili olan bir yarım adadır. Bunun
sonucunda;
 İklim çeşitliliği vardır
 Tarım ürünü ve bitki örtüsü çeşitliliği vardır.
 Turizm çeşitliliği ve zenginliği vardır.
 Ortalama yükseltisi fazladır. (1132m)
 Gerçek alanı 814 578 km², izdüşüm alanı 779 452
km²'dir. Bu farkın fazlalığı ülkemizin engebeli bir ülke
olduğunu gösterir.
 Batıdan doğuya doğru yükselti artar. Bu da doğuya
doğru gittikçe sıcaklığın düşmesine karasallığın
şiddetlenmesine yol açar.
 NATO, Karadeniz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Avrupa
Konseyi, İslam Konferansı Örgütü gibi uluslar arası
kuruluşlara üye olması özel konumuyla ilgilidir.
2
ATAMA YAYINLARI
 İstanbul ve Çanakkale boğazlarına sahiptir. Bu sayede;
 Uluslar arası arenada stratejik önemi fazladır.
 Boğazlardaki geçişten alınan ücret nedeniyle
ekonomik girdi elde edilir.
 Özellikle İstanbul boğazının şehre kattığı güzellik
sayesinde İstanbul turistik açıdan da ilgi odağıdır.
 Komşuları Avrupa'da Yunanistan, Bulgaristan Asya'da
Suriye, Irak, İran, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistandır.
 En uzun kara sınırı Suriye ile en kısa kara sınırı
Azerbaycan (Nahcivan) iledir.
 En uzun deniz kıyısı Ege en kısa deniz kıyısı Marmara
iledir.
 Dağlar genellikle doğu-batı yönünde uzanır. Bu da
akarsuların yönünün genel olarak bu yönde olmasına yol
açar.
2 - Türkiye'nin Matematik Konumu ve Sonuçları
Bir yerin ekvatora ve başlangıç meridyenine göre
konumuna matematik konum denir.
Türkiye'nin Matematik Konumu
 Türkiye aşağıdaki küre üzerinde görüldüğü gibi 36-42°
Kuzey paralelleri, 26-45° Doğu meridyenleri arasında yer
alır.
Soğuk
Kuşak
60˚
Ilıman Kuşak
Sıcak Kuşak
 En doğusu ile en batısı arasında 45-26= 19 boylam
vardır. İki boylam arası 4 dakika olduğundan en doğusu ile
en batısı arasında 19 x 4 = 76 dakikalık zaman farkı vardır.
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM ATAMA YAYINLARI

 En kuzeyi ile en güneyi arasında 42-36= 6 enlem vardır. ÇIKMIŞ SORU 2004 KPSS
İki enlem arası mesafe 111 km olduğundan en kuzeyi ile Aşağıdakilerin hangisinde verilen tarihlerde,
en güneyi arasında 6 x 111 = 666 km mesafe vardır. Sinop’ta gündüz ve gece süreleri Antalya’daki
gündüz ve gece sürelerinden daha uzundur?

 Türkiye doğu yarımkürededir. Bundan dolayı;

Gündüz Süresi Gece Süresi
 Yerel saati başlangıç meridyeninin yerel saatinden A) 21 Mart 23 Eylül
ileridir. B) 23 Eylül 21 Haziran
C) 21 Haziran 21 Aralık
 İkinci ve üçüncü saat dilimlerini kullanır.
D) 21 Aralık 21 Mart
E) 21 Ocak 23 Eylül
 Türkiye kuzey yarımkürededir. Bundan dolayı ;
ÇÖZÜM:
 Güneyden esen rüzgarlar sıcaklığı yükseltirken
Türkiye'de 21 Marttan 23 Eylüle kadar güneyden
kuzeyden esen rüzgarlar düşürür.
kuzeye doğru gittikçe gündüz süreleri daha uzun olur. 23
 En uzun gündüz 21 Haziranda yaşanır. Eylülden itibaren ise güneyden kuzeye doğru gittikçe
 En uzun gece 21 Aralıkta yaşanır. gece süreleri daha uzun olur. Dolayısıyla Sinop'ta gündüz
süresinin Antalya'ya göre daha uzun olduğu tarih 21
 21 Mart ilkbahar başlangıcıdır.
Haziran gece süresinin daha uzun olduğu tarih ise 21
 23 Eylül sonbahar başlangıcıdır. Aralıktır.
Cevap: C
 Güneyden kuzeye doğru gittikçe;
ÇIKMIŞ SORU 2004 KPSS

Güneş ışınlarının Türkiye’nin en doğu ile en batı ucu arasında 1

Yerçekimi saat 16 dakikalık zaman farkının olması
düşme açısı
aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?
Gece ili gündüz
Sıcaklık
arası zaman farkı
A) Asya ve Avrupa kıtalarında topraklarının olmasının
Buharlaşma ve B) Yüzey şekillerinin engebeli olmasının
Gölge boyu denizlerin tuzluluk
C) Başlangıç meridyeninin doğusunda olmasının
oranı
D) Doğu ile batı arasında 19 meridyen farkı olmasının
Çizgisel hız
E) Kuzeyi ile güneyi arasında 6 paralel farkı olmasının

ÇÖZÜM:
 Türkiye dönencelerin dışındadır. Bundan dolayı; Türkiye 26-45 doğu meridyenleri arasında yer alır. İki
 Güneş ışınlarını hiçbir zaman tam dik açı ile alamaz. meridyen arası 4 dakikadır. 19x 4= 76 dakika eder.
Cevap: D
 Gölge boyu hiçbir zaman sıfırlanmaz.

ÇIKMIŞ SORU 2005 KPSS

 Türkiye orta kuşaktadır. Bundan dolayı;
Aşağıdakilerin hangisinde verilen iki kent
 Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. arasındaki yerel saat farkı diğerlerinden daha
 Genel olarak cephe yağışları görülür fazladır?
A) Samsun - Adana B) İzmir - Ankara
 Batı rüzgarları etkilidir C) Balıkesir - Erzincan D) Muğla - Çanakkale
 Aşırı sıcak ve soğuk iklim şartları yaşanmaz. E) İzmit - Kastamonu
 Buzullar deniz seviyesine kadar etkili olamaz. ÇÖZÜM:
Doğu batı yönünde birbirine en uzak olan kentler
arasında yerel saat farkı en fazladır.
Cevap: C

3
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM ATAMA YAYINLARI

ÇIKMIŞ SORU 2007 kpss TEST - 1

Aşağıdaki Haritada Ankara , Iğdır ve Başkale›nin coğrafi
kordinatları verilmiştir.
1. Bir ülkenin; kıtalara, okyanuslara, denizlere,
boğazlara, ticaret yollarına göre konumu ile yer
33°
şekilleri, yükseltisi, yeraltı ve yerüstü zenginlik
Ankara kaynakları özel konumunu belirler.
  40°
Iğdır
 38° Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin
Başkale
özel konumuyla açıklanamaz?

A) Üç kıtanın birbirine en çok yaklaştığı noktada yer

Yalnızca haritadaki bilgilerden yararlanarak alması
aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? B) Farklı iklim tiplerinin görülmesi
A) 21 Aralıkta Başkale’ de gündüz süresi Ankara’ dan C) Yükseltisinin batıdan doğuya doğru artması
uzundur
B) 21 Haziranda Iğdır’ da Başkale’ den daha uzun gündüz D) Yer altı zenginliklerine sahip olması
yaşanır E) Batıda Güneş'in daha geç doğması
C) Verilen kentlerin hepsinde 23 Eylülde güneş doğduktan
12 saat sonra batar
D) En uzun günle en kısa gün arasındaki farkın en fazla
olduğu yer Başkale’ dir 0° 20° 40° 60° 80° 100°
E) Iğdır’ ın yerel saati Ankara’ nınkinden daha ileridir.
60°
ÇÖZÜM:
A-B-C ve E seçeneklerinde verilen bilgiler doğrudur. 40°
Dünyanın her yerinde bir günün uzunluğu 24 V IV
saattir. Dolayısıyla bir yerdeki gün süresinin 20°
diğerinden uzun ya da kısa olduğunu kimse
söyleyemez. 0°
II III
Cevap: D 20°
I
40°

2. Yukarıda koordinatları verilen taralı alanlardan

SORU hangisinde Türkiye topraklarının bir bölümü
Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’ nin Kuzey Yarım yer alır?
Küre’ de yer aldığının bir göstergesi olamaz?

A) Akdeniz Bölgesi’ ndeki akarsuların kuzeyden güneye A) I B) II C) III D) IV E) V

doğru akması
B) Karadeniz Bölgesi’ nde Aralık ayında, gündüz süresinin
İç Anadolu Bölgesi’ nden daha kısa olması 3. Kahramanmaraş' tan Samsun'a doğru hareket
C) Marmara Bölgesi’ nin yıl boyunca güneş ışınlarını Ege
Bölgesi’ nden daha eğik alması eden bir kişi aşağıdakilerden hangisinin
D) Toros Dağları’ nın güneye bakan yamaçlarının kuzey düzenli bir şekilde değiştiğini gözlemleyemez?
yamaçlarından daha sıcak olması
E) Coğrafi bölgelerin tümünde kuzey sektörlü rüzgarların
sıcaklığı düşürmesi
A) Çizgisel hızın azaldığını
Çözüm: B) Gece-gündüz süreleri arasındaki farkın arttığını
Akdeniz Bölgesinde akarsuların kuzeyden güneye
doğru akması yer şekillerinin ortaya çıkardığı bir C) Güneş ışınlarının düşme açısının küçüldüğünü
sonuçtur. D) Yükseltinin azaldığını

Cevap: A E) Güneşin doğuş ve batış sürelerinin arttığını

4
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM ATAMA YAYINLARI

4. 7. I Tarım alanlarının dar olması

36°D
II Makineli tarımın heryerde gelişmemesi
III Akarsuların enerji potansiyelinin fazla olması
Yukarıda verilen özellikler Türkiyenin hangi
özelliğinin bir sonucudur?
42°D
26°D 45°D A) Kuzey yarımkürede yer alması

Türkiye özel konumu aynı kalmak şartıyla B) Yüzölçümünün fazla olması

Güney Yarımküre'de yer alsaydı
aşağıdakilerden hangisi değişirdi?
A) En uzun gündüzün yaşandığı tarih.
B) En doğusu ile en batısı arasındaki zaman farkı.
C) En kuzeyi ile en güneyi arasındaki uzaklık.
D) Yüzölçümü
E) Üzerinden geçen meridyen sayısı
C) Ortalama yükseltisinin fazla yerşekillerinin engebeli
olması
D) Ekonomisinin fazla gelişmemesi
E) İklim çeşidinin fazla olması
8. Türkiye'de toprak , iklim, tarım ürünü ve bitki
çeşitliliğinin fazla olması Türkiye'nin hangi
özelliğinin bir sonucudur?

A) Üç tarafının denizlerle çevrili olması ve bulunduğu

5. Aşağıdakilerden hangisi, enlem sıcaklık
enlem değerleri
ilişkisine ters düşer?
B) Bulunduğu yarımküre
A) Ankara' dan Samsun' a gidildikçe kış sıcaklık
ortalamalarının artması C) Yükseltisinin fazla olması

B) Adana' da yaz sıcaklığının Sakarya' dan fazla D) Orta kuşakta yer alması
olması E) Geçmişten günümüze birçok medeniyetin bu
C) Mersin'de kış sıcaklığının Zonguldak' tan fazla topraklarda kurulması
olması
D) Iğdır' da Güneş' in İzmit'ten önce doğması 9. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin kuzey
E) Deniz suyundaki tuz oranının Akdeniz' den yarımkürede bulunmasının sonuçları arasında
Karadeniz' e doğru azalması yer almaz?

6. A) Güneyinden esen rüzgârların sıcaklığı artırması

I
B) Ortalama yükseltisinin fazla olması
V C) En uzun gecelerin Aralık ayında yaşanması
IV
III
D) Öğle vaktinde gölge yönünün kuzeyi göstermesi
E) Güneyinden kuzeyine doğru güneş ışınlarının
II düşme açısının azalması

Yukarıdaki haritada işaretlenen yerlerden

hangisinde 21 Haziranda gündüz uzunluğu
daha fazladır?

A) I B)II C)III D)IV E)V

5
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM ATAMA YAYINLARI

10. 13.
II

II
III
IV
V I

Bir kış günü yukarıdaki haritada gösterilen ok

I
işaretlerine doğru gittikçe sıcaklığın
azalmasının nedeni nedir?
Yukarıdaki haritada verilen noktalar ile ilgili
olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi
yanlıştır? I.Yön II.Yön
A) Enlem Boylam
A) Yerel saati en ileri olan nokta ıv tür. B) Yükselti Enlem
B) 21 Haziranda en uzun gündüz ıı nolu noktada C) Enlem Yükselti
yaşanır. D) Karasallık Boylam
C) I'de enlemler arası mesafe II'den daha fazladır. E) Yükselti Bitki örtüsü
D) Boylamlar arası mesafenin en az olduğu yer II'dir.
E) IV'ün ortalama yükseltisi V'ten fazladır. 14. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin matematik
konumu ile ilgili değildir?
11. Türkiye aynı anda yalnızca tek bir ortak saat
kullanmaktadır. Bunu asıl nedeni nedir? A) Kuzey yarımkürede yer alması
B) En doğusu ile en batısı arasında 76 dk zaman farkı
A) Kuzey-güney yönünde çok geniş olmaması olması
B) Doğu batı yönünde çok geniş olmaması C) Güneyden kuzeye doğru sıcaklığın azalması
C) Ortalama yükseltisinin fazla olması D) Karadeniz'in tuzluluk oranının daha az olması
D) Merkezi idare tarafından alınmış bir karar olması E) Batıdan doğuya doğru sıcaklığın azalması
E) Avrupa ile uyum içinde olunmak istenmesi
15. Aşağıdaki illerden hangisi sadece bulunduğu
12. Aşağıdaki illerden hangisinin yerel saatleri enlem nedeniyle İzmir'den daha soğuktur?
arasındaki fark daha fazladır?
A) Mersin B) Samsun C) Ankara
A) Ankara-İstanbul D) Erzurum E) Muğla
B) K.Maraş- Burdur
C) Bingöl-Niğde 16. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'nin kuzey
D) Samsun-İzmir yarımkürede yer aldığını kanıtlamaz?

E) Kars-İzmit
A) Batıdan doğuya gidildikçe sıcaklığın düşmesiyle
B) 21 Haziran'da en kısa gölgenin oluşmasıyla
C) Güneyden esen rüzgârların genelde sıcaklığı
arttırmasıyla
D) En kısa gündüzün 21 Aralık'ta yaşanmasıyla
E) 23 Eylül'de sonbahar mevsiminin yaşanmaya
başlamasıyla

6
 ÜNİTE 1  COĞRAFİ KONUM ATAMA YAYINLARI

17. Aşağıdaki paralel ve meridyenlerden hangisi

Türkiye'nin matematik konumunu ifade
etmede kullanılamaz?

A) 42° Kuzey paraleli

B) 26° Doğu meridyeni
C) 36° Kuzey paraleli
D) 45° Doğu meridyeni
E) 45° Kuzey paraleli

18. Türkiye' de buğdayın temmuz-ağustos

aylarında hasat edilmesi aşağıdakilerden
hangisinin kanıtıdır?

A) Buğdayın erken ekildiğini

B) Sıcaklıkların yüksek olduğunu
C) Sulama problemi olduğunu
D) Türkiye'nin kuzey yarımkürede olduğunu
E) Kışların sert geçtiğini

19. Ülkemizin üç yandan denizlerle çevrili olması

aşağıdakilerden hangisi üzerinde belirleyici
olmaz?

A) Yaz turizmi
B) Su ürünleri çeşitliliği
C) İklim özellikleri
D) Mevsimlerin belirgin olarak yaşanması
E) Ulaşım ağı

20. Aşağıdaki şehirlerden hangisinde güneş daha

erken batar?

A) Adana B) Bursa C) Ceyhan

D) Denizli E) Erzurum