‫بسم ال الرحمن الرحیم‬

‫وزارت علوم تحقیقات فن آوری‬

‫دانشگاه پیام نور‬

‫اکولوژی عمومی‬
‫(واحد درسی برای رشته زیست شناسی ‪(3‬‬

‫کتابخانه مجازی ایران‬

‫‪www.IrPDF.com‬‬
‫دکترعلی اصغر نیشابوری‬
‫تهیه کننده‪:‬بهروز صالحی اسکندری‬

‫انتشارات دانشگاه پیام نور‬

 ‫فهرست‬ ‫طرح درس اکولوژی‬
‫‪ 1‬اکولوژی (بوم شناسی‪ ،‬پیرامون شناسی(‬
‫فصل اکوسیستم‬
‫فصل ‪ 4‬انتقال و جریان انرژی‬
‫(در درون اکوسیستم(‬
‫فصل ‪ 5‬بررسی فرایند تولید (در سطوح‬
‫مختلف یک اکوسیستم(‬
‫‪ 6‬پله های اکوسسیتم و انتقال انرژی‬
‫ل ‪ 7‬چرخه مواد در اکوسیستم‬
‫ل ‪ 8‬میدان اکولوژیک یا آشیانه اکولوژیک‬
‫صل ‪ 9‬عوامل محدود كننده‬
‫فصل ‪10‬‬
‫سازش‬
‫توالي‪ ،‬تحول و بلوغ‬ ‫فصل‬
‫اكوسيستم‬
‫کنش های متقابل و بر هم کنش های بین جمعیت ها (بین گونه ه‬
 ‫طرح درس‬
‫اکولوژی‬
‫اکولوژی به بررسی اثرات متقابل محیط بر موجودات زنده و تاثیر موجودات زنده بر هم می پردازد‪.‬‬

‫بنابراین برای درک بهتراین علم نیاز به شناخت موارد ذیل می باشد‪.‬‬
‫‪ -3‬عوامل‬ ‫‪ -2‬عرصه گسترش گونه های محیط‬ ‫‪ -1‬محیط زیست‬
‫مختلف دخیل در گسترش آنها‬

‫‪ -5‬تاثیر موجودات زنده ‪4-‬‬ ‫تاثیر متقابل محیط بر موجودات زنده‬

‫بر هم‬
‫رای ماهیت بین انظام چون از علوم زیستی‪ ،‬زمین شناسی‪،‬اقلیم شناسی و‪.‬‬

‫شته بین نظام( علم چهار راهی یا تلفیقی( است‪ .‬بنابراین به دانشجویان عزیز‬

‫ز در سال سوم بعد اخذ واحدهای علوم پایه (ریاضی – فیزیک – شیمی – خاک‬

‫سی و جانور شناسی اخذ نمایند‬

‫فهرست‬
 ‫فصل ‪1‬‬
‫(بوم شناسی‪ ،‬پیرامون شناسی(‬ ‫اکولوژی‬
‫بررسی اثرات متقابل محیط بر موجودات زنده و بررسی تاثیر موجودات زنده بر هم‬

‫موجود زنده‬ ‫اکولوژی = محیط‬

‫چرا شاخه ای فرعی بنام اکولوژی دایر گردید‪.‬‬

‫محدودیت زمانی وتوانی انسان ‪1-‬‬

‫تفاوت بین خصلتهای کل و خصلتهای اجزاء تشکیل دهنده‬ ‫قاعده سطح تشکل؟ ‪2-‬‬
‫ج( نوترون‬ ‫ب( پروتون‬ ‫( در موجودات غیرزنده (آلی‪ ،‬معدنی ‪1-‬اجزاء یک اتم عبارتست الف( الکترون‬

‫که با تغییرتعداد این اجزاء عناصر متفاوتی (فلز‪ ،‬غیر فلز( چون ‪N , O , Fe‬بوجود می آید‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
‫زیستی (لیپیدها – قندها – اسیدهای آمینه‪ -‬اسیدهای نوکلئیک‬ ‫( ملکولهای‬ ‫عناصر‬ ‫در موجودات زنده ‪2-‬‬

‫‪(....‬اتدمکها (گلژی‪ -‬شیکه اندوپلسمی و‬

‫سلولها‬ ‫بافتها‬ ‫اندامها‬ ‫فرد زنده‬ ‫جمعیت‬ ‫اکوسیستم جامعه‬

‫در هر سطح دارای خصلتهای خاص خودش و در تمام سطوح نظم و سازمان یافتگی ویژه هر موجود است‪.‬‬

‫گیاهخوارمورد مصرف گوشتخواران‬ ‫موجودات زنده‬ ‫مثال خرگوش‬

‫محیط زیست‬ ‫تغییر شکل‬
‫اندامهااندازهرنگ‬

‫علوم طبیعی‬ ‫زیست شناسی‬

‫در بطن‬
‫در گذشته‬

‫جغرافیای زیستی‬ ‫اکولوژی‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫(بیشتر عوامل ز‬ ‫ستی‪ :‬درک چگونگی و علل انتشار موجودات زنده‬

‫ی‪ :‬بررسي ساختار و عملكرد نظام زیستی‬

‫ز از اکولوژی برداشت سیاسی تبلیغاتی کرده و آنرا ترمز علم م‬

‫لط انسان بر طبیعت را منطقی ‪ ،‬معقول و قابل استمرار می ک‬

‫(انواع مطالعات اكولوژيك(‬ ‫تقسیمات اکولوژي‬

‫جانداران‪ (1‬اکولوژی گیاهی –جانوری‪ -‬انسانی(‬ ‫عالم‬
‫ر اساس‬
‫(اکولوژی آبهای شيرين‪-‬جنگل و…‪(.‬‬ ‫نوع محيط‬
‫‪2‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫فرانسویبررسی یک موجود زنده به طور منفرد با محیط اط‬
‫اکولوژی انفرادی امریکاییبررسی یک موجود زنده بصورت منفردیا عده‬ ‫اتواکولوژی‬
‫ای از افراد‬
‫متعلق به یک گونه با محیط اطرافشان‬

‫جمعیموجودات زنده با محیط اطرافشان‬

‫بررسی‬
‫اکولوژی‬ ‫سین اکولوژی‬
‫اکولوژی كاربردی‬
‫نحوه کارکرد و تحول سیستم ها ی زیستی اکوسیستمها‬

‫اکولوژی تحولي‬
‫بررسی تغییر سیستم ها ی زیستی و اجزاء تشکیل دهنده‬

‫ماهیت بین نظام علم اکولوژی‬

‫چون از علوم زیستی‪ ،‬زمین شناسی‪،‬اقلیم شناسی وتشکیل شده به همین دلیل یک‬
‫رشته بین نظامعلم‬

‫چهار راهی یا تلفیقیاست‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل‬
‫اکوسیستم‬
‫خصی از موجودات زنده با محیط زیست اطرافشان با چرخه ماده و انرژی تقریبا بسته یا‬
‫طور مثال جنگل‪ ،‬رودخانه‪ ،‬مزرعه‪ ،‬مرداب و‬
‫سیستم‬ ‫سیستم‬
‫باز‬ ‫بسته(کره زمین(‬
‫ورود‬
‫ی‬

‫خروج‬
‫ی‬

‫یعنی هر ذره انرژی فقط یکبار در‬ ‫چرخه انرژی چرخه باز و یک طرفه‬
‫اکوسیستم جریان می یابد‬

‫‪ .......‬خاک‪ ،‬نور‪ ،‬آب و‬ ‫محيط غیر زنده‬

‫اکوسیستم‬
‫محيط زنده‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫سلسله‬
‫تولید کننده ها‬
‫گیاهان‬
‫محيط‬
‫ميكروارگاني‬ ‫مصرف کننده های‬ ‫زنده‬
‫سمها‬ ‫كوچک‬
‫(‪Saprophage‬‬ ‫‪Micro consumer‬‬ ‫مصرف كننده ها‬
‫مصرف کننده های‬
‫بزرگ‬
‫‪consumer Macro‬‬

‫همه چیز خوار‬ ‫گوشتخوار‬ ‫علفخوار‬

‫‪Carnivores‬‬
‫‪Omnivores‬‬ ‫‪Herbivores‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫تولید و مصرف در اکوسیستم‬

‫جانداران در یک اکوسیستم توسط تولید کننده آن تامین می گردد‪.‬‬

‫بفرم ترکیبات آلی (‪(CnH2nOn‬در می آید‪.‬‬

‫دریافت انرژی‬

‫عال در تامین انرژی یک اکوسیستم کربن‬

‫بفرم ‪ CO2‬در می آید‬
‫آزادسازی انرژی‬

‫مکانیسمهای فرایند تولید انرژی‬

‫انرژی نورخورشید‬ ‫فتوسنتز ‪1-‬‬

‫‪CO2+ H2O‬‬ ‫‪C6 H12 O6‬‬

‫شیمیایی( اکسید شده(‬ ‫انرژی ترکیبات‬ ‫شیموسنتز ‪2-‬‬

‫‪NO3‬‬ ‫شوره سازی‬ ‫‪NH4‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫شیموسنتز کننده ها حد واسط تولید کننده ومصرف کننده اند‬
‫ولی به مصرف کننده ها نزدیکترند؟‬
‫یبات آلی که تجزیه شونده حاصل فرایند فتوسنتزند‪.‬‬

‫تقسیم بندی تنفس بر اساس گیرنده نهایی‬

‫الکترون (حاصل از تجزیه مواد (‬

‫هوازی‬ ‫‪O2‬‬

‫تنفس‬ ‫گیرنده نهایی‬

‫الکترون‬

‫بی هوازی‬ ‫‪O2‬‬ ‫بغیر از‬

‫تخمیر(‬ ‫(ماده آلی(‬
‫(‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪4‬‬
‫انتقال و جریان انرژی در درون اکوسیستم‬
‫قوانین ترمودینامیکی‬
‫نرژی نه بوجود می آید نه ازبین می رود بلکه از صورتی به صورت دیگر درمی‬

‫وم ‪ :‬بازده انرژی در هیچ تغییر و تبدیلی صد در صد نیست‬

‫دن انرژی در این تغییر حالات را اصطلحا آنتروپی ( بی نظمی( می نامند‬

‫در گذر زمان‬ ‫تمام سیستمها‬

‫کاهش نظم و افزایش بی نظمی‬

‫آرایش‬
‫( مواد آلی‬ ‫آنتروپیمعدنی را جذب(‬
‫گیاهان مواد‬
‫خصلتهای موجودات زنده حرکت در جهت خلف‬

‫استفاده مداوم از انرژی برای ترمیم بی نظمی‬

‫صوصیات موجودات زنده‬
‫‪.‬توان مبارزه محدود که با مرگ در یک موجود به اتمام می رسد‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫در مصنوعات بشری همیشه بی نظمی> نظم‬

‫نظم‬

‫بی نظمی‬
‫نظمی‬ ‫بی‬

‫ب(جذب یا‬ ‫سرنوشت انرژی تابشی الف(‬

‫نفوذ‬ ‫بازتاب‬
‫انرژی بازتابی شده‬
‫= (ضریب باز تاب گرمایی (آلبدو‬
‫انرژی تابیده شده‬
‫اگر بتوان تمام انرژی خورشید استفاده کرد هر انسان در کمتر از یک متر‬
‫مربع (‪ (3/2‬از سطح زمین انرژی‬

‫مورد نیاز خود را دریافت می کند‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫سطح زمین ‪0/.30‬ب‬ ‫دریافتی‬
‫الف(اتمسفر ‪070/0‬‬ ‫دار انرژی ‪UV‬‬

‫غلب انرژی ‪ UV‬در اتمسفر توسط چه ترکیباتی جذب می شود‪.‬‬

‫((اتمسفر‬ ‫ب ‪H2O‬‬ ‫(الف‪CO2‬‬

‫فرابنفش‬ ‫مرئی‬ ‫مادون قرمز‬

‫خورشیدی‬ ‫توزیع انرژی در بخشهای مختلف طیف‬
‫‪45-42%‬‬ ‫‪52-45%‬‬ ‫‪3%‬‬

‫موثر بر نحوه توزیع انرژی در سطح زمین‬

‫عرص جغرافیایی ‪3-‬‬ ‫فاع از سطح دریا (مهمترین عامل ‪1-‬‬
‫موقعیت فصلی ‪2-‬‬

‫‪ -5‬ترکیب اتمسفر (( ?‪CO2 , ?H2O‬‬ ‫ساعت اندازه گیری ‪4-‬‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪5‬‬
‫بررسی فرایند تولید در سطوح مختلف یک اکوسیستم‬
‫ها(فتوسنتز ‪ +‬شیموسنتز (‬ ‫ولیه = مواد آلی ساخته شده در تولید کننده‬

‫مندان تولید اولیه را برابر فتوسنتز در نظرمی گیرند و شیموسنتز را ح‬

‫شیموسنتز در یک اکوسیستم خیلی کم ‪1-‬‬

‫به سطوح فوقانی یک اکوسیستم منتقل نمی گردد ‪2-‬‬

‫اصل از شیموسنتز به طور غیر مستقیم به فتوسنتز بر می گردد‪.‬‬

‫اولیه ناخالص = تولید اولیه خالص ‪ +‬تنفس‬

‫(قارچ‪ -‬باک‬ ‫مفید– قسمتهای غیر قابل مصرف ‪ +‬مصارف ناخواسته‬

‫خالص‬‫اولیه‬ ‫‪:‬تولید‬
‫اولیه‬ ‫ولید‬
‫باقیمانده تولید اولیه یا تولید (‬
‫(خالص جامعه‬
‫تولید اولیه مفید = باقیمانده تولید اولیه یا تولید‬
‫خالص جامعه‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫نویه ‪ :‬ساخته شدن مواد آلی در کالبد مصرف کنندگان‬

‫بیوماس‬
‫وثانویه در طی سالهای متمادی انباشته شد‬ ‫یا اولیه‬ ‫ده زنده موجود‬
‫تولید‬

‫رشد موجود (تولید سالانه در مقایسه با توده زنده(‬ ‫موجود‬

‫>‬‫تولید خالص‬
‫مناطق گرمسیر تنفس بال‬ ‫در‬
‫سردسیر‬ ‫مناطق‬
‫مناطق گرمسیر‬
‫تولید ناخالص‬

‫ت میزان تثبیت انرژی در کشورهای پیشرفته در حال پیشرفت؟‬

‫تامین شرایط برای رشد فراورده‬

‫‪ -2‬بال ‪1-‬‬
‫استفاده از نژادهایی که بازده‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫شورهای در حال پیشرفت از نژادهای پر محصول استفاده نمی کنند؟‬
‫انند شرایط لزم برای رشد آنرا فراهم آورند‬

‫ده زنده اقیانوسها نسبت به خشکی ها کمتر است؟‬

‫فقدان نور ‪2-‬‬ ‫ود عناصر ضروری و بال بودن غلظت املح ‪1-‬‬

‫محلول بودن گازهای ‪CO2 , O2‬‬

‫اولیه(بر حسب‪(g/m2/day‬‬ ‫طبقه بندی بیوم ها بر اساس تولید ماده‬

‫جنگلهای معتدله مرطوب‬

‫پوششهای نیمه خشک بیابانه‬
‫ا‬ ‫مصب رودخانهعلفزارهای مرطوب جنگلهای کوهستانی‬
‫دریاچه های کم عمق دریاچه های کم عمق‬
‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪25‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫روشهای اندازه گیری تولید اولیه‬

‫تفکیک انرژی قسمت مرده از زنده غیر ممکن‬

‫( روش مستقیم(روش برداشت محصول‬
‫ایراد‬
‫فقط در مورد گیاهان یکساله قابل اجراست‬

‫(که شامل موارد زیر می گردد(‬ ‫ش غیر مستقیم‬

‫میزان کاهش‬
‫‪O2‬‬ ‫(تنفس(‬ ‫تاریک‬
‫‪a=O2‬‬

‫‪o2 = a+b‬‬ ‫تولید اولیه‬ ‫شیشه‬ ‫اندازه گیری تصاعد ‪O2‬‬

‫محیط آبی‬
‫میزان افزایش‬
‫فتوسنتز‪O‬‬ ‫(روشن(تنفس ‪+‬‬
‫‪b=O‬‬ ‫‪2‬‬

‫کاهش ‪2 Co‬در روز =‪a‬‬

‫تولید اولیه = ‪b-a‬‬ ‫اندازه گیری جذب ‪CO2‬‬
‫محیط خشکی‬
‫افزایش ‪2co‬در شب = ‪b‬‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫‪CO2+H2O‬‬ ‫ی‪H+ +HCO‬‬
‫‪-‬‬
‫آب ‪3‬‬ ‫ازه گیری اسیدیته در محیط‬

‫سرعت کاهش عناصر غذایی‬

‫غذایی‬ ‫ش تعیین میزان عناصر‬
‫(‪(-3 PO-3NO‬‬

‫دقت( بال‬
‫کار گیری عناصر پرتو زا (رادیو اکتیو‬

‫جذب ‪14Co2‬میزان تولید اولیه را محاسبه می کنیم‬

‫(سرعت تولید به ازاء یک گرم کلروفیل(‬ ‫ی مقدار کلروفیل‬

‫این روش با مابقی روشها متفاوت این روش به اندازه گیری نیروی کار‬
‫وابسته ولی مابقی به نسبتهای‬

‫ثا بت در واکنشهای شیمیایی وابسته است‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫انرژی استفاده نشده‬ ‫تولید اولیه‬
‫مصرف کننده‬ ‫خالص‬
‫ها‬
‫(ادرار‪ -‬مدفو‬ ‫(انرژی دفع شده‬ ‫در گیاهان‬
‫انرژی دریافت شده از گیاهان‬

‫انرژی جذب شده‬

‫تولید ثانویه‬ ‫مصارف نگهداری‬

‫‪ -1‬رشد و‬ ‫‪ -1‬متابولیسم پایه ( هزینه‬
‫ترمیم‬ ‫نگهداری (‬

‫زاد و ولد ‪2-‬‬ ‫‪ -2‬مصارف حرکتی‬

‫ویه ‪ :‬میزان خالص افزایش ( رشد ( ‪ +‬ضایعات مرگ و میر‬

‫رژی دریافتی از پله ما قبل – [ مصارف نگهداری ‪ +‬انرژی دفع شده ( ادرار ‪ ،‬م‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪6‬‬
‫پله اکوسسیتم وانتقال انرژی‬
‫( ‪( Trophic Level Or Food Level‬‬ ‫پله غذایی یا سطح غذایی‬
‫ندگان نمی توانند به طور مستقیم از تولید کننده استفاده نمایند بنابراین با و‬
‫به آن پله غذایی می گویند‪.‬‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫ردیف یا سطح غذایی‬

‫ردیف گویند‪.‬‬
‫کنندگان ردیف ‪ -26‬می باش‬ ‫مصرف‬‫موجود را نسبت به تولیدکنندگان در یک زنجیره غذایی‬

‫ردیف‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬

‫قورباغ حش‬ ‫شغ قرقی‬
‫موجود‬ ‫گیاه‬ ‫مار‬
‫ره‬ ‫ه‬ ‫ال‬

‫ای (‪:‬از موجودات که هر موجود از موجود قبلی خود تغذ‬ ‫مجموعه‬

‫‪Food‬‬ ‫نجیره غذایی ( ‪Chain‬‬

‫تشکیل((تولید کنندگان ( در تمام زنجیره ها ثابتند‪.‬‬

‫لقه زنجیره = پلهپله اول‬

‫مصرف کننده ردیف دوم‬

‫مصرف کننده ردیف اول‬
‫تولید کننده‬
‫(گوشتخوار (‬ ‫(علفخوار (‬ ‫زنجیره چرا‬
‫گیاهان‬
‫تعد‬ ‫جثه افراد‬
‫نواع زنجیره‬
‫گندخواران‪:‬‬
‫زنجیره از مواد غیرآلی استفاده می کنند پس ردیف اول‬ ‫زنجیره‬
‫افراد در این‬
‫( ‪( Saprophyt‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫زنجیره های غذایی با حلقه مشترک را گویند‪.‬‬ ‫مجموعه‬
‫‪:( Food‬‬ ‫( ‪Net‬‬ ‫شبکه غذایی‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫تبدیل‬
‫انرژی شیمیایی در مابقی پله ها انرژی شیمیای‬ ‫ا در پله اول انرژی نورانی‬

‫مصارف؟نگهداری هر پله‬
‫کاهش مدام انرژی در طول زنجیره‬

‫منتقل شده از یک سطح به سطح دیگر‬ ‫انرژی‬

‫انرژی(‬ ‫( کارایی‬ ‫زده انرژی‬
‫فتوسنتز(انرژی هر سطح به سطح دیگر منتقل می گرد‬
‫ضریب ‪ %10‬از‬
‫( فقط‬ ‫زده اکولوژیک‬

‫(نشان دهنده کارکرد اکولوژیکی(‬ ‫هرم اکولوژیک‬

‫جثه افراد‬
‫(‪:(number of Pyramid‬‬ ‫رم تعداد‬
‫تعداد‬
‫نوران گوشخوار نمی تواد خیلی بزرگ یا کوچک باشد‪.‬‬

‫و به بالست مگر تولیدکنندگان سطح اول بزرگ باشند هرم بطرف پایین (جنگ‬

‫باشند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫هرم تعداد (‪:(number of Pyramid‬‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫اکثرا رو به بالست بجز دریاچه‬
‫هرم بیوماس (‪: (P. Biomass‬‬
‫ها‬
‫رشد و تکثیر‬ ‫بیوماس‬

‫ماهی ها > زئوپلنکتون ها > فیتوپلنکتون ه‬ ‫ماهی ها زئوپلنکتون‬

‫معایب‪:‬‬

‫وشی از زمان انباشته شدن( گیاهان و جانوران چند ساله(‬

‫اهمیت کمتر‬ ‫‪biomess‬‬ ‫ودات کوچک مثل باکتری ها‬

‫م بافتها ارزش یکسان داده می شود‪.‬‬

‫هرم انرژی‬
‫هرم انرژی بهترین نحوه نمایش کارکرد جامعه و‬
‫همیشه رو به بالست‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫پر جمعیت (هند( برای جلوگیری اتلف انرژی خود را به تولیدکننده ها نز‬

‫طح تغذیه قرار می گیرند‬

‫مواد سمی در انتقال آنها در اکوسیستم‬

‫و انرژی به پله بعدی منتقل می شد‪ .‬آیا این موضوع در مورد سموم نیز مط‬
‫خ یر بلک ه بالعک س بطور مثال ( سم ‪ ( D.D.T‬انباش ته شدن ای ن سم را‬
‫ازهر پله به پله بعد نشان می‬

‫دهد‪ .‬سموم از قاعده هرم تبعیت نمی کنند‪.‬‬

‫بالیی هرم‬
‫تراست؟‬‫های‬
‫مناسب‬
‫ی سمی بودن یک سم مطالعه کدام پله پله‬

‫ا تجزیه کنندگان حضور دارند و از اجساد وفضولت هر پله (سطح( را تجرب‬

‫ها؟‬
‫هرم در کنار تمام پله ها قرار می گیرند‪.‬‬ ‫درهرم‬
‫عرض‬ ‫ه تجزیه کنندگان در‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪7‬‬
‫چرخه مواد در اکوسیستم‬
‫چرخه بیوژئوشیمیایی (‪:(Biogeochemical‬‬

‫‪ Bio‬موجود زنده ‪ Geo‬زمین ‪ Chemical‬ماده شیمیایی‬

‫یعنی عناصر شیمیایی موجود در طبیعت بطور مداوم با عبور از مسیره‬
‫خاص از محیط به موجودات‬

‫زنده و بالعکس در گردش اند‪.‬‬

‫‪K,P,N,O,H,CL ,Ca, Mg :Macro element‬‬
‫عناصر ضروری‬
‫بدن موجودات زنده‬
‫‪Zn,Cu,Fe,Mo,Mn,B‬‬ ‫‪:Micro element‬‬

‫جانوران به عناصر بیشتر نسبت به گیاهان نیاز دارند‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫یکسان مواد عناصر در همه بخش های طبیعت موجب ذخیره‬ ‫ذخیره(توزیع‬
‫انباشتگی‬ ‫‪.‬عدم‬

‫کمیتی از یک عنصر یا ترکیب از یک ذخیره به ذخیره دیگ‬ ‫مقدار‬

‫(‪:(Flux.rate‬‬ ‫یزان جریان‬
‫زمان استوار می باشد‪.‬‬

‫ذخیره‬ ‫میزان‬
‫مثال‪ :‬پول توجیبی‬ ‫زمان انتقال =‬
‫میزان‬ ‫جریان‬
‫نسبت انتقال =‬
‫ذخیره‬
‫انتقال‬
‫انتقالدرجه پایداری ذخیره ها در قبال نوسان میزان‬
‫ارزیابی‬ ‫ت محاسبهبرای‬
‫زمان‬

‫(مثال چراء مر‬ ‫کاهش تولید اکوسیستم ها‬

‫ختللت ناشی از تضعیف چرخه ها‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫رشد گیاهان با کنده شدن سر شاخه ها‬
‫با تراکم مناسب مرتع‬
‫ادامه چرخه عناصر با فضولت دام ها‬
‫چرا‬
‫گیاهان خوش خوراک و جایگزین شدن گیاهانی که ارزش غذا‬
‫رفتنمراتع‬
‫نامناسب‬
‫از بین‬

‫کاهش تراکم گیاهی‬ ‫فرسایش‬

‫‪ -1‬اکثرا فاقد عناصر ‪Micro‬‬

‫ودهای شیمیایی جایگزین مناسبی‬
‫‪ -2‬نسبت عناصر ماکرو به میکرو مطابق نیاز گیاهان نمی‬
‫کودهای حیوانی محسوب نمی شوند؟‬
‫‪ -3‬مواد آلی برای فعالیت میکرو ارگانیسمها را دارا نمی‬

‫‪.‬ولی کودهای حیوانی دارای مواد آلی هستند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫به چه دلیل کودهای شیمیایی بوجود آمدند؟‬
‫نسبت برداشت عناصر از خاک بیشتراز برگشت آن بود و مقدار کود حیوانی‬
‫برای بازگشت به حالت عادی کافی‬

‫‪.‬نیست به همین دلیل کودهای شیمیایی این کمبود را جبران می نمایند‬

‫‪.‬کودهایچیست؟‬
‫شیمیایی به همراه کودهای حیوانی استفاده‬ ‫راه حل‬ ‫ل حاضر بهترین‬

‫بعلت داستن مواد آلی کمترچرخه مواد ضعیف تری نسبت به خاک های رسی‬
‫فتوسنتز‬ ‫آلودگ ی ها ی ناش ی از افزایش ‪ Co2‬حاصل از‬
‫اختلل‬
‫‪2‬‬ ‫سوخت های فسیلی‬
‫تنفس‬
‫هر چرخه دارای دو منبع‬

‫شمه اصلی‪ :‬در قسمت غیر زنده‬

‫ی‪ :‬که کوچکتر از سرچشمه اصلی ولی در حال مبادله با بخش زنده غیر زنده است‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫سرچشمه اصلی ذخیره تبادلی‬
‫چرخه های بیوژئوشیمیایی‬

‫اقیانوس ها(موجودات زنده(بیوسفر‬ ‫چرخه آب ‪1-‬‬

‫اتمسفر (موجودات زنده(بیوسفر‬ ‫چرخه گازی ‪2-‬‬

‫با فرسایش و رسوب گذاری‬ ‫زمین‬ ‫چرخه رسوبی ‪3-‬‬

‫علت اختلف سرعت گردش عناصر‬

‫تجزیه مواد آلی در اکوسیستم ها مت‬
‫اکوسیستم‬
‫‪ -2‬شدت‬
‫ن رشد گیاهان و جانوران در انواع‬

‫چرخه کربن‬
‫( ‪ 55‬برابر اتم‬ ‫* اقیانوس ها‬ ‫(دو برابر اتمسفر(‬ ‫* بیوسفر‬ ‫اصلی‬ ‫خزن‬
‫اتمسفر‬‫(‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫* مص رف ‪ Co2‬در فتوسنتز برای‬
‫*دفع ‪ Co 2‬درتنفس‬ ‫مخزن تبادلی‬
‫تولید مواد آلی‬
‫از لحاظ فعال بودن‬
‫ذخیره کربن‬
‫ره فعال‪ :‬کالبد جانداران (بیوسفر ‪1-‬‬

‫ر فعال‪ :‬انباشته شدن در پوسته زمین(سوختهای فسیلی ‪2-‬‬

‫دو عامل اصلی کاهش دهنده نوسانات ‪Co2‬‬

‫در تغییرات فصول‬
‫بادله ‪ Co2‬اتمسفر و آب دریاها ‪ -2‬معکوس بودن فصول در دو نیمکره‬

‫بی نظمی در نزولت آسمانی‬ ‫پیامدهای ناشی از‬

‫اثر گلخانه افزایش دما‬
‫افزایش ‪Co2‬‬
‫خطر ذوب یخ قطبی‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫چرخه اکسیژن‬
‫وجه تشابه‬
‫هر دو انتقال انرژي دخالت دارند‪.‬‬ ‫چرخه‬
‫اکسیژن با‬
‫تعداد و نسبت ذخيره‌هاي فعال و غيرفعال مشابهی دارند‬
‫كربن‬
‫‪ O‬فتوسنتز ‪ -2‬فتوليزه آب در اثر پرتوها ماوراءبنفش‬
‫‪-12‬‬ ‫و طريق تشكيل‬

‫ر ‪ O‬را از روي ‪ C‬مقدار بدست مي‌آورند؟ از طريق نسبت آنها در تركيب ‪CO2‬‬

‫ش شديد ‪ O2‬در وضعيت كنوني؟ مصرف شديد سوخت‌هاي فسيلي‬

‫چرخه نیترون‬
‫‪2‬‬

‫مي‌كند ولي براي مصرف بايد به‬ ‫گياهان آنرا بصورت اكسيد( ‪(NO3‬جذب‬
‫فرم احيا( (‪ 3NH‬در بيايد ولی‬

‫بصورت احیاء از گياهان به علفخواران انتقال مي‌یابد‪.‬‬

‫گازهاي آتشفشاان‬ ‫چرخه‬ ‫رسوبات دريايي‬
‫‪N‬‬
‫اتمسفر ‪%78‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫روش‌هاي تثبیت نیتروژن هوا‬
‫ولوژيكي‪ 1-‬ارگانيسم‌ها همانند ازتوباكتر‪ -‬كلوستريديوم‪-‬ريزوبيوم‪-‬جلبك سبز آبي‬
‫هوا توسط‬

‫‪3N2+H2‬‬ ‫‪NH‬‬
‫صنعتي(هارپر‪:(3‬‬

‫‪N2+O2‬‬ ‫عد وبرق‪NO, NO23-‬‬

‫اسلید بعد‬

‫اسلید قبل‬
 ‫فسفر(چرخه رسوبي‬ ‫(چرخه‬
‫ت اكسيد جذب شده بهمان صورت مصرف مي‌گردد‪ .‬كندترين چرخه محسوب م‬

‫سنگ دريايي که اغلب به توسط رسوب كردن از دسترس جانوران خارج مي‌ش‬
‫فس فري ك ه ب ه دری ا مي‌رس د پي ش از رس وب گذاري از دو طريق‬
‫مجددا‌ ً وارد اكوسيستم مي‌گردد‪.‬‬

‫صيد ماهي ‪2-‬‬ ‫لت و اجساد مرغان ماهی ‌خوار ‪1-‬‬

‫سنگ هاي آذرين > سنگ رسوبي قديمي> سنگهاي رسوبي‬

‫فضولت غني از فسفر كه در خشكي‌ها در مكان‌هاي لنه گذاري پرندگان‬

‫گوانو(‪(Guano‬‬
‫رسوباتي كه تحت فعالتهای زمين‌شناسي از اعماق درياها بيرون آمده اند‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫چرخه آب‬
‫آب‬
‫اقيانوس ‪ 2% 1- %97‬يخچال آب بخار اتمسفر نزولت آسماني‬ ‫نبع اصلي‬

‫مقدار بخار شدن آب از اقيانوس‌ها > از بارندگي‬

‫جهت جریان آب‬

‫مقدار بخار شدن آب از خشكي‌ها > از بارندگي‬

‫بخارآّب‬
‫برف‬ ‫های اختصاصی ملکول آب‪ :‬گرمای ویژه آب بالست‬
‫گرمای نهان انجماد‬
‫نقش‌هايي كه بخار آب در اتمسفر ايفا مي كند‪.‬‬
‫آب‬
‫‪ -‬تشكيل ابرها‬
‫(طول موج بلند را جذب مي‌كند‪(.‬‬ ‫امواج گرمايي آفتاب‬
‫‪ -3‬جذب امواج گرمايي زمين ‪:‬در شب زمين انرژی دریافتی‬
‫انرژي گرمايي ساطع شده از زمین در ش‬
‫از خورشي د را ب ا طول موج بلن د ت ر س اطع مي‌کن د ک ه توسط‬
‫ملکولهای آب این کرما جذب می گردد‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫ر قطبين جمع شده اند با مجموعه درياهاي زمين تعادل وزني ند‬
‫يخ‌ها سطح آب افزايش مي‌يابد و‪ 76‬متر سطح اقيانوس را بالمی آورد‬

‫ذوب يخ‬
‫سطح ثابت آب‬ ‫شی ساده‪ ،‬برای اثبات تعادل وزني آب‬

‫تکه يخ‬

‫آلودگي‌هاي محيط و ورود به آلينده‌ها در چرخش مواد‬

‫ناصر و تركيبات تازه به محيط با تغيير نسبت عناصر و ترکیباتی که در ساخت‬

‫پيدايش واریته های مقاوم‬

‫حشره‌كشهاي كلردار چه عواقبي را بدنبال داشته؟‬
‫اثرات ورود اين سموم در اکوسیستم‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫نكات قابل توجه در سرنوشت و اثرات سموم‬

‫‪ -2‬قابليت انحلل آن در محيط‌هاي مختلف‬

‫وام و پايداري ماده شيميايي‬

‫‪ -4‬خواص سمي و اثرات بيولوژيك‬ ‫مكانيسم توزيع و انتشار‬

‫نكات قابل توجه در رابطه با ‪D.D.T‬‬

‫ان در مرحله نخستين دال بر تمام شدن خواص سمي آن نیست‪.‬‬

‫قابليت انحلل در آب كم‬

‫بليت انحلل در چربیهاي بالست‬

‫ميزان تبخير در طبيعت كم‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫‪D.D.T‬‬ ‫اثرات زيانبار‬
‫ستقيم‪ :‬كشتن حشرات و انگلها بعلوه حشرات مفيد (تر و خشك با هم مي‌س‬

‫مستقيم‪ :‬انباشته شدن ‪ D.D.T‬در زنجيره‌هاي غذايي بويژه انباشته شدن آن د‬

‫از اثرات غيرمس تقيم ‪: D.D.T‬ا ختلل درفعالی ت غدد جنسي و‬
‫مكانيزم‌هاي توليدمثل و آنزيم كربنيك‬

‫آنیدراز که نقش فعال در تثبيت كلسيم در پوسته تخم ‌ داردنیز مختل می‬
‫گردد‪.‬‬
‫آلودگي‪: P.C.B ((Polychorinated biphenyle‬‬

‫و وسايل پلستيكي بكار مي‌رود‪ .‬پراكندگي فقط در اطراف مناطق مسكوني بر‬

‫ده و موجب تجزيه آنها شده در نتيجه اثرات مشابه ‪ D.D.T‬در نازك کردن تخم پر‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪8‬‬
‫ولوژيك یا آشيان اکولوژیک یا کنج اکولوژیک یا زیستخوان اکولو‬
‫(‪(Ecological nich‬‬
‫ت هر گونه براي زيست بهتر و انجام فعاليت‌هاي طبيعي (تغذيه‪ ،‬زاد و ولد(‬

‫آيا ميدان اكولوژيك همان جغرافياي انتشار است؟‬

‫(طول و عرض محيط زيست هر موجود را معرفي مي‌نما‬ ‫رافيايي حالت توصيفي‬

‫ت تحليلي (ذكر علت( محيط زيست هر موجود را بحث مي‌كند‬

‫آشيان اكولوژيك‪ :‬نه فقط محل زندگي موجود بلكه نقش عملي‬
‫موجود در جامعه را در رابطه با عوامل‬

‫‪.‬غيرزيستي (دما‪ ،‬رطوبت‪ ،‬نور ‪ (....‬مشخص مي‌نمايد‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
‫بالقوهموجود مي‌تواند زندگي نمايد يعني قادر به تكثير و تو‬ ‫اكولوژيك‬
‫جاهايي كه يك‬ ‫دان‬

‫اجات يكسان نمي‌توانند با هم در يك آشيان اكولوژيك زندگي نمايند و‬

‫ف مي‌گردد که به آن اصل گوس يا طرد رقابتي گويند‪.‬‬

‫‪:‬ميدان اكولوژيك بالفعل‬

‫از شرايط طبيعي يك گونه عمل ً آنرا اشغال نموده و زندگي مي‌ن‬

‫ميدان اكولوژيك بالفعل = ميدان اكولوژيك بالقوه ‪ -‬رقابت‬

‫بعد از رقابت ميدان اكولوژيك بالق‬ ‫اكولوژيك بالفعل الف( قبل از ب(‬
‫رقابت‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫‌كنند(مق‬
‫ان محدوده وسيعي از نوسانات عوامل اكولوژيك را تحمل مي‬
‫‪Eury‬‬

‫‪Steno‬حس‬
‫ران محدود كوچكي از نوسانات عوامل اكولوژيك را تحمل مي‌كنند(‬
‫عوامل غیر زیستی‪ :‬گرما ‪ ،thermal‬آب ‪ ،hydric‬نمك‌ها ‪،halin‬‬
‫منابع غذايي ‪phagic‬‬

‫محل زيست ‪Cious‬‬

‫اگر موجودی به گرما حساس ولی مقاوم به نمک ‪Steno‬‬
‫‪Thermal & Eury Halin‬‬
‫گونه‌هاي معادل ( معادل‌هاي اكولوژيك(‪ :‬اگر دو آشيان اكولوژيكي مشابه‬
‫توسط گونه‌هاي مختلفي اشغال‬

‫‪ .‬شوند كه از لحاظ رفتاري‪ ،‬فيزيولوژيكي‪ ،‬فرمولوژيكي مشابه باشند‬

‫ورو در استراليا‪ ،‬گاو وحشي (بوفالو( در چمنزارها آمريكا‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫‪:‬گونه‌هاي هم‌صف‬
‫گونه‌هاي مختلف ي ک ه در ي ك اكوس يستم‌ها از لحاظ ‪ ،Nich‬نقش و عملكرد‬
‫اكوسيستم يا نوع تغذيه و منابع‬

‫تغذيه مشابه هم باشند ( بز و کل كوهي( چنين گونه‌هاي در يك اكوسيستم‬

‫هم‌صف مي‌نامند‪(.‬تصاویر(‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪9‬‬
‫عوامل محدود كننده‬
‫قانون ليمب يك (كمين ه(‪:‬هرعن صر ضروری كه كمترين ميزان (مقدار ( را‬
‫در محيط زيست موجود زنده‬

‫دارد نق ش محدود كننده در رش د موجود را ايفا مي‌نمايد ‪ .‬مثال‬

‫‪:‬کمبود ‪Ca2+, Mg+2‬‬
‫قانون بلك من‪ :‬هر عاملي محيطي كه كمترين مقدار را در‬
‫محيط دارد نقش تعيين كننده در رشد‬

‫موجود را ايفا مي‌نمايد‪.‬در قطب دما – کویر آب‬

‫ل (قانون شلفورد يا بيشينه(افزايش شدت يك عامل اكولوژيك مي‬

‫وجودات زنده را محدود نمايد‪(.‬در ارتفاعات افزایش شدت نور‬

‫فهرست‬
 ‫فصل ‪10‬‬
‫سازش‬
‫انتخاب شده موجودات زنده موجب‬ ‫سازش‪:‬تحر يك پذير ی ي ا تغي ير پذير ی‬
‫افزايش تحمل زيستي مي‌گردد‪.‬‬

‫‪°‬‬
‫البت ه محدوده س ازش محدود ( مثال دما برای گیاهان ‪Max:45C ,‬‬

‫انواع سازش ها ( مصرف انرژي (‬ ‫‪( Min: -5C°‬‬

‫(گياهان كركدار كه بطور خودكار با شرايط كم‌آبي‬ ‫انرژيب( غيرفعال‬

‫‪(.‬‬ ‫ف(فعال با مصرف‬
‫موجب‬
‫( ذات و‬ ‫پاسخ هر گونه‬ ‫نياز‬ ‫محيط‬
‫ژنوم(‬
‫تقسيم‌بندي انواع‬
‫سازش‌ها‬
‫( ساز‌ش‌هاي حيات فردي یا آنتوژنی(‪:‬‬ ‫سازش‌هاي موقت‬
‫مي‌كند‪(.‬‬ ‫سازش‌هايي هستند كه يك موجود در طول زندگي كسب‬
‫آفتاب سوختگي‬ ‫(پینه دست‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫ازش‌هاي دائمي( سازش‌هاي تكاملي يا فیلوژنی یا ارثی‬
‫ي هستند كه يك موجود در طی دوران گذشته كسب کرده‬
‫‪ ،‬برگ‬ ‫‪ ،‬ريشه‬ ‫خشكي ‪ ،‬اندام هوایي‬
‫كوتيكول‬
‫ياهان منطبق‬

‫باط بين سازش‌هاي آنتوژنی با فیلوژنی از نظر سه ديدگاه‪:‬‬

‫تبديل‬
‫(فیلوژنی‬ ‫(صفات ارثي‬ ‫‌ها ‪1-‬‬
‫صفات اكتسابي (آنتوژنی‬ ‫لماريست (‬ ‫دگاه‬
‫پرده پای‬ ‫مثال گردن زرافه‬
‫مرغابي‬
‫ديدگاه ‪2-‬‬
‫‪.‬دليل اصلي سازش را جهشهای تصادفي می دانند‬
‫‪:‬نئوداروينس‌ها‬
‫بالدوين ‪3-‬‬
‫بروز صفات ارثي ولي تصادفي نبوده بلكه در جه‬ ‫واسط يا‬
‫جهش عامل‬ ‫ريه حد‬
‫بوده باع ث تثبيت و انتقال‬
‫سازش‌ها گرديده است‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫انواع سازش‌ها يا صورت‌های مختلف آن‬

‫زش‌هاي ريخت‌شناسي يا مرفولوژيك‬

‫ال ف( آنتوژن ی ي ا موق ت (سازش با‬
‫شرايط كم‌آبي موقت(‬
‫(سازش در گياهان سازگار خشكي شور‬ ‫وژنی یا دائمی‬
‫ازش های فیزیولوژیک‪2-‬‬
‫تغییر در ساختار درونی (اندامک ها و اندام ها ( گیاهان شور پسند غدد‬
‫نمکی‪ ،‬گیاهان گوشتخوار آنزیمها‬
‫گاه گوارش با نوع غذا تغيیرمی کند‬

‫زش‌هاي بيوشيميايي‪3-‬‬
‫تمام پاسخها بیوشیمیایی اند چون اکثر پاسخها ریختی از طریق تغییر د‬
‫زنجیره های بیوشیمیایی پاسخ‬

‫داده می شوند‪.‬‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫سازش‌هاي‬
‫فیلوژنی یا دائمی‬

‫سازش‌هاي‬
‫مرفولوژیکی‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫حرکتهای ظاهری در شرایط فیزیکی و بیولوژیکی که به اقتضای نیاز‪ ،‬جانور‬

‫ازشهای رفتاری ‪4-‬‬

‫ن – جانوران البته درگیاهان تروپیسم و تا کتیسم را نوعی رفتار م‬
‫‪(....‬الف‪ -‬غیر ارادی ماهیچه صاف ( هضم غذا‬
‫انواع رفتار‬
‫(مقابله دسته جمعی بوفالوها در مقابله مهاجمان (‬ ‫ب –ارادی ماهیچه مخطط‬

‫آموختنی‬
‫پرواز پرندگان‪ -‬شکار سگ سانان(‬ ‫(‬ ‫‪ -1‬رفتار‬
‫انواع رفتار‬
‫راساس آموزش‬
‫غریزی ‪2-‬‬
‫لنه سازی مکیدن شیر و(‬ ‫‪(...‬‬ ‫رفتارهای‬

‫اکومورفوز ‪( Morphosis‬شکل ‪،‬ریخت(‬

‫معادل سازشهایی موقت ‪ -‬آنتوژنی‬
‫‪( Eco‬ماواء(‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫در واق ع اکومورفوزسازش های ی ک ه ب ا وجودشرای ط خاص محیطی‬
‫ظاهر می شوند‪ .‬مثل تغییر رنگ پوست‬

‫انسان در ارتفاعات یا تغییر مرفولوزیکی گیاهان وجانوران در قطب‬

‫(‪: (Eco Type‬‬ ‫اکوتیپ یا تیپ های اکولوژیکی‬

‫از لحاظ شکل ظاهری مشابهند ولی از لحاظ ژنتیکی باهم اختلف دارند‪.‬‬
‫ت بعلت قطع مبادله ژنتیکی در طی نسلهای متمتدی از لحاظ خزانه ژنی با گ‬

‫شوند هرچند از لحاظ مرفولوزیکی مشابهند‪.‬‬

‫یپ در واقع تاثیر واستمرار گزینش طبیعی در جهت ویژه و خاص است‪.‬‬

‫‪:‬کلین یا اکو کلین‬

‫رای حوزه انتشاری وسیع و پیوسته بوده و بین تفاوتهای مرز بالیی و پایینی‬

‫که نشاندهنده تعییرات تدریحی گونه های مورد مطالعه (بصورت شیب دار(را‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل‬
‫توالي‪ ،‬تحول و بلوغ اكوسيستم‬
‫ين شدن جامعه ها و يا انواع اكوسيستمها در يك منطقه به دنبال‬
‫شرايط محيطي را براي استقرار جامعه پرنيازتر آماده مي‌سازد‬

‫‪:‬نكات قابل توجه در رابطه با توالي‬

‫تغيير‬ ‫تغيير‬
‫(ميزان بارش دما نور رطو‬ ‫جامعه جانوري (محيط غير زنده‬ ‫تغيير جامعه گياهي‬

‫توالي تكرار‬
‫نامشابهند ناپذير‬
‫در توالي مرگ معنا ندارد‬ ‫قايسه بين توالي‬
‫و دگرديسي‬
‫مشابهند چون هر دو با تغيير همراهند‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫بيوسنوزهاي اوج كليماكس‬
‫هايتا ً منجر به يك بيوسنوز پايدار مي‌گردد كه با محيط اطراف خود به تعادل ر‬

‫وسنوزهاي کل موجودات زندهکه تدریجا جایگزین یکدیگر می شوند را سری گویند‬

‫اكس به پوشش درختي ختم نمي‌شود بسته به وضعيت آب و هوايي كليماكس تغيير مي‌كند‬

‫د‬

‫يیرات در ضمن توالي بررسی توالي نهايي كليماكسنسبت به مراحل اوليه تو‬

‫تنفس‬ ‫زنده‬
‫زنده‬ ‫ف‪ -‬تغیيرات از لحاظ انرژي و تودهتوده‬

‫توليد خالص اولیه نسبت توده زنده به توليد اوليه‬

‫توليد ناخالص‬

‫ت توليد اوليه خالص به تنفس بسمت یک سیر می کند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫مراحل نه‬ ‫مراحل اوليه‬ ‫توالی‬

‫چرخه بسته (ك‬ ‫باز (ناقص(‬ ‫مواد‬

‫چرخه‬‫چرخه‬
‫(‬ ‫‪ -‬از لحاظ‬

‫زی‬ ‫کم‬ ‫مدت زمان جابجايي مواد‬

‫حاظ ساختار اكوسيستم جامعه زيستي‬

‫ي تعداد زنجيرهای غذايي ‪ ،‬تنوع گونه افزایش‪ ،‬شبكه غذايي پيچيده تر و است‬
‫ي‌شود‬
‫اندوخته غذايي‬ ‫مراقبت‬ ‫بچه‌ها‬ ‫استراتژي ‪r‬‬
‫غورباقه ‪ -‬ماهی‬
‫انسان‬ ‫اندوخته غذايي‬ ‫مراقبت‬ ‫بچه‌ها‬ ‫ژيی‪k‬‬

‫نهايي توالی حالت تعادل و ثبات مي‌يابد‬ ‫از لحاظ ثباتدر مرحله‬
‫اكوسيستم‬

‫انرژي و ماده عناصر غذايي در محيط بال مي‌رود‬

‫انرژي كلي‬
‫از لحاظ بازده‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫(تقسيمات توالي (از نظرسه ديدگاه‬

‫توالي درون‌زا و برون‌زا‪2-‬‬

‫توالي اتوترونيك و هتروتروفي‬ ‫ی اوليه و ثانويه ‪1-‬‬
‫ليه ‪ :‬استقرار موجودات زنده در جايكه قبل ً جمعيتي وجود نداشته است‬
‫گلسنگ تخته سنگ‬ ‫خزه‬ ‫درختچه گیاهان علفی گندميان‬ ‫درختي‬
‫چند ساله‬
‫يك اكوسيستم در اثر عوامل بيروني (سيل آتش سوزي ( نابود اكوسيستم‬

‫شکل بگیرد‬

‫ون‌زا(‪ : (Autogenic‬معادل توالیه اولیه و مستقل از عوامل بيروني مي‌ب‬

‫ون‌زا(‪ :(Allogenic‬معادل توالیه ثانویه منبعث از عوامل بيروني مي‌باش‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫اسلید بعد‬

‫اسلید قبل‬
 ‫توالي ثانويه در یک برکه‬

‫توالي ثانويه در یک بیوم‬

‫تایگا‬

‫اسلید بعد‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
‫روفيك (‪:(Autoterophic‬اغلب توالي را شامل مي‌شود و توالی در مراحل‬

‫تروفيك(‪:(Hetroterophic‬وسعت وتعداد کم اين توالي بيشتر در بركه و مرد‬

‫وفور از پيرامون وارد اين اكوسيستم مي‌شود‬

‫كليماكس(‪(Climax‬‬
‫يستم در پايان مراحل در يك منطقه مستقر مي‌گردد كه به محيط اطراف‬

‫تقسيم بندي ديدگاههاي مختلف درباره كليماكس‬

‫ونو كليماكس(كلمنتس ‪1-‬‬
‫مشخصات آخرين نوع پوشش گياهي و متعاقب آن اكوسيستم توسط عوامل‬
‫اقليمي مشخص مي‌گردد به‬

‫آن كليماكس اقليمي مي‌گويند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫ي كليماكس (برون بلنكه ‪2-‬‬
‫ابت گروههاي متفاوتي از كليماكس برقرار است به آن پلي كليماكس‬

‫احد مناطق خاصي از لحاظ (جهت دامنه شيب نوع خاك نوع سنگ مادر‬

‫اكوسيستم نقطه اوج وابسته به عوامل اقليمي ‪ -‬عوامل خاكي‪ -‬ميزان‬

‫كلمانتس(مونوکلیماکس(‪ :‬اجزاء تشكيل دهنده پلي كليماكس را‬
‫‪-‬زيرواحدي از اين مجموعه يا زير‬

‫(برون‬
‫نوي‌گردد‬
‫كليماكس(کلمانتس ‪،‬انگلیس( و پلی کلیماکس‬ ‫موم‬
‫تلقي‬ ‫كليماكس‬
‫نگرش‬ ‫پیروان‬
‫بلنکه ‪ ،‬آلمان( از زمان طرح این‬

‫موضوع تا به حال برای اثبات نگرش خود بر دیگری در حال‬

‫مناظره هستند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
‫کلیماکس(برون بل‬ ‫ف نظر نگرش مونوكليماكس(کلمانتس ‪،‬انگلیس( و پلی‬
‫كليماكس(كلمنتس‬ ‫(مونو‬ ‫(برون بلنكه(‬ ‫پلي كليماكس‬
‫اقليم واحد( ( ماكروكليما‬
‫ميكرو كليما آنها‬
‫رايط اقليمي مزو كليما (شرايط اقليمي روي‬
‫معادل مزوكليما (پلي‬ ‫دامنه هاي مختلف (‬
‫(كليماكس‬
‫ميكرو كليما(شرايط اقليمي حاصل از بودن و‬
‫نبودن يك درخت(‬

‫اقلیم ‪ +‬نوع سنگ مادر‬

‫اقليم‬ ‫كل گيري خاك‬

‫با هم متحد (وحدت(نم‬ ‫اجزاي‬

‫متحد (وحدت(مي‌گردند‪.‬‬ ‫زمانهم‬
‫گذشت ‪ .‬با‬
‫ك پلي كليماكس‬

‫فهرست‬
‫اسلید قبل‬
 ‫فصل ‪13‬‬
‫ش های متقابل و بر هم کنش های بین جمعیت ها (بین گونه ها‬

‫مفهوم کنش متقابل ‪ :‬بیانگر ارتباطاتی که ناشی از رفتار و به تعبیری‬

‫اراده و تصمیم جاندار است‪.‬‬
‫(‪(interaction‬‬
‫مفهوم روابط متقابل ‪ :‬بیانگر کنش که بین محیط زندگی موجود زنده‬
‫و خود موجود زنده برقرار است‪.‬‬
‫(‪(inter relation‬‬

‫وجود زنده در محیط طبیعی با دو گروه از موجودات در ارتباط اس‬

‫(‪.(inter specific‬‬ ‫گونه ای های خودش‪:‬کنش ها درون گونه ایست‬

‫(‪(inter specific‬‬ ‫گر گونه ها‪ :‬کنش ها بین گونه ای‬

‫فهرست‬
‫اسلید بعد‬
 ‫(بین جمعیت ها(‬ ‫انواع رابطه های ممکن بین گونه ای‬
‫نتیجه حاصل از‬
‫از رابطه برای گونه‬ ‫م رابطه‬
‫ماهیت رابطه‬
‫هر دو طرف برای یکدیگر محدود‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-1‬رقابت(‪(competition‬‬
‫ایجاد می کنند‬

‫هیچ کدام از موجود روی هم اثری ن‬ ‫‪-2‬خنثائی‬

‫(زرافه‪-‬خرگوش(‬ ‫_ _‬

‫برای هر دو سودمند ولی اجباری نیست‬ ‫(همکاری اولیه(‬ ‫‪-3‬همیاری یا همزیستی‬

‫(جلبک‪ -‬قارچ(‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪ -‬افراد یک گونه افراد گونه مقابل را ک‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-4‬صیادی( شکارگری(‬

‫واز پیکرآنها تغذیه می کنند‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫نتیجه حاصل از‬
‫از رابطه برای گونه‬ ‫ام رابطه‬
‫ماهیت رابطه‬
‫افراد گونه انگل افراد گونه مقابل را تدریجاً بد‬
‫(سریع مورد استفاده قرار می دهند( کرم های‬
‫(پارازیتی‪5-‬‬ ‫‪-‬انگلی‬ ‫‪+‬‬ ‫(‬

‫افراد یک گونه در این رابطه سود می برند‬ ‫‪-6‬همسفرگی‬

‫(مقابل نه سود می برد نه زیان‪(.‬خزه روی تنه‬ ‫‪0‬‬ ‫‪+‬‬

‫طرف ‪0‬‬
‫آسیب می بیند طرف مقابل نه سود‬ ‫‪.‬یک ‪-‬‬ ‫(بازدارندگی یک طرفه(‬ ‫‪-7‬دگر آسیبی‬

‫مثال دگر آسیبی آللوپاتی درخت گردو که اجزاء آن اجازه جوانه زنی‬
‫بذر دیگر گیاهان را نمی دهد‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫(‪(competition‬‬ ‫رقابت‬
‫فراد گونه هاست جهت کسب منابعی که مقدار آن محدود است‪.‬‬

‫شرایط رقابت‬
‫‪-3‬محدود بودن منابع‬ ‫مسایه بودن جانداران ‪1-‬‬
‫مشترک بودن منبع محیطی‪2-‬‬

‫از دیدگاه برچ‬ ‫دو شکل رقابتی‬

‫از دیدگاه پیانکا‬
‫رقابت برای منبع‬‫بتی که بودن یا نبودن رقیب هیج‪1-‬‬
‫رقابت غیر نیازمند به مصرف‬
‫تأثیری در مصرف انرژی آنها ندارد‬
‫(رقابت غیر تعرضی(‬

‫تی که موجود زنده برای دستیابی ‪2-‬‬

‫رقابت آمیخته با اقدام‬
‫رقابت نیازمند به مصرف ان‬ ‫بع مورد نظر برای یکدیگر مزاحمت‬
‫(رقابت تعرضی(‬
‫می کند‬

‫اسلید بعد‬ ‫فهرست‬

‫اسلید قبل‬
 ‫دو نکته مهم درباره رقابت‬
‫ای متفاوتی دارد و نباید استنباط شود که فقط دو مورد ذکر شده اشکال رق‬
‫ا هم رخ می دهد‪.‬‬

‫طلق نیست و دارای درجات مختلفی و با شدت های مختلفی است‪.‬‬

‫اصل گوس یا اصل انحصار از طریق رقابت‬

‫‪Gaus‬میکروبیولویست روسی دو گونه از‬
‫پارامسی گونه ‪a‬‬ ‫پارامسی را در دو محیط مجزا کشت داد که‬
‫هر دو آنها به راحتی رشد کردند‬
‫وقتی هر دو آنها به یک محیط‬
‫پارامسی گونه‬ ‫کشت انتقال داند‬
‫مرحله نهایی‬
‫یکی از گونه ها به راحتی رشد‬
‫مرحله اولیه‬
‫کرد و دیگری در مرحله اولیه‬
‫پارامسی گونه ‪+b‬‬
‫‪.‬ازرشد باز داشته شد‬
‫رشد گونه ‪a‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫هارد بن (اکولوژیست آمریکائی( ‪ :‬با توجه به گزارش گوس اصل انحصار از‬
‫رقابت را بیان کرد یا به عبارت دیگر‬

‫‪.‬همیاری پیش رقیب های کامل ناممکن است‬

‫طرد اصل گوس‪ :‬در مورد پنج گونه پرنده حشره خوار که در مجاورت‬
‫هم زندگی می کردند و‬

‫‪.‬هیچکدام یکدیگر را حذف نمی کردند مطرح شد‬

‫م (فیلم برداری(هر گونه دارای آشیانه مجزا است هر جنس در ارتفاع مشخص ا‬

‫دو گونه حشره (آفات( در شرایط‬

‫محیطی متفاوت‬
‫‪ 29°c‬یکی از گونه های غالب ‪32.3°c‬گونه دیگر غالب‬
‫نتیجه‬

‫توان رقابتی بین گونه ها با تغییرشرایط محیط‬

‫‪.‬تغییر خواهد کرد‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫منشأ اصلی اختلف نظر (آراء( درباره اصل گوس‪:‬‬

‫انواع حالت رقابت در بین دو گونه‬

‫ت کامل‪ :‬اگر گونه ای‪ ،‬گونه دیگر را به طور کامل حذف کند‪.‬‬

‫بت ناقص‪:‬گونه ای به طور نسبی بر دیگری چیره شود‪.‬‬

‫رقابتی ‪:‬دو گونه قادر به زندگی در کنار هم می باشند‪.‬‬

‫اخیرا ً دانشمندان پیشنهاد کردند که با مشاهده حذف یک گونه در‬
‫کنار دیگری یا رقابت ناقص‬

‫نمی توان به نیاز های واقعی اکولوژیکی آنها پی برد‪ .‬در نتیجه‬
‫اصل گوس و انتخاب طبیعی‬

‫به آزمون های تجربی جواب نمی دهند‪.‬‬

‫اسلید بعد‬
‫اسلید قبل‬
 ‫لطفا نظرات و پیشنهادات خود را به آدرس ‪:‬‬

‫شاهین شهر – فاز ‪ 3‬خانه كارگر – بلور نور‬

‫دانشگاه پیام نور شاهین شهر‬

‫فهرست‬ ‫فرمایید‪.‬‬
‫اسلید قبل‬ ‫گروه زیست شناسي ( صالحي( ارسال‬