‫طراح ‪ :‬امیرحسین میرزایى‬ ‫مبحث ‪ :‬فصل ‪ ۶‬زیست دوازدهم‬ ‫سواالت زیست شناسى‬

‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۱‬در گياهى كه روزنه‌ها به طور معمول‪ ،‬به هنگام شب باز می‌شوند‪ ................ ،‬گیاهى که نخستین مرحله تثبيت كربن را در‬
‫هنگام روز انجام می‌دهد؛ قطعا ً ‪...................‬‬
‫‪ )١‬همانند – كربن‌ جو به صورت غیرمستقیم به ریبولوزبیس فسفات مى‌پیوندد‪.‬‬
‫‪ )۲‬برخالف – مراحل مختلف تثبيت كربن جو در یک نوع یاخته صورت می‌گیرد‪.‬‬
‫‪ )۳‬همانند – آنزیمی در سبزدیسه فعالیت‪ A‬می‌کند که تمایلی به اکسیژن ندارد‪.‬‬
‫‪ )٤‬برخالف – ترکیباتی در کریچه‌ها قرار گرفته که آب را نگه می‌دارد‪.‬‬

‫پاسخ تشريحى ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )٤‬صحيح است‬
‫در گیاهان ‪ ،CAM‬روزنه‌ها به طور معمول به هنگام شب باز می‌شوند‪ .‬گیاهان ‪C ٣‬و ‪C ۴‬نيز نخستين مرحله تثبيت كربن را به هنگام‬
‫روز انجام مى‌دهند‪ .‬وجود ترکیباتی که در کریچه‌ها موجب نگه داشتن آب می‌شود فقط از ويژگى گياهان ‪ CAM‬مى‌باشد‪.‬‬
‫بررسی سایر گزینه‌ها ‪:‬‬
‫‪ )١‬در گیاهان ‪C ٣‬برخالف گیاهان ‪C ۴‬و ‪ ،CAM‬كربن جو به صورت مستقيم با ريبولوزبيس فسفات وارد واكنش مى‌شود‪.‬‬
‫‪ )٢‬گیاهان ‪C ٣‬نيز مراحل تثبيت كربن را در يک یاخته صورت می‌دهند‪.‬‬
‫‪ )٣‬تنها در گیاهان ‪C ۴‬و ‪ ،CAM‬آنزيمى سنتز مى‌شود که برخالف روبیسکو به‌طور اختصاصی با کربن‌دی‌اکسید عمل می‌کند و‬
‫تمایلی به اکسیژن ندارد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۲‬کدام گزینه عبارت زير را به درستى كامل مى‌کند؟‬
‫« سامانه تبدیل انرژی (فتوسیستم) دو برخالف سامانه تبدیل انرژی (فتوسیستم) یک‪» ......................... ،‬‬
‫‪ )١‬الكترون‌های برانگیخته را ابتدا به پروتئین متصل به بخش خارجی غشاء تیالکوئید انتقال می‌دهد‪.‬‬
‫‪ )۲‬کمبود الکترون‌های خود را توسط گروهى از الكترون‌های غیربرانگیخته تأمین می‌کند‪.‬‬
‫‪ )٣‬حداكثر طول موج ‪ ۶۸۰‬نانومتر را در مراکز واکنش خود جذب می‌کند‪.‬‬
‫‪ )٤‬منجر به كاهش میزان اسيديته فضاى بستره سبزديسه مى‌شود‪.‬‬

‫پاسخ تشریحی ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )۲‬صحيح است‬
‫کمبود الكترون‌های فتوسیستم دو توسط الکترون‌های غیر برانگیخته (حاصل تجزیه آب) تأمین می‌شود؛ اما کمبود الکترون‌های‬
‫فتوسیستم یک‪ ،‬توسط الكترون‌های برانگیخته فتوسیستم دو تأمین می‌گردد‪.‬‬
‫بررسی سایر گزینه‌ها ‪:‬‬
‫‪ )۱‬طبق شكل كتاب درسى مشاهده مى‌شود که فتوسیستم یک‪ ،‬الکترون‌های برانگیخته خود را به پروتئینی انتقال می‌دهد که به بخش‬
‫خارجی غشاء تيالكوئيد چسبيده است؛ اما الكترون‌های فتوسیستم دو به پروتئینی منتقل می‌شوند كه بين دو اليه غشاء قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪ )۳‬هر سامانه تبدیل انرژی (فتوسیستم) شامل ٓانتن‌های گیرنده نور و یک مرکز (نه مراکز) واکنش است‪.‬‬
‫‪ )٤‬الکترون‌های حاصل از فتوسیستم یک با پیوستن به ‪ +NADP‬و وارد کردن یون‌های پروتون به اين واكنش‪ ،‬منجر به كاهش مقادير‬
‫اين يون در فضاى بستره شده و درنتيجه مقدار اسيديته اين فضا را كاهش مى‌دهند‪ .‬الكترون‌های حاصل از فتوسیستم دو نیز با فعال‬
‫کردن پمپ غشایی منجر به ورود یون‌های پروتون به درون تیالکوئید و کاهش این یون در فضای بستره می‌شوند‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۳‬چند مورد عبارت زير را به درستى كامل مى‌کند؟‬
‫« گیاهی که در آن‪ ،‬انواعی از یاخته‌های نرم آکنه میانبرگی رگبرگ را احاطه کرده اند؛ ‪» ......................‬‬
‫• در روپوست زیرین پهنک خود‪ ،‬تعدادی یاخته پوششی فتوسنتزکننده دارد‪.‬‬
‫• بیان ژن روبیسکو را در یاخته‌های غالف آوندی خود صورت می‌دهد‪.‬‬
‫• آوند چوبی نسبت به آبکشی به روپوست زیرین نزدیک‌تر است‪.‬‬
‫• فاقد بخشی به نام پوست‪ ،‬در ساختار ساقه هوایی خود است‪.‬‬
‫‪٣ )٤‬‬ ‫‪٢ )٣‬‬ ‫‪١ )٢‬‬ ‫‪ )۱‬صفر‬

‫پاسخ تشریحی ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )۲‬صحيح است‬
‫تنها مورد اول به درستی بیان شده است‪.‬‬
‫در گیاهان دولپه‌ای‪ ،‬میانبرگ از یاخته‌های نرم ٓاکنه‌ای نرده‌ای و اسفنجی تشکیل شده است‪ .‬درنتیجه‪ ،‬انواعی از یاخته‌های میانبرگی‪،‬‬
‫رگبرگ را احاطه می‌کنند‪.‬‬
 ‫بررسی موارد ‪:‬‬
‫‪ - ۱‬برگ گیاهان دولپه دارای پهنک و دمبرگ است‪ .‬هر دو روپوست باالیی و پایینی پهنک دارای روزن می‌باشد‪.‬‬
‫‪ -۲‬یاخته‌های غالف آوندی در گیاهان دولپه فاقد کلروپالست بوده و توانایی فتوسنتز ندارند‪.‬‬
‫‪ -۳‬آوند آبکش در سطح پایین‌تری نسبت به چوب قرار گرفته و به روپوست زیرين نزدیک‌تر است‪.‬‬
‫‪ -۴‬در ساختار ساقه هوایی گیاهان دولپه‌ای برخالف تک لپه‌ای‪ ،‬بخشی به نام پوست قابل مشاهده است‪( .‬زیست‌شناسی‪ ،۱A‬صفحه ‪)۱۰۵‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۴‬کدام گزینه عبارت زير را به نادرستى كامل مى‌کند؟‬
‫« در غشای تیالکوئید موجود در بستره‪ ،‬الکترون‌های برانگیخته‌ای که ‪ .......................‬؛ مستقیما ً به پروتئينى وارد مى‌شوند که با‬
‫‪ ............‬الیه فسفولیپیدی از غشای تیالکوئید در تماس است‪» .‬‬
‫‪ )۱‬سبزینه (کلروفیل) ‪ ۶۸۰ P‬را ترک می‌کند – دو‬
‫‪ )۲‬جبران کننده کمبود الکترون فتوسیستم یک هستند – يک‬
‫‪ )۳‬مستقیما ً منجر به کاهش ‪ +NAD‬مى‌شوند – یک‬
‫‪ )٤‬از مدار سبزینه‌های تشکیل‌دهنده فتوسیستم یک خارج می‌شوند – دو‬

‫پاسخ تشریحی ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )٤‬صحيح است‬
‫با توجه به شكل ‪ ۶‬صفحه ‪ ۸۳‬زیست‌شناسی‪ ۳A‬ديده مى‌شود‪ ،‬الکترون‌هایی که فتوسیستم یک را ترک می‌کنند ابتدا وارد پروتئین غشایی‬
‫کوچکی می‌شوند که رد تماس با الیه خارجی غشای تیالکوئید قرار گرفته‌ است‪.‬‬
‫سایر موارد با توجه به شکل کامالً صحيح هستند‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۵‬چند مورد عبارت زیر را به درستی کامل می‌کند؟‬
‫« در واکنش‌های مربوط به چرخه کالوین‪ ،‬بالفاصله ‪ ..............‬از مرحله‌ای که مولکول‌های قند سه کربنی برای ساخته شدن گلوکز‬
‫و ترکیبات ٓالی دیگر از چرخه خارج می‌شوند؛ ‪» ..........................‬‬
‫• بعد – تشکیل ریبولوزبیس‌فسفات‬ ‫• قبل – اکسایش نوعی ترکیب کربن‌دار و فسفاته‬
‫• بعد – افزايش فسفات‌های آزاد بستره‬ ‫• قبل – مصرف مولكول‌های ‪ADP‬‬
‫‪٣ )٤‬‬ ‫‪٢ )٣‬‬ ‫‪١ )٢‬‬ ‫‪ )۱‬صفر‬

‫پاسخ تشريحى ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )٢‬صحيح است‬
‫تنها مورد اول‪ ،‬عبارت را به درستى كامل مى‌کند‪.‬‬
‫بررسی موارد ‪:‬‬
‫تعدادی از قندهاى سه كربنه توليد شده در چرخه كالوين‪ ،‬برای ساخته شدن گلوکز و ترکیبات ٓالی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند‪.‬‬
‫در مرحله قبل خروج اين قندها از چرخه‪ ،‬نوعى مولكول سه كربنى با دريافت‪ A‬الكترون‌های ‪ ،NADPH‬کاهش می‌یابد؛ در عوض‬
‫خود ‪ NADPH‬دچار اکسایش می‌شود‪ NADPH .‬نوعی ماده آلی کربن‌دار بوده و دارای گروه‌های فسفات‪ A‬می‌باشد‪ .‬توجه داشته‬
‫باشید هرگز در چرخه کالوین مصرف مولکول‌های ‪ ADP‬قابل مشاهده نمی‌باشد‪.‬‬
‫بالفاصله در مرحله بعد از خروج قندها‪ ،‬مولكول‌های باقی‌مانده سه کربنی در چرخه‪ ،‬به منظور ساخت مولکول ریبولوزفسفات (نه‬
‫ریبولوزبیس‌فسفات) تغییر شکل می‌دهند‪ .‬طی این مرحله مصرف ‪ ATP‬قابل مشاهده نمی‌باشد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۶‬كدام گزينه‪ ،‬مشخصه هر گياهی است كه به منظور فتوسنتز‪ ،‬كربن‌دی‌اکسید جو را به صورت غيرمستقيم به ریبولوزبیس فسفات‪A‬‬
‫موجود در یاخته‌های آن می‌پیوندد؟‬
‫‪ )١‬در محیطی با دمای باال و تابش شدید نور خورشید زندگی می‌کند‪.‬‬
‫‪ )۲‬اسید چهارکربنی از یاخته‌های میانبرگ آن‪ ،‬به یاخته‌های غالف ٓاوندی منتقل می‌شود‪.‬‬
‫‪ ) ۳‬هرگز امکان ترکیب شدن اکسیژن با ریبولوزبیس فسفات در سبزدیسه‌های آن وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ )٤‬برای جلوگیری از هدر رفتن ٓاب‪ ،‬روزنه‌ها را در طول روز بسته و در شب باز نگه می‌دارد‪.‬‬

‫پاسخ تشریحی ‪:‬‬

‫گزینه (‪ )۱‬صحیح است‬
‫در گیاهان ‪C ٣‬برخالف گیاهان ‪C ۴‬و ‪ ،CAM‬كربن جو به صورت مستقيم با ريبولوزبيس فسفات وارد واكنش مى‌شود‪ .‬در فرآیند‌های‬
‫كربندى‌اكسيدى كه وارد واكنش‌های مربوط به چرخه کالوین می‌شود‪ ،‬از نوعى ماده آلى جدا شده‬‫‌‬ ‫مربوط به گیاهان ‪C ۴‬و ‪،CAM‬‬
‫است و مستقيما ً از جو تأمين نشده است‪.‬‬
‫هر دو نوع گیاهان ‪C ۴‬و ‪ ،CAM‬در محیط‌هایی با دمای باال و تابش شدید نور خورشید زندگی می‌کنند‪.‬‬
 ‫تشريح ساير گزينه‌ها ‪:‬‬
‫‪ )٢‬فقط ويژگى گياهان ‪C ۴‬است‪.‬‬
‫‪ )٣‬در گياهان ‪C ۴‬به ندرت امكان رخ دادن تنفس نورى و تركيب شدن اكسيژن با ريبولوزبيس فسفات وجود دارد‪.‬‬
‫‪ )٤‬فقط ويژگى گياهان ‪ CAM‬مى‌باشد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬
‫‪ -۷‬در مراحل مختلف فتوسنتز‪ ،‬کاهش نوعی تركيب آلى حاوى پيوند فسفودى استر برخالف اکسایش آن چه مشخصه‌ای دارد؟‬
‫‪ )۱‬با مصرف پروتون همراه است‪.‬‬
‫‪ )۲‬طی واکنش‌های تیالکوئیدی رخ می‌دهد‪.‬‬
‫‪ )۳‬در فضاى بستر ٔه سبزدیسه گیاهان صورت می‌گیرد‪.‬‬
‫‪ )٤‬به صورت غيرمستقيم نيازمند فعاليت آنزيم روبيسكو مى‌باشد‪.‬‬

‫پاسخ تشريحى ‪:‬‬

‫گزينه (‪ )٢‬صحيح است‬
‫در طى واكنش‌های وابسته به نور در غشای تیالکوئید‪ +NADP ،‬با گرفتن الکترون کاهش و ‪ NADPH‬در یکی از مراحل چرخه‬
‫كالوين با از دست دادن الكترون اكسايش مى‌یابد‪.‬‬
‫ساخته شدن ‪( NADPH‬کاهش ‪ ،)+NADP‬در واكنش‌های وابسته به نور یا همان واکنش های تیالکوئیدی انجام می‌شود‪.‬‬
‫تشريح ساير گزينه‌ها ‪:‬‬
‫‪ )١‬ساخته شدن ‪ NADPH‬همانند ايجاد ‪ +NADP‬از ‪ NADPH‬با مصرف پروتون همراه است‪.‬‬
‫‪ )٣‬چرخه كالوين همانند ساخته شدن ‪ NADPH‬در فضاى بستره سبزديسه صورت مى‌گیرد‪.‬‬
‫‪ )٤‬اکسایش ‪ NADPH‬در چرخه كالوين صورت مى‌گیرد و در صورت عدم فعاليت‪ A‬اين آنزيم‪ ،‬واكنش اكسايش ‪ NADPH‬انجام‬
‫نمى‌شود‪ .‬در صورت عدم فعاليت‪ A‬روبيكسو و عدم وقوع چرخه ‪ +NADP‬الزم جهت واكنش‌های تیالکوئیدی نیز تأمین نشده و واکنش‬
‫کاهش آن نیز پس از مدتی صورت نمی‌گیرد‪.‬‬
‫____________________________________________________________________________‬