BUKU SUMBER SAINS SUKAN TUNJANG 2 : ANATOMI DAN FISIOLOGI Unit 1 Pengenalan Anatomi dan Fisiologi 1.

.1 Sains Anatomi dan Fisiologi a. Anatomi Anatomi ialah kajian terhadap struktur-struktur tubuh badan dan perkaitan antara setiap struktur tersebut. Anatomi berasal daripada perkataan Yunani ana bermaksud asingkan dan tome bermaksud memotong. Fisiologi Fisiologi ialah kajian tentang fungsi struktur tubuh.

b.

1.2

Organisasi Struktur Manusia Tubuh manusia mempunyai banyak aras struktural yang berbeza kompleksitinya. Aras struktur yang paling rendah ialah aras kimia. Pada aras ini, atom-atom bergabung untuk membentuk molekulmolekul. Molekul-molekul ini seterusnya bercantum secara khusus untuk membentuk pelbagai jenis sel yang menjalankan tugas yang berbeza. Sel-sel ini merupakan unit paling ringkas bagi semua kehidupan. Berbeza dengan organisma ringkas yang terdiri daripada satu sel sahaja, manusia ialah organisma multisel. Sel-sel yang serupa mengelompok membentuk tisu yang melaksanakan fungsi umum. Organ yang terdiri daripada gabungan dua atau lebih tisu yang berbeza untuk menjalankan tugas khusus untuk tubuh. Organ-organ tertentu dikelompokkan untuk membentuk suatu sistem organ tubuh yang berkerjasama untuk mencapai tujuan yang sama. Semua sistem organ ini membentuk organisma yang mewakili aras tertinggi organisasi struktural iaitu, aras organisme (Rajah 2.1).

41

BUKU SUMBER SAINS SUKAN Rajah 2.1 Aras Organisasi Struktural Manusia

ARAS SISTEM

Sistem Kardiovaskular ARAS ORGAN Organ Jantung

ARAS TISU Tisu Otot Jantung ARAS MOLEKUL ARAS SEL Sel Otot Jantung Filamen Protein

Sumber: Martini , F.H. (2001), Fundamentals of Anatomy and Physiolog y, 5th.ed., Prentice Hall

1.2.1

Sistem-sistem Tubuh

Jadual 2.1 Sistem tubuh badan

Sistem 1. Integumentari (kulit) Bahagian dalam sistem Kulit Fungsi Sistem 1. Melindungi tisu-tisu dalaman tubuh daripada kecederaan. 2. Bersifat kalis air, membantu mencegah kehila ngan air dalam badan. 3. Peka kepada rangsangan sakit, sejuk, kepanasan, tekanan dan sentuhan. 4. Menyingkirkan bahan kimia semasa perpelu han seperti air, asid urik dan garam mineral berle bih an.

42

BUKU SUMBER SAINS SUKAN

Sistem 2. Rangka Bahagian dalam sistem Tulang x x x Kartilej Ligamen Sendi Fungsi Sistem 1. Menyokong berat badan. 2. Melindungi organ-organ lembut di dala m tubuh seperti otak, saraf tunjang (spina korda), jantung dan paru-paru. 3. Memberi bentuk dan mengekalkan bentuk badan. 4. Menyediakan tempat untuk pelekatan otot-otot rangka. 5. Tuas untuk pergerakan badan. 6. Menghasilkan sel-sel darah merah dan sel darah putih dan pla tele t di dala m sumsum merah tulang.

3. Otot

Otot x Tendon

1. Mengekalkan postur tubuh. 2. Menghasilkan pergerakan 3. Menghasilkan haba melalui aktiviti sel di dalam otot. 4. Menstabilkan sendi. 5. Mengartikulasi antara otot dengan tulang.

4.

Saraf Saraf

Otak Saraf tunjang Saraf periferi x Organ reseptor

1. Mengesan, menerima dan bergerak bala s terhadap rangsangan yang diterima. 2. Menyimpan maklumat yang diterima. 3. Mengawal dan menyela ras aktiviti tubuh.

43

BUKU SUMBER SAINS SUKAN

Sistem 5. Endokrin a Bahagian dalam sistem Kelenja r seperti pituitari, tirio d dan adrenal Fungsi Sistem Mengawal dan menyelaraskan fungsi tubuh melalu i hormon yang dirembeskan ke dalam aliran darah.

6.

Kardiovaskular

Jantung Salur darah

1. Jantung mengepam darah ke seluruh badan. 2. Mengangkut gas-gas respiratori, nutrien, hormon dan bahan buangan .

7. Limfatik

Nodus limfa Salur limfatik Timus Organ limfoid Tonsil

1. Sebagai sistem imunisasi tubuh kerana mempunyai sel darah putih (le ukosit). 2. Menghasilkan limfosit 3. Mengangkut bahan kumuh dari tisu ke sistem darah untuk diu raikan oleh hati. 4. Mengangkut hasil pencernaan untuk diserap ke dala m lakteal.

44

BUKU SUMBER SAINS SUKAN

Sistem 8. Respiratori Bahagian dalam sistem Hidung Farinks Trakea Bronkus Paru-paru Fungsi Sistem 1. Membekalkan oksigen ke dalam darah dan menyingkirkan karbon dioksida. 2. Pertukaran gas oksigen dan karbon dioksid a antara paru-paru. 3. Mengekalkan keadaan dan persekitaran dalaman tubuh yang stabil (homeostasis).

9. Pencernaan

Mulut Esofagus Perut Pankreas Hepar Ileum Usus besar Rektum

1. Memecahkan makanan kepada unit-unit yang ringkas untuk diserap ke dalam darah untuk kegunaan aktiviti sel. 2. Mengkumuhkan sisa pencernaan sebagai bahan najis.

10. Urinari

Ginjal Ureter Pundi kencing Uretra

1. Menyingkirkan bahan kumuh darip ada darah. 2. Mengawal isipadu dan komposisi bahan kimia. 3. Mengimbangkan paras asid dan alkali dala m darah.

45

BUKU SUMBER SAINS SUKAN

Sistem 11. Reproduktif Bahagian dalam sistem (a) Lela ki x x x x x Penis Testes Vesikel semen Kelenja r prostat Uretra Fungsi Sistem 1. Menghasilkan zuriat. 2. Menghasilkan hormon seks.

(b) Perempuan x x x x Ovari Tiub falio pio Uterus Vagina

Sumber : Marieb, N.M. (1997), Ess enti als of H uman Anatomy and Physiology, 5th ed.,C ummings Publishing Company Inc., California.

1.2.2

Hubungkait Sistem Tubuh Setiap sistem mestilah berfungsi dengan berkesan dan bertindak secara harmoni dengan sistem lain untuk kemandirian organisma. Hubungkait sistem-sistem tubuh dapat dilihat pada contoh yang berikut :

46