Teehudde Parman Vazifesi Abdulhakemzzetli

Hazrlayan: EbuUbeyde
(ebuubeyde@rocketmail.com)

www.islamibelgeler.com

Hanefilere gre: Namaz klan kii teehhudde sa elini sa uyluu zerine, sol elini sol uyluu zerine koyar ve parmaklarn aar. Bu durum aynen iki secde arasndaki oturu gibidir. Parmaklarn aras az alr, ulan dizlerin zerine konur, fakat en sahih olan gre gre, ellerle diz kapaklan tutulmaz. Mutemed olan gre gre, kelime-i ehadet getirirken sa elin iaret parma, "L ilhe"nin "L"snda kaldrlp uluhiyetin ispat srasnda yani "llallah" derken indirilir ki, bu kaldrma ve indirme iaretleri ile Allah'n einin bulunmadn teyit edilmi olsun. Oturuta parmaklarn hi biri yumulmaz. Bunlarn dayandklar delil, Sahih-i Muslim'de bni Zubeyr'den rivayet edilen ve buna dellet eden bir hadistir. nk Muslim'deki rivayette sadece iaret parmann kaldrlp indirilmesi ile yetinildii zikredilmitir. (ed-Durru'l-Muhtr, I,474,231 - Neylu'l-Evtr, II, 283.) Bir baka yorum: bnu'l-Humam, Efendimiz (s.a.v)'in Teehhud'de oturma tarzn haber veren hadislerde geen "sa avucunu sa uyluunun zerine koydu, parmaklarnn hepsini toplad (elini yumdu), iaret parmayla iaret etti" ifadesini yle izah eder: "Hem parmaklar yummak, hem de avucu uyluk zerine koymak, phesiz ki ayn anda gereklemez. Allahu a'lem burada kastedilen, nce avucun uyluk zerine konmas, parmaklarn sonradan, iaret esnasnda yumulmasdr. mam Muhammed'den, iaretin keyfiyeti balamnda nakledilen de budur. O yle demitir: "Sere ve yzk parman yumar, orta ve ba parmaklarn halka yapar, iaret parman diker."

www.islamibelgeler.com

mam Ebu Yusuf'tan gelen nakil de byledir. () aretin keyfiyeti konusunda zikrettiimiz ekil, Ebu Hanife'nin (rh.a) gr olarak naklettiklerimiz cmlesindendir." Daha sonra bnu'l-Humam, parman "La ilahe" derken kaldrlaca, "illallah" derken indirilecei grn emsul eimme el-Helvn'den naklen verir. bnu'l-Humam, Fethu'l-Kadir, I, 272. Malikilere gre: Teehhut durumunda sol el serbest braklr ve iaret parma ile ba parmak dnda sa el yumulur. Bu parmaklar da kk parmak, onu takip eden parmak ve orta parmaktr. Bu parmaklarn ba ksm ba parman dibindeki etli ksma bititirilip iaret parma ile onunla iaret ediliyormuasna uzatlr. Teehhudn bandan sonuna kadar iaret parmann vasat bir ekilde saa sola hareket ettirilmesi mendubtur. Aa yukar tarznda deil. (Bunun hikmeti ise parmak sinirlerinin kalbe bal oluu ve parman hareket ettirilmesi ile kalbin uyarlmas ve namaz hallerinin hatrlatlmasnn salanmasdr) Bunun dayand delil Vail b. Hucrun rivayet ettii hadistir. Vail, Hz. Peygamber (a.s.)'in namaz klma eklini anlatrken yle diyor: "Sonra oturup sol ayan yere yatrd ve sol elinin avu ksmn uyluu zerine ve sol dizi zerine koydu ve sa dirseini sa uyluunun hizasna getirdi. Sonra parmaklarndan ikisini yumarak halka eklinde yapt, sonra parman kaldrd ve bu parman hareket ettirdiini grdm, dua ediyordu." Beyhaki yle dedi: Hareket ettirmekten maksadnn onunla iaret etmek olmas muhtemeldir. Hareketinin tekrarlanmas deil. Dolaysyla bu ekilde bni Zubeyr'in rivayeti ve Ahmed, Ebu Dvud, Nese ve bni Hibban nezdindeki u szler arasnda eliki meydana gelmemektedir. "Hz. Peygamber (a.s) iaret parma ile iaret eder, onu hareket ettirmez, gz bu parmandan teye gemezdi." Neylu'l-Evtr, II, 283. Bu hadisi Ahmed, Nese, Ebu Dvud, bni Mace, bni Huzeyme ve Beyhaki rivayet etmilerdir. (a.g.e.) Beyhaki bni mer'den zayf bir hadis rivayet etmitir: "Namazda parmaklar hareket ettirmek, eytana korku vermektir." (e-erhu's-Sar, I, 330.) afi ve Hanbellere gre: Birinci ve ikinci teehhutte otururken ellerin iki uyluk zerine konulmas snnettir. filere gre, kii sol elini ap parmaklarn birbirine bititirir. yle ki, parmaklarn ular

www.islamibelgeler.com

diz kapaklar ile eit bir duruma gelmelidir, yine parmaklarn u ksm btn ile kbleye kar yneltilmi ve parmaklarn aras ak olmamaldr. nk parmaklarn arasn ak tutmak ba parman kbleden evrilmesine yol aar. fiilere gre teehhutte oturan kii sa elini sa uyluu zerine kor ve elin kk parma ile onun yanndakini ve orta parman yumar. Hanbeblere gre ise, ba parman orta parma ile birlikte halka yapar. Sonra iaret parma ile iaret ederek "llallah" sznde parma kaldrr, fakat saa sola hareket ettirmez. Birinci teehhudden kalklncaya, son teehhudde selm verilinceye kadar indirilmez. Parmak iareti ile tevhid ve ihls niyeti edilir. Hz. Peygamber (a.s.) byle yapmtr. Devaml olarak da yukarda bni Zubeyr'in rivayetinde getii zere parmana bakar. afi ve Hanbellerde azhar olan gre gre oturan kii teehhutte ba parman iaret parmana bititirir. Bunun ekli 53 rakam gibi olur. Ba parma elinin altna avu iine almak suretiyle bu rakam grnm temin edilir. Eer ba parmak ile iaret parman birlikte salverirse yahut orta parman zerinde ikisini yumarsa yahut balar ile ikisi arasnda halka yaparsa yahut orta parmaklarn ucunu ba parmana balarsa snneti yerine getirmi olur. nk btn bunlarla ilgili hadisler gelmitir. Fakat birincisi daha faziletlidir. Nitekim fiilerde bu gr benimsemilerdir. nk ravileri daha fakih kimselerdir. filer ve Hanbellerin bu meselede dayandklar delil bni mer'in rivayet ettii hadistir: "Hz. Peygamber (a.s.) sa elini sa dizi zerine koyup elli says eklinde parmaklarn yumdu ve iaret parma ile iarette bulundu." (Bu hadisi Muslim rivayet etmitir. Bu keyfiyetin elli olmas baz hesaplara gredir. oklar bu ekle 59 adn vermektedirler. Fakihler haberin lafzna dayanarak elli manasn tercih etmilerdir.) Parmaklan hareket ettirmemesi gerektiinin delili Abdullah b. Zubeyr'in rivayet ettii u hadistir: "Hz. Peygamber (a.s.) dua ettii zaman parma ile iaret eder ve parman hareket ettirmezdi." (Ahmed, Ebu Dvud, Nesei ve bni Mace rivayet etmilerdir) Sa'd b. Ebu Vakkas'n rivayetinde ise yle buyurulmaktadr: "Ben parmaklarmla dua ederken Hz. Peygamber (a.s.) bana urad, ve "ehad, ehad" diyerek iaret parma ile iarette bulundu." (Bu hadisi Nesei rivayet etmitir)

www.islamibelgeler.com

(Muni'l-Muhtc, 1.172 vd. Haiyetu'l-Bacuri, 1,177, el-Mun, 1, 534.) Hanbelilerin baka bir grne gre: Teehudde her ''Allah'' lafza celalinde iaret parma yukar kaldrrlar, buna gore aadaki renkli kelimelerde kaldrlar; Ettehiyyatulillahi vessalevatu vettayibatu esselemualeyke eyyuhennebiyyu ve rahmetullahi ve berakatuhu esselamu aleyna ve ala ibadillahis salihin Ehedu ella ilahe illallah ve ehedu enne Muhammeden abduhu ve rasuluh Allahumme salli ala Muhammediv ve ala ali Muhammedin kema salleyte ala ibraahime ve ala ali ibrahime inneke hamidum mecid Allahumme barik ala Muhammediv ve ala ali Muhammedin kema berakte ala ibraahime ve ala ali ibrahime inneke hamidum mecid. Bundan sonra me'sur olan ekilde (Kuran, Sunnet, Sahabe veya Seleften) gelen, yada bu lafizlara benzeyen sekilde dua edilir mesala; Allahumme innii euzu bike min azabi cehennem ve euzu bike min azabi'l-kabri ve euzu bike min fitneti'l-mesihi'd-deccal ve euzu bike min fitneti'l-mahya ve'l-memat. Hanbeli mezhebinin bir gre gre de, Teehuddun bandan sonuna kadar parmak kaldrr. Sa elin parmaklarnn ne zaman yumulaca hususuna gelince, afii, Maliki ve Hanbeli mezheblerine gre teehhud'e oturulduu zaman parmaklar yumulur. Yalnz ehadet parma salnr. Hanefi mezhebinin muhtar kavline gre sa avu ak olarak sa uyluk zerine konulur. ehadet' parma ile iaret edildii zaman parmaklar yukarda anlatld gibi yumulur ve tekrar ak tutulur.

Teehhudde ehadet Parman Aa Yukar Hareket Ettirmek

Ali bnu Abdirrahman El-Muaviyyi, yle dedi: Ben namaz iinde kk akl talar ile oynarken, Abdullah bnu Umer (r.a.) bu hareketimi grd. Namazdan knca beni bu hareketimden menetti: Raslullah (s.a.v.) namazda nasl yapyorduysa sende yle yap dedi. Raslullah (s.a.v.) nasl yapard? dedim. Namazda (teehhud iin) oturduunda sa avucuna sa uyluu zerine kordu. Muteakiben btn parmaklarn yumarak ba parma takip eden parmak ile iaret ederdi. Sol avucunuda sol uyluu zerine koyard.

www.islamibelgeler.com

(Bu hadisi Muslim (580) Ebu Davud (987) ve Nesei (3/36) rivayet etmilerdir). bnu Umer (r.a.)'dan, (yle dedi ) Raslullah (s.a.v.) teehhude oturduu vakit, sol elini sol dizi zerine ve sa elini de sa dizi zerine koyar, elli akderek ehadet parma ile iaret ederdi. (Bu hadisi Muslim (580) rivayet etmitir). Abdullah bnu Zubeyr (r.a.) dan. (yle dedi ) Raslullah (s.a.v.) (namazda) oturduu vakit teehhud duasn okurdu. Oturuunda sa elini sa uyluu zerine, sol elini sol uyluu zerine kordu. Ve ehadet parma ile iaret ederdi. Bunu yaparken de ba parman orta parma zerine kordu. Sol elini de sol dizinin zerine uzatrd. (Yani sol dizini sol avucu ile avulard, sanki sol dizi sol avucunun bir lokmas haline gelirdi. (Bu hadisi Muslim (579) rivayet etmitir.) bnu Umer (r.a.)'dan, (yle dedi ) Raslullah (s.a.v.) namazda (teehhud iin) oturduunda (ehadet) parma ile kbleye doru iaret ederdi. Baklarn da ona (ehadet parmana) dikerdi. (Bu hadisi Ebu Avane (2/246) bnu Huzeyme (719) vebnu Hibban (1938) sahih bir senedle rivayet etmilerdir.) Vail bnu Hucr (r.a.)'dan, (yle dedi ) Raslullah (s.a.v.)'i (namazda teehhud iin oturduunda) ba ve orta parmam halka yapp, ehadet parman kaldrp (onunla) (Allah'n birliine ehadet ederek) dua ettiini grdm. (Bu hadsi Ebu Davud (957) bnu Mace (912) sahih bir senedle rivayet etmilerdir.)

aretten Maksad Parma Hareket Ettirmektir

Vail ibnu Hucr (r.a.)'dan, yle dedi: Raslullah (s.a.v.)'in nasl namaz kldn grmek istedim. Ve (yle yaptn) grdm........... Sonra parmaklarndan ikisini (yani ba parmak ile orta parma) halka yapp (ehadet) parmam kaldrd ve hareket ettirerek onunla (Allah'n birliine ehadet ederek) dua ediyordu. (Bu hadisi' Nesei (3/37) bnu Huzeyme (714) bnu Carud (208) ve Beyhaki (2/132) sahih bir senedle rivayet etmilerdir.) Vail bnu Hucr (r.a.)'dan, yle dedi: (Yukardaki hadis gibi zikrettikten sonra yle devam etti.) Raslullah (s.a.v.)'i grdm ki,(teehhude oturduu vakit ehadet parman) hareket ettirerek onunla dua ediyordu. Ve sonra, souk bir zamanda geldim. Herkesin zerinde (klk) elbiseleri vard. (Parmaklarn)

www.islamibelgeler.com

elbiselerinin altndan hareket ettirdiklerini grdm. (Bu hadisi Ahmed (4/318) ve ibnu carud (208) sahih bir senedle rivayet etmilerdir.) Nafi'den, yle dedi: Abdullah bnu Umer (r.a.) namazda (teehhud iin) oturduunda, ellerini dizlerinin zerine koydu. (ehadet) parma ile de iaret ederek baklar da onu (yani parman) takib ediyordu. Ve sonra yle dedi: Raslullah (s.a.v.) bu (yani parmak iareti) eytana demir kamdan daha iddetlidir" dedi. (Bu hadisi Ahmed (2/119) Bezzar (5631) ve Taberani Kitabu 'd-Dua 'da (642) hasen bir senedle rivayet etmilerdir.) Saad bnu Ebi Vakkas (r.a.)'dan, yle dedi: Ben, (teehhudde) parmaklarmla dua (iaret) ederken yanmdan Raslullah (s.a.v.) geti (benim bu hareketimi grnce) ehadet parman gstererek "Tekle tekle" dedi. (Bu hadisi Ebu Davud (1499) Tirmizi (3557) ve Nesei (3/38) sahih bir senedle rivayet etmilerdir.) Abdullah Ibnu Zubeyr (r.a.)'dan, yle dedi: Raslullah (s.a.v.) (namazda) ilk ve son teehhud iin oturduunda ellerini dizlerinin zerine koyar ve sonra (ehadet) parma ile aret ederdi. (Bu hadisi Beyhaki (2/132) ve Nesei sahih bir senedle rivayet etmilerdir.) yet namaz iki rektli ise yani sabah, cuma ve bayram namaz gibi iki rekt olarak klnyor ise, ikinci secdeden ban kaldrdktan sonra sa ayan dikip, sol ayan yatrarak oturur. Sa elini ehadet parma dnda dier btn parmaklarn kapatarak sa uyluu zerinde koyar. ehadet parma ile tevhide iaret eder. yet elinin sere parma ile yzk parman kapatr, ba parma ile orta parman halka yaparak, ehadet parmayla iaret ederse bu da gzeldir. nk her iki ekil de Nebi Sallallahu aleyhi vesellem'den sabit olmutur. Efdal olan ise kimi zaman bunu, kimi zaman tekisini yapmaktr. Sol elini sol baldr zerine parmaklar ak ve bitiik uzunlamasna yerletirir. Sol eli ile diz kapan tutar, sa elini az nce parmaklar ile ilgili yaplan iki aklama eklinden birisi ile dizi zerinde koyar. nk snnet bu ekilde de varid olmutur. Daha sonra bu oturuta teehhd duasn okur ki o da udur: Btn yce vgler, dualar, gzellikler Allah'ndr. Ey Peygamber selam sana! Allah'n rahmeti ve bereketleri de (zerine olsun). Selam bizlere ve Allah'n salih kullarna. ehadet ederim ki Allah'tan baka hibir ilah yoktur ve yine ehadet ederim ki Muhammed Allah'n kulu ve Rasldr. [ Muslim, I, 302, H. no: 402]

www.islamibelgeler.com

Allah'm, brahim'e ve brahim'in line salt (rahmet) eylediin gibi, Muhammed'e ve Muhammed'in line (mmetine) da salt (rahmet) eyle! nk sen her hamde layk olansn, an pek yce olansn. Allah'm brahim'e ve brahim'in line (ona iman edenlere) bereketler ihsan eylediin gibi, Muhammed'e ve Muhammed'in line (mmetine) de bereketler i hsan eyle. phesiz ki sen her hamde layk olansn. an pek yce olansn." [ Muslim, I, 305, H. no: 406] Drt husustan Allah'a snmas snnettir. Bunun iin yle der: "Allah'm ben sana, cehennem azabndan, kabir azabndan, hayatn ve lmn fitnesinden ve Mesih Deccal'in fitnesinden snrm." Sonra dnya ve hiret hayrlarndan diledii ekilde dua eder. Annesine, babasna ve onlarn dndaki dier mslmanlara dua etmesinde bir saknca yoktur. Kld namaz farz ya da nafile olsun farketmez. Arkasndan sana ve soluna "es-selamu aleykum ve rahmetullah... es-selamu aleykum ve rahmetullah" diyerek selam verir. Bunlar diliyle sylerken, kalbiyle de dnr. Dua esnasnda teehhud getirirken ehadet parma ile iaret eder. Dua ettike hareket ettirir. Bununla dua edilen yce Allah'n yceliine iaret eder. Buna gre "et-tahiyyatu lillahi ves-salavatu vet-Tayyibt" derken iaret etmez. "es-Selamu aleyke eyyuhe'n-nebiyyu" derken iaret eder. "es-Selamu aleyna ve ala ibadillahis-salihin derken iaret eder. Ehehu enla ilahe illallah okurken iaret etmez. Allahumme salli ala Muhammed..." okurken iaret eder. "Allahumme barik ala Muhammedin..." okurken iaret eder. "ezu billahi min azabi cehennem" okurken iaret eder. "Ve min azabi'l-kabr" okurken iaret eder. "Ve min fitneti'l-mahya ve'l-memat" okurken iaret eder. "Ve min fitneti'l-Mesihi'd-Deccal" derken iaret eder. Teehhude dair birden ok ekli gsteren sahih hadisler vrid olmutur. Bundan dolay bizim snnete uyarak, snneti canlandrmak ve kalbin huzuru iin kimi zaman bunu, kimi zaman tekisini yapmamz gerekir. TM DETAYLARIYLA NAMAZ : Prof. Dr. Abdullah b. Muhammed et-Tayyar, eviren M. Beir ERYARSOY

Teehhud Oturuu
Hz. Peygamber (s.a.v.) ikinci rekt bitirdikten sonra teehhud iin otururdu. Kld namaz, sabah namaz gibi iki rektl bir namazsa, iki secde arasnda oturduu hl zere sa aya dikip, sol aya da yatrarak zerine otururdu. [Nes, (1/173), sahih senedle rivyet etmitir. [Tirmiz, Salat 218 (292), c.1, s.212; Nesa, ftitah 187 (1159), c.1-2, s.652-653; bn Mce, kamet's-salt 22 (893), c.3, s.142; Eb Dvud, Salt 175-176, 176-177 (957,959, 967), c.3,

www.islamibelgeler.com

s.505-506, 507, 513-514. ] Ayn ekilde veya drt rektl namazlarn da birinci teehhudunde bu ekilde otururdu. [Buhr, Sfatu's-salat 64 (95), c.2, s.816; Muslim, Salat 240 (498), c.3, s.1486; Eb Dvud, Salt 115-116 (731), c.3, s.123 ] Namazn dzgn klmayan kiiye bu ekilde yapmasn emretmi ve ona yle demitir: Namazn ortasnda oturduun zaman eklemlerin sknet bulup yerine yerleecek ekilde otur. Sol uyluunu yatrarak zerine otur, sonra teehhudu oku. [Eb Dvud, Salt 143-144 (860), c.3, s.356] Eb Hurayra (r.a.) yle demitir: Dostum Hz. Muhammed, bana kpek oturuu gibi oturmam yasaklad. [ Taylis, Ahmed ve bn Eb eybe : Bu kitap, s.131, dipnot: 4. Bu oturma ekli hakknda Eb Ubeyde ve bakalar yle demilerdir: Bu, kpein yapt gibi, kalalarn yere yaptrp, ayaklarn dikmek ve ellerini yere koymak sretiyle oturmaktr. Ben diyorum ki: Bu, daha nce getii zere, iki secde arasnda yaplan meru oturma eklinden farkldr] Baka bir hadiste ise yle gelmitir: Hz. Peygamber (s.a.v.), eytan kesi oturuunu yasaklad. [Muslim, Eb Avne ve bakalar rivyet etmitir. Hadis, el-rvda (316) tahri edilmitir.] Hz. Peygamber (s.a.v.) teehhud iin oturduu zaman sa avucunu sa uyluunun (bir rivayette: sa dizinin) stne, sol avucunu da sol uyluunun (bir rivayette: sol dizinin) stne koyar, [stnde yayard]. [ Muslim, Eb Avne [Muslim, Mescid 115-116 (580), c.3, s.1685-1686; Nesa, Sehv 32-33 (1266-1267), c. 3-4, s.55-56; Eb Dvud, Salt 180-181 (988), c.4, s.38-39.] Sa dirseinin i ksmn[Bundan Hz. Peygamber'in (s.a.v.), dirseini yanndan uzak tutmad anlalmaktadr. Nitekim bn kayyim de "Zdu'l-med" adl kitabnda bunu bu ekilde aklamtr]sa bacann zerine koyard. [Eb Davud ve Nes sahih senedle rivyet etmitir. [Nesa, ftitah 11 (889), c.1-2, s.531, Sehv 31, 34 (1265, 1268), c.3-4, s.34, 56; Eb Dvud, Salt 114-115, 175-176 (726, 957), c.3, s.114-115, 505-506. ] Namazda sol eli zerine dayanarak oturan bir adam bu ekilde oturmaktan men etmi ve yle buyurmutur: Bu, yahudilerin namazdr. [ Beyhak, Hkim. Hkim hadisin sahih olduunu sylemi; Zeheb de bu grnde ona katlmtr. Bu ve bir sonraki hadis el-rvda (380) tahri edilmitir.]

www.islamibelgeler.com

Baka bir rivayette: Bu ekilde oturma; bu azap olunanlarn oturuudur. [Ahmed ve Eb Davud sahih senedle rivyet etmitir. [Eb Dvud, Salt 181-182 (994), c.4, s.45] Dier bir rivayette: Bu, gazaba uram olanlarn oturuudur. [Abdurrazzak rivyet etmitir. Abdulhak el-Ahkm adl kitabnda (1284, tahkiki bana aittir) hadisin sahih olduunu sylemitir] Teehhudde Parma Hareket Ettirmek Hz. Peygamber(s.a.v.) sol elini sol dizinin stne yayar, sa elinin parmaklarn kapatr, ehadet parmayla kbleye doru iaret eder ve gzn ona dikerdi. [ Muslim, Eb Avne, bn Huzeyme. Humeyd el-Musned (1/131) adl kitabnda ve ayn ekilde Eb Yala, sahih senedle bn merden u ziyadeyle rivyet etmilerdir: Bu eytann inlemesidir. Onun bu hline aldanmayn. Humeyd de namazda parman hareket ettirirdi. O yle demitir: Muslim b. Eb Meryem bana dedi ki: Bana bir adam, amda bir kilisede, namaz klan peygamberlere ait resimler grdn ve bu resimlerde de peygamberlerin parmaklarn bu ekilde tuttuklarn grdn anlatt. Ben diyorum ki: Bu ilgin ve ho bir nktedir. Bu adama kadar senedi de sahihtir.] Hz. Peygamber (s.a.v.) parmayla iaret ederken ba parman orta parmann zerine koyar, [Muslim, Mescid 113 (579), c.3, s.1686] bazen bu iki parman halka yapard. [ Eb Davud, Nes, bnul-Crd el-Muntek (208), bn Huzeyme (1/86/1-2) ve bn Hibbn es-Sahih (485) adl kitaplarnda sahih senedle rivyet etmilerdir. bnul-Mulakkin hadisin sahih olduunu sylemitir. Hadisin bn Adiyde de (1/287) bir ahidi vardr. Osman b. Mukassim hadisin ravisi hakknda yle demitir: Zayftr, hadisi yazlr. [Nesa, ftitah, 11 (889), c.1-2, s.531, Sehv 31, 34 (1265, 1268), c.3-4, s.34, 56; Eb Dvud, Salt 114-115, 175-176 (726, 957), c.3, s.114-115, 505-506] Parman kaldrnca hareket ettirerek, dua ederdi. [ Eb Davud, Nes, bnul-Crd el-Muntek (208), bn Huzeyme (1/86/1-2) ve bn Hibbn

www.islamibelgeler.com

es-Sahih (485) adl kitaplarnda sahih senedle rivyet etmilerdir. bnul-Mulakkin hadisin sahih olduunu sylemitir. Hadisin bn Adiyde de (1/287) bir ahidi vardr. Osman b. Mukassim hadisin ravisi hakknda yle demitir: Zayftr, hadisi yazlr. Hadiste geen dua ederdi sz hakknda mam Tahv u aklamay yapmtr: Bu ifade, parma hareket ettirmenin namazn sonunda yapldn gstermektedir. Ben diyorum ki: "Bu hadis, namazda iaret ve parma hareket ettirmeyi, selm verene kadar srdrmenin snnet olduunu gstermektedir; nk dua selmdan ncedir." Bu Malik ve bakalarnn grdr. mam Ahmede: Kii namazda parmayla iaret eder mi? diye soruldu, o kuvvetli bir vurguyla yle dedi: Evet. bn Hn de el-Mesail adl kitabnda (s.80) mam Ahmedden nakletmitir. Ben diyorum ki: Buradan, teehhudde parma hareket ettirmenin, Hz. Peygamber (s.a.v.)den gelen bir snnet olduu anlalmaktadr. mam Ahmed ve baka hadis bilginleri bu snnetle amel etmilerdir. Bu sebeple bu hareketin abes ve namaza yakmayan bir davran olduunu ileri sren bazlar, Allahtan korksunlar. Onlar bunun Hz. Peygamberden (s.a.v.) gelen bir snnet olduunu bilmelerine ramen, bu manta dayanarak namazda parmaklarn hareket ettirmemektedirler. Bununla birlikte Arap dili kurallarna ve hadis bilginlerinin hadisi anlama metodlarna aykr bir ekilde hadisi tevil ederlerken bu tevilde de olduka zorlanmaktadrlar. Tuhaf olan udur ki, onlardan bazlar mamn yanldn sylemek, onu ktlemeye ve saygszla yol aar. diyerek, baka konularda, tbi olduu imam, gr snnete ters dse de savunuyor. Sonra bu szlerini unutup, Hz. Peygamberden gelen bu snneti inkr ediyor ve onunla amel edenlerle alay ediyorlar. Yaptklar bu alaylarnn, btl yollarla savunduklar imamlar da iine aldn farkndalar veya deiller. Onlar burada snnetle amel etmilerdir! Hatta onlarn bu alaylar, Hz. Peygamberin (s.a.v.) ahsn iine almaktadr. nk snneti bize getiren odur. Snnetle alay etmek, Hz. Peygamberin ahsyla alay etmek demektir. Sizden byle davrananlarn cezas dnya hayatnda ancak (Bakara, 85) aretten sonra parma indirmek veya bu hareketi l ilhe illallah szyle snrlandrmak, snnette asl olmayan bir uygulama hatta bu hadisin delletine gre; snnete aykr ve ters den bir davrantr. Hz. Peygamber (s.a.v.) namazda parman hareket ettirmezdi. Hadisine gelince; Dafu

www.islamibelgeler.com

Eb Davudda adl kitapta (175) akladm zere; bu hadisin senedi sabit deildir. Senedi sabit olsa bile hadis olumsuz bir mnay gstermektedir. Halbuki babn hadisi olumlu bir mnay gsteriyor. limler tarafndan bilindii zere olumlu mna, olumsuz mnaya tercih edilir. Bu sebeple bu hadis, namazda parman hareket ettirilmeyeceini iddia edenlere delil olamaz. [Nesa, ftitah 11 (889), c.1-2, s.531, Sehv 34 (1268), c. 3-4, s.56; bn Mce, kametu's-salt 27 (911, 913), c.3, s.180-181; Eb Dvud, Salt 114-115, 175-176 (726, 957), c.3, s.114-115, 505-506. ] ] Hz. Peygamber (s.a.v.) yle buyurmutur: Kesinlikle bu, eytana demirden daha ar gelir. [Ahmed, Bezzr, Eb Cafer, el-Emli adl kitabnda (60/1) el-Buhter, ed-Du adl kitabnda (varak, 73/1) Tabern, es-Sunen adl kitabnda (12/2) Abdulgani el-Makdis hasen senedle ve yine el-Musned adl kitabnda (249/2) er-Ruyn ve Beyhak rivyet etmitir. ] Hz. Peygamber (s.a.v.) bu szyle ehadet parman kastediyordu. Hz. Peygamberin ashab da birbirlerine bu konuda (yani dua ederken parmakla iaret etme konusunda) serzenite bulunurlard. [bn Eb eybe (2/123/2) hasen senedle rivyet etmitir.] Hz. Peygamber (s.a.v.) her iki teehhudde de bu ekilde yapard. [Nes ve Beyhak sahih senedle rivyet etmitir. [Nesa, ftitah 189 (1161), c.1-2, s.654] ] Hz. Peygamber (s.a.v.) bir adamn iki parmayla iaret ederek dua ettiini grnce: Tekle, tekle! buyurdu [ve ehadet parman gsterdi]. [bn Eb eybe (12/40/1 ve 2/123/2) ve Nes rivyet etmitir. Hkim hadisin sahih olduunu sylemi; Zeheb de bu grnde ona katlmtr. bn Eb eybenin kitabnda hadisin ahidi vardr. [Nesa, Sehv 37 (1272-1273), c. 3-4, s.58]

Son Teehhud
Hz. Peygamber (s.a.v.) 4. rekt tamamladktan sonra son teehhude otururdu. Bu teehhudde, birinci teehhudde yaplmasn emrettii eyleri emreder, kendisi de birinci teehhudde yaptklarnn aynsn yapard. Ancak bu teehhudde teverruk zere otururdu. [ Buhr rivyet etmitir. Sabah namaz gibi iki rektl namazlarda snnet olan, daha nce getii zere (s. 156) ayaklar yere yayarak oturmaktr.

www.islamibelgeler.com

Bu aklamay, bn Hn el-Mesil adl kitabnda (s.79) mam Ahmedden nakletmitir. [Buhr, Sfatu's-salat 64 (95), c.2, s.816; Tirmiz, Salat 225 (303), c.1, s.220, Sehv 29 (1262), c.3, s.53; bn Mce, kametu's-salt 72 (1061), c.3, s.372; Eb Dvud, Salt 115-116 (730, 731), c.3, s.119-120, 123] Yani sol kalasn yere yayar, iki ayan da bir taraftan karrd. [Eb Davud ve Beyhak sahih senedle rivyet etmitir. [Eb Dvud, Salt 115-116 (731), c.3, s.123] Sol ayan, uyluu ile baldrn altna alr [Muslim, Eb Avne. [Muslim, Mescid 112 (579), c.3, s.1685-1686; Eb Dvud, Salt 180-181 (988), c.4, s.38-39] sa ayan diker" [Buhr. [Buhr, Sfatu's-salat 64 (95), c.2, s.816] bazen de yayard. [Muslim, Eb Avne.m[Muslim, Mescid 112 (579), c.3, s.1685-1686; Eb Dvud, Salt 180-181 (988), c.4, s.38-39]] Sol avucunu dizinin zerine serbeste brakr ve dizi zerine dayanrd. [Muslim, Eb Avne. [Muslim, Mescid 114 (579), c.3, s.1686; Nesa, Sehv 35 (1270), c. 3-4, s.57 ] Hz. Peygamber (s.a.v.) birinci teehhudde olduu gibi bu teehhudde de kendisine salvat getirilmesini snnet olarak meru klmtr. Hz. Peygambere (s.a.v.) hangi lafzlarla salvat getirilecei konusu daha nce gemiti. Muhammed Nsruddin el-Elbn: Hadislerle HZ. PEYGAMBERN NAMAZ KILMA EKL : BEKA YAYINLARI Parmagi Hareket Ettirmek Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem soyle buyurdu: "Lehiye eedduu aleyhi' eytaani minelhadiid" Bu sekilde parmagi hareket ettirmek seytana demirden daha siddetlidir. (Ahmet, Musned 2/119 Hadis hasendir, fethu'r Rabbani 4/15) Namazda Husuya Goturen 33 Etken; M. Salih El-Muneccid. Polen yaynevi sayfa 41-42

Hadislerle Teehudde Parman Hali

Sunen-i Nesai Namaz Blmleri

www.islamibelgeler.com

13- Kitabus Sehv (Namazda Yanlma) 33- ehadet Parma Dndaki Parmaklar Yummak 1250- Ali b. Abdurrahman (r.a)dan rivyete gre, yle demitir: bn mer beni namazda talarla oynarken grd. Namaz bitirince beni talarla oynamaktan sakndrd ve Raslullah (s.a.v)in yapt gibi yap dedi. Ben de; Raslullah (s.a.v) nasl yapard dedim. O da yle dedi: Namazda oturduunda sa elini sa dizine koyar tm parmaklarn yumar ve ehadet parma ile iaret ederdi, sol elini de sol dizi zerine koyard. (Eb Davud, Salat: 186; Muslim, Mesacid: 21) 34- Sa Elin Parmaklar Oturuta Nasl Yaplr? 1251- Vail b. Hucr (r.a)dan rivyete gre, yle demitir: Peygamber (s.a.v)in nasl namaz kldna mutlaka dikkatlice bakacam dedim. Baktm ve ylece tarif ediyorum: Oturdu, sol ayan altna yatrd, sol elini sol uyluuna ve sol dizi zerine koydu. Sa dirseini sa uyluundan ayrarak son iki parman bititirip dier ikisini de halka gibi yapt. ehadet parman da yapt dua annda hareket ettiriyordu. (Eb Davud, Salat: 180; Muslim, Mesacid: 21) 35- Oturuta Sa El ve Sol El Nasl Konulur? 1252- bn mer (r.a)den rivyete gre: Raslullah (s.a.v) namazda tahiyyat iin oturunca ellerini dizi zerine koyar ehadet parman kaldrr ve onu hareket ettirerek dua ederdi. Sol elini ve parmaklarn ise sol dizi zerinde serbest brakrd. (Muslim, Mesacid: 21; Drimi, Salat: 83) 1253- Abdullah b. Zubeyr (r.a)den rivyete gre, Peygamber (s.a.v) tahiyyatta dua ederken ehadet parman kaldrr fakat hareket ettirmezdi. bn Cureyc diyor ki: Amrn yle bir ilavesi vardr. Amir b. Abdullah b. Zubeyrin babasndan aktard bir hadiste yle denilmektedir. Bizzat kendisi Raslullah (s.a.v)i bu ekilde dua ederken grm, sol elini sol uyluu zerine koyarak parmaklarn da serbest brakmtr. (Muslim, Mesacid: 21; Drimi, Salat: 83) 36- Teehhudde ehadet Parma ile aret Edilir mi? 1254- Malik b. Numeyr el Huzai (r.a) babasndan aktararak yle diyor: Raslullah (s.a.v)i namazda oturu halindeyken sa elini sa uyluu zerine koyarak ehadet parma ile iaret ettiini grdm.

www.islamibelgeler.com

(Muslim, Mesacid: 21; bn Mce, kamets Salat: 27) 37- Tahiyyatta ki Parmakla aret Edilmez 1255- Ebu Hureyra (r.a)den rivyete gre, bir adam namazn oturuunda iki parman birden kaldrarak dua ediyordu. Raslullah (s.a.v): Birini, birini buyurdu. (Muslim, Mesacid: 21; Msned: 9070) 1256- Sad (r.a)ten rivyete gre, yle demitir: Ben namazda iki parmam birden kaldrp dua ederken Raslullah (s.a.v) bana urad ve ehadet parman gstererek birini, birini, buyurdu. (Eb Davud, Salat: 358) 38- ehadet Parman Hafife Emek 1257- Basral Malik b. Numeyr el Huza (r.a), babasndan aktaryor: Raslullah (s.a.v)i namazda otururken grdm, sa elini sa uyluu zerine koymu , ehadet parman biraz eerek kaldrm ve dua ediyordu. (Tirmiz, Salat: 220; bn Mce, kamets Salat: 27) 39- Tahiyyatta Dua Ederken Gzler Nereye Bakmal? 1258- Abdullah b. Zubeyr (r.a), babasndan aktararak yle diyor: Raslullah (s.a.v) teehhude otururken sol elini sol uyluu zerine koyar, sa elinin ehadet parman kaldrarak gzn ondan ayrmazd. (bn Mce, kametus Salat: 27; Muslim, Mesacid: 21) 40- Tahiyyatta Gzler Semaya Dikilmemeli 1259- Ebu Hureyra (r.a)den rivyete gre, Raslullah (s.a.v) yle buyurdu: Onlar tahiyyatta dua okurken ya gzlerini semaya kaldrmaya son verirler veya gzlerinden olurlar. (Muslim, Salat: 26; Eb Davud, Salat: 167) 41- Teehhudde Okunacak Dua 1260- bn Mesud (r.a)tan rivyete gre, yle demitir: Teehhudde okunacak dua farz olmadan nce bizler: Esselmu alallah, esselmu ala Cibrl ve Mikail derdik. Raslullah (s.a.v): Byle sylemeyin nk Allah, kendisi selmdr. Fakat yle syleyin. (Tahiyyat duas) Dilimizle vcudumuzla ve tm mallarmzla yaplan ibadetlerin hepsi sadece Allaha mahsustur. Tm kulluk ve ibadetler Ondan bakasna yaplamaz. Ey son Peygamber olan

www.islamibelgeler.com

Muhammed, Allahn rahmeti, bereketi, selm ve selmeti Senin zerine olsun. Yine Allahn selm ve saadeti bizim zerimize ve Allahn hayrl ve iyi iler ileyen kullarna olsun. Ben kabul eder ve ahidlik yaparm ki Allahtan baka gerek ilh yoktur yine kabul eder ve ahidlik yaparm ki Muhammed Allahn kulu ve Peygamberidir. (Eb Davud, Salat: 182; Muslim, Salat: 16) 42- Kuran retir Gibi ne retilmiti? 1261- bn Abbas (r.a)tan rivyete gre, yle demitir: Raslullah (s.a.v) bize Kurandan bir sre retir gibi teehhudde okuyacamz duay retirdi. (Eb Davud, Salat: 182; Muslim, Salat: 16) 43- Teehudde ne Okunur? 1262- Abdullah (r.a)tan rivyete gre, yle demitir: Raslullah (s.a.v) yle buyurdu: Aziz ve Celil olan Allah kendisi selmdr. Namazda oturduunuzda yle deyin. (Tahiyyat duas) Dilimizle, vcudumuzla ve tm mallarmzla yaplan ibadetlerin hepsi sadece Allaha mahsustur, tm kulluk ve ibadetler Ondan bakasna yaplamaz. Ey son Peygamber olan Muhammed, Allahn rahmeti, bereketi, selm ve selmeti senin zerine olsun yine Allahn selm ve saadeti bizim zerimize ve Allahn hayrl ve iyi iler ileyen kullarna olsun. Ben kabul eder ve ahidlik yaparm ki Allahtan baka gerek ilh yoktur, yine kabul eder ve ahidlik yaparm ki Muhammed Allahn kulu ve peygamberidir. Sonra dilediini okuyabilir. (Eb Davud, Salat: 182; Muslim, Salat: 16) 44- Teehudde Okunacak Deiik Bir Dua 1263- Httan b. Abdullah (r.a)tan rivyete gre, Ear yle demitir: Raslullah (s.a.v) bize bir hutbe yapt, nasl hareket edeceimizi retti ve nasl namaz klacamz da bildirerek yle dedi: Namaza kalktnzda saflarnz sk ve dzgn tutunuz. Biriniz size imam olsun, o tekbir aldnda siz de tekbir aln, o Veladdalln deyince sizlerde min deyin ki Allah dualarnz kabul etsin. mam tekbir alp ruka varnca siz de tekbir alp ruk yapnz, imam sizden nce ruk yapar ve sizden nce rkdan ban kaldrr. Raslullah (s.a.v) yle devam etti: Dier rekatlarda da durum ayndr. mam Semiallahu limen hamideh dedii zaman sizler Allahumme Rabbena lakel hamd deyin nk Aziz ve Celil olan Allah, Peygamberinin diliyle Semiallahu limen hamideh demitir. mam tekbir alp secde ettiinde sizde tekbir alp secdeye varn. mam sizden nce secdeye

www.islamibelgeler.com

varr sizden nce secdeden kalkar. Peygamber (s.a.v): Dier rekatlardaki yaplacak iler aynen bylecedir. Tahiyyata oturduunuzda syleyeceiniz sz yle olmal: (Tahiyyat duas) Dilimizle, vcdumuzla ve tm mallarmzla yaplan ibadetlerin hepsi sadece Allaha mahsustur, tm kulluk ve ibadetler Ondan bakasna yaplamaz. Ey son Peygamber olan Muhammed, Allahn rahmeti, bereketi, selm ve selmeti Senin zerine olsun yine Allahn selm ve saadeti bizim zerimize ve Allahn hayrl ve iyi iler ileyen kullarna olsun. Ben kabul eder ve ahidlik yaparm ki Allahtan baka gerek ilh yoktur yine kabul eder ve ahidlik yaparm ki Muhammed Allahn kulu ve peygamberidir. (Muslim, Salat: 16; Eb Davud, Salat: 182) 45- Deiik Bir Teehhud Duas 1264- Cbir b. Abdullah (r.a)tan rivyete gre, yle demitir: Raslullah (s.a.v) bize tahiyyatta okuyacamz dualar Kurandan bir sre retir gibi retirdi: Allahn adyla, Allah iin diyerek; (Tahiyyat duas) Dilimizle, vcudumuzla ve tm mallarmzla yaplan ibadetlerin hepsi sadece Allaha mahsustur, tm kulluk ve ibadetler Ondan bakasna yaplamaz. Ey son Peygamber olan Muhammed, Allahn rahmeti, bereketi, selm ve selmeti Senin zerine olsun yine Allahn selm ve saadeti bizim zerimize ve Allahn hayrl ve iyi iler ileyen kullarna olsun. Ben kabul eder ve ahidli k yaparm ki Allahtan baka gerek ilh yoktur yine kabul eder ve ahitlik yaparm ki Muhammed Allahn kulu ve Peygamberidir. Allahtan Cenneti isterim, ateinden, Cehenneminden de Allaha snrm. (Muslim, Salat: 16; Eb Davud, Salat: 182) SUNEN- NESA: - 5- NAMAZ BLMLER ; 13- KTABUS SEHV (NAMAZDA YANILMA) :Abdullah Parlyan - Konya Yaynclk Suneni Tirmizi Blm: 219 Namazlarda Oturu Nasl Olmaldr? 293- Sehl b. Sad es Said (r.a.)in bize aktardna gre, yle demitir: Eb Humeyd, Eb Useyd, Sehl b. Sad ve Muhammed b. Mesleme bir araya gelerek Raslullah (s.a.v.)in nasl namaz kldn mzakere etmeye baladlar ve Eb Humeyd dedi ki: Peygamber (s.a.v.) namazda oturduu zaman sol ayan yayar sa ayann st tarafn

www.islamibelgeler.com

kbleye doru evirir ellerini dizleri zerine koyar ehdet parma ile iaret ederdi. (Nes, ftitah: 186; bn Mce, kame: 22) Tirmz: Bu hadis hasen sahihtir. Baz ilim adamlarnn gr byledir. fii, Ahmed ve shk bunlardan olup, Eb Humeydin hadisine dayanarak; ilk oturuta sa ayan dikerek sol ayann zerine; ikinci oturuta ise ayaklar saa kararak kalalar zerine oturulmaldr demektedirler. Blm: 220 Namazn Outuruunda Parmakla Nasl aret Edilir? 294- bn mer (r.a.)den rivyet edilmitir: Peygamber (s.a.v.) namazn teehhudnde oturduunda ellerini dizleri zerine koyar sa elinin baparmandan sonra gelen parmayla iaret ederek dua ederdi. (Drim, Salat: 83; Nes, ftitah: 189) Bu konuda Abdullah b. Zubeyr, Numeyr el Huza, Eb Hureyra, Eb Humeyd ve Vil b. Hucrdan da hadis rivyet edilmitir. Tirmz: bn merin hadisi hasen garib olup bu ekliyle Ubeydullah b. mer rivyetiyle biliyoruz. Sahabe ve tabiinden bir ksm ilim adamlar bu hadise gre amel etmekte olup teehhutte parmak kaldrmay tercih etmilerdir. Hadisilerde ayn grtedirler. SUNEN- TRMZ : Namaz Blm ; :Abdullah Parlyan - Konya Yaynclk Muvatta 12. Namazda Tahiyyata Oturulunca Yaplacak lem 48. Abdurrahman olu Ali el-Muv der ki: Namazda akl talaryla oynuyordum. Bunu gren Abdullah b. mer (r.a.): (Namazda) Raslullah'n yapt gibi yap, dedi. Raslullah (s.a.v.) nasl yapard? dedim Raslullah namazda tahiyyata oturunca, sa elini sa uyluunun zerine koyar, parmaklarm yumar, ehadet parma ile iaret eder. [Bc der ki: Tahiyyatta ehadet parmayla iaret, vesvese veren eytana firsat vermemek, namazda huzuru salamaktr. Bazlar da: Burada iaretin manas, Tevhiddir. derler] Sol elini de sol uyluunun zerine koyard, dedi.

www.islamibelgeler.com

[Muslim, Mescid, 5/116. - eyban, 144] MUVATTA : 3- NAMAZ KTABI; 12. Namazda Tahiyyata Oturulunca Yaplacak lem Sunen-i Derimi 3. Cilt 83. Bab Teehhdde aret Etmek 1344. Bize Ebu'l-Veld et-Taylis haber verip (dedi ki), bize bn Uyeyne, bn Acln'dan, (O) Amir b. Abdillah bni'z-Zubeyr'den, (O da) babasndan (naklen) rivayet etti ki, O yle dedi: Ben Hz. Peygamberi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) namazda yle dua ederken grdm (201) (Ebu'l-Veld dedi ki): bni Uyeyne ("yle" derken) parma ile iaret etmiti. (Darimi de dedi ki): Ebu'l-Veld ise ("yle" derken) ehdet parma ile iaret etti. 1345. Bize Suleyman b. Harb haber verip (dedi ki), bize Hammd b. Seleme, Eyyb'dan, (O) Nfi'den, (O da) bn mer'den (naklen) rivayet etti ki, Hz. Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) namazn sonunda oturduu zaman sol elini sol dizinin stne kor, sa elini sa dizinin stne kor ve parman (yukar) dikerdi. SUNEN- DARM 3. CLT 83.BBTEEHHUDDE ARET ETMEK Ebu Muhammed Abdullah b.Abdurrahman ed-Darimi , Tercume, erh ve Tahkik: do.Dr.Abdullah AYDINLI - MADVE - YAYINLARI Ebu Davud 180 - 181. Teehhudde (Parmakla) aret Etmek 987. ...Ali b. Abdurrahman el-Muvf den; demitir ki: Abdullah b. mer beni namazda akl talan ile oynarken grd. Namazm bitince bundan nehyedip; Raslullahn yapt gibi yap, dedi. Raslullah nasl yapard? dedim. Namazda oturduu zaman sa elini sa uyluunun zerine koyar, btn parmaklarn yumar ve iaret parma ile iaret ederdi. Sol elini de sol uyluu zerine koyard, karln verdi [Muslim, mescid 116; Nes, sehv 33; Muvatta', nida 48; Ahmed b. Hanbel, II, 65. Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/37]

www.islamibelgeler.com

Aklama Hadis-i erif, teehhudde iaret parman kaldrmann meru olduuna delildir. Btn mezheb imamlar ve onlarn ilk arkadalar, bunun snnet olduunda ittifak halindedirler. Ancak sonraki limlerden bazlar, deiik mlhazalarla gr deitirmilerdir. Bunun terkinin daha efdal olduunu savunmulardr. Bu grte olanlarn bazlar parmak kaldrlmamal derken bunu det haline getiren Rfizlere muhalefet esprisini esas almlar, bazlar da hibir ihtiya yokken parma fazlaca kaldrmann lzumsuz olduunu sylemilerdir. Fakat bu dncelerin her ikisi de zayftr. nk biz, Rafizlerin yaptklar btn hareketlen terk etmekle memur deiliz. Biz ancak onlarn bid'atlerine kar kmakla mkellefiz. Mesel onlar sa elleri ile yemek yiyorlar diye biz sol elle yiyecek deiliz. kincisine gelince, Raslullah'n yapt bir hareket lzumsuz ve fazladan olamaz. Onun iin teehhudde parmak kaldrmay meru grmeyenlerin fikirlerini hesaba katmadan "bunun snnet olduunda icma var" denilmitir. limler bu iaretin nasl olacanda ihtilf etmilerdir. Bazlar hem parman kaldrlacan hem de saa sola hareket ettirileceini, nk bunun insana namazda olduunu hatrlattn sylerler. Bu Mliklerin grdr. filere gre teehhud okunurken "illallah..." denilince parmak kaldrlr ve hareket ettirilemez. Bu hal, ilk ka'de'de teehhud bitinceye kadar son ka'dede de selm verilinceye kadar devam eder. Haneflerde bir kavle gre dier parmaklar hi bklmeden "l ilahe" derken sa elin iaret parma kaldrlr, "illallah" derken indirilir. Ama esah olana gre orta parmakla ba parmak halka yaplr dierleri yumulur. Hanbeller ise, lafz- cellin her geiinde onun birliine iaret iin parmaklarn kaldrrlar. Sa eli kesik olan bir kimseden bu snnet der, sol elle iaret yaplmaz. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/37-38.] Baz Hkmler 1. Teehhudde elleri uyluklar zerine koymak mstehabtr. 2. Teehhudde sa elin iaret parman kaldrmak snnettir.[Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/38.] 988. ...Abdullah b. ez-Zubeyr (r.a.)'den; demitir ki: Raslullah (s.a.) namazda oturduu zaman sol ayan sa bacann altna koyar, sa ayan da yere yayard. Sol elini sol dizinin stne, sa elini de sa uyluu stne koyar ve parma ile iaret ederdi. (Affn der ki Abdulvhid bunu bize gsterir ve ehdet parma ile iaret ederdi.

www.islamibelgeler.com

[Mslim, mescid 112. Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/38-39] Aklama lk bakta bu rivayetle 176. babtaki hadisler arasnda bir ztlk gze arpmaktadr.nk o hadislerde Raslullah'n sa ayan dikip, sol ayan yayd bildirildii halde, bu rivayette tam aksi ifde edilmektedir. Bu yzden bn Resln bu rivayetteki "sa ayan yayar" sznn bir ok fakihe mkil geldiini sylemi, Eb Muhammed de; "dorusu sol ayan yayd eklinde olmaldr" demitir. Kurtub ise, rivayeti zahiri zere almann doru olacan, Raslullah'n bunu bir zrnden dolay ya da her iki oturu eklinin de caiz olduunu gstermek iin yapm olacan syler. sabetli olan gr, Kurtub'nin dedii olmaldr. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/39] Baz Hkmler 1. Namazda sol aya sa bacak altna koyup sa aya yere yayarak oturmak da caizdir. Ancak bu ekil, Efendimizin nadiren yaptdr. 2. Sol eli sol dizin zerine koymak merudur. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/39] 989. ...Abdullah b. ez-Zubeyr (r.a.)'den rivayet edildiine gre: Hz. Peygamber (ka'dede) du ettii zaman parma ile iaret eder onu hareket ettirmezdi. bn Cureyc dedi ki: Amr b. Dinar unu da ilave etti: "mir'in babas (Abdullah b. ez-Zubeyr)'den rivayet ettiine gre, o (Abdullah) Raslullah (s.a.)'i bylece (hareket ettirmeden) iaret ederken ve sol kolu sol uyluunun zerine yklenirken grd. " [Nes, sehv 35. Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/39-40.] Aklama Bu hadis-i erif Hz. Peygamber'in ka'dede du ederken parman kaldrdn bildirmektedir. Bu du "et-tehiyytu, ya da onun iindeki "ehedu en l ilahe illallah" kelimesidir. Bu rivayette, Raslullah'n parman hareket ettirmediinin serahaten bildirilmesi, iaret ederken parman hareket ettirilmeyeceini syleyen Hanef ve filerin delillerindendir. Bu grte olanlar Beyhak'nin, Raslullah'n parman hareket ettirdiine dair olan rivyetindeki hareketi iarete hamletmiler, hareketin tekrarna dellet olmadn sylemilerdir.

www.islamibelgeler.com

Baz Hanefler, parma 'i ilahe" derken kaldrlp, "illallah" derken indirmenin bir nevi hareket olduunu syleyerek kendilerini ayn zamanda bu hadisle de amel etmi sayarlar. aret ederken parman saa-sola hareket ettirileceini syleyen Mliklere gre ise, zerinde durduumuz hadisin, hareketin daima vcib olmayp hareket ettirmemenin de caiz olduuna iaret etmek iin vrid olduunu sylerler. aretin ne zaman yaplaca ve bu konudaki ihtilflar, bu babn ilk hadisinin izahnda aklanmtr. Parmaklarn ne zaman yumulaca konusu da ihtilafldr. afi, Hanbel ve Mlikilere gre teehhud iin oturulduunda parmaklar yumulur, Hanef mezhebindeki muteber gre gre oturulunca nce parmaklar uyluk zerine dz olarak konulur, ehdet parma kaldrlaca zaman dier parmaklar da yumulur. Hadisin sonunda bn Cureyc'in sznn nakledilmesinin sebebi Ibn Cureyc'in bu hadisi iki ayr rviden naklettiine iarettir. Yani bn Cureyc bu hadisi hem Ziyd'dan bataki metinle; hem de Amr b. Dinar'dan sonraki ilve ile rivayet etmitir. Hz. Peygamber'in sol eli ile sol uyluu zerine yklenmesinden mak-sad, elini uyluu zerine yayar bir vaziyette koyduuna iarettir. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/40-41.] Baz Hkmler 1. Teehhudde sa elin iaret parman kaldrmak snnettir. Fakat ba parmak hareket ettirilmez. 2. Ka'de esnasnda sol kol, sol uyluk zerine yaprcasna konulur. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/41.] 990. ...Muhammed b. Ber, Yahya'dan, Yahya bn Acln'dan, bn Acln, mir b. Abdullah b. ez-Zubeyrden o da babasndan bir nceki hadisi rivayet etmilerdir. Yahya bu (rivayetinde) bnu'z-Zubeyr'in: "Raslullahn gz iaretinden ayrlmazd" dediini de syler. Ancak Haccc'n (bundan nceki) hadisi, (Yahya'nn bu hadisinden) daha tamdr. [Nes, sehv 39; Ahmed b. Hanbel, IV, 3, 60. Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/41.] Aklama Bu hadisi erifte, namaz klan kimsenin teehhud esnasnda iaret ettii parmaa bakmasnn mustehab olduuna dellet vardr. Ancak bu konu mezhebler arasnda ihtilafldr.

www.islamibelgeler.com

Maliklere gre namazda devaml olarak kbleye baklr, ibn Rud, mam Mlik'in mezhebinin bu olduunu syler. afi ve Hanbellere gre, secde mahalline baklr. Ancak afiler teehhud hlini bundan istisna etmiler ve bu hadiste iaret edildii gibi, teehhud esnasnda iaret edilen parmaa baklmas gerektiini sylemilerdir. Hanef mezhebinde, namazdaki hareketin deimesi ile baklacak yer de deiir. Kyamda iken secde edilecek yere, ruku'da iken ayaklara; secde halinde burnun ucuna; otururken kucaa; saa selm verirken sa omuza; sola selm verirken de sol omuza baklmaldr. Ancak bu tafsilatn nass olarak bir delili yoktur. bn bidin bu tafsilatn Tahv ve Kerh gibi byk Hanef limlerinin tasarruflarndan olduunu, Zahir rivyetde nakledilenin, namaz klan kimsenin devaml secde yerine bakmas gerektii olduunu syler. Namazda iken baklacak istikametle ilgili baka hadisler de vardr. Ahmed b. Hanbel ve Eb Davud'un rivayetlerinde[Bb 162. 163.] namazda gzleri havaya dikmenin ho karlanmad anlalmaktadr. Ahmed ve Nesa de Yahya'dan zerinde durduumuz hadisi rivayet etmilerdir. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/41-42] Baz Hkmler Bu rivayette ncekilere ilveten teehhud de parmakla iaret edildii zaman, parma takip etmenin mustehab olduuna iaret edilmektedir. [Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/42] 991. ...Mlik b. Numeyr el-Huz [ Mlik b.Numeyr el-Huzai; Bu zat Basraldr.Hakknda epey eyler sylenmitir. Mznu'l-tidrde "bilinmiyor" denilmektedir. bn Hacer, Tehzb't-Telzb'inhde D-rekutn'den naklen "bu zatn babasndan, kendisinden baka hadis nakleden olmamtr" der. Ibnu'l-Kaltn da, "Mlik'in~hali bilinmiyor ondan baka kimse babas Numeyr'-den hadis rivayet etmemitir" demitir] babas Numeyr'den; demitir ki: Raslullah (s.a.)' sa kolunu sa uyluunun zerine koymu ve iaret parman kaldrm bir vaziyette grdm. Ancak parman birazck bkmt. [Nes, sehv 38; Ahmed b. Hanbel, III, 471. Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/42] Aklama Hadis-i erif teehhudde iaret edilirken parma dik tutmann art olmayp eik tutulmasnn da caiz olduuna delildir.

www.islamibelgeler.com

[Sunen-i Ebu Davud Terceme ve erhi, amil Yaynlar: 4/42] EBU DAVUD ; amil Yaynlar . 4. Cilt Ahkam Hadisleri Teehutte ehadet Parmayla arette Bulunmak Namaz btnyle zikir, dua, niyaz ve teslimiyettir. O bakmdan teehht iin oturulduunda kalbimiz Allah'n varlm tasdik, dilimiz ikrar, parmamz tanklk edip iarette bulunur. Ancak bununla ilgili rivayetler zerinde durup istidlal ve ihticacda bulunan ilim adamlarnn tesbitleri farkl, itihatlar deiik olmutur. lgili hadsler : Vil b. Hcr (R.A.) den yaplan rivayette, Peygamber (A.S,) Efendimizin namazm vasfederken bellediklerini syledikten sonra yle dedi : Peygamber (A.S.) oturdu, sol ayan yere yayp sol elinin iini sol uyluu ile dizi zerine koydu; sa dirseinin ucunu sa uyluunun zerine koyduktan sonra parmaklarndan ikisini kapad, ba parmayla orta parman halka eklinde tuttu ve sonra da ehadet parman kaldrd. Onu hareket ettirip onunla dua ettiini grdm. [Musned-i Ahmed Nesi- Eb Dvud] bn mer (R.A.) dan yaplan rivayette demitir ki : Raslullah (A.S.) Efendimiz namazda oturduu zaman iki elini iki dizi zerine koyar, sa elinin ba parmaktan sonraki parman kaldrp onunla du ederdi. Sol elini de ak bir vaziyette sol dizi zerine koyard. Dier bir lafzla yle rivayet etmitir : Raslullah (A.S.) Efendimiz namazda oturunca, sa elinin iini sa dizi zerine koyar ve btn parmaklarn yumar, sadece ba parmandan sonraki parmayla iarette bulunurdu. Sol elinin iini sol dizi zerine koyard." [ Muslim/mesacid: 114, 118. Nes&l/sehv: 23, 31, 33, 35, salt; 7, 20. Ahmed; 4/3.] Hadslerin ak delletinden u hkmler anlalmaktadr. 1- Namazda teehhude oturulduunda ellerin iini dizlerin zerine koymak snnettir. 2- Sere parmakla bitiiindeki parma kapayp orta parmakla ba parma halka yapmak ve ehadet parmayla iarette bulunmak mstehabdr. Tabi bu sa ele mahsustur. 3- Namazda teehhude oturulduunda sa elin btn parmaklarn kapayp sadece ehadet parmayla iarette bulunmak mstehabdr. 4- ehadet parmayla iarette bulunmak, illallah lafz sylenirken gerekletirilir.

www.islamibelgeler.com

Bylece Allah'n varln ve birliini isbatta sz, fiil ve itikat birlemi olur. Mezhep imamlarnn gr, tesbit ve istidlalleri ; a) Hanefi mezhebine gre : Teehhutte ehedu ell ilahe illallah denildiinde parmakla iarette bulunma hususunda meayihin farkl grleri olmutur : Bir ksm, iarette bulunmak mstehab deildir, nk elin iini ak bir vaziyette diz zerine koymak snnettir. Parmaklarn kapanp iaret parmann hareket ettirilmesi bu snnete muhalif der. Bir ksm ise, iaret parma kaldrlarak hareket ettirilir. Nitekim mam Muhammed Kitabu'l-Musebbihe'de, Peygamberin (A.S.) parmayla iarette bulunduunu rivayet ederek Peygamber (A.S.) Efendimizin yapt gibi yapmann mustehab olduunu sylemitir. Eb Hanife'nin de kavli bu dorultudadr. Ancak teehhutte parmakla iarette bulunmann keyfiyeti hakknda iki ayr tesbit sz konusudur : Medine halk parmaklan kapayp 53 rakamn ifade eder bir ekil zerinde durmutur, yani sere parmakla bitiiindeki parmak kapatlr, orta parmakla ba parmak halka edilir ve ehadet parmayla iaret yaplr. el-Fakh Eb Cafer el-Hendevn de bu ekli uygun grmtr. [ Bedayi'u's-Sanayi1 Fi-Tertibi'-erayi1: /214'den zetlenerek] Bununla beraber hanefi fukahas, elleri ak bir vaziyette dizler zerine koymann daha uygun olaca zerinde durmulardr. O bakmdan bu mezhebe bal olanlarn ou teehhutte hem parmaklarn kapamazlar, hem de iarette bulunmazlar. b) afi mezhebine gre : Teehhutte sa elinin sere ve bitiiindeki parmaklar kapamak, onlarla birlikte orta parma da kapayp musebbiha (ehdet parma) serbest braklr ve illallah lafz sylenirken yukarya kaldrlr, baka hareket ettirilmez. En zahir kavle gre, ba parmak da orta parmakla birlikte halka edilip kapatlr ve el, 53 rakamn ifade edenin ekline sokulur. [ es-Siracu'1-Vahhac erhim Ala Metni'l-Mincah: 48] c) Hanbeli mezhebine gre : Namazda teehhude oturulduunda sol eli ak vaziyette, sa eli de hadiste belirtilen 53 rakamnn ifade eder ekilde diz zerine koymak mstehabdr. Hanbeliler bu konuda yukarda naklettiimiz iki hadsi delil seip istidlalde bulunmulardr. afii mezhebinde olduu gibi, ehadet parman sadece kaldrmakla

www.islamibelgeler.com

yetinir, baka bir hareket ettirmez. [el-Mun /1/534] Teehhutte her iki eli de ak bir vaziyette dizler zerine koymakta bir saknca olmad gibi, sa eli 53 rakamn ifade eder ekle sokup koymak daha uygun olur. Medine halknn ameli de hep byle olmutur. Konuyla ilgili dier rivayetler, yorumlar ve tahliller : 951 nolu Vil b. Hucr hadisini ayn zamanda bn Huzayme ve Beyhak de tahrc etmilerdir. Ancak hadste Vil, Peygamber (A.S.) Efendimizin ehadet parman kaldrdm, hareket ettirdiini grdm demitir ki, bu konuyla ilgili dier hadslere uymamaktadr. Nitekim Ahmed b. Hanbel, Eb Dvud, Nes ve bn Hibban'm bn Zbeyr'den (R.A.) rivayet ettikleri hadiste, ad geen yle demitir Peygamber (A.S.) sebbabe (ehadet) parmayla iaret ediyor, hareket ettirmiyordu ve gzleri iaret snrn amyordu. Muslim ise, bn Zbeyr'in hadsinin sadece Sebbabe (ehadet) parmayla iaret ediyor.. blmn nakletmitir. O halde Vil hadsinde hareket ettirdiini grdm sznden maksat, iaret iin kaldrmak olabilir. nk parma kaldrmak, onu hareket ettirmek demektir. 952 lolu bn mer hadisini Taberni u lfzla tahrc etmitir : Peygamber (A.S.) namazda teehhut iin oturduu zaman elini sa dizi zerine koyar, sonra ehadet parman kaldrr, dier parmaklarn yumard. Teehhutte sa elin ehadet parman kaldrma ve dier parmaklar kapama konusuna Ebu Cafer et-Tahav, Zeyla ve bn Dakik el-ydi gibi, ahkm hadslerini nakleden ilim adamlar yer vermemilerdir. Ancak evkan Neylul-Evtar'da konuya geni yer ayrm ve birok rivayetleri nakletmitir. Ayn zamanda Mliki mezhebinde mutemed fkh kitaplarndan el-mudevvenetu'1-Kubra'da da bununla ilgili herhangi bir aklama yaplmamtr. Abdurrahman el-Cezr ise, Kitabu'l-Fkh Al'l-Mezahbi'l-Arbaa adl eserinin birinci cilt Teehhudu'l-Ahr bal altnda ksmen bilgi vermitir. [ Celal Yldrm, Kaynaklaryla Ahkm Hadisleri, Uysal Kitabevi: 2/438-441] karlan Hkumler: 1- Namazda teehhude oturulduunda et-Tahiyyat'n ehadet blmne gelindii zaman, yani ehedu ella ilahe illallah denildiinde sa elin ehadet parmam kaldrmak mstehabdr. afi mezhebine gre, snnettir. Hanefiler de bunun istihbab olup olmadnda farkl grler ortaya koymulardr. 2- Parma sadece kaldrmakla yetinmek, bakaca hareket ettirmemek mstehabdr.

www.islamibelgeler.com

Rudani Namaz Bahsi Namazda Oturmak (Ka'de) Teehhud ve Selam 1547-Nfi radiyallahu anh'dan: bn mer, namaz kld zaman parmayla iaret eder ve gzn ondan ayrmazd. yle derdi: Allah Rasulu sallallahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur: "Bu, eytana de mirden daha sert ve ar gelir." [Bezzr ve Ahmed leyyin bir isndla.] Cemul Fevaid - er RuDAN cilt 1 . s: 227 Yazan : Abdulhakem zzetli PDF Hazrlayan : Ebu Ubeyde (ebuubeyde@rocketmail.com)

www.islamibelgeler.com