‫‪ 29‬آذر ماه ‪1402‬‬ ‫دفترچه شماره ‪1‬‬

‫دفترچه سؤاالت آزمون الکترونیکی زیستاز‬

‫ماراتون شمارۀ ‪13‬‬

‫ویژه دانش آموزان پایه دوازدهم‬

‫زمان پیشنهادی‬ ‫تا شمارۀ‬ ‫از شمارۀ‬ ‫تعداد سؤاالت‬ ‫مواد امتحانی‬ ‫ردیف‬

‫‪ 38‬دقیقه‬ ‫‪35‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪35‬‬ ‫زیست‌شناسی‬ ‫‪1‬‬

‫ویـژه کـنـکـور ‪1403‬‬

 ‫آزمون آنالین زیستاز‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫زیست شناسی دوازدهم | صفحه ‪2‬‬

‫‪ 29‬آذر ماه ‪1402‬‬

‫پایه دوازدهم‬ ‫‪13‬‬ ‫دفترچه سؤاالت‬
‫آزمون مرحله‬
‫سؤاالت دوازدهم‬

‫‪1 -‬با توجه به جهش‌های کروموزومی‪ ،‬چند مورد عبارت زیر را به طور درست کامل می‌کند؟‬
‫« به طور معمول‌‪ ،‬نوعی ناهنجاری ساختاری که ‪ ، ...............‬می‌تواند ‪» ................‬‬
‫الف) با شکسته‌شدن و تشکیل پیوند اشتراکی در کروموزوم‌های همتا همراه است ‪ -‬مخلوطی از دو جهش مختلف محسوب گردد‪ .‬‬
‫ب) تنوع ژنی یک کروموزوم را کاهش می‌دهد ‪ -‬شکسته شدن پیوند اشتراکی در بیش از یک کروموزوم را سبب شود‪.‬‬
‫ج) تنها یک کروموزوم را درگیر می‌کند ‪ -‬بدون تغییر محل سانترومر در شکسته‌شدن پیوندهای اشتراکی موثر باشد‪.‬‬
‫د) تنوع ژنی در دو کروموزوم را تغییر می‌دهد ‪ -‬با تشکیل پیوند اشتراکی در دو کروموزوم همراه باشد‪.‬‬
‫‪1 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪4 )1‬‬
‫‪2 -‬پس از کشف بعضی از مواد در نیمۀ قرن گذشته توسط دانشمندان‪ ،‬آدمی به یکی از کارآمدترین ابزارهای دفاعی مجهز شد‪ .‬در‬
‫چند مورد عبارتی صحیح در خصوص عامل مؤثر در مقاوم شدن گروهی از جانداران به این مواد‪ ،‬مطرح شده است؟‬
‫الف‪ :‬نمی‌تواند تحت شرایطی‪ ،‬سبب حفظ تنوع اللی در یک جمعیت شود‪.‬‬
‫ب‪ :‬می‌تواند میزان شباهت‌های موجود در بین افراد آن جمعیت را افزایش دهد‪.‬‬
‫ج‪ :‬می‌تواند عامل مؤثر در کاهش توانایی مقابلۀ جمعیت در برابر تغییر شرایط محیطی باشد‪.‬‬
‫د‪ :‬نمی‌تواند سبب حذف زودتر گروهی از الل‌های نامطلوب نسبت به سایر الل‌های نامطلوب دیگر شود‪.‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪3 -‬کدام گزینه عبارت زیر را به طور مناسب کامل می‌نماید؟‬
‫‪A b D‬‬ ‫‪A B D‬‬
‫می‌باشد‪ ،‬اگر کراسینگ‌اور بین دو دگرۀ‪ ................‬رخ‬ ‫با زنی که دارای ژنوتیپ‬ ‫« از آمیزش مردی با ژنوتیپ‬
‫‪a B d‬‬ ‫‪a b d‬‬
‫دهد‪ ،‬آن‌گاه تولد فرزندی با ژنوتیپ ‪ ...............‬ممکن می‌شود‪» .‬‬

‫‪A b D‬‬ ‫‪ B( )1‬و ‪ )D‬و (‪ b‬و ‪ )d‬در پدر ‪A b d‬‬

‫‪ A( )2‬و ‪ )B‬و (‪ a‬و ‪ )b‬در پدر ‪-‬‬ ‫ ‬
‫‪A b d‬‬ ‫‪A b D‬‬
‫‪a b d‬‬ ‫‪a B D‬‬
‫‪ A( )4‬و ‪ )b‬و (‪ a‬و ‪ )B‬در مادر ‪-‬‬ ‫‪ B( )3‬و ‪ )d‬و (‪ b‬و ‪ )D‬در مادر ‬
‫‪a b d‬‬ ‫‪a B d‬‬
‫‪4 -‬در ارتباط با جمعیتی ساکن یک منطقة ماالریاخیز‪ ،‬کدام مورد‪ ،‬عبارت زیر را به‌طور مناسب کامل می‌کند؟‬
‫«اهمیت ناخالص‌ها در تداوم گوناگونی را می‌توان به‌وسیلة نوعی بیماری ژنتیکی نشان داد‪( .‬در) فردی که بر اساس نوع ژن‌نمود خود‬
‫برای این بیماری در خطر ابتال به ماالریا قرار دارد‪ ......... ،‬فردی که در ژن‌نمود خود هیچ دگرة مشابهی با او ندارد‪»......... ،‬‬
‫‪ )1‬برخالف – از نظر این بیماری ژنتیکی‪ ،‬در ژن‌نمود خود دو دگرة یکسان دارد‪.‬‬
‫‪ )2‬همانند – ششمین آمینواسید نیمی از زنجیره‌های هموگلوبین‪ ،‬گلوتامیک‌اسید است‪.‬‬
‫ج‌‌ضلعی بیشتر دارد‪.‬‬
‫‪ )3‬نسبت به – رنای پیک مربوط به زنجیرة بتای هموگلوبین‪ ،‬یک حلقة آلی پن ‌‬
‫‪ )4‬نسبت به – میزان کم‌تری اریتروپویتین از هر اندام تخریب‌کنندة گویچه‌های قرمز خون‪ ،‬ترشح می‌شود‪.‬‬
‫‪5 -‬کدام گزینه وجه مشترک همۀ تغییرات ماندگاری که در محتوای دنای نوعی یاختة تقسیم‌پذیر صورت می‌گیرند‪ ،‬محسوب می‌شود؟‬
‫‪ )۱‬با تغییر در نوکلئوتیدها‪ ،‬بر بخش‌هایی مؤثر هستند که نوعی آنزیم بسپاراز می‌تواند آن‌ها را الگو قرار دهد‪.‬‬
‫اختالل ساختاری در حداقل بخشی از ساختمان فام‌تن (کروموزوم)ها هستند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫‪ )۲‬به صورت نوعی‬
‫‪ )۳‬سبب تغییر در فعالیت فراوردة نهایی تولیدشده از روی ژن جهش‌یافته می‌شوند‪.‬‬
‫‪ )۴‬تحت تاثیر عوامل محیطی که از بیرون به یاخته‌ها می‌رسند‪ ،‬رخ می‌دهند‪.‬‬

‫‪www.zistase.ir‬‬
‫صفحه ‪ | 3‬زیست شناسی دوازدهم‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫آزمون آنالین زیستاز‬

‫‪6 -‬کدام گزینه در ارتباط با عوامل بر هم زنندۀ تعادل خزانۀ ژنی جمعیت‪ ،‬صادق است؟‬
‫‪ )1‬عاملی که وقوع مقاومت آنتی‌بیوتیکی را توجیه می‌کند‪ ،‬ممکن است باعث سازش افراد با محیط اطراف شود‪.‬‬
‫‪ )2‬عاملی که دگرۀ جدید به جمعیت اضافه می‌کند‪ ،‬به طورحتم منجر به تغییر توالی نوکلئوتیدها در افراد می‌شود‪.‬‬
‫‪ )3‬عاملی که در آن احتمال آمیزش هر فرد با افراد جنس دیگر متفاوت است‪ ،‬ممکن است فراوانی آلل‌ها ثابت بماند‪.‬‬
‫‪ )4‬عاملی که به طور تصادفی در یک جمعیت رخ می‪‎‬دهد‪ ،‬به طورحتم اثر آن با تعداد افراد جمعیت رابطۀ مستقیم دارد‪.‬‬
‫‪7 -‬با توجه به شواهد تغییر گونه‌ها در کتاب درسی‪ ،‬کدام گزینه‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬
‫«در طبیعت‪ ،‬همۀ عواملی که در ‪ .....................‬نقش دارند‪» ..................... ،‬‬
‫‪ )1‬تایید خویشاوندی مهره‌داران با یکدیگر ‪ -‬از نظر عملکردی در تمامی جانداران نقش مشابهی دارند‪.‬‬
‫‪ )2‬تعیین میزان خویشاوندی میان مارها و سوسمارها ‪ -‬در برخی جانداران فاقد هرگونه عملکرد خاصی می‌باشند‪.‬‬
‫‪ )3‬تایید وجود برخی از جانداران از گذشتۀ دور تا االن توسط زیست شناسان ‪ -‬از قسمت‌های سخت بدن جانداران تشکیل شده‌اند‪.‬‬
‫‪ )4‬تعیین شباهت ژن‌های هموگلوبین انسان و گروهی از پستانداران ‪ -‬شباهت بیشتر نشانۀ این است که در فاصلۀ نزدیک‌تری‪ ،‬از یک نیای مشترک‬
‫ایجاد شده‌اند‪.‬‬
‫‪8 -‬کدام مورد‪ ،‬ویژگی درستی از نخستین گونه‌زایی مطرح‌شده در کتاب درسی را بیان می‌کند؟‬
‫‪ )1‬به دنبال وقوع جدایی تولیدمثلی در چهارمین یا پنجمین سطح سازمان یابی حیات‪ ،‬رخ می‌دهد‪.‬‬
‫‪ )2‬برای نخستین‌بار در پژوهش‌های هوگودووی و بدون تقسیم جمعیت به دو یا چند قسمت‪ ،‬مشاهده شد‪.‬‬
‫‪ )3‬جمعیت‌های ایجادشده در اثر این پدیده‪ ،‬ممکن است همچنان به شارش ژنی با بعضی جمعیت‌ها بپردازند‪.‬‬
‫‪ )4‬نوعی عامل سازگارکنندۀ یک جمعیت با محیط جدید‪ ،‬به کاهش تفاوت بین فردی دو جمعیت کمک می‌کند‪.‬‬
‫‪9 -‬مطابق با مطالب کتاب درسی و با توجه به شکل روبه‌رو‪ ،‬چند مورد‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬
‫«درصورت وقوع جهش کوچکی از ‪ ...................‬در ژن آنزیم القاکنندۀ مرگ برنامه‌ریزی شده‪». ................... ،‬‬
‫الف) نوع ‪ – 1‬ممکن است تعداد پیوندهای پپتیدی تشکیل‌شده در جایگاه ‪ A‬ریبوزوم طی تشکیل ساختار اول‬
‫آنزیم کاهش یابد‬
‫ب) نوع ‪ – 2‬اگر تنوع آمینواسیدها تغییر نکند‪ ،‬به‌طور حتم رمز یک آمینواسید به رمز دیگری از همان آمینواسید‬
‫تبدیل شده است‬
‫ج) نوع ‪ – 3‬ممکن است چارچوب خواندن توالی‌های سه نوکلئوتیدی رنای حاصل از رونویسی دستخوش تغییر ‌شود‬
‫دوم ترجمه‪ ،‬به‌طور حتم توالی کدون پایان ترجمه‬ ‫د) نوع ‪ – 2‬در صورت افزایش تعداد حرکات ریبوزوم در مرحلۀ ِ‬
‫از بین رفته است‬
‫‪4 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪1 0-‬چند مورد از نظر درستی یا نادرستی‪ ،‬با عبارت زیر در تضاد است؟‬
‫«تحت شرایطی ممکن است فعالیت عوامل رونویسی‪ ،‬در فراوان‌ترین یاخته‌های خونی انسان مشاهده شود‪».‬‬
‫الف) تنها تعریف گونه در علم زیست‌شناسی‪ ،‬توسط ارنست مایر مطرح شده است‪.‬‬
‫ب) خزانۀ ژنی تنها شامل همۀ دگره‌های بارز موجود در جایگاه‌های ژنی افراد می‌باشد‪.‬‬
‫ج) در نتیجۀ انتخاب شدن افراد سازگارتر‪ ،‬توانایی بقای جمعیت در محیط جدید ممکن است کاهش یابد‪.‬‬
‫د) ثابت ماندن مجموع تعداد دگره‌ها از نسلی به نسل دیگر‪ ،‬بیانگر جمعیت در حال تعادل ژنی می‌باشد‪.‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪1 1-‬با توجه به تقسیم میوز کامل‪ ،‬کدام مورد عبارت زیر را به درستی تکمیل نمی‌کند؟‬
‫«در صورتی که در بدن فردی سالم و بالغ که هورمون پروالکتین در آن‌‪ ،‬در تنظیم فرایندهای تولیدمثلی نقش ‪ .....................‬فام‌تن‌ها‬
‫فقط در طی تقسیم کاستمان یک یاختۀ ‪ ...................‬رخ دهد‪ ................. ،‬محتمل می‌باشد‪».‬‬
‫‪ )1‬دارد‪ ،‬جدا نشدن یکی از ‪ -‬حاصل از تقسیم یاختۀ انجام‌دهندۀ رشتمان ‪ -‬تولید گامتی با تعداد فام‌تن طبیعی‬
‫‪ )2‬دارد‪ ،‬جدا نشدن همۀ ‪ -‬دارای ارتباط با یاختۀ تمایزیابنده در مسیر گامت‌زایی ‪ -‬تولید گامتی با ‪ 23‬جفت فام‌تن‬
‫‪ )3‬ندارد‪ ،‬جدا نشدن یکی از ‪ -‬غیرقابل مشاهده در خارج از غدد جنسی ‪ -‬در صورت لقاح‪ ،‬تولد فرزندی با تعداد فام‌تن کمتر‬
‫‪ )4‬ندارد‪ ،‬جدا نشدن همۀ ‪ -‬خارج شونده از غدد جنسی ‪ -‬تشکیل یاخته‌ای با عدد کروموزومی مشابه با نوعی میوۀ دارای دانۀ نارس‬

‫‪www.zistase.ir‬‬
 ‫آزمون آنالین زیستاز‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫زیست شناسی دوازدهم | صفحه ‪4‬‬

‫‪1 2-‬چند مورد زیر به ترتیب می‌تواند از پیامدهای جهش در بخش تنظیمی ژن و جهش در خود ژن محسوب شود؟‬
‫ب) تغییر شکل سه بعدی نوعی آنزیم پروتئینی‬ ‫ ‬ ‫الف) توقف تولید یک مولکول پروتئینی‬
‫د) تغییر ترتیب نوکلئوتیدهای رنای پیک تولیدی‬ ‫ ‬ ‫ج) افزایش سرعت رونویسی از روی آن ژن‬
‫‪2 - 3 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 - 2 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪1 - 2 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 - 2 )1‬‬
‫‪ 1 3-‬چند مورد از گزینه‌های زیر همواره معرف نوعی یا انواعی از جهش جانشینی محسوب می‌شود؟‬
‫الف) هر جهشی که باعث تغییر ترتیب و توالی آمینواسیدها در نوعی پروتئین می‌گردد‪.‬‬
‫ب) هر جهشی که با ثابت‌ماندن چارچوب خواندن رمزهای ‪ DNA‬همراه است‪.‬‬
‫ج) هر جهشی که علی رغم تغییر نوکلئوتیدهایی در دنا‪ ،‬باعث ثابت‌ماندن تعداد نوکلئوتیدهای رنای اولیه می‌شود‪.‬‬
‫د) هر جهشی که نوعی کدون پایان ایجاد می‌کند‪.‬‬
‫‪4 )4‬‬ ‫ ‬ ‫‪3 )3‬‬ ‫ ‬ ‫‪2 )2‬‬ ‫ ‬ ‫‪1 )1‬‬
‫‪1 4-‬کدام گزینه عبارت زیر را به طور مناسب کامل می‌نماید؟‬
‫« در نوعی عامل ذکرشده در کتاب درسی که باعث تداوم گوناگونی در جمعیت می‌شود ‪» ..............‬‬
‫‪ )1‬جابه‌جاشدن قطعات بین کروماتیدهای خواهری کروموزوم‌های همتا ممکن است منجر به تشکیل گامت‌های نوترکیب شود‪.‬‬
‫‪ )2‬در هر نوع تولیدمثل جنسی‪ ،‬تشکیل گامت توسط هر دو والد‪ ،‬از طریق تشکیل تتراد و آرایش متافازی متفاوت به تنوع می‌افزاید‪.‬‬
‫‪ )3‬از طریق تأثیر محیط باعث می‌شود تا با تفاوت شانس افراد در تشکیل خزانۀ ژنی‪ ،‬نوعی دگرۀ نامطلوب در سایر محیط‌ها باقی بماند‪.‬‬
‫‪ )4‬با بروز جهش کروموزومی چلیپایی‌شدن به هنگام تشکیل تترادها در پروفاز ‪ ،1‬توان بقای جمعیت در برابر تغییر شرایط را افزایش می‌دهد‪.‬‬
‫‪1 5-‬کدام گزینه به طور درست بیان شده است؟‬
‫‪ )1‬بعضی از اطالعات در ژنگان هسته‌ای و همۀ اطالعات ژنگان سیتوپالسمی هر انسان‪ ،‬از نظر منشأ مشابه هستند‪.‬‬
‫‪ )2‬سدیم نیتریت و مصرف غذاهای نمک‌سود یا دودی‌شده‪ ،‬از نظر تأثیر بر تحریک پروتئین‌های محرک چرخه یاخته‌ای متفاوت هستند‪.‬‬
‫‪ )3‬تشکیل دوپارتیمین در بر اثر بر خورد نور خورشید و جهش در دستگاه تنفس به دنبال سیگار کشیدن‪ ،‬از نظر ارثی یا اکتسابی بودن مشابه هستند‪.‬‬
‫‪ )4‬تشکیل پیوند اشتراکی میان دو تیمین مجاور در دنا و تغییر مولکول دنا به دنبال استفاده از بنزوپیرن‪ ،‬از نظر دائمی بودن متفاوت هستند‪.‬‬
‫‪1 6-‬کدام مورد به ترتیب در رابطه با بیشترین تعداد از ساختارهای پرده‌مانند مربوط به اندام‌های حسی ویژۀ انسان و کدام مورد در‬
‫ارتباط با کمترین تعداد ساختارهای پردۀ مانند ذکرشده‪ ،‬صادق است؟‬
‫الف) در تمامی سطوح خود در تماس با نوعی مایع قرار گرفته است‪.‬‬
‫ب) مواد تولیدی خود را مستقیم ًا با رگ‌های خونی مبادله می‌کنند‪.‬‬
‫ج) در نتیجۀ ارتعاش خود‪ ،‬نوعی استخوان کوچک را به لرزه درمی‌آورند‪.‬‬
‫د) در اندام حسی قرار دارند که پیام آن می‌تواند به بخشی در مجاورت اپی‌فیز برود‪.‬‬
‫‪ )4‬د ‪ -‬ج‬ ‫ ‬ ‫‪ )3‬د – ب‬ ‫ ‬ ‫‪ )2‬الف – ج‬ ‫ ‬ ‫‪ )1‬الف – ب‬
‫‪1 7-‬استخوان‌های کوچک گوش میانی در عملکرد صحیح گیرنده‌های قرارگرفته در البه‌الی یاخته‌های پوششی گوش درونی نقش‬
‫دارند‪ .‬در خصوص این استخوان‌ها کدام مورد یا موارد به درستی بیان شده است؟‬
‫الف) بزرگ‌ترین استخوان کوچک گوش میانی‪ ،‬فقط در یک بخش به دیوارۀ گوش میانی اتصال دارد‪.‬‬
‫ب) استخوان سندانی‌‪ ،‬از بخش پهن خود در مفصل متحرک با استخوان چکشی شرکت دارد‪.‬‬
‫ج) بخش پهن استخوان چکشی‌‪ ،‬بر روی پردۀ مایل و سفیدرنگ انتهای مجرای شنوایی قرار دارد‪.‬‬
‫د) استخوان دارای ظاهر انگشتری‌شکل‪ ،‬پیام عصبی حاصل از ارتعاش امواج صوتی را به گوش درونی می‌برد‪.‬‬
‫‪ )4‬همۀ موارد‬ ‫ ‬ ‫‪ )3‬ب و ج‬ ‫ ‬ ‫‪ )2‬الف و ب‬ ‫ ‬ ‫‪ )1‬فقط مورد (ب)‬
‫‪1 8-‬کدام گزینه برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬
‫«در انسان فقط بعضی از بخش‪‎‬هایی از دستگاه عصبی که می‪‎‬توانند مستقیم ًا پیام‪‎‬هایی را به مغز وارد کنند‪» ...................... ،‬‬
‫‪ )1‬حداقل بخشی از آن توسط اسکلت محوری محافظت می‪‎‬شود‪.‬‬
‫‪ )2‬در ریشۀ پشتی خود برخالف شکمی ناقل عصبی تولید می‪‎‬کند‪.‬‬
‫‪ )3‬پیا ‪‎‬م حرکتی را از نیمه‌ای که مادۀ خاکستری بیشتری دارد‪ ،‬خارج می‪‎‬کند‪.‬‬
‫‪ )4‬انتقال جهشی پیام‌های عصبی را به کمک میلین تسهیل می‌کنند‪.‬‬

‫‪www.zistase.ir‬‬
‫صفحه ‪ | 5‬زیست شناسی دوازدهم‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫آزمون آنالین زیستاز‬

‫‪1 9-‬کدام مورد‪ ،‬برای تکمیل عبارت زیر مناسب است؟‬

‫«به‌طور معمول‪ .................... ،‬پردۀ‌ (پرده‌های) مننژ در یک انسان سالم‪»..................... ،‬‬
‫‪ )1‬نازک‌ترین – از طریق زوائد ریز سطح زیرین‪ ،‬در تماس مستقیم با شیارهای مخ قرار دارد‪.‬‬
‫‪ )2‬داخلی‌ترین – در ناحیۀ کمری فاصلۀ آن از کانال مرکزی نخاع‪ ،‬کمتر از ناحیۀ سینه‌ای می‌باشد‪.‬‬
‫‪ )3‬ضخیم‌ترین – در سطح عقبی مغز در مجاورت با لوبی از هر نیمکرۀ مخ است که با دو لوب آن نیمکره مرز دارد‪.‬‬
‫‪ )4‬خارجی‌ترین – ضخامت کمتری از استخوان‌های جمجمه داشته و به واسطۀ مویرگ‌های خود‪ ،‬سد خونی – مغزی را ایجاد می‌کند‪.‬‬
‫‪20-‬در زمانی که ناقل عصبی تحریکی به گیرندۀ خود در سطح یاختۀ عصبی متصل است‪ ،‬گروهی از پروتئین‌ها در غشای یاختۀ‬
‫پس‌سیناپسی یون‌ها را بین دو سمت غشای یاخته جابه‌جا می‌کنند‪ .‬کدام گزینه مشخصۀ همۀ این پروتئین‌ها را به طور صحیح‬
‫بیان می‌کند؟‬
‫‪ )1‬تفاوت غلظت گروهی از یون‌ها در دو سوی غشا را کاهش می‌دهند‪.‬‬
‫‪ )2‬در پی تغییر شکل سه‌بعدی خود‪ ،‬یون‌ها را بین دو سوی غشا جابه‌جا می‌کنند‪.‬‬
‫‪ )3‬دریچه‌های این پروتئین‌ها‪ ،‬در تماس با مایع سیتوپالسمی و یا مایع بین یاخته‌ای قرار دارند‪.‬‬
‫‪ )4‬به هنگام تشکیل سطح ساختاری اول آن‌ها در نوعی ساختار درون یاخته‌ای‪ ،‬پیوندهای پپتیدی در ایجاد ساختار خطی موثر هستند‪.‬‬

‫‪www.zistase.ir‬‬
 ‫آزمون آنالین زیستاز‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫زیست شناسی دوازدهم | صفحه ‪6‬‬

‫سؤاالت پایه‬

‫‪21-‬کدام گزینه در ارتباط با عقبی‌ترین گره طناب عصبی ملخ‪ ،‬صحیح است؟‬
‫‪ )1‬فاصلۀ آن از گر ‌ه مجاورش‪ ،‬نسبت به فاصلۀ هر دو گره طناب عصبی بیشتر است‪.‬‬
‫‪ )2‬رشته‌های عصبی محیطی اصلی متصل به آن‪ ،‬تعداد بیشتری نسبت به گره‌های مجاور آن دارند‪.‬‬
‫‪ )3‬بالفاصله در سطح زیرین محل اصلی جذب مواد غذایی حاصل از گوارش واقع شده است‪.‬‬
‫‪ )4‬فاصلۀ آن تا انتهای بدن‪ ،‬بیشتر از فاصلۀ آن تا محل اتصال اعصاب پاهای عقبی به طناب عصبی می‌باشد‪.‬‬
‫‪22-‬با توجه به مطالب کتاب درسی زیست شناسی یازدهم‪ ،‬مطابق شکل زیر‪ ،‬بیماری چشم فرد با به کارگیری نوعی عدسی برطرف‬
‫شده است‪ .‬در ارتباط با چشم غیرمسلح (بدون استفاده از عدسی) در این فرد‪ ،‬کدام گزینه صحیح می‌باشد؟ ‬
‫‪ )1‬همانند نوعی بیماری که با عینک‌های ویژه قابل اصالح می‌باشد‪ ،‬دیدن اجسام نزدیک نمی‌تواند واضح صورت بگیرد‪.‬‬
‫‪ )2‬برخالف نوعی بیماری که حاصل اندازة غیرطبیعی زجاجیه می‌باشد‪ ،‬قطعاً تصویر گروهی از اجسام روی‬
‫شبکیه تشکیل می‌شوند‪.‬‬
‫‪ )3‬همانند نوعی بیماری که درنتیجة نامنظم رسیدن پرتوها به هم ایجاد می‌شود‪ ،‬اشکال می‌تواند در نوعی‬
‫ساختار شفاف الیة میانی چشم باشد‪.‬‬
‫‪ )4‬برخالف نوعی بیماری که پرتوهای اجسام نزدیک در یک نقطه درون زجاجیه به هم می‌رسند‪ ،‬تصویر اجسام‬
‫دور روی شبکیة تشکیل می‌شود‪.‬‬
‫‪23-‬در یک انسان سالم‪ ،‬گروهی از گیرنده‌های حسی ویژه در تغیی ِر پتانسیل دو سوی غشای یاخته‌های عصبی (نورون‌های)‬
‫بخش ساقة مغز نقش دارند‪ ،‬چند مورد مشخصة فقط گروهی از این گیرنده‌ها را بیان می‌کند؟‬ ‫ِ‬ ‫باالیی‌ترین‬
‫رشتة سیتوپالسمی خروجی از آن‌ها‪ ،‬در تشکیل عصب حسی شرکت می‌کند‪.‬‬
‫ِ‬ ‫الف) نوعی‬
‫عقب قطورترین قسمت ساقة مغز نیز هدایت می‌شود‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫ب) پیام تولیدشده در آن‌ها به بخشی در‬
‫ج) زوائد سطح آن‌ها در پی حرکت نوعی ترکیب ژالتینی‪ ،‬همۀ کانال‌های یونی خود را باز می‌کنند‪.‬‬
‫د) در محل همایه (سیناپس) با نوعی یاختة عصبی (نورون)‪ ،‬نوعی ترکیب شیمیایی آزاد می‌کنند‪.‬‬
‫‪ )۴‬یک‬ ‫ ‬ ‫‪ )۳‬دو‬ ‫ ‬ ‫‪ )۲‬سه‬ ‫ ‬ ‫‪ )۱‬چهار‬
‫‪24-‬با توجه به انعکاس عقب کشیدن دست در انسان‪ ،‬کدام مورد نادرست است؟‬
‫‪ )1‬رشته‌های عصبی موثر در انتقال پیام تحریک به دست‪ ،‬در ناحیۀ قفسۀ سینه از طناب عصبی پشتی خارج می‌شوند‪.‬‬
‫‪ )2‬در نزدیک‌ترین نورون به کانال مرکزی نخاع‪ ،‬امکان باز بودن هم‌زمان کانال‌های دریچه‌دار سدیمی و پتاسیمی وجود دارد‪.‬‬
‫‪ )3‬ماهیچه‌ای که پس از اتصال ناقل عصبی به گیرنده‌های سطح آن منقبض می‌شود‪ ،‬به استخوان‌های کتف و زند زبرین متصل است‪.‬‬
‫ل در آن مشاهده می‌شود‪ ،‬به سطحی از نخاع که فرورفتگی‌های عمیق بیشتری دارد‪ ،‬نزدیک‌تر است‪.‬‬ ‫‪ )4‬ریشه‌ای از عصب نخاعی که تولید ناق ‌‬
‫‪25-‬با توجه به فعالیت فصل ‪ 1‬زیست شناسی یازدهم‪ ،‬کدام مورد‪ ،‬جملۀ زیر را به درستی تکمیل می‌کنند؟‬
‫«در حین تشریح ساختار مغز گوسفند‪ ،‬بالفاصله پس از ‪ ..................‬دو نیمکره مخ‪ ، ................ ،‬دیده می‌شود‪».‬‬
‫ی است‬ ‫‪ )1‬خارج کردن بقایای پردۀ محافظ بین– ساختاری که دارای رنگ سفید با ظاهر مثلث ‌‬
‫ش وسط مخچه در امتداد شیار بین – ساختاری که از طریق کانالی طویل با بطن سوم مغز در ارتباط است‬ ‫‪ )2‬بر ‌‬
‫‪ )3‬ایجاد شکاف طولی کم عمق در رابط باالتر بین – فضایی که در قسمت‌های عقبی حجیم‌تر از قسمت‌های جلویی است‬
‫‪ )4‬ایجاد برشی در رابط پایین‌تر بین – ساختارهایی که دارای نوعی رابط بوده و در عقب بطن سوم قرار دارند‬
‫وقوع چند‬
‫ِ‬ ‫بالغ واجدِ قلب دوحفره‌ای‪،‬‬ ‫ِ‬
‫پوست هر جانور ِ‬ ‫‌های مکانیکی موجود در زیر‬
‫‪26-‬به منظور درک پیام تولیدشده در گیرنده ِ‬
‫مورد حتمی است؟‬
‫‌های استخوانی‬
‫الف) خروج پیام از نوعی ساختار موجود در فرورفتگی ِ‬
‫‌های سازندة حجیم‌ترین بخش مغز‬
‫ب) تغییر پتانسیل دو سوی غشای یاخته ِ‬
‫ج) حرکت زوائد گیرنده‌ها در پی جابه‌جایی مادة ژالتینی‬
‫د) تشکیل نخستین سیناپس در بخشی از یاخته در نزدیکی هستۀ گیرنده ‬
‫‪ )۴‬چهار‬ ‫ ‬ ‫‪ )۳‬سه‬ ‫ ‬ ‫‪ )۲‬دو‬ ‫ ‬ ‫‪ )۱‬یک‬

‫‪www.zistase.ir‬‬
‫صفحه ‪ | 7‬زیست شناسی دوازدهم‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫آزمون آنالین زیستاز‬

‫‪27-‬کدام عبارت‪ ،‬مناسب‌ترین گزینه دربارۀ گیرنده‌های چشایی در انسان محسوب می‌شود؟‬
‫‪ )1‬ممکن است عملکرد آن‌ها به دنبال بزرگ‌شدن اندازۀ برخی از عضالت صورت‪ ،‬مختل شود‪.‬‬
‫‪ )2‬به‌طورحتم هریک از رشته‌های عصبی مرتبط با این یاخته‌ها‪ ،‬صرفاً با انتهای گیرنده‌ها در تماس هستند‪.‬‬
‫‪ )3‬به‌طورحتم در پی اختالل عملکرد یاخته‌های مژک‌دار سقف بینی‪ ،‬تولید پتانسیل عمل در آن‌ها متوقف می‌شود‪.‬‬
‫‪ )4‬ممکن است اطالعات مربوط به حساسیت نسبت به مزه گلوتامات را درون دنای هستۀ مجاور منفذ چشایی ذخیره کرده باشند‪.‬‬
‫‪28-‬در مغز فردی بالغ‪ ،‬دو ساختار دیده می‌شوند که به ترتیب ویژگی (عدم پردازش اطالعات علی رغم داشتن تماس با سامانۀ‬
‫لیمبیک) و ویژگی (تنظیم وضعیت قرارگیری زبان کوچک در جریان بلع) را دارند‪ .‬چند مورد‪ ،‬ویژگی مشترک این اندام‌ها را‬
‫بیان می‌کند؟‬
‫الف‪ :‬نسبت به نخستین سیناپس مسیر بویایی عقب‌ترند‪.‬‬
‫ب‪ :‬با تولید پیک شیمیایی در تنظیم فشار اسمزی خوناب موثرند‪.‬‬
‫ج‪ :‬در تنظیم نیروی تحمیل‌شده بر غشای یاخته‌های پهن رگ‌ها موثرند‪.‬‬
‫د‪ :‬با تنظیم سازوکارهایی‪ ،‬می‌توانند بر فعالیت گروهی از عوامل بیماری‌زا تاثیرگذار باشند‪.‬‬
‫‪ )4‬یک‬ ‫ ‬ ‫‪ )3‬دو‬ ‫ ‬ ‫‪ )2‬سه‬ ‫ ‬ ‫‪ )1‬چهار‬
‫‪29-‬کدام گزینه دربارۀ منحنی پتانسیل عمل‪ ،‬عبارت زیر را به درستی تکمیل می‌کند؟‬
‫« درون یاختۀ عصبی تحریک‌شده‪ ،‬همزمان با تغییر پتانسیل از ‪»................‬‬
‫‪ -50 )1‬تا ‪ +20‬میلی‌ولت‪ ،‬زمانی بیش از یک ثانیه از اتصال ناقل عصبی به گیرندۀ خود گذشته است‪.‬‬
‫‪ -70 )2‬تا صفر میلی‌‌ولت‪ ،‬تعداد پروتئین‌های بیشتری به جابه‌جایی یون سدیم نسبت به پتاسیم می‌پردازند‪.‬‬
‫‪ )3‬صفر تا ‪ -70‬میلی‌ولت‪ ،‬زمینه برای حرکت دریچۀ کانال دریچه‌دار پتاسیمی به سوی مایع سیتوپالسمی فراهم می‌شود‪.‬‬
‫‪ +10 )4‬تا ‪ -10‬میلی‌ولت‪ ،‬بیشترین شدت ورود پتاسیم از طریق فعالیت کانال‌های غشای یاخته‪ ،‬به درون آن مشاهده می‌شود‪.‬‬
‫‪30-‬کدام عبارت در خصوص گیرنده‌های حواس پیکری پوست و بافت زیرین آن در انسان‪ ،‬درست است؟‬
‫‪ )1‬بعضی از گیرنده‌هایی که دارای پوشش چند الیه از بافت پیوندی هستند‪ ،‬در الیۀ پوست که فاقد رشته‌های کالژن است قرار گرفته‌اند‪.‬‬
‫‪ )2‬هر گیرنده‌ای که موجب اطالع مغز از چگونگی قرارگیری قسمت‌های مختلف بدن نسبت به هم می‌شود‪ ،‬نوعی گیرندة مکانیکی محسوب می‌گردد‪.‬‬
‫‪ )3‬بعضی از گیرنده‌هایی که فاقد پوشش پیوندی در اطراف خود هستند‪ ،‬توسط انواعی از محرک‌ها پتانسیل الکتریکی غشای خود را تغییر می‌دهند‪.‬‬
‫‪ )4‬هر گیرنده‌ای که در عمقی‌ترین بخش مشاهده می‌شود‪ ،‬انتهای دارینه‌ای است که درون چند الیه بافت پوششی انعطاف‌پذیر قرار دارد‪.‬‬
‫‪31-‬یاخته‌های گیرنده‌ای در حفرة موجود در حفرة بینی انسان‪ ،‬واجد زوائد مویی‌مانندی در سطح غشای خود هستند‪ .‬این یاخته‌ها‬
‫و یاخته‌های مژک‌دار نای خود از نظر ‪ ..................‬به یکدیگر شباهت داشته و از نظر ‪ ...................‬با یکدیگر متفاوت هستند‪.‬‬
‫‪ )1‬امکان تولید پیک‌هایِ کوتاه‌برد – داشتن تماس با نوعی گلیکوپروتئین‬
‫‪ )2‬امکان تماس با هوای خارج‌شده طی عطسه – توانایی تولید و هدایت پیام عصبی‬
‫‪ )3‬قرارگیری در سطحی پایین‌تر از غدۀ سازندۀ هورمون محرک تیروئید ‪ -‬داشتن ظاهری دراز و باریک‬
‫‪ )۴‬تماس با یاخته‌های متصل به غشای پایه و فاقد تماس با مادۀ مخاطی – داشتن دارینه‌ای طویل‌تر از آسه‬
‫‪32-‬کدام مورد درباره جانوران اشاره شده در فصل ‪ 2‬زیست یازدهم‪ ،‬عبارت زیر را به درستی تکمیل می‌کند؟‬
‫«هر جانوری که ‪ ..............‬را دارد‪ ،‬به‌طورحتم ‪ ...............‬است‪».‬‬
‫‪ )1‬توانایی شناسایی مولکول‌های شیمیایی به کمک موهای خاصی – فاقد مرکز تنظیم ژنتیک در داخل موی حسی‬
‫‪ )2‬توانایی رساندن نور از عدسی به گیرنده‌ها بدون واسطه – دارای عدسی مخروطی‌شکل با قاعده به سمت گیرنده‌های بینایی‬
‫‪ )3‬توان تشخیص شکار به کمک پرتوهای فروسرخ تابیده‌شده از دم موش‌ها – فاقد گیرنده‌های بینایی در سطح باالتر از گیرنده‌های فروسرخ‬
‫‪ )4‬توانایی دریافت صدا از گیرنده‌های مکانیکی پاها – دارای یک پردۀ ارتعاش‌پذیر احاطه‌شده توسط زوائد مومانند در مجاورت محل اتصال پا به تنۀ جانور‬
‫‪33-‬مطابق مطالب کتاب درسی و شکل‌های مربوط به انواع نورون‌ها که در فصل‌های ‪ 1‬و ‪ 2‬زیست یازدهم مطرح شده است‪ ،‬کدام‬
‫مورد درست است؟‬
‫‪ )1‬هر نوعی از آن‌ها که پیام‌های عصبی را از بدن به سمت مغز هدایت می‌کند‪ ،‬دندریت و آکسون در یک محل از جسم یاخته‌ای منشأ می‌گیرد‪.‬‬
‫ج می‌کند‪ ،‬دارای توانایی تولید و ذخیرۀ ناقل‌های عصبی در خود است‪.‬‬ ‫‪ )2‬هر بخشی از آن‌ها که پیام از محل انجام سوخت‌وساز نورون خار ‌‬
‫‪ )3‬هر نوعی از آن‌ها که یک رشتۀ نزدیک‌کنندۀ پیام به جسم یاخته‌ای دارد‪ ،‬پیام‌ها را به دستگاه عصبی مرکزی وارد می‌کند‪.‬‬
‫‪ )4‬هر بخش از آن‌ها که محل انتقال پیام عصبی است‪ ،‬درون خود هسته و ریزکیسه‌های غشایی جای می‌دهد‪.‬‬
‫‪www.zistase.ir‬‬
 ‫آزمون آنالین زیستاز‬ ‫آزمون مرحله ‪ 29( 13‬آذر ‪)1402‬‬ ‫زیست شناسی دوازدهم | صفحه ‪8‬‬

‫‪34-‬چند مورد به منظور تکمیل عبارت زیر نامناسب است؟‬

‫‌های متعلق به دو نوع حس ویژه را در خود جای داده است‪ ،‬همة ‪»........................‬‬ ‫«در اندامی از یک انسان سالم که گیرنده ِ‬
‫‌های حس ویژه نقش دارند‪ ،‬مستقیم ًا با بخشی از ساختار این گیرنده‌ها در تماس هستند‪.‬‬ ‫الف) مایعاتی که در تحریک گیرنده ِ‬
‫‌های هدایت‌شده توسط اعصاب خروجی از هر یک از این اندام‌ها‪ ،‬در نهایت‪ ،‬تنها در قشر چین‌خوردة مخ استفاده می‌شوند‪.‬‬ ‫ب) پیام ِ‬
‫تعادلی مژک‌دار در بخشی از طول مجاری نیم‌دایرة عمود برهم قابل مشاهده هستند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫‌های‬
‫ج) گیرنده ِ‬
‫‌های حس ویژه‪ ،‬زوائد مژکی خود را کام ً‬
‫ال درون نوعی مادة ژالتینی فرو برده‌اند‪.‬‬ ‫د) گیرنده ِ‬
‫‪ )۴‬چهار‬ ‫ ‬ ‫‪ )۳‬سه‬ ‫ ‬ ‫‪ )۲‬دو‬ ‫ ‬ ‫‪ )۱‬یک‬
‫‌های حس ویژة موجود در اندامی از بدن صحیح است که بیشترین اطالعات حسی از طریق آن‬ ‫خصوص گیرنده ِ‬
‫ِ‬ ‫‪35-‬کدام گزینه در‬
‫به مغر مخابره می‌شود؟‌ ‬
‫پی راه‌اندازی واکنش‌هایی در اثر برخورد نور به گیرنده‪ ،‬مادة موجود در بخش رأسی خود را تجزیه می‌کنند‪.‬‬
‫‪ )۱‬همة آن‌ها در ِ‬
‫میان محل قرارگیری هسته و بخشی استوانه‌ای‪ ،‬مادة حساس به نور را ذخیره می‌کنند‪.‬‬
‫‪ )۲‬فقط بعضی از آن‌ها در فضایی ِ‬
‫‪ )۳‬همة آن‌ها در سمتی دور از محل قرارگیری مادۀ حساس به نور‪ ،‬زوائدی در سطح خود تشکیل می‌دهند‪.‬‬
‫‪ )۴‬فقط بعضی از آن‌ها‪ ،‬هستة خود را در مجاورت مادة حساس به نو ِر دیسکی‌شکل نگهداری می‌کنند‪.‬‬

‫‪www.zistase.ir‬‬