‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫درس ‪ :۱‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ‪٢ ..... ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۲‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ‪٥ ... ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۳‬اﺻﻮل اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺖ‪٩ ........ ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۴‬ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‪١٢ ............ ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۵‬ﺑﺎزار ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ‪١٤ .................... ................................................................‬‬

‫درس ‪ :۶‬ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٨ ........................ ................................................................‬‬

‫درس ‪ :۷‬ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ ‪٢٢ ............ ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۸‬رﮐﻮد‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎری و ﻓﻘﺮ ‪٢٥ ........ ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۹‬ﺗﻮرم و ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ ‪٢٩ ...............................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۱۰‬ﻣﻘﺎومﺳﺎزی اﻗﺘﺼﺎد‪٣٤ ....... ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۱۱‬رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‪٣٨ ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۱۲‬ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪی ‪٤٢ ................. ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۱۳‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی در ﻣﺨﺎرج ‪٤٣ . ................................................................................................‬‬

‫درس ‪ :۱۴‬ﭘﺲاﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ‪٤٧ ................................................................................................‬‬

‫‪1‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱‬ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ‬

‫ﻫﺪف ﻣﻮﺳﺴﺎت و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت‪ (١ :‬رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺮدم ‪ (٢‬ﮐﺴﺐ ﺳﻮد‬

‫اﻧﮕﯿﺰه ﻻزم ﺑﺮای ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و ﭘﺬﯾﺮش ﺧﻄﺮات آن ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﺳﻮدآوری‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن‬

‫ﯾﮏ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﻣﻮﻓﻖ ﺿﺮورﺗﺎ از اﺑﺘﺪا ﺣﺘﯽ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‪ (١ :‬ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز و ‪ (٢‬ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎی ﺧﻮد و ‪ (٣‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺗﻔﺎﻗﺎت اﻃﺮاف‪ ،‬او را ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم از ﺳﻄﻮح اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﺎر ﺑﻪ درﺟﻪ ﻫﺎی ﺑﺎﻻی‬
‫آن ﻣﯽ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺨﺺ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ‬

‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻮآوری و ﺧﻄﺮ ﭘﺬﯾﺮی‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪی ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﯾﺎ راه ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺮای‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺸﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪۀ ﺧﺎﺻﯽ از اﻓﺮاد ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﺟﺪﯾﺪ را راه اﻧﺪازی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﻣﻬﺎرت ﻫﺎی اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻞ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﮐﻨﺎر ﻫﻢ‪ ،‬ﮐﺎﻻ ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺘﯽ را ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ ﺑﻪ ﺗﻼش و ﮐﺎر زﯾﺎدی ﻧﯿﺎز دارد ﺗﺎ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ (٢‬آﮔﺎﻫﯽ و داﻧﺶ زﯾﺎدی ﺑﺮای اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ درﺑﺎرۀ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﺤﺼﻮل‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﮔﺬاری‪،‬‬
‫ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (٣‬ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻻزم را ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ در آﻏﺎز ﮐﺎرش ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﯾﺎ ﻋﺪم ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ روﺑﻪ رو ﺷﻮد‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﻣﻮﻓﻖ‬

‫ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر را زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دﯾﮕﺮان ﺷﺎﯾﺪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﯿﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﯿﺰﺑﯿﻦ‬

‫اﯾﺪهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎ و ﯾﺎ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮآور‬

‫ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺧﻮشﻧﺎﻣﯽ ﺷﺎن را ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺗﺪﺑﯿﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﯿﺪان ﻣﯽ آورﻧﺪ ﺗﺎ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫رﯾﺴﮏﭘﺬﯾﺮ‬
‫ﺟﺪﯾﺪی را راه اﻧﺪازی ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن واﻗﻊ ﺑﯿﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ و دﻟﮕﺮم ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮشﺑﯿﻦ‬

‫ﻧﻈﻢ‪ ،‬اﻧﻀﺒﺎط‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪاری‪ ،‬اﺷﺘﯿﺎق و ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ را دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺮاﻧﮕﯿﺰه‬

‫از ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻫﻤﮑﺎران و ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن ﻣﯽآﻣﻮزﻧﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎزار وﻓﻖ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﯾﺎدﮔﯿﺮﻧﺪه‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮐﺎراﯾﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻨﺪه‬

‫‪2‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﺳﻮد ﯾﺎ زﯾﺎن‬

‫ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺻﺮف ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪» ،‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ« ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫روشﻫﺎی دوری از وﺿﻌﯿﺖ زﯾﺎن‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ و ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‬

‫ﻣﺜﻞ ﭘﺮﻫﯿﺰ از اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‬ ‫روشﻫﺎی ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪ :‬ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﯾﯽ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﻬﺮهوری‪،‬‬
‫ﻏﯿﺮﻻزم‪ ،‬ﯾﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﻣﻮاد اوﻟﯿﻪ و اﻧﺮژی ﯾﺎ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از رﯾﺨﺖ و ﭘﺎشﻫﺎ‬

‫ﻓﺮوش ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫روشﻫﺎی اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ‪ :‬ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺑﺎزار ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ ﺣﻼل‬

‫ﺑﺪﻧﺎﻣﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‬

‫ﻧﺒﻮد ﺑﺮﮐﺖ در زﻧﺪﮔﯽﺷﺎن‬

‫وﯾﮋﮔﯽ اﻓﺮادی ﮐﻪ از راه ﺣﻼل ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ ﻧﺪارﻧﺪ‪:‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راﻧﺖ و رﺷﻮه و اﺣﺘﮑﺎر‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻘﻮط اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ارزان ﺧﺮﯾﺪن و ﮔﺮان ﻓﺮوﺧﺘﻦاﻧﺪ و ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬در اﻧﺤﺼﺎر آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫از آﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ دﺳﺖ اﯾﻦ اﻓﺮاد در روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ زود رو ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎی‬
‫ﺑﺰرگ ﮐﻮچ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ آﺳﺎنﺗﺮ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۱‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﮐﺪام ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﮕﻴﺰه ﺑﺮاي ﺷﺮوع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي و ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻄﺮات آن ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد؟‬

‫ب( ﭼﻪ ﭼﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﺳﺎده را از ﺳﻄﻮح اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﻛﺎر ﺑﻪ درﺟﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﺳﻮدآوري در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ب( اﻣﻜﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﮥ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﻮد ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك و ﺣﻤﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﺮدم از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﺳﻮدآوري در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﻗﺘﺼﺎدي ب( ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي‬
‫ﺧﻮد و اﺗﻔﺎﻗﺎت اﻃﺮاف‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺮدم ب( ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﺎز و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﺧﻮد و اﺗﻔﺎﻗﺎت اﻃﺮاف‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎی ﻣﺮدم ب( اﻣﻜﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﮥ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﺳﻮد ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺮدم از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪ -۲‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﻣﯽدﻫﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( ﮐﺪام ﺗﻮﺿﯿﺢ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﺻﺤﯿﺢ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ب( ﮐﺪام ﯾﮏ از وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﯿﺴﺖ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ زﯾﺎدی را ﺑﺮای راهاﻧﺪازی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت‬
‫ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ب( ﯾﺎددﻫﻨﺪه‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻮآوري و ﺧﻄﺮﭘﺬﻳﺮي و ﻛﺸﻒ راه ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻴﻨﺶ ﺧﺎص ﺑﺮاي درك‬
‫ﻓﺮﺻﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ اﻳﺪهﻫﺎي ﺧﻮد را اﻣﻴﺪواراﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﺮﺿﮥ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮدآور ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ب(‬
‫ﺑﺎزارﯾﺎب‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺑﺘﮑﺎر ﻋﻤﻞ‪ ،‬رﻳﺴﻚ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻔﺮ رﺳﺎﻧﺪه و اﯾﺪهﻫﺎی دﯾﮕﺮان‬
‫را اﻣﯿﺪواراﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎی ﺳﻮدآور ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ب( ﺳﺎزﻣﺎندﻫﻨﺪه‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻦ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ آﮔﺎﻫﯽ و داﻧﺶ زﯾﺎدی ﺑﺮای اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ درﺑﺎرۀ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻗﯿﻤﺖﮔﺬاری‪ ،‬ﺗﺒﻠﯿﻐﺎت و اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر دارد‪ .‬ب( ﺧﻮشﺑﯿﻦ‬

‫‪4‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۲‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺸﺨﺺﮐﻨﻨﺪه ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ و ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺎﻟﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﯾﺎ ﮐﺎﻻی )ﻧﻬﺎﯾﯽ( ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮی‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﮐﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر از ﻣﻨﻈﺮ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫ﻣﺆﺳﺴﺎت‬
‫ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ و ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬ ‫ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﺷﺮاﮐﺖ‬ ‫ﺷﺨﺼﯽ‬

‫اﻧﻮاع ﮐﺴﺐ وﮐﺎر‬

‫ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺷﺨﺺ‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﻘﯿﺎساﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -١‬ﺷﺨﺼﯽ‬
‫در ﻫﻤﻪ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﯿﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ و ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﻣﺎﯾﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻌﻤﯿﺮﮐﺎران ﺧﻮدرو و ‪ ...‬از اﯾﻦ ﻧﻮع اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮاﮐﺖ‪ ،‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎری ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮﮐﺪام از ﺷﺮﮐﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻬﻤﺸﺎن در ﺳﻮد ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﺳﻬﯿﻢ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﺷﺮاﮐﺖ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ از ﻣﻐﺎزهﻫﺎ‪ ،‬رﺳﺘﻮرانﻫﺎ و ﭘﯿﻤﺎﻧﮑﺎران‬

‫ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ وﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﮐﺴﺐ وﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدش ﻫﻮﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دارد‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق و ﺗﻌﻬﺪات ﺧﺎﺻﯽ دارد‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺷﺮﮐﺖ‬
‫داراﯾﯽ ﻫﺮ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺳﻬﻢ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﻬﺎمدار ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﻬﻤﺶ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺷﺮﮐﺖ را دارد و در ﻣﻨﺎﻓﻊ و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﺳﻬﯿﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﻮﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ دارد‪ ،‬ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﯾﮏ ﻓﺮد و ﯾﺎ اﻧﺴﺎن رﻓﺘﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪) .‬ﺑﺴﺘﻦ ﻗﺮارداد و ﻃﺮح ﺷﮑﺎﯾﺖ(‬

‫ﺳﻬﺎم ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺳﻬﺎم ﯾﮏ ﺳﻨﺪ ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ دارﻧﺪۀ آن‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺷﺮﮐﺖ را در اﺧﺘﯿﺎر دارد و در ﺳﻮد و‬
‫ﻣﺜﻼ اﮔﺮ داراﯾﯽ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﺑﻪ ‪ ١٠٠،٠٠٠‬ﺳﻬﻢ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﮐﻪ ‪ ١٠٬٠٠٠‬ﺳﻬﻢ آن‬
‫ً‬ ‫زﯾﺎن آن‪ ،‬ﺷﺮﯾﮏ اﺳﺖ؛‬
‫را ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ ‪ ١٠‬درﺻﺪ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪ وﯾﮋه ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ وﮐﺎر اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ از ﭘﻮل دﯾﮕﺮان‬

‫ﺑﺮای راه اﻧﺪازی ﮐﺎرش اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮای ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ وﮐﯿﻞ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮای ﺗﮑﻤﯿﻞ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖ و ﺳﺎﯾﺮ اﺳﻨﺎد‬
‫ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮارد ﻗﺎﺑﻞ ذﮐﺮ در اﺳﺎسﻧﺎﻣﻪ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ‪:‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﻣﻨﺤﻞ ﺷﺪن ﺷﺮﮐﺖ‬ ‫ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺖ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اوﻟﯿﻪ‬ ‫ﻣﯿﺰان ﺳﻬﺎم‬
‫ﺣﻘﻮق و ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺳﻬﺎمداران‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ و ﻓﺮوش ﺳﻬﺎم‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺳﻮد و زﯾﺎن‬

‫ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪیﻫﺎی اﻋﻀﺎ و ﺑﻪ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی آﻧﻬﺎ‬ ‫ﻫﺪف ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬

‫ﮔﺮدﻫﻤﺎﯾﯽ ﺗﻌﺪادی ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪی از ﻣﺰاﯾﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎ ﻣﻘﯿﺎس ﺑﺰرگ‬
‫‪ -٤‬ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﻫﺮ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﯾﮏ رأی‬ ‫ﻧﺤﻮه اداره‬

‫ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﻮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‬

‫ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ ﻣﺮاﺣﻞ راه اﻧﺪازی ﮐﻢ و ﺑﯿﺶ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺤﻮه اداره آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻬﺎدی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺮای اﻧﺠﺎم ﻣﺄﻣﻮرﯾﺘﯽ ﻏﯿﺮﺳﻮدآور و ﻏﯿﺮﺗﺠﺎری‬

‫زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎﻧﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﻮر ﺧﯿﺮﯾﻪ‪ ،‬آﻣﻮزش‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﮥ ﻋﻠﻤﯽ‬
‫‪ -٥‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ و ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫و دﯾﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﺳﻼﻣﺖ و‪...‬‬

‫ﻣﺤﺪودۀ ﻋﻤﻞ‪ :‬ﻣﺤﻠﯽ و ﻣﻠﯽ و ﺣﺘﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬

‫‪6‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ اﻧﻮاع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻧﺎﻣﺤﺪود در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎ‬
‫‪ -‬راهاﻧﺪازی آﺳﺎن و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻧﺴﺒﺘﺎ اﻧﺪک‬
‫و دﻋﺎوی‬
‫‪ -‬اﻣﮑﺎن اﺷﺘﺒﺎه در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﺷﺨﺼﯽ‬
‫‪ -‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﺮﺧﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻧﺎﻣﺤﺪود در ﺑﺪﻫﯽ و دﻋﺎوی‬
‫‪ -‬آزادی ﻣﺤﺪود و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺳﺨﺖ‬
‫‪ -‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی راه اﻧﺪازی ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫‪ -‬ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﺧﺎص‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻃﺮز ﺗﻔﮑﺮ اﻓﺮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪ -‬ﺗﺄﺧﯿﺮ در ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان واﻗﻌﯽ‬
‫‪ -‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ راهﻫﺎی دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان واﻗﻌﯽ‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ‬ ‫اﻧﻮاع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﺷﺨﺼﯽ‬
‫‪ -‬ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺳﻮد‬
‫‪ -‬راه اﻧﺪازی ﻧﺴﺒﺘﺎً آﺳﺎن‬
‫‪ -‬دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ‬ ‫ﺷﺮاﮐﺖ‬
‫‪ -‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و ﻫﻢاﻓﺰاﯾﯽ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽﻫﺎ‬
‫‪ -‬اﺳﺘﺨﺪام ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﺘﺒﺤﺮ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ‬
‫‪-‬اﻣﮑﺎن اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد اﺗﺤﺎد ﻣﯿﺎن اﻋﻀﺎی ﯾﮏ ﺻﻨﻒ‬
‫‪ -‬اﯾﺠﺎد ﺗﻔﮑﺮ ﺟﻤﻌﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰیﻫﺎ و‬ ‫ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﮐﻤﮏ ﺑﻪ دوﻟﺖ در رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان‬
‫‪ -‬ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﺳﺎزی ﮐﻤﮏﻫﺎی ﺧﯿﺮﯾﻪ ﺑﺮای‬ ‫ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ و ﺧﯿﺮﯾﻪ‬
‫رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان واﻗﻌﯽ‬

‫‪ -۱‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر »ﺷﺮﮐﺘﯽ« و »ﺷﺮاﮐﺘﯽ« ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (۱‬ﺷﺮاﻛﺖ‪ ،‬در واﻗﻊ راه اﻧﺪاري ﻧﻮﻋﻲ ﺷﺮﻛﺖ در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاران آن ﺻﺮﻓﺎً دو ﻧﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر آزادي ﻋﻤﻞ ﺷﺮﻛﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر ﺷﺨﺼﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻟﺰوم ﺗﻮاﻓﻖ ﺷﺮﮐﺎ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي‬
‫اﻓﺮاد آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﺷﺮاﮐﺖ ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻫﻮﯾﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﯾﮏ‬
‫ﻓﺮد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺨﮕﻮی ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮای ﻣﺜﺎل ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﺷﺮاﮐﺖﻫﺎ وارد ﻗﺮارداد ﺷﻮد و ﺣﺘﯽ ﻋﻠﯿﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﮑﺎﯾﺖ ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻣﻮرد ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫‪ (٣‬در ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺘﯽ اﻣﮑﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮاﮐﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ؛ دﻟﯿﻞ اﯾﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻣﻘﯿﺎس ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻣﮑﺎن‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﯿﺸﺘﺮ و ﻗﯿﻤﺖ ﭘﺎﻴﻳﻦﺗﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ رﻗﺒﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (٤‬اﯾﺠﺎد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺷﺮﮐﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮﯾﻖ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ از راهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻓﺮوش ﺳﻬﻢ و ﻳﺎ اﺧﺬ وام راهاﻧﺪازي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮای ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺮﮐﺖ اﻟﺰاﻣﺎً ﺑﻪ وﮐﯿﻞ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﺗﺎ اﺳﺎﺳﻨﺎﻣﮥ ﺷﺮﮐﺖ و‬
‫ﺳﺎﯾﺮ اﻣﻮر ﺣﻘﻮﻗﯽ را ﺗﮑﻤﯿﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۲‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﻋﺒﺎرات زﯾﺮ را ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( اﯾﺠﺎد ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﻪوﯾﮋه ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ‪ ،...‬ﭘﺮﻫﺰﯾﻨﻪﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب( ﻧﺤﻮۀ ادارۀ ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ج( ﺗﻮزﯾﻊ ﺳﻮد اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ در ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ در ﭘﺎﯾﺎن دوره ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ ...‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ب( ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ج( ﻣﺴﺎوی ﺑﯿﻦ ﻫﻤﮥ اﻋﻀﺎ‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ب( ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‪ ،‬ج( ﻣﺴﺎوی ﺑﯿﻦ ﻫﻤﮥ اﻋﻀﺎ‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ب( ﻫﺮ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﯾﮏ رأی‪ ،‬ج( ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ب( ﻫﺮ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﯾﮏ رأی‪ ،‬ج( ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ ﻫﺮ ﻋﻀﻮ‬

‫‪ -۳‬ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭼﻪ ﻧﻮع ﮐﺴﺐ و ﮐﺎری اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﮐﺸﺎورزان ﺑﺮای ﺳﻬﻮﻟﺖ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻮاد و ﻟﻮازم ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ب( دو ﻧﻔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﮕﺬرﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎﻫﯽ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ج( داﻧﺸﺠﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﻫﺪف ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﺎت ﻣﺠﺎزی ﺗﺪرﯾﺲ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﻮد را ﺗﺒﻠﯿﻎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫د( ﮔﺮوﻫﯽ از ﻣﺪرﺳﺎن ﺗﺼﻤﯿﻢ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺳﺴﻪای ﺟﻬﺖ ﮐﻤﮏ ﺑﻪ اﻗﺸﺎر ﺿﻌﯿﻒ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﺗﺄﺳﯿﺲ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﺷﺮاﮐﺖ‪ ،‬ب( ﻣﻮﺳﺴﮥ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬ج( ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬د( ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ب( ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‪ ،‬ج( ﻣﻮﺳﺴﮥ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬د( ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﺗﻌﺎوﻧﯽ‪ ،‬ب( ﺷﺮاﮐﺖ‪ ،‬ج( ﻣﻮﺳﺴﮥ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ‪ ،‬د( ﺷﺮاﮐﺖ‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﺗﻌﺎوﻧﯽ‪ ،‬ب( ﺷﺮاﮐﺖ‪ ،‬ج( ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬د( ﻣﻮﺳﺴﮥ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ‬

‫‪8‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۳‬اﺻﻮل اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺖ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد و ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪ »اﻧﺘﺨﺎب« آن ﻗﺪر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﻋﻠﻢ اﻗﺘﺼﺎد را ﻋﻠﻢ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽ داﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ آﻣﻮزد ﮐﻪ در ﺷﺮاﯾﻂ ﮐﻤﯿﺎﺑﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ اﻧﺘﺨﺎب را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫اﺻﻮل اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺖ‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اول‪ :‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻤﯿﺎب اﻧﺪ!‬

‫ﻗﺎﻧﻮن دوم‪ :‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎب را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم‪ :‬ﻗﯿﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﻮد را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻫﺪر رﻓﺘﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺑﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اول‪ :‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﻮد را ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ ﮐﻤﯿﺎب اﻧﺪ!‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ )زﻣﯿﻦ(‬

‫ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر )ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ(‬ ‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﻠﯽ در ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‪ :‬زﻣﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﮔﻨﺪم آن را زﯾﺮ ﮐﺸﺖ ﻣﯽ ﺑﺮد‪ ،‬ﯾﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر )ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ(‪ :‬ﺷﺎورزاﻧﯽ ﮐﻪ روی زﻣﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ :‬وری ﮐﻪ روی زﻣﯿﻦ ﮐﺎر ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ اﺳﺖ و داﻧﺶ و ﻣﻬﺎرت ﻧﯿﺮوی اﻧﺴﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪی‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن دوم‪ :‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎب را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺤﺪودﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪ .‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﯾﮏ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ارزش ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻌﺪی اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب از دﺳﺖ دادهاﯾﺪ‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎن‪:‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ وﺟﻮد ﮐﻤﯿﺎﺑﯽ در ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻣﮑﺎﻧﺎت‪ ،‬ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اﻧﺘﺨﺎب »ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎن« ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎن‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﭼﯿﺰی را رﻫﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮی را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ؛‬

‫ﺑﭽﻪﻫﺎ دﻗﺖ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎن ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻓﺮﺻﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم‪ :‬ﻗﯿﺪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺧﻮد را ﺗﺮﺳﯿﻢ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫وﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺤﺪودی ﭘﻮل ﺑﺮای ﺧﺮج ﮐﺮدن دارﯾﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽ ﮔﻮﻴﻳﻢ ﺷﻤﺎ ﯾﮏ ﻗﯿﺪ ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫دارﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﺎن ﻣﺤﺪود اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺠﺒﻮرﯾﺪ ﺑﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻫﺪر رﻓﺘﻪ را ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﯿﺪ »ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻫﺪررﻓﺘﻪ« ﻧﺎم دارد؛ اﯾﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‬
‫ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺗﺄﺛﯿﺮی در اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺷﻤﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻫﺪررﻓﺘﻪ ﻣﻬﻢ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮن دﯾﮕﺮ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺑﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ!‬

‫ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻓﻊ را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﺪ و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﻪ‬

‫ﺑﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ای ﮐﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﺮده اﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ؛‬

‫ﻫﻤﯿﺸﻪ ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ از آﻧﻬﺎ دارﯾﻢ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﻮع روﯾﮑﺮد ﺷﻤﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد‪.‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب از ﻣﯿﺎن ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ورزش ﮐﻨﻢ ﯾﺎ درس ﺑﺨﻮﻧﻢ ﯾﺎ ﺑﺮم ﺳﯿﻨﻤﺎ‬ ‫دو ﻧﻮع ﮔﺴﺘﺮده از اﻧﻮاع‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از ﻫﺮ ﭼﯿﺰ‬ ‫ﺗﺼﻤﯿﻤـﺎت وﺟـﻮد دارد‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﭼﻨﺪﺗﺎ درس ﺑﺨﻮﻧﻢ؟ ﭼﻪﻗﺪر ورزش ﮐﻨﻢ؟‬

‫‪10‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﻏﯿﺮ ﻣﻨﻄﻘﯽ‬

‫ﻣﺜﺎل‬ ‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت راﯾﺞ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬

‫وﻗﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮاج ﺧﺮﯾﺪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬ ‫اﺛﺮﮔﺬاری ﺣﻘﻪﻫﺎی ﻓﺮوش ﺑﺮ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیﻫﺎ‬

‫ﮐﻼس ﺑﯽ ﮐﯿﻔﯿﺘﯽ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ‬

‫ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻫﺪررﻓﺘﻪ‬
‫داده اﯾﻢ ﻣﯽروﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﺻﺒﺮ در ﺗﺤﺼﯿﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﻓﻊ‬

‫آﺗﯽ ﺳﺮاغ ﮐﺎرﻫﺎی ﮐﻢ ارزش آﻧﯽ ﻣﯽ روﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﯽ ﺻﺒﺮی زﯾﺎد‬
‫‪ -‬ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬زﯾﺮ‬
‫ﺑﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ اﻧﻮاع ﺑﺪﻫﯽ ﻣﯽ روﯾﻢ!‬
‫وﻗﺘﯽ ﺧﻮش ﺑﯿﻨﯽ زﯾﺎد درﺑﺎرۀ درآﻣﺪ آﯾﻨﺪه‬
‫دارﯾﻢ و ﭘﺲ اﻧﺪاز ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺮای ﻧﯿﺎزﻫﺎی آﺗﯽ‬ ‫اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺑﯿﺶ از ﺣﺪ ﯾﺎ ﺧﻮدرأی ﺑﻮدن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﭘﺮﻫﯿﺰ از ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد‬

‫ﭼﺴﺒﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪ _ ﻓﺎﯾﺪه‬

‫‪ -۱‬در ارزﯾﺎﺑﯽ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻓﻊ در ﻫﺮ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬ﮐﺪام ﻣﻮرد ﻧﺒﺎﯾﺪ در ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮیﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮی داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (۴‬ﻗﯿﺪ ﺑﻮدﺟﻪ‬ ‫‪ (۳‬ﻫﺰﯾﻨﮥ ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫‪ (۲‬ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی دررﻓﺘﻪ‬ ‫‪ (۱‬ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﮐﻤﯿﺎب‬

‫‪ -٢‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ »ﻟﺒﺎﺳﯽ را ﺻﺮﻓﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺨﻔﯿﻒ ‪ ٪٥٠‬آن ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ« و »ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺪی آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﯿﻞ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﻪای ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻠﯿﻂ دادهاﯾﻢ ﺑﻪ ورزﺷﮕﺎه ﻣﯽروﯾﻢ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﮐﻨﯿﻢ«‪ ،‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮐﺪام ﯾﮏ از‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺷﺪهاﯾﻢ؟‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻫﺪررﻓﺘﻪ‪ ،‬ب( ﭼﺴﺒﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻫﺪررﻓﺘﻪ‪ ،‬ب( اﺛﺮﮔﺬاری ﺣﻘﻪﻫﺎی ﻓﺮوش‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( اﺛﺮﮔﺬاری ﺣﻘﻪﻫﺎی ﻓﺮوش ‪ ،‬ب( ﭼﺴﺒﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ ﻓﻌﻠﯽ‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( اﺛﺮﮔﺬاری ﺣﻘﻪﻫﺎی ﻓﺮوش ‪ ،‬ب( اﺛﺮﮔﺬاری ﺣﻘﻪﻫﺎی ﻓﺮوش‬

‫‪11‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۴‬ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫اﻟﮕﻮی ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫اﻟﮕﻮی ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ اﻟﮕﻮﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ درک ﺑﻬﺘﺮی از ﺑﺪه _ ﺑﺴﺘﺎنﻫﺎی‬
‫ﯾﮏ ﮐﺸﻮر در اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﯿﺎب ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺮزی اﺳﺖ ﺑﯿﻦ آﻧﭽﻪ ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر )ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪی( ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫و در دﺳﺘﺮﺳﺶ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ و آﻧﭽﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪۀ ﺣﺪاﮐﺜﺮ اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺮﮐﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ در درون ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮ روی ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻘﺎط ﺧﺎرج از ﻣﺮز ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﮥ ح ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﺳﺖ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﯾﮏ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺴﻢ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ در زﯾﺮ ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪۀ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻌﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﮑﺮده اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺑﯿﺸﺘﺮی از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﯾﺎ ﺣﺬف ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺣﯿﮥ ﺧﺎرج از ﻣﺮز ﻓﻘﻂ ﻧﻘﺎﻃﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﺸﻮر ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ آرزوی رﺳﯿﺪن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﺑﺎ ﻓﺮض‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ زﯾﺮا ﮐﺸﻮر ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ در آن ﺳﻄﺢ را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ اﺟﺘﻤﺎع‬

‫ﺣﺘﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اﻓﺮاد »راﯾﮕﺎن« اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺎن زﻣﺎن ﺻﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮای ﺟﺎﻣﻌﻪ دارد‪.‬‬

‫‪12‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﮐﺎراﯾﯽ و ﻧﺎﮐﺎراﯾﯽ‬

‫اﮔﺮ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر‪ ،‬ﻫﺮ ﻓﺮﺻﺘﯽ را ﺑﺮای اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺑﻬﺘﺮ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﮐﺎر ﮔﯿﺮد‪ ،‬ﺑﺪون آﻧﮑﻪ وﺿﻊ دﯾﮕﺮان ﺑﺪﺗﺮ ﺷﻮد‪،‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد آن ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﮐﺸﻮر ﮐﺎراﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﯾﺎ ﮐﺸﻮر از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺳﺘﻔﺎده را ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺻﻮرت ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻣﯽﺗﻮان در دﺳﺘﺮس ﻣﺮدم ﻗﺮار داد؛ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت دﯾﮕﺮ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ در زﯾﺮ ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬آن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﮐﺎراﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﮥ »ز« در ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻗﺒﻠﯽ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۵‬ﺑﺎزار ﭼﯿﺴﺖ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬

‫ﺑﻨﮕﺎه و ﺧﺎﻧﻮار در اﻗﺘﺼﺎد‬

‫دو ﮔﺮوه از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮﻧﺪﮔﺎن و ﺑﺎزﯾﮕﺮان در اﻗﺘﺼﺎد‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ و ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۱‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز را از ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎ ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ در دو ﺣﺎﻟﺖ در‬
‫‪ (۲‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ زﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ و ﮐﺎرآﻓﺮﯾﻨﯽ را ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪﻣﺎت اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺑﻨﮕﺎه‪:‬‬

‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬ ‫ﻫﻤﺎن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﻣﯽ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺰارع ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﻓﺮوﺷﮕﺎه ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺴﺐ وﮐﺎرﻫﺎی ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﻣﺎﯾﯽ ﻣﺜﻞ ﭘﯿﺮاﯾﺸﮕﺮی‪ ،‬ﻧﻘﺸﻪ ﮐﺸﯽ و ﻣﻌﻤﺎری ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﯾﺎ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ و ﮐﺎرﮔﺎهﻫﺎ و ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی و ‪. ...‬‬

‫ﺟﺮﯾﺎن ﭼﺮﺧﺸﯽ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﺎزﯾﮕﺮان اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت را از ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎ ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ را از ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ اﺟﺎره‬

‫ﯾﺎ ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬راﺑﻄﮥ داد و ﺳﺘﺪ ﺷﮑﻞ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﺑﺎزار ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﭼﯿﺰی در ﻫﺮﺟﺎی ﻣﻤﮑﻦ اﻃﻼق ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ در ﺧﺼﻮص ﺑﺎزار‬

‫ﺑﻪ ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت در ﻫﺮ ﺟﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺧﺮﯾﺪاران‬ ‫ﺧﺮﯾﺪاران‬
‫ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﯾﺎ ﻫﻤﺎن ﺑﻨﮕﺎهﻫﺎ‬ ‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‬

‫اﻟﻒ( ﺧﺮﯾﺪاران ﯾﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺧﺮﯾﺪاران‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎﯾﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﮐﻨﻨﺪۀ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت اﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪة ﺗﻐﯿﯿﺮ ﺷﺮاﯾﻂ ﺑﺎزار ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت‬

‫ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ :‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ آن راﺑﻄﻪ ای ﻋﮑﺲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ!‬

‫‪14‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻻی ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ درآﻣﺪ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬اﻓﺰاﯾﺶ‬
‫در درآﻣﺪ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﯾﺶ در ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻫﺮ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪:‬‬

‫اﻧﺘﻈﺎرات ﻣﺸﺘﺮیﻫﺎ‬ ‫درآﻣﺪ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬ ‫ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ‬

‫ﺳﻠﯿﻘﻪ ﻣﺸﺘﺮیﻫﺎ‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﻫﻢ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﻗﺮﻣﺰ ﮔﺮان ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮدم‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ﺳﻔﯿﺪ را ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽﺧﺮﻧﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ آن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﮑﻤﻞ ﯾﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻮاک ﮔﺮان ﻣﯽﺷﻮد ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺮدم ﺑﺮای آن و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﻮاک ﻣﺼﺮف ﻣﯽﺷﻮد )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻤﯿﺮ دﻧﺪان(‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ب( ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن ﯾﺎ ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺑﻨﮕﺎه ﻫﺎی اراﺋﻪ ﮐﻨﻨﺪۀ ﮐﺎﻻ ﯾﺎ ﺧﺪﻣﺎت و ﻧﯿﺰ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺮوش آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﺮﺿﻪ‪ :‬ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻋﺮﺿﻪ از ﻫﺮ ﮐﺎﻻ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ!‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻋﺮﺿﻪ‪:‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻮاد و ﻋﻨﺎﺻﺮ اوﻟﯿﻪ‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ )ﮐﺎرﮔﺮ‪ ،‬اﻧﺮژی‪ ،‬ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ و ‪(...‬‬

‫اﺑﺪاﻋﺎت و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ اﺛﺮ‬

‫ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﺮﺿﻪ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎدل در ﺑﺎزارﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﺗﻌﺎدل اﯾﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ در ﺗﻌﺎدل ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﯾﻦ ﺗﻌﺎدل وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ٢ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯽآﯾﺪ‪:‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻋﺮﺿﻪ‬ ‫ﮐﻤﺒﻮد ﻋﺮﺿﻪ در ﺑﺎزار‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤﺖ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫ﻣﺎزاد ﻋﺮﺿﻪ در ﺑﺎزار‬

‫‪15‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻌﺎدﻟﯽ‪ :‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺎدل ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻌﺎدل را در ﺑﺎزار ﺑﺮﻗﺮار ﮐﺮده‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ ﺗﻌﺎدﻟﯽ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -۱‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺣﺎوی ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎی زﯾﺮ اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ »ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻘﺎﺿﺎ« ﮐﺪام ﻣﻮرد ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬

‫ب( ﺗﺄﺛﯿﺮ اﺑﺪاﻋﺎت و اﺧﺘﺮاﻋﺎت ﺑﺮ ﻋﺮﺿﮥ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ آن راﺑﻄﮥ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد‪ .‬ب( ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اﺧﺘﺮاع ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ(ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮای ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎ درآﻣﺪ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬ب(ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﯾﮏ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎی آن ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ب( ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی اﺧﺘﺮاع ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎ از ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﯿﻤﺖ آن راﺑﻄﮥ ﻣﻌﮑﻮس دارد‪ .‬ب( ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎ اﺛﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻋﺮﺿﻪ دارد‪.‬‬

‫‪ -۲‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( »ﭘﺎﻴﻳﻦ آﻣﺪن ﻗﯿﻤﺖ« ﯾﮏ ﮐﺎﻻ در ﺑﺎزار ﭼﻪ زﻣﺎﻧﯽ رخ ﻣﯽدﻫﺪ؟‬

‫ب( زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوﻟﺖ در اﺑﺘﺪای ﺳﺎل ﺟﺪﯾﺪ ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﻣﻨﺪان را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎزار ﺑﺎ ﭼﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ روﺑﻪرو ﻣﯽﺷﻮد؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎی آن ﮐﺎﻻ از ﻣﻘﺪار ﻋﺮﺿﮥ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ب( ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺶ ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎزاد ﻋﺮﺿﻪ روﺑﻪرو ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ب( ﺗﻘﺎﺿﺎی ﻣﺮدم ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ در ﺑﺎزار ﺑﺎ وﺿﻌﯿﺖ ﻣﺎزاد ﺗﻘﺎﺿﺎ روﺑﻪرو ﺑﺎﺷﯿﻢ‪ .‬ب( ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺿﺮوری ﻣﺜﻞ ﻧﺎن‪ ،‬روﻏﻦ و ﺑﺮﻧﺞ‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪار ﻋﺮﺿﮥ آن ﮐﺎﻻ از ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎی آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ب( ﺻﺮﻓﺎ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻟﻮﮐﺲ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻠﯽ و‬
‫ﻣﺮﻏﻮب اﻓﺰاﯾﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪16‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۳‬اﮔﺮ در ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﻬﻮه ﮔﺮان ﺷﻮد‪ ،‬در اﯾﻦ ﺑﺎزار ﺑﺮای ﭼﺎی و ﺷﮑﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﯽ ﻣﯽاﻓﺘﺪ؟‬

‫‪ (۱‬ﻣﺼﺮف ﭼﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ _ ﻣﺼﺮف ﺷﮑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﻣﺼﺮف ﭼﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ _ ﻣﺼﺮف ﺷﮑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﻣﺼﺮف ﭼﺎی ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ _ ﻣﺼﺮف ﺷﮑﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﻣﺼﺮف ﭼﺎی ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ _ ﻣﺼﺮف ﺷﮑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۶‬ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ در اﻗﺘﺼﺎد ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺑﺎزی اﻗﺘﺼﺎد ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﯾﮏ داور اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن دوﻟﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬دوﻟﺖ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد درﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺨﺼﯿﺺﻫﺎی‬
‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ای ﺑﺮای اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫‪ (۱‬ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎزار‬

‫دوﻟﺖﻫﺎ دو وﻇﯿﻔﻪ ﻣﻬﻢ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ (۲‬اراﺋﻪ ﮐﺎﻻی ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫‪ (۱‬ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎزار‬

‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ‪ ٢‬ﻫﺪف ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮراﺗﯽ را وﺿﻊ و اﺟﺮا ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﺗﺴﻬﯿﻞ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻣﺒﺎدﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺑﺮوز ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﺮﯾﺪاران و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن آﺳﯿﺐ ﻣﯽ زﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎزار ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬

‫اﻣﻨﯿﺖ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش و ﻣﺒﺎدﻻت ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﺟﺮای ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﺛﺒﺎت ﻧﮑﻨﺪ ﻣﺎﻟﮏ واﻗﻌﯽ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را‬
‫دوﻟﺖ ﻫﺎ ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻀﻤﯿﻦ آﮔﺎﻫﯽ ﻫﺎی ﻻزم ﺑﺮای ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد‬ ‫وﺿﻊ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و ﻣﻘﺮراﺗﯽ وﯾﮋه‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‪ :‬وﻇﯿﻔﻪ دارد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﺎ ﻋﺪم ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺗﺄﻴﻳﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اراﺋﻪ ﮐﺎﻻی ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫ﺑﻪ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد زﯾﺎدی ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ زﻣﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﺪ ﻣﺮدم را از اﺳﺘﻔﺎده آن‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺳﺎزﯾﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻻی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﺑﺰارﻫﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ دوﻟﺖ‬

‫دوﻟﺖ ﻫﺎ از دو راه ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ (١ :‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎﻟﯿﺎت ‪ (٢‬ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎی ﻣﻠّ ﯽ‬

‫‪ (١‬ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎ‪ :‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﻪ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ دارد‪.‬‬

‫‪ (١‬اوﻟﯿﻦ و ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻫﺪف ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ دوﻟﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب‬

‫‪ (٣‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫‪18‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺎﻟﯿﺎت‪:‬‬

‫در ﮐﺸﻮر ﻣﺎ در ﯾﮏ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪی ﮐﻠﯽ دو ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ :‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ داراﯾﯽ‪ :‬ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻣﺆدی )ﭘﺮداﺧﺖ ﮐﻨﻨﺪۀ ﻣﺎﻟﯿﺎت( اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪:‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ‪ :‬ﻣﺒﻨﺎ‪ :‬درآﻣﺪ اﻓﺮاد و ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ )و ﻧﻪ ﺛﺮوت آﻧﻬﺎ(‬

‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ داراﯾﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارث اﺳﺖ ﮐﻪ از اﻣﻮال و داراﯾﯽ ﻫﺎی ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪۀ ﺷﺨﺺ ﻓﻮت‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ اﺷﺨﺎص ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ اﻧﻮاع ﻣﺎﻟﯿﺎتﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش‬ ‫ﻋﻮارض ﮔﻤﺮﮐﯽ و‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ﻣﺼﺮف‬
‫اﻓﺰوده‬ ‫ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‬

‫ﺗﻔﺎوت اﯾﻦ دو ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺎﻟﯿﺎت از درآﻣﺪ و داراﯾﯽ‬
‫اﻓﺮاد درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد وﻟﯽ در ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺸﯽ از ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ از ﻣﺸﺘﺮی ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻮارض ﮔﻤﺮﮐﯽ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ‪:‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻫﺮ ﮐﺸﻮر ﺑﺮ ﺻﺎدرات و واردات ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ )ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻫﺎی ﮔﻤﺮﮐﯽ(‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﮐﻼن ﺑﺎزرﮔﺎﻧﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮرﻫﺎ‬

‫ﯾﮑﯽ از راهﻫﺎی ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺻﻨﺎﯾﻊ داﺧﻠﯽ‬

‫اﯾﻦ دﺳﺘﻪ از ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﯿﻤﺖ و ارزش ﮐﺎﻻﻫﺎ ﯾﺎ ﺑﺮاﺳﺎس وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ و ﻣﺸﺨﺼﺎت آﻧﻬﺎ‬

‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺠﻢ‪ ،‬وزن و…( ﺗﻌﯿﯿﻦ و درﯾﺎﻓﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻋﻮارض درج ﺷﺪه در ﻗﺒﺾ ﻫﺎی ﺷﻬﺮداری ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ .‬ﺷﻬﺮداری در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫اراﺋﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮﻫﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻮارض ﺧﻮدرو ﯾﺎ ﻋﻮارض ﻧﻮﺳﺎزی و دﻓﻊ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ﻣﺼﺮف‪:‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺧﺎص در زﻣﺎن ﺧﺮﯾﺪ آن ﮐﺎﻻ )ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ( ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً ﺑﻪ وﺳﯿﻠﮥ ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪۀ ﻧﻬﺎﯾﯽ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ وﻇﯿﻔﮥ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﭘﺮداﺧﺖ آن‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪۀ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻓﺮوﺷﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮥ آن در اﯾﺮان‪ ،‬ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ﻣﺸﺮوﺑﺎت ﻏﯿﺮاﻟﮑﻠﯽ ﻣﺎﺷﯿﻨﯽ و ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ دﺧﺎﻧﯿﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪19‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش اﻓﺰوده‪:‬‬

‫ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﺗﻔﺎوت ارزش ﺑﯿﻦ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ارزش ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺧﺮﯾﺪاری ﺷﺪه در دوره‬

‫ای ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ای اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺗﮑﻤﯿﻞ ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ارزش‬

‫اﻓﺰوده ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش اﻓﺰوده‪:‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ‪ ،‬ﻓﺮار ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ را ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫از ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪای از ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش اﻓﺰوده ﻣﻌﺎف ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﺳﺎﯾﺮ درآﻣﺪﻫﺎی دوﻟﺖ‬

‫اﻟﻒ( ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎی ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز )ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺴﺖ ﭼﻮن ﻧﻮﺳﺎن دارد ‪ /‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﺮﯾﻢ اﺳﺖ‪(.‬‬

‫ب( اﯾﺠﺎد ﺑﺪﻫﯽ و ﻗﺮض ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻣﺮدم‪ :‬ﯾﻌﻨﯽ از ﻣﺮدم ﻗﺮض ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﯾﺎ آﻧﻬﺎ را در ﻃﺮح ﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری‬

‫ﻫﺎی دوﻟﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و از ﻣﺤﻞ ﺳﻮد اﯾﻦ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺳﻮدی ﺑﯿﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ درآﻣﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ‬

‫اﺑﺪ ﭘﺎﯾﺪار ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ‬

‫دوﻟﺖ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﮐﻼن ﮐﺸﻮر‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ درآﻣﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورد‪ ،‬ﻣﺨﺎرج و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﻧﯿﺰ دارد‪ .‬دوﻟﺖ‬

‫ﻫﺎ ﺑﺮای اداره اﻣﻮر ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﺸﺎن‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دارﻧﺪ ﮐﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻮدﺟﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن‬

‫داده ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ درواﻗﻊ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﯾﮑﺴﺎﻟﻪ دوﻟﺖ را ﺑﺮای ﺧﺮج ﮐﺮدن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درآﻣﺪﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎزاد و ﮐﺴﺮی ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫اﮔﺮ درآﻣﺪ ﺑﻮدﺟﻪ از ﻫﺰﯾﻨﻪ آن ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻣﺎزاد ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫اﮔﺮ ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ از درآﻣﺪﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﮐﺴﺮی ﺑﻮدﺟﻪ‬

‫‪20‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۱‬ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎی زﯾﺮ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﮐﺪام ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺳﺖ؟‬

‫ب( اوﻟﯿﻦ و ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻫﺪف ﻣﺎﻟﯿﺎت ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ج( ﮐﺪام ﺳﺎزﻣﺎن وﻇﯿﻔﻪ دارد ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﺎ ﻋﺪم ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت را ﺗﺄﻴﻳﺪ ﮐﻨﺪ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ اﺷﺨﺎص‪ ،‬ب( ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ج( ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ اﺷﺨﺎص‪ ،‬ب( اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ج( ﺳﺎزﻣﺎن اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬ب( اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ دوﻟﺖ‪ ،‬ج( ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارزش اﻓﺰوده‪ ،‬ب( ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ج( ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ و درﻣﺎن‬

‫‪ -۲‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر از ﻋﺒﺎرت »دوﻟﺖ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺑﺨﺸﯽ از درآﻣﺪ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺧﻮد را از ﻃﺮﯾﻖ اﯾﺠﺎد ﺑﺪﻫﯽ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‬
‫ﭼﯿﺴﺖ و ﮐﺪام ﯾﮏ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬

‫‪ (۱‬ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺖ از ﻣﺮدم ﻗﺮض ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ _ .‬درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش داراﯾﯽﻫﺎی ﺗﺠﺪﯾﺪﻧﺎﭘﺬﯾﺮ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺪار ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺖ ﻣﺮدم را در ﻃﺮحﻫﺎی ﻋﻤﺮاﻧﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاریﻫﺎی دوﻟﺖ ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ _ .‬دو ﺑﺎزﯾﮕﺮ اﺻﻠﯽ اﻗﺘﺼﺎد‪،‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎ و ﺷﺮﮐﺖﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺖ از ﻣﺮدم ﻗﺮض ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ _ .‬درآﻣﺪی ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺮدم در ﻃﺮحﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺖ ﺗﺎ اﺑﺪ‬
‫ﭘﺎﯾﺪار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﯾﻌﻨﯽ دوﻟﺖ از ﻣﺮدم اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽﺧﺮد و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﮑﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪ _ .‬ﺑﺎﯾﺪ از درآﻣﺪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﺮوش‬
‫اﻧﻮاع داراﯾﯽﻫﺎ‪ ،‬داراﯾﯽﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﺧﻠﻖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﻧﺴﻞﻫﺎی ﺑﻌﺪ ﻣﺘﻀﺮر ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -۳‬ﻧﻮع ﻣﺎﻟﯿﺎت ﻋﺒﺎرتﻫﺎی زﯾﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫ب( ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎی ﮔﻤﺮﮐﯽ‬ ‫اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ ارث‬

‫د( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ درآﻣﺪ اﻣﻼک‬ ‫ج( ﻣﺎﻟﯿﺎت ﺑﺮ دﺧﺎﻧﯿﺎت‬

‫ﻫـ( ﻋﻮارض دﻓﻊ ﭘﺴﻤﺎﻧﺪ‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ب( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ج( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬د( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻫـ( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ب( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ج( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬د( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻫـ( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ب( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ج( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬د( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻫـ( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ب( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ج( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬د( ﻏﯿﺮﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪ ،‬ﻫـ( ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‬

‫‪21‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۷‬ﺗﺠﺎرت بﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ‬

‫ﻣﻠﯿﺘﯽ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎی ﭼﻨﺪ ّ‬
‫دﻻﯾﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ وارد ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺒﻮدن ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎ‬

‫‪ (٢‬ﻧﯿﺰ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺒﻮدن ﮐﺸﻮرﻫﺎ از ﻧﻈﺮ دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻓﻨﺎوری‬

‫‪ (٣‬ﺗﻔﺎوت ﻫﺎی اﻗﻠﯿﻤﯽ و آب و ﻫﻮاﯾﯽ‬

‫اﺻﻞ ﻣﺰﯾﺖ ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺴﺒﯽ در ﺗﺠﺎرت‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ اﯾﺠﺎد ﻣﺰﯾﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‪ :‬ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮان ﺗﻮﻟﯿﺪی ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﺎ ﮐﺸﻮری را در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﯾﺎ ﮐﺸﻮر دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ دﯾﮕﺮ »ﻣﻘﺮون ﺑﻪ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺗﺮ« ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ ﻣﻄﻠﻖ‪ :‬ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻋﻤﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ )ﻫﺰﯾﻨﻪ ﮐﻤﺘﺮ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ(‪.‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ :‬ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﺰﯾﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺪارد‪،‬‬
‫اﻣﺎ در ﮐﺸﻮر ﺧﻮدش ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ آن ﻣﺤﺼﻮل را ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺗﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﮔﺮ اﺻﻞ ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺴﺒﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﺸﻮد؛ او ًﻻ از ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‬
‫ً‬
‫ﺛﺎﻧﯿﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﻤﺘﺮ و‬ ‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﻫﺪر رﻓﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد )ﭼﺮاﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﯿﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ(‬
‫ﺑﯽﮐﯿﻔﯿﺖﺗﺮ‪ ،‬رﻓﺎه ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺎدرات و واردات ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ ﺗﺎ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را در ﺑﺎزارﻫﺎی ﺑﺰرگﺗﺮی ﺑﻪ ﻓﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻼش ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻬﺘﺮ و ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮ وادار ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ ﻫﺎ و ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﻪ ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﺑﺮای ﮐﺸﻮرﻫﺎ دارد؛ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ دوﻟﺖ ﻫﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺎ روﻧﺪ‬

‫ﺗﺠﺎرت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺘﻌﺎرض ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ دﻻﯾﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﺧﺎص ﺧﻮد ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﮐﺸﻮر ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ اش‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺘﻔﺎوﺗﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪22‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ (٢‬آرﻣﺎن ﻫﺎ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎی ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ‬

‫درﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺻﻨﺎﯾﻊ داﺧﻠﯽ ﺧﻮد و ﮐﺎﻫﺶ واﺑﺴﺘﮕﯽ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ‪.‬‬ ‫اﻓﺰاﯾﺸﯽ‬

‫ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﺎن ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎی ﻧﺰدﯾﮏ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﮐﺎﻫﺸﯽ‬

‫ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ در ﻗﺮن ﺑﯿﺴﺘﻢ‬

‫ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﯽ‬

‫اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﻗﺮارداد ﺑﻪ ﻧﺎم »ﮔﺎت« اﯾﺠﺎد ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮارداد‬
‫ﮔﺎت در ﺳﺎل ‪ ،١٩٤٧‬ﺑﯿﻦ ‪ ٤٣‬ﮐﺸﻮر ﻣﻨﻌﻘﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫اﻫﺪاف‪ (١ :‬ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از اﻗﺪاﻣﺎت ﺣﻤﺎﯾﺖﮔﺮاﻧﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫‪ (٢‬ﺣﻔﻆ رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ‬
‫اﯾﻦ دو ﺳﺎزﻣﺎن در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮐﻨﻔﺮاﻧﺲ ﭘﻮﻟﯽ و ﻣﺎﻟﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ )ﺑﺮﺗﻦ‬
‫وودز( ﮐﻪ در ﺳﺎل ‪ ١٩٤٤‬ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ و‬
‫دﻟﯿﻞ اﯾﺠﺎد‪ :‬ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎی ﺣﻤﺎﯾﺖ ﮔﺮاﯾﺎﻧﻪ اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه و ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﺻﻨﺪوق ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﭘﻮل‬
‫ﮐﺸﻮرﻫﺎی اروﭘﺎﯾﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺟﻨﮓ ﻫﺎی ﺗﺠﺎری و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﺠﺎرت ﺧﺎرﺟﯽ و ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﻄﻠﻖ ﯾﺎ ﻧﺴﺒﯽ دارای ﻣﺰاﯾﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ درﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﻢ‬
‫ﮐﻪ اﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﮔﺮوﻫﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪرت و اﺳﺘﻘﻼل اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮر‪ ،‬آﺳﯿﺒﯽ ﻧﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (١‬ﺟﻨﮓ ﻫﺎ و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺮن ﻫﺎی اﺧﯿﺮ و ‪ (٢‬رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﮥ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪات داﺧﻠﯽ و ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ آﻧﻬﺎ از ﺧﺎرج ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫واﺑﺴﺘﮕﯽ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎی راﻫﺒﺮدی و ﺿﺮوری ﻣﺜﻞ دارو‪ ،‬ﻏﺬا و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﺣﻮزۀ اﻧﺮژی )ﻣﺜﻞ ﻧﻔﺖ و اﻧﺮژی‬
‫ﻫﺴﺘﻪ ای و اﻧﺮژی ﻫﺎی ﻧﻮ( و ﺻﻨﺎﯾﻊ ﻧﻈﺎﻣﯽ و دﻓﺎﻋﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺟﻮﯾﯽ و ﺳﻠﻄﮥ رﻗﯿﺐ ﯾﺎ دﺷﻤﻦ و ﻧﻬﺎﯾﺘﺎً‬
‫ﺿﻌﻒ و واﺑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﻤﻮم اﻧﺴﺎن ﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺨﺼﺺ ﮔﺮاﯾﯽ و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺰﯾﺖ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﮏ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ در ﻓﻀﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﺗﮏ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﮑﻨﻨﺪه و آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ؛ زﯾﺮا اﻗﺘﺼﺎد ﺗﮏ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺤﺮاﻧﯽ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺗﺎب آوری و اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﯾﺮی ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﮑﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺸﮑﻼت و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎ را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﺳﺘﻘﻼل و اﺳﺘﺤﮑﺎم اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫اﻟﻒ( راه ﻫﺎی ﺗﺄﻣﯿﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎی وارداﺗﯽ ﯾﺎ ﺑﺎزارﻫﺎی ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺻﺎدراﺗﯽ ﺧﻮد را ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( از وﺿﻌﯿﺖ ﺗﮏ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ج( ﺑﺎ ﺧﻠﻖ ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ اﻗﺘﺼﺎدی اﻣﮑﺎن ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﻬﻢ و اﺳﺎﺳﯽ را در داﺧﻞ ﮐﺸﻮر ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫د( ﺑﻪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری و اﻗﺘﺼﺎد داﻧﺶ ﺑﻨﯿﺎن ﺗﻮﺟﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -۱‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﻋﺒﺎرات زﯾﺮ را ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( ‪ ...‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ اﻗﺘﺼﺎدداﻧﺎن ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﺧﻮدﮐﻔﺎﯾﯽ در ﺑﺮﺧﯽ از ﺗﻮﻟﯿﺪات داﺧﻠﯽ و ﻋﺪم واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮای‬
‫ﺗﺄﻣﯿﻦ آﻧﻬﺎ از ﺧﺎرج ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ب( زﻧﺪﮔﯽ ﻋﻤﻮم اﻧﺴﺎنﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺷﻬﺮی‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎدی ‪ ...‬اﺳﺖ و در ﻓﻀﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ‪ ...‬اﻗﺘﺼﺎدی ﺷﮑﻨﻨﺪه و‬
‫آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﺟﻨﮓﻫﺎ و ﺗﺤﺮﯾﻢﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺮنﻫﺎی اﺧﯿﺮ و رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﮥ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ب( ﭼﻨﺪﻣﺤﺼﻮﻟﯽ _‬
‫ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﺟﻨﮓﻫﺎ و ﺗﺤﺮﯾﻢﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺮنﻫﺎی اﺧﯿﺮ و رﻓﺘﺎر ﺧﻮدﺧﻮاﻫﺎﻧﮥ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ب( ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ _‬
‫ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﺿﺮورت رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻞ ﻣﺰﯾﺖﻫﺎی ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺴﺒﯽ ب( ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ _ ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﺿﺮورت رﻋﺎﯾﺖ اﺻﻞ ﻣﺰﯾﺖﻫﺎی ﻣﻄﻠﻖ و ﻧﺴﺒﯽ ب( ﭼﻨﺪﻣﺤﺼﻮﻟﯽ _ ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬

‫‪ -۲‬در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﺰﻳﺖ اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ و ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻛﺪام ﻋﺒﺎرت ﻛﺎﻣﻼً درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬

‫‪ (١‬ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻴﻜﺎري ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دارد‪ ،‬ﻳﻜﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮده و اﺻﻄﻼﺣﺎً از ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﮐﺸﻮری ﮐﻪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ دارای ﻣﺰﯾﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﯿﭻ وﺟﻪ‬
‫اﻣﮑﺎن ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺪن و ﺣﻀﻮر در ﺗﺠﺎرت ﺟﻬﺎﻧﯽ را ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ (٣‬ﻛﺸﻮري ﻛﻪ ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﻴﻜﺎري ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ دارد‪ ،‬ﻳﻜﻲ را ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ داراي ﻣﺰﻳﺖ ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (٤‬ﮐﺸﻮری ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺼﯽ از ﻫﺮ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﯾﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺻﺮف ﮐﻨﺪ و در‬
‫ﻧﺘﯿﺠﮥ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﮐﺎﻻﻫﺎﯾﺶ از ﺳﺎﯾﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻻﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ دارد‪ ،‬ﻳﻜﻲ را‬
‫ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻘﻴﻪ داراي ﻣﺰﻳﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪24‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۸‬رﮐﻮد‪ ،‬بﯿﮑﺎری و ﻓﻘﺮ‬

‫ﻓﺮاز و ﻓﺮود ﺷﻐﻞﻫﺎ‬

‫ﮔﺎﻫﯽ اوﻗﺎت ازدﺳﺖ دادن ﺷﻐﻞ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮات در ﻓﻨﺎوری ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺘﯽ و روﯾﻪ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ از‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ زﯾﺮ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺪهای را ﺑﯿﮑﺎر ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻮدن ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫ﻗﺎﭼﺎق و واردات ﺑﯽ روﯾﻪ‬

‫ﺗﺤﺮﯾﻢ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل و ﻣﻨﺤﻨﯽ ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫اﯾﺠﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﮑﺎری‬ ‫‪ -‬ﮐﺎرﮔﺮان ﮐﻤﺘﺮی ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‬ ‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ و‬

‫‪ -‬ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮐﻤﺘﺮ‬ ‫ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪن رﮐﻮد‬

‫وﺟﻮد اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﯿﮑﺎر ﺳﺒﺐ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺸﻮر در زﯾﺮ ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل دارد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت زﯾﺎدی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺷﺘﻐﺎل و ﺑﯿﮑﺎری‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ازای ﮐﺎری ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﻨﺪ دﺳﺘﻤﺰد ﯾﺎ ﺣﻘﻮق ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‬ ‫ﺷﺎﻏﻞ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ ١٥‬ﺳﺎل دارد و در ﺟﺴﺖ وﺟﻮی ﮐﺎر اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﮐﺎری‬
‫ﺑﯿﮑﺎر‬
‫ﺑﺮای ﺧﻮد ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻓﺮاد ﺷﺎﻏﻞ و ﺑﯿﮑﺎر را ﺑﺎﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻤﻌﯿﺖ‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﻌﺎل‬
‫ﻓﻌﺎل اﻓﺮادی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﯾﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎرﻧﺪ ﯾﺎ دﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺳﻦ ﮐﺎر )ﺑﺎﻻی ‪ ١٥‬ﺳﺎل( ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺷﺎﻏﻞ و ﯾﺎ ﺑﯿﮑﺎر‬
‫ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل‬
‫ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن‬

‫داﻧﺶآﻣﻮزان‪ ،‬داﻧﺸﺠﻮﯾﺎن و ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﺎن و ﺧﺎﻧﻪداران ﮐﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ارزﯾﺎﺑﯽ وﺿﻌﯿﺖ اﺷﺘﻐﺎل ﮐﺸﻮر ﻧﺮخ ﺑﯿﮑﺎری اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﭼﺮا ﺑﯿﮑﺎری را ﺑﯿﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ اﻋﻼم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ از ﺟﺴﺖ وﺟﻮی ﺷﻐﻞ دﻟﺴﺮد ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ!‬
‫ﻫﻤﮥ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎره وﻗﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎرﻧﺪ ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآورﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ آﻧﻬﺎ در‬
‫ﺟﺴﺖوﺟﻮی ﺷﻐﻞ ﺗﻤﺎم وﻗﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽ آورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﮥ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ از زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺷﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻏﻞ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ اﻓﺮاد ﻧﯿﺰ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺷﺘﻐﺎل در ﺑﺨﺶ ﻏﯿﺮرﺳﻤﯽ ﯾﺎ ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪی از ﺑﯿﻤﮥ‬
‫ﺑﯿﮑﺎری و‪ ...‬ﺑﺎ ﻣﺄﻣﻮران آﻣﺎرﮔﯿﺮی درﺑﺎرۀ وﺿﻌﯿﺖ ﺷﻐﻠﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺻﺪاﻗﺖ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎرﮔﺮ‬ ‫ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‬

‫ﺑﺎزار ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ‬ ‫ﺗﻘﺎﺿﺎﮐﻨﻨﺪه ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﮐﻪ ﻧﺎم آن دﺳﺘﻤﺰد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺗﻘﺎﺿﺎ ﯾﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ارﺗﺒﺎط دارد‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺑﯿﮑﺎری‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‬ ‫ﻧﻮع ﺑﯿﮑﺎری‬

‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﯿﮑﺎری ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﻐﻞ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ رﻫﺎ ﮐﺮده و ﺑﻪ اﻣﯿﺪ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺷﻐﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮ در ﺟﺴﺖ وﺟﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﯽ در ﺣﺎل‬
‫اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ‬
‫ورود ﺑﻪ ﺑﺎزار ﮐﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﯿﮑﺎری ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت اﺳﺖ و در ﻫﻤﮥ ﮐﺸﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ اﺗﻔﺎق ﻣﯽ اﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮان ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻓﺼﻠﯽ ﺷﻐﻞ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺼﻠﯽ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﮐﺎرﮔﺮان ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ و ﮐﺸﺎورزان در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن‪.‬‬
‫ﺑﯿﮑﺎری ای ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺪم ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد ﺟﻮﯾﺎی ﮐﺎر و اﻧﻮاع ﺷﻐﻞ ﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ دﻻﯾﻠﯽ‬
‫ﻣﺜﻼ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر ﺳﺎده در اﻗﺘﺼﺎد وﺟﻮد دارد؛ وﻟﯽ ﻧﯿﺮوی ﮐﺎر‬
‫ً‬ ‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺪم ﺗﻄﺎﺑﻖ ﻣﻬﺎرت ﻫﺎﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎری‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﯿﮑﺎری ای ﮐﻪ ﻫﻨﮕﺎم رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدی رخ ﻣﯽدﻫﺪ‪ .‬در دورۀ رﮐﻮد‪ ،‬ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ اﺳﺘﺨﺪام ﺧﻮد را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺑﺨﺸﯽ از ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﯿﮑﺎر‬ ‫دورهای‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺑﯿﮑﺎری و رﮐﻮد‬

‫از دﺳﺖ دادن درآﻣﺪ‬

‫از دﺳﺖ دادن ﺑﯿﻤﮥ ﺧﺪﻣﺎت درﻣﺎﻧﯽ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺲ اﻧﺪازﻫﺎ ﺑﺮای ﻏﺬا‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎک و ﻣﺴﮑﻦ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﺮض‬

‫ﻧﺎﺗﻮان ﺷﺪن ﺑﺮای ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻏﯿﺮﻣﺘﺮﻗﺒﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻣﺎن و ﺧﺮاﺑﻲ ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ و‪...‬‬

‫‪26‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺑﺮوز اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺧﺎﻧﻮادﮔﻲ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﺮم و ﺟﻨﺎﻳﺖ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮی ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ ﺑﻮدﺟﻪ دوﻟﺖ دارد‬

‫ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻓﻘﺮ‬

‫ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ و ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ‬

‫ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ‪ :‬در ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در آن ﻫﺴﺘﯿﻢ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬از اﯾﻦ رو ﻣﻌﯿﺎر‬
‫ﻓﻘﺮ در ﻧﻮاﺣﯽ و زﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ‪ :‬وﺿﻌﯿﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد از ﺗﺄﻣﯿﻦ اﺣﺘﯿﺎﺟﺎت اوﻟﯿﮥ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮد ﻋﺎﺟﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دوﻟﺖ و ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﯿﮑﺎری و ﻓﻘﺮ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮﺟﺐ اﯾﺠﺎد ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﯿﮑﺎری و ﻓﻘﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬

‫ﻗﺎﭼﺎق ﯾﺎ واردات ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن در ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد‬

‫ﮐﻼن ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ِ‬ ‫ﻧﺎﺗﻮاﻧﯽ در ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ وام ﻫﺎی‬

‫ﻧﺒﻮد ﻓﻀﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮐﺴﺐوﮐﺎر‬

‫ﺑﯽﺛﺒﺎﺗﯽ ﻓﻀﺎی ﮐﺴﺐوﮐﺎر ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﻧﻮنﮔﺬاریﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ و داﺋﻤﺎ در ﺣﺎل ﺗﻐﯿﯿﺮ‬

‫‪ (١‬ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی‬ ‫دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻮﻇﻒاﻧﺪ از ‪ ٢‬ﻃﺮﯾﻖ‬

‫‪ (٢‬ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻓﺴﺎد‬ ‫ﺑﺎ ﻓﻘﺮ و ﺑﯿﮑﺎری ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻧﻬﺎدﻫﺎی ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺳﺎزی‪ ،‬ﺧﯿﺮﯾﻪ و ﮐﻤﮏﻫﺎی ﻣﺮدﻣﯽ‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮدم‬

‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺻﻨﺪوقﻫﺎی ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺟﻬﺎدی‬ ‫در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﻓﻘﺮ و ﺑﯿﮑﺎری‬

‫‪27‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۱‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﻋﻠﺖ ﭘﺪﯾﺪآﻣﺪن رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدی در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ب( در ﮐﺪام ﺷﺮاﯾﻂ اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﯿﺪی ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮﻧﺪ ﺑﯿﮑﺎر ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ؟‬

‫ج( ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ب( رﮐﻮد ج( وﻗﺘﯽ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل دارد‪ ،‬ﻫﯿﭻ اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻی دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ ب( ﺗﻮرم ج( وﻗﺘﯽ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻌﺎل دارد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻓﻌﺎل ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت زﯾﺎدی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ب( ﺗﻮرم ج( وﻗﺘﯽ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﯿﺮﻓﻌﺎل دارد‪ ،‬ﻫﯿﭻ اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻨﺎﺑﻊ از ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﯾﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻻی دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ب( رﮐﻮد ج( وﻗﺘﯽ ﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﻌﺎل دارد‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از آن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻓﻌﺎل ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت زﯾﺎدی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -۲‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ »ﺑﯿﮑﺎر« و »ﺷﺎﻏﻞ« درﺳﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (۱‬در اﺻﻄﻼح اﻗﺘﺼﺎدی‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺎر ﻧﻤﯽﮔﺮدﻧﺪ ﯾﺎ ﮐﺎری ﺑﺮای ﺧﻮد ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎر ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان از ﺑﯿﮑﺎری‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﺟﺴﺖ وﺟﻮی ﺷﻐﻞ دﻟﺴﺮد ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (۳‬اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ‪ ،‬ﻫﻤﮥ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎره وﻗﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎرﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻏﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآورد‪.‬‬

‫‪ (٤‬ﻫﻤﮥ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در ﻏﯿﺮ از زﻣﯿﻨﻪ ﺗﺨﺼﺼﯽﺷﺎن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻪ ﮐﺎر و ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺮﻳﻚ از ﺗﻌﺎرﻳﻒ زﻳﺮ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻋﻨﻮاﻧﻲ در ادﺑﻴﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﺟﺴﺖوﺟﻮي ﺷﻐﻞ دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻐﻞ ﻗﺒﻠﻲﺷﺎن را رﻫﺎ ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ب( اﻓﺮادی ﮐﻪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم ﻣﻬﺎرت ﺗﺨﺼﺼﯽ در ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺟﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫ج( ﻃﺒﻖ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬ﻓﻘﺮ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ در آن ﻗﺮار دارد ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫د( ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی واردات ﮐﺎﻻﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ آن در ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﺑﯿﮑﺎری دورهای ب( ﺑﯿﮑﺎری اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ج( ﻓﻘﺮ ﻣﻄﻠﻖ د( اﺣﺘﮑﺎر‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﺑﯿﮑﺎری دورهای ب( ﺑﯿﮑﺎری اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ج( ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ د( ﻗﺎﭼﺎق‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﺑﯿﮑﺎری اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ب( ﺑﯿﮑﺎری ﺳﺎﺧﺘﺎری ج( ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ د( اﺣﺘﮑﺎر‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﺑﯿﮑﺎری اﺻﻄﮑﺎﮐﯽ ب( ﺑﯿﮑﺎری ﺳﺎﺧﺘﺎری ج( ﻓﻘﺮ ﻧﺴﺒﯽ د( ﻗﺎﭼﺎق‬

‫‪28‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۹‬ﺗﻮرم و ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ‬

‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﮐﺎﻻ‬

‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺸﺎورزان و داﻣﺪاران و ﺻﻨﻌﺘﮕﺮان و دﻳﮕﺮ ﻗﺸﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻴﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﻲﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺒﺎدﻻت‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎﻳﺎﭘﺎي )ﺗﻬﺎﺗﺮي( ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﺸﮑﻼت ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺸﺮ ﺑﺮاي ﻣﺒﺎدﻻت ﺧﻮد‪ ،‬از ‪ (١‬ﻛﺎﻻﻳﻲ ﺑﺎ دوام و ‪ (٢‬ﻓﺎﺳﺪﻧﺸﺪﻧﯽ و ‪ (٣‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺗﮑﻪ ﻫﺎی ﮐﻮﭼﮏ و ‪ (٤‬ﭘﺮﻃﺮف دار اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﺎﻻی ﺧﺎص‬

‫ﮐﺎﻻی ﺧﺎص ﭘﺮﻃﺮﻓﺪار‬

‫ﻏﻼت‬ ‫اﯾﺮان‬
‫ﺻﺪف‬ ‫ﻫﻨﺪوﺳﺘﺎن‬
‫ﭼﺎی‬ ‫ﺗﺒﺖ‬
‫ﭘﻮﺳﺖ ﺳﻤﻮر‬ ‫روﺳﯿﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﭘﺮﻃﺮﻓﺪار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﯿﻦ وﺳﯿﻠﮥ ﻣﺒﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﯾﺎ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻋﺖ و ﺳﻬﻮﻟﺖ در اﻧﺠﺎم ﻣﺒﺎدﻻت‬

‫‪ (١‬ﻓﺎﺳﺪ و ﻏﯿﺮﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪن‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎی ﭘﺮﻃﺮﻓﺪار‬
‫‪ (٢‬اﺷﻐﺎل ﻓﻀﺎی زﯾﺎد ﺑﺮای ﻧﮕﻬﺪاری ﮐﺎﻻﻫﺎ‬ ‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‬

‫ﺿﺮر ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫‪ (٣‬ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺟﺎ ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از اﯾﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‬
‫ﻣﺰاﯾﺎ‪ :‬ﻓﺎﺳﺪﻧﺸﺪﻧﯽ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﯾﯽ آﻧﻬﺎ راﺣﺖ ﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -‬ﮔﺴﺘﺮش ﺗﺠﺎرت در داﺧﻞ ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﺑﯿﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔــﺎده از اﯾـﻦ‬

‫‪ -‬روﻧﻖ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎﯾﯽ از ﻗﺒﯿﻞ درﯾﺎﻧﻮردی و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ‬ ‫ﭘﻮلﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ‪ :‬ﻣﯿﺰان ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻣﺤﺪود ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺻﺪور رﺳﯿﺪﻫﺎی ﮐﺎﻏﺬی )ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺳﮑﻨﺎسﻫﺎ(‬

‫ﻋﺪه ای از ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن در ﻣﻌﺎﻣﻼت ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎی ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﮑﻪ ﻫﺎی ﻓﻠﺰی‪ ،‬رﺳﯿﺪی ﺻﺎدر ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﺑﺪﻫﯽ آﻧﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﺑﺮاﺳﺎس اﻋﺘﻤﺎدی ﮐﻪ داﺷﺖ‪ ،‬اﯾﻦ رﺳﯿﺪ را ﻣﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺪرﯾﺞ‪ ،‬ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﻦ رﺳﯿﺪﻫﺎ را ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﻫﻢ ﺑﺮای در اﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪن از ﺧﻄﺮﻫﺎی اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ‬

‫‪29‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫رﻫﺎﯾﯽ ﯾﺎﻓﺘﻦ از ﺣﻤﻞ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎت در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮل ﻫﺎی ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﺠﺎر ﯾﺎ ﺻﺮاﻓﺎن ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﯽ ﺳﭙﺮدﻧﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ‪،‬‬
‫رﺳﯿﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮ از آﻧﺎن درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﻦ رﺳﯿﺪﻫﺎ درواﻗﻊ ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺳﮑﻨﺎس ﻫﺎ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ آﻧﻬﺎ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ای ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﺰد ﺻﺮاﻓﺎن و‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽ ﺷﺪ‪.‬‬

‫اﯾﺠﺎد ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ :‬روﻧﻖ روز اﻓﺰون ﮐﺎر ﺻﺮاﻓﯽ ﻫﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﻬﺎدی ﻣﻬﻢ در اﻗﺘﺼﺎد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻧﺎم آن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ دوﻟﺖ ﻫﺎ ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎر اﺳﮑﻨﺎس را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﯿﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺑﯽ ﻣﺒﺎﻻﺗﯽ ﯾﺎ ﺳﻮء اﺳﺘﻔﺎدۀ ﺑﺮﺧﯽ ﺻﺮاﻓﺎن از اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم‬

‫ﺗﻌﺪاد زﯾﺎد اﻧﻮاع رﺳﯿﺪﻫﺎ و ﺻﺮاﻓﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ آﺷﻨﺎﯾﯽ و اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺳﺨﺖ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮه ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎ ﭼﮏ‬

‫در ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﭼﮏ اﻧﺠﺎم ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻮل ﻧﻘﺪ ﺑﯿﻦ اﻓﺮاد رد و ﺑﺪل ﻧﻤﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮﺟﻮدی ﺣﺴﺎﺑﯽ را ﮐﺎﻫﺶ‬
‫و ﻣﻮﺟﻮدی ﺣﺴﺎب دﯾﮕﺮی را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻮن اﻓﺮاد ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﺒﻠﻎ ﭼﮏ را روی آن ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن »ﭘﻮل ﺗﺤﺮﯾﺮی« ﯾﺎ »ﺛﺒﺘﯽ« ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭘﻮل اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺒﺎدﻻت‬

‫ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺷﺪن آن ﺑﺎ اﻧﻘﻼب دﯾﺠﯿﺘﺎل و اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﭘﻮل اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺛﺒﺖ در ﮐﺎرت ﻫﺎی ﺑﺎﻧﮑﯽ و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎل در ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬ﺧﺮﯾﺪوﻓﺮوش و اﻧﺘﻘﺎل‬
‫داراﯾﯽ را ﺑﺴﯿﺎر آﺳﺎن ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﺖ ﮐﻮﯾﻦ‪.‬‬

‫ﭘﻮل ﻫﺎي ﻛﺎﻏﺬي‪ ،‬ﺗﺤﺮﯾﺮی ﯾﺎ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻲ اﻋﺘﺒﺎري دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻃﻤﻴﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ارزش ﭘﻮل در ﻣﺒﺎدﻻت دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ ﭘﻮل ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ رود‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻮل ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه راﻳﺞ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ ﭘﻮل ﻫﻤﺎن ﻃﻼ و ﻧﻘﺮۀ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻮد ﭘﻮل ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ ﭘﻮل ﻛﺎﻏﺬي ﻫﻢ ﭘﻮل ﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﺷﻤﺶ ﻫﺎي ﻃﻼ و‬
‫ﺟﻮاﻫﺮاﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺰد ﺻﺮاف ﻳﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺑﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺮوزه ﭘﻮل ﻫﺎي ﻓﻠﺰي و ﻛﺎﻏﺬي و ﺗﺤﺮﻳﺮي و اﻟﻜﺘﺮون ﻛﻴﻲ ﻛﻪ در دﺳﺖ‬
‫اﻓﺮاد ﻳﺎ در ﺣﺴﺎب آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪ اي ﺟﺰ ﻗﺪرت اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر ﻧﺪارد‪.‬‬

‫‪ (۱‬وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮداﺧﺖ در ﻣﺒﺎدﻻت‪ :‬ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﭘﻮل‪ ،‬آﺳﺎن ﺳﺎزي ﻣﺒﺎدﻟﻪ‬

‫‪ (۲‬وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﺠﺶ ارزش‪ :‬ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ارزش ﻛﺎﻻﻫﺎ را و ﺳﻨﺠﺶ ارزش ﻧﺴﺒﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎﻫﻢ‬
‫وﻇﺎﯾﻒ ﭘﻮل‬
‫‪ (۳‬وﺳﻴﻠﮥ ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺣﻔﻆ ارزش‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ‬

‫‪ (۴‬وﺳﻴﻠﮥ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺎي آﻳﻨﺪه‪ :‬ﺧﺮﻳﺪ اﻗﺴﺎﻃﻲ و رد و ﺑﺪل ﻛﺮدن ﺣﻮاﻟﻪ ﻫﺎي ﺑﺎﻧﻜﻲ‬

‫‪30‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ‬

‫ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻞ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻟﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ‪ (١‬ﻣﺴﮑﻮک‪ ،‬اﺳﮑﻨﺎس و ﭼﮏ ﭘﻮل در دﺳﺖ ﻣﺮدم و ﯾﺎ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﭙﺮده دﯾﺪاری در‬
‫ﺣﺴﺎب ﻫﺎی ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﮕﻬﺪاری ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﻼوۀ ‪ (٢‬ﺷﺒﻪ ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ آن ﮐﺸﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ رود‪.‬‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗــﻮرم‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ در ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ‬

‫ﻧﺮخ ﺗﻮرم‪ :‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺎﻻﻧﮥ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ؟‬

‫ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺮاي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﺗﻮرم از ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه )‪ (cpi‬ﺑﻬﺮه ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺸﻜﯿﻞ ﺷﺎﺧﺺ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬دوﻟﺖﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﯾﮏ ﺳﺒﺪ ﺑﺎزار ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺴﺘﻪاي از ﻛﺎﻻﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻛﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن اﺣﺘﻤﺎ ًﻻ‬
‫ﺧﺮﻳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ دوﻟﺖ ﻫﺰﻳﻨﮥ اﻳﻦ ﺳﺒﺪ ﺑﺎزار را در ﻃﻮل زﻣﺎن رﺻﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ اﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺪ در ﻃﻲ ﻛﻲ دورۀ ﻣﺸﺨﺺ‪ ١٠ ،‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺖ ‪ cpi‬ﻧﻴﺰ ‪ ١٠‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ دارد‪.‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﺗﻮرم‪:‬‬

‫اﺛﺮ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺮ رﻓﺎه ﻣﺮدم و اﻣﻨﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی آﻧﻬﺎ‬

‫ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ ﻓﻀﺎی ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر‬
‫ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ درﺳﺘﯽ از آﯾﻨﺪۀ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ در ﺑﺎزار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺼﺮفﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﻋﻠﻞ ﺗﻮرم و ﻧﻘﺶ دوﻟﺖ‪:‬‬

‫‪ (۱‬ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻋﺮﺿﻪ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻛﻞ‬

‫‪ (۱‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻴﺰان ﻋﺮﺿﮥ ﻛﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ دو روش‬ ‫راﻫﮑﺎر دوﻟﺖ‬
‫‪ (٢‬اﻓﺰاﯾﺶ واردات‬
‫‪ (٢‬ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﮐﺸﻮر ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت دوﻟﺖ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻴﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در ﮐﺸﻮر ﺗﻮرم را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‪ :‬ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ آن‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎی ﭘﻮﻟﯽ‬

‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‪ :‬ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﯿﺪ و اﻓﺰاﯾﺶ ﺑﯿﮑﺎری‬ ‫در ﻣﻘـﺎﺑﻞ ﺗـﻮرم‬

‫ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ :‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در دﺳﺖ ﻣﺮدم‬ ‫ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺑﺎزار‬

‫ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ :‬اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯿﺰان ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در دﺳﺖ ﻣﺮدم‬ ‫ﺑـﺎز از ﻃـﺮﯾﻖ‬

‫‪31‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -١‬ﻛﺪام ﮔﺰﻳﻨﻪ ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ ﺳﺆاﻻت زﻳﺮ اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ اﺳﮑﻨﺎسﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺸﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﭼﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ و ﭘﺸﺘﻮاﻧﮥ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺑﻮد؟‬

‫ب( اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺳﭙﺮدن ﻧﺸﺮ ﭘﻮل ﺑﻪ ﯾﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺠﺎری از ﮐﺠﺎ آﻏﺎز ﺷﺪ؟‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﭘﻮل ﺗﺤﺮﯾﺮی _ ﭘﻮلﻫﺎی ﻓﻠﺰی و ﺷﻤﺶﻫﺎی ﻃﻼ و ﺟﻮاﻫﺮات ﻧﺰد ﺻﺮاﻓﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ب( ﺑﺎ دﺷﻮار ﺷﺪن‬
‫اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﯿﺪﻫﺎ و ﺻﺮاﻓﯽﻫﺎ ﺑﺮای ﻣﺮدم‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( رﺳﯿﺪﻫﺎ _ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮۀ ﻧﺰد ﺻﺮاﻓﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ب( ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺒﺎدﻻت و ﻫﻤﺮاه ﺷﺪن آن ﺑﺎ‬
‫اﻧﻘﻼب دﯾﺠﯿﺘﺎل و اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﭘﻮل ﺗﺤﺮﯾﺮی _ ﭘﻮلﻫﺎی ﻓﻠﺰی و ﺷﻤﺶﻫﺎی ﻃﻼ و ﺟﻮاﻫﺮات ﻧﺰد ﺻﺮاﻓﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ب( ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﺣﺠﻢ و‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺒﺎدﻻت و ﻫﻤﺮاه ﺷﺪن آن ﺑﺎ اﻧﻘﻼب دﯾﺠﯿﺘﺎل و اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( رﺳﯿﺪﻫﺎ _ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮۀ ﻧﺰد ﺻﺮاﻓﺎن و ﺑﺎزرﮔﺎﻧﺎن ب( ﺑﺎ دﺷﻮار ﺷﺪن اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﯽ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ رﺳﯿﺪﻫﺎ و ﺻﺮاﻓﯽﻫﺎ‬
‫ﺑﺮای ﻣﺮدم‬

‫‪ -٢‬ﭘﺎﺳﺦ درﺳﺖ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ب( ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺮخ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺮدم ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻋﺘﺒﺎر از ﺑﺎﻧﻚ اﺳﺖ‪ .‬ب(‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﻓﺰاﯾﺶ در ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ﻧﺎﺷﯽ از ﭘﺪﯾﺪۀ ﺗﻮرم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد دوﻟﺖ در »ﺧﻠﻖ ﭘﻮل« ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ب( ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮخ‬
‫ﺗﻮرم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﮐﺎﻫﺶ ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ در اﻧﺘﻬﺎی ﺳﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ در »ﺧﻠﻖ اﻋﺘﺒﺎر« ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ب( زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﻮرم ‪ ٤٥‬درﺻﺪی دارﯾﻢ ﯾﻌﻨﯽ ﻗﺪرت ﺧﺮﯾﺪ ﻣﺮدم ‪ ٤٥‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺮخ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ در ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺮدم ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ اﻋﺘﺒﺎر از ﺑﺎﻧﻚ اﺳﺖ‪ .‬ب(‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺗﻮرم از ‪ ٤٠‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ ٢٠‬درﺻﺪ ﻣﯽرﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ‪ ٢٠‬درﺻﺪ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪32‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -٣‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﯿﺪ در ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻣﻮارد زﯾﺮ دوﻟﺖ ﯾﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺮﮐﺰی از ﮐﺪام ﺳﯿﺎﺳﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( در ﺣﺎﻟﺖ رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﻪ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺎﻫﺶ و ﺑﯿﮑﺎری اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛‬

‫ب( در زﻣﺎن ﺗﻮرم ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ﯾﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ آن؛‬

‫ج( ﺗﺰرﯾﻖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ؛‬

‫د( ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪار ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ در دﺳﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ب( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‪ ،‬ج( ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬د( ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ب( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‪ ،‬ج( ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬د( ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‪ ،‬ب( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ج( ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬د( ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﻘﺒﺎﺿﯽ‪ ،‬ب( ﺳﯿﺎﺳﺖ ﭘﻮﻟﯽ اﻧﺒﺴﺎﻃﯽ‪ ،‬ج( ﺧﺮﯾﺪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‪ ،‬د( ﻓﺮوش اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪33‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱۰‬ﻣﻘﺎومﺳﺎزی اﻗﺘﺼﺎد‬

‫ﻣﺴﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان‬

‫دﻻﯾﻞ ﺟﺎﯾﮕﺎه وﯾﮋه اﯾﺮان در اﻗﺘﺼﺎد ﺟﻬﺎن‪:‬‬

‫وﺳﻌﺖ و ﭘﻬﻨﺎوری ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‬

‫ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ‬

‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﻬﺎر راه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ‬

‫دﻻﯾﻞ اﻫﻤﯿﺖ و ﺑﺰرﮔﯽ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان در دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن‪:‬‬

‫وﺟﻮد ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻫﺎ و ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻫﺎی ﺑﺰرگ‬

‫ﻟﺸﮑﺮﮐﺸﯽ ﻫﺎ و ﺟﻨﮓ ﻫﺎ‬

‫ﭘﻬﻨﺎوری ﻣﺮزﻫﺎی اﯾﺮان ﺑﺎﺳﺘﺎن‬

‫ﺟﺎدۀ اﺑﺮﯾﺸﻢ و ﺗﺠﺎرت ﺑﺎ ﭼﯿﻦ و اﻣﭙﺮاﺗﻮری روم‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان در دوران ﺻﻔﻮﯾﻪ‬

‫روﻧﻖ و آﺑﺎداﻧﯽ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻧﯿﻤﻪ اول‬
‫ﺳﺎﯾﺮ ﻻﯾﻪ ﻫﺎی دﯾﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﯾﻪ‬
‫زﯾﺮﺑﻨﺎﻫﺎ و ﻋﻤﺮان ﺑﻨﺪرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎزارﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺪارس ﻋﻠﻤﯽ و ‪...‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان رو ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫ﺣﺎﮐﻤﺎن وﻗﺖ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن و وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻄﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر درﺳﺘﯽ‬
‫اواﺧﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب روش درﺳﺖ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری‬
‫از اوﺿﺎع ﺧﺎص آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻮﺳﺎزی را آﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان در دورۀ ﻗﺎﺟﺎر‬

‫اﯾﺮان ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺟﺒﺮان ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻫﺎ‪ ،‬از دﺳﺖ داد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از آﺳﯿﺐ ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان در دوره ﻗﺎﺟﺎر‪:‬‬

‫ازدﺳﺖ دادن ﺑﺨﺶ ﻫﺎی ﻣﻬﻤﯽ از ﺳﺮزﻣﯿﻦ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﯾﺮان‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺷﮑﺴﺖ در ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻋﻬﺪﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﻧﻨﮕﯿﻦ و ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺟﺮﯾﻤﻪﻫﺎی ﮔﺰاف آﻧﻬﺎ‬
‫اﻋﻄﺎی اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ و ﮐﺸﻮرﻫﺎی اﺳﺘﻌﻤﺎری‬
‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎی روﺳﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬

‫‪34‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺳﯿﻞ ورود ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﺤﺪود ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻗﺎﺟﺎر‪:‬‬

‫ﺗﺄﺳﯿﺲ داراﻟﻔﻨﻮن و ﺑﺮﻗﺮاری ﻧﻈﻢ ﻣﺎﻟﯽ و اداری ﺗﻮﺳﻂ اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ‬

‫ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﻼﻣﯿﻪ و ﺗﺤﺮﯾﻢ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﺧﺎرﺟﯽ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﻤﺎی اﺻﻔﻬﺎن‬

‫ﺗﺤﺮﯾﻢ ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ و ﻟﻐﻮ ﻗﺮارداد رژی و ﺑﯿﺎﻧﯿﻪ ﻫﺎﯾﯽ در ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ‬

‫در دورۀ ﻗﺎﺟﺎر در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺼﺮ و ﺗﺮﮐﯿﻪ )اﻣﭙﺮاﻃﻮری ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ( و ﺳﻮرﯾﻪ‬
‫و ﻟﺒﻨﺎن‪ ،‬در روﻧﺪ ﺗﺠﺎرت و ﮔﺴﺘﺮش ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺻﺎدرات ﻣﺤﺼﻮﻻت ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﻄﻠﻮﺑﯽ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﯾﺮان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺿﻌﻒ‬
‫ﻫﺎی ﺳﺎﺧﺘﺎری در اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻮد‪.‬‬

‫وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان در دورۀ ﭘﻬﻠﻮی‬

‫روﻧﺪ اﻓﻮل اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ رﺿﺎﺧﺎن و ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﮥ ﭘﻬﻠﻮی اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽ ﻋﻤﺪه اﻗﺘﺼﺎد ‪ -‬ﺟﺪا ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان از اﺑﻌﺎد ﻫﻮﯾﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﯽ و دﯾﻨﯽ ﺧﻮد‬

‫‪ -‬واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻗﺪرت ﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ‬ ‫در اﯾﻦ دوره‬

‫‪ -‬اﯾﺠﺎد زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ )ﻣﺜﻞ ﻗﺎﻧﻮن ﺗﺠﺎرت و ﺗﻌﺎوﻧﯽﻫﺎ(‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻗﺪاﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ -‬زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی ﻣﻮاﺻﻼﺗﯽ )ﻣﺎﻧﻨﺪ راه آﻫﻦ(‬
‫ﺑﺮای ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﯿﺖ‬
‫‪ -‬ﮔﺴﺘﺮش ﻣﺪارس و داﻧﺸﮕﺎه ﻫﺎ‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ‬
‫‪ -‬ﺑﻬﺒﻮد ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻬﺪاﺷﺖ‬

‫اﻧﻘﻼب ﺳﻔﯿﺪ‪ ،‬آﺧﺮﯾﻦ ﺻﺪﻣﻪ را ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزی و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ زد‪..‬‬

‫اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺑﻌﺪ از ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوزی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی ﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺮای اﯾﺠﺎد ﺗﺤﻮل و ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺷﯿﻮۀ ﺣﮑﻤﺮاﻧﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و‬
‫زﻧﺪﮔﯽ ﺟﻤﻌﯽ ﭘﯽ ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‪ :‬ﺗﺼﻮﯾﺮی از ﺧﻄﻮط ﮐﻠﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻄﻠﻮب اﺳﻼﻣﯽ _ اﯾﺮاﻧﯽ ﻧﯿﺰ در ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ درج ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺶ اﻗﺘﺼﺎدی ﻗﺎﻧﻮن اﺳﺎﺳﯽ‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ‬ ‫ﺣﻘﻮق اﻗﺘﺼﺎدی‬ ‫ﻧﻔﯽ ﺳﻠﻄﮥ‬

‫اﻗﺘﺼﺎد ﻣﺮدﻣﯽ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدی‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن‬

‫‪35‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﯽ و داﻧﺶ ﺑﻨﯿﺎن‬

‫آﺳﯿﺐ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺪﯾﺪات و ﺗﮑﺎﻧﻪ ﻫﺎی داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ‬

‫اﺗﮑﺎی ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﻫﺎ و ﻇﺮﻓﯿﺖ ﻫﺎی داﺧﻠﯽ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎی ﺑﯿﺮوﻧﯽ ﺑﺮای رﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫‪ -۱‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫وﻳﮋه اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﺮان در دوران ﺑﺎﺳﺘﺎن ﭼﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ٔ‬ ‫اﻟﻒ( دﻻﻳﻞ اﻫﻤﻴﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه‬

‫ب( ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ وﺿﻌﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﯾﺮان را در ﻧﯿﻤﮥ اول ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﻔﻮﯾﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( وﺳﻌﺖ و ﭘﻬﻨﺎوری ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﻬﺎر راه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ب( ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻻﯾﻪﻫﺎی دﯾﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( وﺳﻌﺖ و ﭘﻬﻨﺎوری ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرداری از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﻬﺎر راه ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ب( ﺣﺎﮐﻤﺎن‬
‫وﻗﺖ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن و وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻄﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر درﺳﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫روش درﺳﺖ و ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری از اوﺿﺎع ﺧﺎص آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻮﺳﺎزی را آﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺎده اﺑﺮﻳﺸﻢ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﻬﺎرراه اﻗﺘﺼﺎدي دﻧﻴﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ را از اﻳﺮان‬
‫ٔ‬ ‫‪ (۳‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و ﺛﺮوت زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺮان ﺳﺮازﻳﺮ ﻛﺮد‪ .‬ب( ﻋﻼوه ﺑﺮ ﯾﮑﭙﺎرﭼﮕﯽ‬
‫ﺳﯿﺎﺳﯽ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎد ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻻﯾﻪﻫﺎی دﯾﻨﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﺸﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎده اﺑﺮﻳﺸﻢ و ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﭼﻬﺎرراه اﻗﺘﺼﺎدي دﻧﻴﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ را از اﻳﺮان‬
‫ٔ‬ ‫‪ (۴‬اﻟﻒ( ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻛﺮده و ﺛﺮوت زﻳﺎدي را ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪي از اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ اﻳﺮان ﺳﺮازﻳﺮ ﻛﺮد‪ .‬ب( ﺣﺎﮐﻤﺎن وﻗﺖ از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺟﻬﺎن و وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻄﯿﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺧﻮد ﺗﺼﻮر درﺳﺘﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب روش درﺳﺖ و ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺮداری از اوﺿﺎع ﺧﺎص آن زﻣﺎن‪ ،‬ﺟﺮﯾﺎن ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ و ﻧﻮﺳﺎزی را آﻏﺎز ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٢‬روﻧﺪ اﻓﻮل اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺑﺎ ﺣﮑﻮﻣﺖ ‪ ...‬اداﻣﻪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪی اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺮ ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت و اﺟﺮای ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯾﯽ ﻣﻮﺳﻮم‬
‫ﺑﻪ ‪ ...‬ﮐﻪ آﺧﺮﯾﻦ ﺻﺪﻣﻪ را ﺑﺮ ‪ ...‬و ‪ ...‬زد‪ ،‬ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎریﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان اﻓﺰود‪.‬‬

‫‪ (١‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه _ اﻧﻘﻼب ﺳﻔﯿﺪ _ داﻣﺪاری و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ‬

‫‪ (٢‬رﺿﺎﺧﺎن _ اﻧﻘﻼب ﺳﻔﯿﺪ _ ﮐﺸﺎورزی و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ‬

‫‪ (٣‬ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎﺷﺎه _ اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ _ ﮐﺸﺎورزی و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ‬

‫‪ (٤‬رﺿﺎﺧﺎن _ اﺻﻼﺣﺎت ارﺿﯽ _ داﻣﺪاری و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ‬

‫‪36‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -٣‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺗﻮﺿﯿﺤﺎت زﯾﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮐﺪام دورۀ ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( در اﯾﻦ دوره اﯾﺮان ﻓﺮﺻﺖ ﻃﻼﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺟﺒﺮان ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎ‪ ،‬از دﺳﺖ داد‪.‬‬

‫ب( دوﻟﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎی ﺑﺰرگ در ﻋﺮﺻﮥ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪.‬‬

‫ج( ﺗﺄﺳﯿﺲ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎی روﺳﯽ و اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ‬

‫د( ﺟﺪا ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان از اﺑﻌﺎد ﻫﻮﯾﺘﯽ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺎرﯾﺨﯽ و دﯾﻨﯽ ﺧﻮد‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ب( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ج( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬د( ﻗﺎﺟﺎر‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ب( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ج( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬د( ﻗﺎﺟﺎر‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ب( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ج( ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬د( ﭘﻬﻠﻮی‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﭘﻬﻠﻮی‪ ،‬ب( ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ج( ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬د( ﭘﻬﻠﻮی‬

‫‪37‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱۱‬رﺷﺪ و پﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫در اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﺎﻻﺗﺮ و درآﻣﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺸﻮر در ﮔﺮو اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺳﺎزوﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫ﻛﺴﺐوﻛﺎر و دادوﺳﺘﺪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﻗﺘﺼﺎدی‪:‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺛﺒﺎت ﻧﺴﺒﻲ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ و ﺑﺎزارﻫﺎ‬ ‫درآﻣﺪ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻻ‬

‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي اوﻟﻴﮥ و ﺣﺘﻲ ﺻﺎدرات ﻣﺎزاد آن‬ ‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺗﺮ درآﻣﺪﻫﺎ‬

‫ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻي ﺳﻮاد و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﮐﻢ ﺑﯿﮑﺎران‬

‫ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در ﺳﻄﺢ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻗﺪرت ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮ كﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي‪،‬‬

‫رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﮥ ﻣﻘﺎﺑﻞ رﮐﻮد اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮزﯾﻊ‬
‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻧﺴﺎﻧﯽ‬ ‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ درآﻣﺪ‬

‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی‪ :‬اﮔﺮ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ای ﻣﯿﺰان ﺗﻮﻟﯿﺪ در دوره ای ﻣﻌﯿﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دورۀ ﻗﺒﻞ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﻮﻴﻳﻢ در آن‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ رﺷﺪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫رﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫روشﻫﺎی اﻓﺰاﯾﺶ‬

‫ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی روش ﻫﺎی ﺑﻬﺘﺮ و ﻓﻨﺎوری ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ‬ ‫ﺗـﻮﻟﯿـﺪ و درآﻣـﺪ‬

‫ﮔﺎﻫﯽ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﺧﺺ رﺷﺪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ آن ﻣﻌﺎدل درﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﯾﮏ ﻣﻨﺸﺄ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی اﻓﺰاﯾﺶ در ﻣﻨﺎﺑﻊ )ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﻫﺎی ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ( اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮرﺳﯽ رﺷﺪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی ﻣﺮز اﻣﮑﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ‬

‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻨﺤﻨﯽ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ _ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﮐﺸﻮر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﯾﮏ ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮک اﺳﺖ‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﺸﻮر را ﻗﺎدر ﻣﯽ ﺳﺎزد ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ و ﮔﺎم ﻣﺆﺛﺮی‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ را در زﻣﺎن‬ ‫ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎی ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﺮدارد‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﺣﺎل در اﻗﺘﺼﺎد ﻓﺪا ﮐﻨﯿﻢ؛ ﺑﺎﯾﺪ ﻣﻨﺎﺑﻌﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻣﺼﺮﻓﯽ در زﻣﺎن ﺣﺎل در اﺧﺘﯿﺎر دارﯾﻢ‪ ،‬ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫اﻧﻮاع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻫﺎ و ﺗﻮﺳﻌﮥ روش ﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮای آﯾﻨﺪه ﺻﺮف ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ )‪(GDP‬‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ‪ :‬ارزش ﭘﻮﻟﯽ ﻫﻤﮥ ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت ﻧﻬﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در داﺧﻞ ﻣﺮزﻫﺎی ﯾﮏ ﮐﺸﻮر در ﻃﻮل ﯾﮏ ﺳﺎل اﺳﺖ‪.‬‬

‫درآﻣﺪ داﺧﻠﯽ‪ :‬ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎل ﺑﺮای ﮐﺸﻮر ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ درآﻣﺪ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮر‪ ،‬درآﻣﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫ﮐﻠﯿﺪواژهﻫﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪ داﺧﻠﯽ‬

‫ﯾﮏ واﺣﺪ ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺸﺘﺮک ﮐﻪ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ارزش ﺗﻮﻟﯿﺪات‬ ‫ارزش ﭘﻮﻟﯽ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﻮاع ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪﺷﺪه‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎت‬

‫ﺣﺬف ﻣﺤﺼﻮﻻت واﺳﻄﻪای و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻧﻬﺎﯾﯽ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎ و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ را ﮐﻪ در داﺧﻞ ﻣﺮزﻫﺎی ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺮف‬ ‫داﺧﻞ ﻣﺮزﻫﺎی ﯾﮏ‬
‫ﻧﻈﺮ از ﻣﻠﯿﺖ‬ ‫ﮐﺸﻮر‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻧﻬﺎﯾﯽ و ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در ﯾﮏ ﺳﺎل ﺗﻘﻮﯾﻤﯽ از اول‬
‫در ﯾﮏ ﺳﺎل‬
‫ﻓﺮوردﯾﻦ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن اﺳﻔﻨﺪ‬

‫ﻣﻮاردی ﮐﻪ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﮐﺎر ﺑﺪون دﺳﺘﻤﺰد )ﺧﺪﻣﺎت ﺧﯿﺮﯾﻪ(‬

‫‪ (٢‬ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﮐﺎﻻﻫﺎی دﺳﺖ دوم‬

‫‪ (٣‬ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻏﯿﺮﻗﺎﻧﻮﻧﯽ و ﻗﺎﭼﺎق‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﻲ و ﻧﺮخ رﺷﺪ آن‪:‬‬

‫ﻣﻬﻢ ﺗﺮﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﺑﺮای اﻧﺪازه ﮔﯿﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻃﻮل زﻣﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ دﻫﮏﻫﺎ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﺳﻨﺠﺶ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮزﯾﻊ درآﻣﺪ‪ ،‬ﺷﺎﺧﺺ دﻫﮏﻫﺎﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺸﺎن دادن‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در زﻣﯿﻨﻪ ﻋﺪاﻟﺖ اﻗﺘﺼﺎدی روی داده اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪39‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺎﺧﺺ دﻫﮏﻫﺎ‪:‬‬

‫ﻣﺮدم ﮐﺸﻮر را ﺑﻪ ده ﮔﺮوه ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ ﻣﺴﺎوی ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی‬
‫اﯾﻦ ده ﮔﺮوه‪ ،‬ﺳﻄﺢ درآﻣﺪ از ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﺑﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﺪﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﮔﺮوه اول‪ ،‬ﮐﻪ ده درﺻﺪ اوﻟﯿﮥ ﺟﻤﻌﯿﺖ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ و ‪ ١٠‬درﺻﺪ آﺧﺮ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ درﺻﺪ درآﻣﺪ ﻣﻠﯽ را‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬

‫آﻣﺎرﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻬﻢ اﯾﻦ دﻫﮏﻫﺎ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺗﻮزﯾﻊ‬

‫درآﻣﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﯾﺎ ‪HDI‬‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻧﺴﺎﻧﯽ‪:‬‬

‫دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ آب آﺷﺎﻣﯿﺪﻧﯽ ﺳﺎﻟﻢ‬ ‫اﻣﯿﺪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ در ﺑﺪو ﺗﻮﻟﺪ‬

‫ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺳﺎل ﻫﺎی ﺗﺤﺼﯿﻞ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎی ﻓﻘﺮ‬ ‫ﺳﺮاﻧﮥ درآﻣﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻠﯽ‬

‫ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﺤﯿﻄﯽ‬ ‫ﻧﺮخ ﺑﺎروری‬

‫ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی ﻫﺎی ﺟﻨﺴﯿﺘﯽ‬

‫اﻟﮕﻮي ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ _ اﯾﺮاﻧﯽ‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از ﮐﺸﻮرﻫﺎ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﻃﻮل ﺳﺪه ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺮای ﺗﺤﻤﯿﻞ اﻟﮕﻮﻫﺎ و‬
‫ﺳﺒﮏ زﻧﺪﮔﯽ ﻏﺮﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻟﮕﻮی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﺳﻼﻣﯽ _ اﯾﺮاﻧﯽ‪ ،‬آﻏﺎز ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪40‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -١‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﺮا »ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ در ﺧﯿﺮﯾﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت داوﻃﻠﺒﺎﻧﻪ اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد« و »ﺧﻮدروی دﺳﺖ دوﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮاده ﺧﺮﯾﺪاری ﻣﯽﺷﻮد« در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮد؟‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ از آﻧﻬﺎ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ب( ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﺗﻠﻘﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ رد و ﺑﺪل ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ب( ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺮوﻋﯿﺖﺑﺨﺸﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮای آﻧﻬﺎ رد و ﺑﺪل ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ب( در ﻣﺮﺣﻠﮥ اول ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ از آﻧﻬﺎ در دﺳﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ب( در ﻣﺮﺣﻠﮥ اول ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﮥ ﻣﺠﺪد ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ -٢‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﮐﺪام ﯾﮏ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺸﺄ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫ب( ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ؟‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ب( رﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻤﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ب( ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﯿﺸﺘﺮ ﯾﺎ ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی روشﻫﺎی ﺑﻬﺘﺮ و ﻓﻨﺎوری ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ‪،‬‬
‫ﻇﺮﻓﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪی ﺧﻮد را اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﻨﺎﺑﻊ ب( ﻫﻤﯿﺸﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺎﺧﺺ رﺷﺪ ﯾﮏ ﮐﺸﻮر را ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ آن ﻣﻌﺎدل درﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( اﻓﺰاﯾﺶ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ب( ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ در دﺳﺘﺮس ﺑﯿﺸﺘﺮ‪ ،‬ﯾﮏ ﮐﺸﻮر ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﭘﺎﺳﺦ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﭼﺮا ﺑﺮای اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪای را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ؟‬

‫ب( واﺣﺪ ﻣﺸﺘﺮک ﺑﺮای اﻧﺪازهﮔﯿﺮی ﻫﻤﮥ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﮐﺸﻮر ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( ﭼﺮاﮐﻪ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪای ﻫﻤﮕﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ب( ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( ﭼﺮاﮐﻪ ﮐﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت واﺳﻄﻪای ﻫﻤﮕﯽ در ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ب( ‪GDP‬‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( زﯾﺮا اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ب( ‪GDP‬‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( زﯾﺮا اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای اوﻟﯿﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آﻣﺪهاﻧﺪ‪ .‬ب( ﻗﯿﻤﺖ ﮐﺎﻻ‬

‫‪41‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱۲‬ﺑﻮدﺟﻪﺑﻨﺪی‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻮدﺟﻪرﯾﺰی ﻣﺎﻫﯿﺎﻧﻪ‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻦ درآﻣﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ‬ ‫‪.١‬‬

‫‪ .٢‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮐﺮدن ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺘﻐﯿﺮ و ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ .٣‬ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﺠﻤﻮع درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﺧﻮد‬

‫‪ .٤‬ﮐﺴﺮ ﻣﺨﺎرج ﻏﯿﺮﺿﺮوری و ﯾﺎدآوری ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن اﻓﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ دارد‬

‫دو واﺟﺐ ﻣﺎﻟﯽ اﺳﻼﻣﯽ‪ (١ :‬ﺧﻤﺲ ‪ (٢‬زﮐﺎت‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺳﺎل ﺧﻤﺴﯽ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺨﺎرج‬

‫ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻤﺲ‪ :‬ﻫﺮ درآﻣﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از ﯾﮏ ﺳﺎل از ﻣﺠﻤﻮع ﻣﺨﺎرج ﻣﺎ زﯾﺎد ﺑﯿﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﯿﺰان ﮐﻪ زﯾﺎد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﺧﻤﺲ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد‪.‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻮﻇﻔﯿﻢ ﮐﻪ ‪ ٢٠‬درﺻﺪ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﻬﻢ اﻣﺎم و ﺳﻬﻢ ﺳﺎدات ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ ﯾﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪۀ او ﺑﺪﻫﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺧﻤﺲ درواﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎل ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻤﺲ‪ :‬ﻫﻤﺎن روزی ﮐﻪ اوﻟﯿﻦ درآﻣﺪﺗﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﻤﺲ‪:‬‬

‫‪ (١‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد ﺛﺮوت ﻣﯽ ﺷﻮد ‪.‬‬

‫‪ (٢‬ﻋﺪاﻟﺖ اﻗﺘﺼﺎدی را در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮔﺴﺘﺮش ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪42‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱۳‬ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی در ﻣﺨﺎرج‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﺮاﻗﺐ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻘﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮد را در ﻣﯿﺪان‬
‫اﻗﺘﺼﺎد ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﮑﻨﯿﺪ و ﻣﺮاﺣﻞ زﯾﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﯿﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺧﺮﯾﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ‪:‬‬

‫ﻧﯿﺎز واﻗﻌﯽ‬ ‫ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن دﻗﯿﻖ ﻣﺸﮑﻞ و ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫‪.١‬‬

‫‪ .٢‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ﻣﯿﺰان ﻫﺰﯾﻨﻪ‬
‫‪ .٣‬ﺗﻌﯿﯿﻦ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی دﯾﮕﺮی ﮐﻪ در ﺳﻄﺢ ﻫﻤﺎن ﻫﺰﯾﻨﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ .٤‬ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﮐﺎﻻﻫﺎی ﻫﺪف‬
‫‪ .٥‬ﺑﺮرﺳﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه از ﺟﺪول ﺧﺮﯾﺪی ﮐﻪ رﺳﻢ ﮐﺮده اﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ .٦‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻬﺎﯾﯽ و ﺧﺮﯾﺪ‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‪،‬ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﯿﻤﺖﻫﺎو وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺒﻞ از ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ در ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻋﻤﻠﮑﺮد آن‬ ‫ﺗﻔﺎوت در وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ و اﻧﺪازه ﻫﺎ‬

‫ﻗﯿﻤﺖ و ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺲ از ﻓﺮوش‬ ‫ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻫﻮﯾﺖ ﻣﺤﺼﻮل‬

‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‪:‬‬

‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﯿﺎن اﯾﻨﮑﻪ واﻗﻌﺎً ﺑﺮای رﻓﻊ ﭼﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﯾﺎ ﺣﻞ ﭼﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ای ﻧﯿﺎز ﺑﻪ‬ ‫اول‪:‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻣﺼﺮف دارﯾﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫دوم‪:‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردی ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﮑﻞ را رﻓﻊ ﯾﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺣﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ‬
‫ﻣﺜﻼ در ﺧﺮﯾﺪ‬
‫ً‬ ‫ﻋﻤﻼ ﺑﺮای اﻓﺮاد ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻬﻢ اﺳﺖ؛‬
‫ً‬ ‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﻮم‪:‬‬
‫ﯾﺨﭽﺎل ﺟﺎدارﺑﻮدن و ﻧﯿﺰ اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﻮدن ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ‬
‫ﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ارزﯾﺎﺑﯽ‬
‫‪:‬ﭘﻨﺠﻢ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻧﻬﺎﯾﯽ‬
‫ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی‬

‫‪43‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﺰاﯾﺎی ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‪:‬‬

‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﻮل ﺧﻮد را ﭘﺲاﻧﺪاز ﮐﻨﯿﺪ؛ زﯾﺮا در ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ درﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﻤﺘﺮی ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ای‪ ،‬وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎ ﯾﺎ ارزش ﺑﯿﺸﺘﺮی را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪار ﭘﻮل درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ای ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﮐﯿﻔﯿﺖ و ﺑﺎ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽ ﺧﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺒﻼ از آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﻊ ﻧﺒﻮدﯾﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﻣﯽ ﺷﻮﯾﺪ‪.‬‬

‫ً‬ ‫ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ای درﺑﺎرۀ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎﯾﯽ از آن ﮐﺎﻻ ﮐﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ای‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﭘﻮل ﺧﻮد اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﯽ ﮐﻨﯿﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‪:‬‬

‫زﻣﺎنﺑﺮ ﺑﻮدن‬

‫ﻫﺰﯾﻨﻪﺑﺮ ﺑﻮدن‬

‫ﭘﺎﻴﻳﻦ ﺑﻮدن ﻣﯿﺰان ﭘﺲاﻧﺪاز ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی زﻣﺎن و ‪...‬‬

‫اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺧﺮج ﮐﺮدن‬

‫داﺷﺘﻦ اﺻﻞ و اﻟﮕﻮ در اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و از ﺟﻤﻠﻪ در ﺧﺮج ﮐﺮدن‪ ،‬ﯾﮏ ﺿﺮورت اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی داﺷﺘﻦ اﻟﮕﻮی ﺑﺮای ﺧﺮج ﮐﺮدن‪:‬‬

‫ﮐﻤﮏ ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻗﻨﺎﻋﺖ و ﺳﺎده زﯾﺴﺘﯽ‬ ‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪۀ ﺷﺨﺼﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﯽ و ﻋﻘﻼﻧﯽ‬

‫آراﻣﺶ روﺣﯽ و رواﻧﯽ‬ ‫ﮐﻤﮏ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰی اﻗﺘﺼﺎدی‬

‫ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮی از روی ﻫﻮس‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ :‬ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﻼش ﻧﮑﺮدن در راه ﺗﻮﺳﻌﮥ اﻗﺘﺼﺎدی زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺴﺖ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﺗﺮک ﺣﺮص و‬
‫ﻃﻤﻊ و رﺿﺎﯾﺖ دروﻧﯽ از ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در اﺧﺘﯿﺎرﻣﺎن ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس ﮔﺰارش ﻓﺎﺋﻮ )ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮارﺑﺎر و ﮐﺸﺎورزی ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ( ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺣﺪود ‪ ١/٣‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻦ از ﻣﻮادﻏﺬاﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﯾﮏ ﺳﻮم ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮل ﻏﻼت ﺟﻬﺎن!‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺮای ﻣﺼﺮف اﻧﺴﺎن در ﺟﻬﺎن دور رﯾﺨﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد!‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ اﺗﻼف‪ :‬دوررﯾﺨﺘﻦ و ﻫﺪر دادن ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫اﺳﺮاف ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻋﺎم ﺗﺮ از اﺗﻼف اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ اﺳﺮاف‪:‬‬

‫ﺗﻀﻌﯿﻒ و اﺗﻼف‬
‫ﻣﺼﺮف در ﻣﻌﺼﯿﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻓﺮاﺗﺮ از ﺳﻄﺢ زﻧﺪﮔﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺗﻮان ﻣﺎﻟﯽ‬

‫‪44‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺼﺮف‪ :‬ﺗﻐﯿﯿﺮ و ﺗﺒﺪﯾﻞ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﭼﯿﺰ دﯾﮕﺮ‬

‫ﻣﺼﺮف ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ ﻣﺼﺮﻓﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺟﺎزه ﻣﯽ دﻫﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺧﮥ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻫﺎ و ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻫﻤﻮاره اداﻣﻪ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ و‬
‫ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫روش »‪۶‬ب«‬
‫ﯾﮑﯽ از روش ﻫﺎی ﻣﺼﺮف ﻣﺴﺌﻮﻻﻧﻪ‪ ،‬روش »‪٦‬ب« اﺳﺖ‪:‬‬

‫روش »‪6‬ب«‬

‫ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﺼﺮف‬
‫ﺑﺎز ﻣﺼﺮف‬ ‫ﺑﺎز ﺗﻔﮑﺮ‬ ‫ﺑﺎزداﺷﺘﻦ‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزی‬ ‫ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﮐﺮدن‬

‫‪ -۱‬ﮐﺪام ﻋﺒﺎرتﻫﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( ﺧﻤﺲ و زﮐﺎت دو واﺟﺐ از واﺟﺒﺎت ﻣﺎﻟﯽ اﺳﻼم اﺳﺖ؛ زﮐﺎت در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﻣﺎﻟﯿﺎت اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ب( اﮔﺮ ﻓﺮدی ﺑﻪ ﻓﮑﺮ روﻧﻖ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺧﻮد اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ اﯾﻦ ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی اﺑﺘﺪا در ﮔﺮو‬
‫ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮد اوﺳﺖ‪.‬‬

‫ج( ﻫﻤﮥ ﺧﺮﯾﺪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ در ﻃﻮل ﺳﺎل دارﯾﻢ آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ و ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫د( ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻی ﮔﺮانﺗﺮ و ﭘﯿﭽﯿﺪهﺗﺮ‪ ،‬ﻧﯿﺎز ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ وﺟﻮد دارد ﺗﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻗﺒﻞ‬
‫از اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ (٤‬ج و اﻟﻒ‬ ‫‪ (٣‬د و ب‬ ‫‪ (٢‬ج و د‬ ‫‪ (١‬اﻟﻒ و ب‬

‫‪ -۲‬ﻣﺮاﺣﻞ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ؟ )ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ(‬

‫‪ (۱‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ _ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ _ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ _ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی _ ارزﯾﺎﺑﯽ‬

‫‪ (۲‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ _ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ _ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ _ ارزﯾﺎﺑﯽ _ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬

‫‪ (۳‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ _ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ _ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ _ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی _ ارزﯾﺎﺑﯽ‬

‫‪ (۴‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺴﺌﻠﻪ _ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ _ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎ _ ارزﯾﺎﺑﯽ _ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی‬

‫‪45‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۳‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺰاﯾﺎ و ﻣﻌﺎﯾﺐ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (۱‬ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای در زﻣﺎن ﺷﻤﺎ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای‬
‫ﺧﺮﯾﺪ ﮐﺎﻻ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﺷﻤﺎ را ﺑﺮای ﺗﻤﺎس ﺗﻠﻔﻨﯽ ﯾﺎ ﺳﻮﺧﺖ ﺧﻮدرو ﺑﺮای ﺑﺎزدﯾﺪ از ﻓﺮوﺷﮕﺎهﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ (٣‬ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪای‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮج ﮐﺮدن ﭘﻮل اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ (٤‬ﺑﺎ ﺧﺮﯾﺪ ﻣﻘﺎﺳﯿﻪای‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ ﺑﺨﺸﯽ از ﭘﻮل ﺧﻮد را ﭘﺲ اﻧﺪاز ﮐﻨﯿﺪ؛ زﯾﺮا در ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ درﺳﺖ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ‬
‫ﻫﺰﯾﻨﮥ ﮐﻤﺘﺮی ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪46‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬

‫درس ‪ :۱۴‬ﭘﺲاﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری‬

‫ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻫﺪف و ﺑﺮﻧﺎﻣﮥ ﭘﺲ اﻧﺪاز‬

‫ﺑﻌﻀﯽ از اﻫﺪاف ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ اﻧﺪ؛ وﻟﯽ ﺑﻌﻀﯽ از اﻫﺪاف زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮی ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ‪ .‬اﻫﺪاف ﻣﯽ ﺗﻮان از‬
‫ﻧﻈﺮ زﻣﺎﻧﯽ ﺑﻪ ‪ ٣‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮد‪.‬‬

‫ﮐﻤﺘﺮ از ‪ ۲‬ﻣﺎه‬ ‫ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت‬

‫‪ ۲‬ﻣﺎه ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺳﺎل‬ ‫ﻣﯿﺎن ﻣﺪت‬ ‫اﻫﺪاف‬

‫‪ ۳‬ﺳﺎل ﯾﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬

‫ﭘﺲ اﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری‬

‫‪ (١‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاری در ﺑﺎﻧﮏ‬

‫‪ (٢‬ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم‬
‫روشﻫﺎی ﭘﺲاﻧﺪاز و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری‬
‫‪ (٣‬اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫‪ (٤‬ﺧﺮﯾﺪ ﻃﻼ‬

‫‪ (١‬ﺳﭙﺮده ﮔﺬاری در ﺑﺎﻧﮏ‬

‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ دو ﻧﻮع ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری دارﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت‬ ‫ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت‬

‫ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ﺑﺮداﺷﺖ از ﺣﺴﺎب ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن‬

‫اﻣﮑﺎن وارﯾﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب و ﺑﺮداﺷﺖ از آن‬
‫دورۀ‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﻮد ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪۀ ﻣﻮﺟﻮدی ﺣﺴﺎب ﺑﻪ‬

‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺻﻮرت ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ‬

‫اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن ﻧﺮخ ﺳﻮد ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن دوره‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ‬

‫وﺟﻮد ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل در ﺣﺴﺎب ﺑﺮای‬ ‫اﻣﮑﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺎﯾﯽ ﺣﺴﺎب ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد‬ ‫اﻧﺪک‬

‫از دﺳﺖ دادن ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻮد در ﺻﻮرت‬

‫ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺎﻧﮑﺪاری اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ زودﺗﺮ از ﺳﺮرﺳﯿﺪ‬

‫‪47‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﺳﭙﺮدهﻫﺎی ﭘﺲ اﻧﺪاز‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎی ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﭙﺮده ﻫﺎی ﭘﺲ اﻧﺪاز ﺳﻮدی ﻧﻤﯽ دﻫﻨﺪ؛ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ازای ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﭙﺮده ﮔﺬاری‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺸﺘﺮی اﻣﺘﯿﺎز درﯾﺎﻓﺖ وام درﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺳﭙﺮده‬
‫در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎی ﻗﺮض اﻟﺤﺴﻨﻪ ﻣﻘﺪار وام و دوره ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ آن ﺗﺎﺑﻊ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺪتزﻣﺎن ﺳﭙﺮده‬

‫‪ (٢‬ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم ﻧﻮﻋﯽ ﺷﺮﯾﮏ ﺷﺪن در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ ﯾﮏ ﺷﺮﮐﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻧﮑﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم‪:‬‬

‫درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد و ﺷﺮﯾﮏﺷﺪن در ﺿﺮر ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﺎمدار‬

‫ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ در ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‬

‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺪک ﺑﻪ ﺳﻮد ﺑﯿﺸﺘﺮ‬

‫ﻋﺪم اﻣﮑﺎن ورود ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻧﺪک و ﻓﺮوش در ﮐﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬

‫ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﮔﺬاری در ﺳﻬﺎم ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﺳﭙﺮده ﮔﺬاری ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت در ﺑﺎﻧﮏ ﻫﻢ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻗﻄﻌﯽ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺳﻬﺎم‬

‫ﻗﯿﻤﺖ اوﻟﯿﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮای ﺑﺎر اول ﻣﯽ ﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﻗﯿﻤﺖ اﺳﻤﯽ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﯿﻤﺖ ﺛﺎﻧﻮﯾﻪ‪ :‬ﻗﯿﻤﺖ ﺑﺎزاری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﺎم در ﺗﺎﻻر ﺑﻮرس اوارق ﺑﻬﺎدار در ﻣﻌﺮض ﻓﺮوش ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ (٣‬اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬

‫اﯾﻦ اوراق ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی رﺳﻤﯽ و ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﺎﻟﯽ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﯾﮏ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی‬
‫ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﻮد ﻗﻄﻌﯽ دارﻧﺪ‪.‬‬

‫اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ‬
‫اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ اﻓﺮاد اراﺋﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﺳﺮرﺳﯿﺪ‪ ،‬اﺻﻞ ﭘﻮل ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎی اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ و ﺳﻬﺎم‪ :‬در ﺳﻬﺎم ﻧﻤﯽﺗﻮان اﺻﻞ ﭘﻮل را ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ اﻣﺎ در اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﺻﻞ ﭘﻮل ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪48‬‬
‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﺳﻬﺎم ﻣﯽ ﺧﺮد‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ وﻗﺖ ﮐﻪ ﺧﻮاﺳﺖ از ﻣﺪﯾﺮ ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ او را ﭘﺲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن آن ﻣﻘﺪار اﻧﺪک ﭘﻮل او ﺑﻪ ﺑﺨﺸﯽ از اﺑﺰارآﻻت ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و ﺳﺮﻣﺎﯾﮥ او ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺲ دادن ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮ‬
‫وﻗﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺷﺮاﮐﺖ ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮﮔﻪ ﻫﺎی ﺳﻬﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ دﯾﮕﺮی ﺑﻔﺮوﺷﺪ و ﺑﻪ ﭘﻮل ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﯽ ﺧﺮﯾﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از اﻧﻘﻀﺎی ﻣﺪت ﺳﺮرﺳﯿﺪ آن‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺻﻞ ﭘﻮل )ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ(‪ ،‬ﺳﻮد‬
‫آن را ﻫﻢ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﯾﻢ‪.‬‬

‫‪ (۴‬ﺧﺮﯾﺪ ﻃﻼ‬

‫ﻃﻼ ﺟﺰء داراﯾﯽﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ ارزش ﺧﻮد را در ﺗﻮرم ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ ﻃﻼ ﺑﺮﺧﻼف ﺧﺮﯾﺪ ﺳﻬﺎم ﺑﻪ ﭘﻮل ﺧﯿﻠﯽ زﯾﺎدی ﻧﯿﺎز ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻫﺮ زﻣﺎن ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮوش اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺮﯾـﺪ ﻃـﻼ‬
‫ﺑﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﻣﻨﻈﻢ ﻫﻤﺮاه ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻣﮑﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻣﻮﻟﺪ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﯿﻤــﻪ‬

‫ﺑﯿﻤﻪ ﻗﺮاردادی اﺳﺖ ﺑﯿﻦ دو ﺷﺨﺺ ﮐﻪ ﺑﺮاﺳﺎس آن ﯾﮏ ﻃﺮف ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﯿﻤﻪ ﮔﺬار ﯾﺎ ﺑﯿﻤﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻃﺮف دﯾﮕﺮ‬

‫ﮐﻪ ﺑﯿﻤﻪ ﮔﺮ )ﺷﺮﮐﺖ ﺑﯿﻤﻪ( ﻧﺎﻣﯿﺪه ﻣﯽ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﯿﻤﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻈﺎم ﺑﯿﻤﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫ﻧﻈﺎمﻫﺎی ﺑﯿﻤﻪ‬
‫ﻧﻈﺎم ﺑﯿﻤﮥ ﺗﻌﺎوﻧﯽ‬

‫ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮی ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻬﯿﮥ ﺑﯿﻤﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻄﺮﭘﺬﯾﺮی‪ :‬ﺷﺎﻧﺲ وﻗﻮع ﯾﮏ ﺧﻄﺮ ﯾﺎ ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﮥ ﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻄﺮ ﯾﺎ ﺣﺎدﺛﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻌﯿﺘﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺠﺎد ﺧﺴﺎرت ﺑﻪ اﺷﺨﺎص ﯾﺎ اﻣﻮال را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽ آورد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ‪ ،‬ﺳﯿﻞ و ‪. ...‬‬

‫ﺑﯿﻤﻪﮔﺮ )ﺷﺮﮐﺖ ﺑﯿﻤﻪ( ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﮔﺮدآوری ﺣﻖ ﺑﯿﻤﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻣﮑﺎن ﺟﺒﺮان زﯾﺎن ﻫﺮ ﺑﯿﻤﻪﮔﺬار را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪49‬‬
 ‫ﻣﻬﺪی ﺿﯿﺎﺋﯽ | ﻫﺘﺮﯾﮏ اﻗﺘﺼﺎد‬
‫‪ -۱‬ﭘﺎﺳﺦ ﺻﺤﯿﺢ ﺳﻮاﻻت زﯾﺮ در ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ؟‬

‫اﻟﻒ( ﭘﺲاﻧﺪاز ﮐﺮدن ﺑﺮای آﯾﻨﺪه ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‬

‫ب( ﻫﺰﯾﻨﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﭘﺲاﻧﺪاز ﮐﺮدن ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫‪ (۱‬اﻟﻒ( از دﺳﺖ دادن ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮﯾﺪ زﻣﺎن آﯾﻨﺪه ب( ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن از ﺧﺮﯾﺪ در زﻣﺎن ﺣﺎل‬

‫‪ (۲‬اﻟﻒ( از دﺳﺖ دادن ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮﯾﺪ زﻣﺎن آﯾﻨﺪه ب( ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن از ﺧﺮج ﮐﺮدن در زﻣﺎن آﯾﻨﺪه‬

‫‪ (۳‬اﻟﻒ( از دﺳﺖ دادن ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮج ﮐﺮدن در زﻣﺎن ﺣﺎل ب( ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن از ﺧﺮج ﮐﺮدن در زﻣﺎن آﯾﻨﺪه‬

‫‪ (۴‬اﻟﻒ( از دﺳﺖ دادن ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮج ﮐﺮدن در زﻣﺎن ﺣﺎل ب( ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮدن از ﺧﺮﯾﺪ در زﻣﺎن ﺣﺎل‬

‫‪ -۲‬ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ درﻣﻮرد ﺳﭙﺮدهﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﮐﻮﺗﺎهﻣﺪت و ﺳﭙﺮدهﻫﺎی ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺻﺤﯿﺢ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪ (۱‬ﻧﺮخ ﺳﻮد اﯾﻦ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﻧﺮخ ﺳﻮد ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﺑﺪ‪ _ .‬در اﯾﻦ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ ﻫﺮ‬
‫زﻣﺎن ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﭘﻮل ﺧﻮد را درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ (۲‬در اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﭙﺮده ﻣﺠﺒﻮر ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ ﭘﻮﻟﺘﺎن را ﺑﺮای زﻣﺎﻧﯽ ﺧﺎص در ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﯿﺪ‪ _ .‬ﺑﺮداﺷﺖ ﭘﻮل از ﺣﺴﺎب ﻣﺸﻤﻮل‬
‫ﺟﺮﯾﻤﮥ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﺑﺨﺸﯽ از ﺳﻮد ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ (٣‬اﯾﻦ ﺳﭙﺮده ﻫﺎ ﺳﻮد ﺑﺎﻻﺗﺮی درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ _ .‬ﺑﻪ ازای ﻣﺪت زﻣﺎن ﺳﭙﺮده ﮔﺬاری‪ ،‬ﺑﺮای ﻣﺸﺘﺮی اﻣﺘﯿﺎز درﯾﺎﻓﺖ وام‬
‫درﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ (٤‬در اﯾﻦ ﺳﭙﺮدهﻫﺎ وارﯾﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب و ﺑﺮداﺷﺖ از آن آزاد اﺳﺖ و ﺑﺎﻧﮏ روزاﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﺪۀ ﻣﻮﺟﻮدی ﺣﺴﺎب ﺳﻮد ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ _ .‬دورۀ زﻣﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﺣﺴﺎبﻫﺎ از ﺷﺶ ﻣﺎه ﺗﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺳﺎل اﺳﺖ و ﻧﺮخ ﺳﻮد آﻧﻬﺎ در دورۀ زﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﯿﻦ ﺷﺪه ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮐﺮد‪.‬‬

‫‪ -٣‬ﺟﺎﻫﺎی ﺧﺎﻟﯽ ﻋﺒﺎرات زﯾﺮ را ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬

‫اﻟﻒ( ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﻬﺎﻣﯽ را ﻣﯽﺧﺮﯾﻢ ﯾﺎ ﻣﯽﻓﺮوﺷﯿﻢ‪ ،‬در واﻗﻊ در ‪ ...‬ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ب( ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ اوﻟﯿﮥ ﺳﻬﺎم ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺑﺮای ﺑﺎر اول ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ ‪ ...‬ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫ج( ﺳﻮد ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری در ‪ ...‬ﻣﻌﻤﻮ ًﻻ از ﺳﭙﺮدهﮔﺬاری ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت در ﺑﺎﻧﮏ ‪ ...‬اﺳﺖ؛ اﯾﻦ ﺳﻮد ﻗﻄﻌﯽ ‪...‬‬

‫‪ (١‬اﻟﻒ( ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ب( ﻗﯿﻤﺖ اﺳﻤﯽ‪ ،‬ج( ﺳﻬﺎم _ ﺑﯿﺸﺘﺮ _ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ (٢‬اﻟﻒ( ﺑﺎزار ﭘﻮل‪ ،‬ب( ﻗﯿﻤﺖ اﺳﻤﯽ‪ ،‬ج( اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ _ ﮐﻤﺘﺮ _ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٣‬اﻟﻒ( ﺑﺎزار ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ‪ ،‬ب( ﻗﯿﻤﺖ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ج( اوراق ﻣﺸﺎرﮐﺖ _ ﺑﯿﺸﺘﺮ _ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ (٤‬اﻟﻒ( ﺑﺎزار ﭘﻮل‪ ،‬ب( ﻗﯿﻤﺖ واﻗﻌﯽ‪ ،‬ج( ﺳﻬﺎم _ ﺑﯿﺸﺘﺮ _ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫‪50‬‬