UNIT 2

PENGENALAN KEPADA
ANATOMI & FISIOLOGI
2.1 Organisasi dan kaviti tubuh
2.2 Arah dan planar tubuh

Page 1
 HASIL PEMBELAJARAN
 Mendefinisikan istilah-istilah arah, planar,
kaviti dan organisasi tubuh manusia (CLO1)
 Mengaplikasikan istilah-istilah arah dan planar
dalam menerangkan tubuh manusia (CLO1)
 Menyatakan organ dan fungsi sistem yang
terdapat dalam badan manusia (CLO3)
 Melabelkan kedudukan kaviti-kaviti dalam
tubuh manusia (CLO3)

Page 2
2.1 ORGANISASI DAN KAVITI

Page 3
 DEFINISI ANATOMI DAN
FISIOLOGI
• Definisi anatomi dan fisiologi manusia
adalah:
– ANATOMI:
Struktur dan lokasi bahagian badan
(susunan, lapisan tisu, kandungan dan
sebagainya)
– FISIOLOGI:
Fungsi bahagian badan (peranan dan cara
mereka berfungsi)
Page 4
B: ORGANISASI TUBUH MANUSIA

Page 5
• Daripada simplest (atom) kepada yang
paling kompleks (organisma)
• Atoms  Molecules  Macromolecules
 Organelles  Cells  Tissues 
Organs Systems  Organism

Page 6
2.2 ARAH DAN PLANAR

Page 7
1. KEDUDUKAN ANATOMI
– Kedudukan tegak dengan kepala, badan,
tapak tangan dan kaki menghala ke depan
– Penting untuk menentukan struktur
bahagian badan

Page 8
KEDUDUKAN ANATOMI

Page 9
 ARAH DAN PLANAR

2. ARAH
– Istilah bagi menerangkan lokasi organ yang
dirujuk kepada organ tertentu
– Istilah arah: berpasangan

Page 10
Page 11
 ISTILAH DEFINISI
Superior (cranial) Terletak lebih atas/ tinggi
(mendekati kepala)
Inferior (caudal) Terletak lebih bawah/ rendah
(mendekati kaki)
Anterior (ventral) Terletak lebih hadapan
Posterior (dorsal) Terletak lebih ke belakang
Medial Menghampiri bhgn midline
badan
Lateral Menjauhi bhgn midline badan

Page 12
 ISTILAH DEFINISI
Proksimal Mendekati bahagian tubuh
(utama)/ pangkal
Distal Menjauhi bahagian tubuh
(utama)/ hujung
Superfisial (upper/ external) Permukaan badan
Deep (lower/ internal) Dalaman badan/ lebih jauh ke
dalam
Central Bhgn utama
Peripheral Menjauhi bahagian utama
Axial Bahagian kepala, leher dan badan
Apendicular Kaki, tangan

Page 13
3. PLANAR
– garisan yang membahagikan badan
kepada beberapa bahagian
– Tujuan: membantu menentukan
kedudukan secara spesifik

Page 14
Major anatomy planes Oblique planes

Page 15
• Terdapat beberapa planar
– Sagittal plane: garisan yang membahagi
kepada kanan dan kiri (mid sagittal:
pembahagian samarata; para sagittal:
pembahagian tidak sama rata)
– Frontal plane: garisan yang membahagi
kepada depan dan belakang
– Transverse plane: garisan yang
membahagi kepada atas dan bawah
– Oblique plane: garisan yang menyerong
mebahagi kepada atas dan bawah

Page 16
 KAVITI MANUSIA
• Ruangan (bilik) pada bhgn dalaman badan
yang menempatkan organ-organ tertentu
• Terbina daripada sistem skeletal
• Terbahagi kepada 2 bhgn utama
– Dorsal cavity: kaviti cranial dan kaviti vertebra
(tiada pemisah); mempunyai bbrp lapisan
membrane (meninges)
– Ventral cavity: kaviti toraks dan kaviti
abdominopelvik (dipisahkan oleh diafragma)

Page 17
Page 18
Page 19
1. Kaviti cranial
– Terbina drpd tengkorak (skull) manusia
– Menempatkan otak dan rangkaian tisu saraf

2. Kaviti vertebra (spinal)

– Terbina drpd susunan vertebra column
(tulang) yang memanjang ke bawah (tdpt
ruangan kecil)
– Menempatkan saraf tunjang dan rangkaian
tisu saraf

Page 20
3. Kaviti toraks
– Terbina daripada sangkar rusuk, sternum
dan vertebra toraks
– Menempatkan organ paru-paru, jantung dan
beberapa organ respiratori dll
– Ruang tengah antara paru-paru dikenali
mediastinum: menempatkan jantung dan
salur penafasan seperti bronkus, trakea

Page 21
– Tbahagi kpd dua ruangan: kaviti pleural (paru-
paru); kaviti perikardial (jantung)
– Masing-masing diselaputi oleh dua lapisan
membran (membran serosa) dengan cecair
serosa di antaranya (penting bagi membantu
fungsi organ yang dilindungi)

Page 22
Page 23
4. Kaviti abdominopelvik
– Kaviti terbesar
– Terbahagi kepada dua bahagian:
i. kaviti abdomen mengandungi gaster,
limpa, hepar, renal dan usus
ii. kaviti pelvik mengandungi urinari, pundi
kencing, rektum dan organ reproduktif
– juga mengandungi dua lapisan membran
(membrane serosa/ peritoneum) dan cecair
serosa di antaranya

Page 24
Page 25
– Dibahagikan kpd bbrp bhgn (9)
• Umbilical region- centermost region (belly button)
• Epigastric region- superior kpd umbilical region
(above belly)
• Hypogastric region- inferior kpd umbilical region
(pubic area)
• Right and left lumbar regions- lateral kpd umbilical
region
• Right and left hypochondriac regions- lateral kpd
epigastric region
• Right and left iliac (inguinal region)-located lateral
kpd hypogastric region

Page 26
Page 27
• Lain-lain kaviti (ruangan kecil) yg dibentuk oleh
rangka
1. Kaviti nasal – mnempatkan hidung dan nasal
concha (ruang hidung)
2. Kaviti Orbital – ruang untuk mata
3. Kaviti Oral- menempatkan mulut, lidah, gigi dan
gusi
4. Kaviti Synovial -  tmpt ptemuan dua tulang yg
bsendi (dikelilingi membrane); mbenarkan
pgerakan sendi

Page 28
Page 29
Page 30
2.3 STRUKTUR DAN FUNGSI

Page 31
 A. SEL: JENIS, STRUKTUR DAN
FUNGSI
• Unit asas organisasi manusia
• Bmula drpd 1 sel = zigot (hasil gabungan
sperma dan ovum) yg mana masing2
membawa separuh kandungan sel ayah dan
ibu
• Daripada 1 sel, zigot membahagi beberapa
kali sehinggalah membentuk organism
manusia (multiselular)

Page 32
Page 33
• Komposisi asas sel
– Plasma membrane (mengelilingi struktur
dalaman sel)
– Protoplasma (sitoplasma & nukleoplasma):
cecair yg meliputi sel
– Organelles: organ kecil yg berfungsi spt nucleus,
mitokondria, ribosom, endoplasmic reticulum
dan lain-lain

Page 34
Page 35
• Setiap sel mempunyai fungsi-fungsi tertentu
• Contoh sel: neuron; epithelial cell, rod cell, hepatocyte,
osteocyte, chondrocyte, muscle cell, erythrocyte, monocyte,
mast cell, adipocyte, reticulocyte
• Setiap sel mpunyai perbezaan bentuk, saiz, fungsi & jangka
hayat di antara sel-sel lain
• pbahagian sel baru (mitosis) penting bg mgantikan
struktur lama; sama ada di bhgn stem cell atau daripada
sel-sel lama

Page 36
Page 37
• Fungsi am yg djalankan oleh pelbagai SEL 
hasilkan xtvt yg tselaras spy manusia dpt hidup
dgn sempurna
• SEL yg mpunyai struktur & f(x) yg sama  TISU
• ORGAN: bbrp jenis TISU yg btindak bsepadu dlm
mjalankan fungsi yg khusus
• Gabungan ORGAN mbentuk satu SISTEM yg
khusus yg bfungsi bg mjalani fungsi hidup manusia
(spt pengenalan)

Page 38
2.4 STRUKTUR DAN FUNGSI
TISU EPITELIUM, PERANTARA,
OTOT DAN SARAF

Page 39
 B. TISU: JENIS, STRUKTUR
DAN FUNGSI
• Tisu: gabungan sebilangan sel yang sama
• Diklasifikasi kpd 4 kump mengikut saiz,
bentuk dan fungsi
1. Tisu epitelium
2. Tisu penghubung
3. Tisu otot
4. Tisu saraf

Page 40
 TISSUE

Epithelial Connective Muscle Nervous

SEBENAR
Skeletal muscle
Simple Stratified Areolar
Smooth muscle
Epithelial Epithelial
Adipose
Cardiac muscle
Fibrous
Squamous Str. Squamous Elastic
Cuboidal Transitional KHUSUS Hyaline Cartilage
Columnar Cartilage
Fibrocartilage
Ciliated Columnar Bone
Elastic Fibrocartilage
Blood & Limphoid

Page 41
 TISU EPITELIUM
• Tisu yg djumpai mnutupi (covering) badan, mlapisi (lining)
sesuatu kaviti, saluran, bahagian tmasuk kelenjar.
• Tdiri drpd sel-sel yg tsusun rapat antara satu sama lain
tanpa ruang antara sel dan jumlah matriks yang minimum
serta mlekat pada satu basement membrane
• Diklasifikasi mgikut bil lapisan & bentuk sel
– Simple epithelial: satu lapisan
– Stratified epithelial: bbrp lapisan
– Squamous (flat cell), columnar (tall, cylinder cell),
cuboidal (cube cell)

Page 42
• Fungsi:
– Plindungan bg bhgn yg ditutupi drpd dehidrasi,
kerosakan kimia dan mekanikal : epidermis
kulit, capillary endothelium
– Secretion (rembesan): lining endocrine &
excocrine gland
– Absorption (pyerapan): alveolus; lining nephron
tubule

Page 43
2. TISU PENGHUBUNG
(CONNECTIVE TISSUE)
• Tisu yg mgandungi komponen-komponen berikut:
1. Sel
2. Bahantara/ matriks
3. Fiber
• Contoh tisu phubung
– Areolar Connective Tissue
– Adipose Tissue
– Cartilage/ rawan
– Tisu Bone (tulang)
– Blood (darah)

Page 44
 Fungsi tisu penghubung
• Mlindungi/ Mbungkus tisu2/ organ sbg
pnebat
• Myokong: mgikat bsama bbrp jenis tisu dan
organ, myokong pd kdudukan yg
sesuai(pgikat)
• Pgangkutan: darah
• Simpanan: tmpt simpanan nutrient yg
blebihan

Page 45
 3. TISU OTOT (MUSCLE TISSUE)
• Pgerakan dan gerakalih adlh hasil pgecutan (contraction)
dan pgenduran (relaxation) muscle tissue
• Mmerlukan bekalan darah bg mbekalkan oksigen utk
phasilan tenaga
• Tdiri drpd sel2 mmanjang yg dnamakan fibres 3 jenis
1. Skeletal muscle
2. Smooth muscle
3. Cardiac muscle

Page 46
 4. TISU SARAF (NERVOUS TISSUE)
• Mbina sistem saraf pusat
• terdapat 2 jenis: 1) neuron dan 2) neuroglia

Page 47
 A. Neuron:
• Tisu yg tdiri daripada neuron (sel saraf) yg
bhubung
• Neuron: mengandungi satu cell body dan
axon) dgn terminal (mbawa impuls keluar)
serta dendrit (mnerima impuls dan mbawa
ke cell body); sel tidak membahagi
• Tdpt dlm bentuk bundle/ tract yg dikelilingi
oleh connective tissue: mbentuk sensory
nerves, motor nerves dan mixed nerve

Page 48
B. Neuroglia

• tisu penyokong neuron di dlm sistem saraf

pusat (otak dan spinal cord)
• berfungsi untuk gerakbalas terhadap
rangsangan; menjalinkan utusan melalui
fiber-fiber neuron kepada struktur yang lain
• tdiri drp bbrp sel: astrocyte,
oligodendrocyte, ependymal cell dan
microglia

Page 49
SEKIAN ….

Page 50