‫روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎری‬

‫ﻧﺮﺟﺲ ﮐﺎﻏﺬﯾﺎن‪ ،‬ﻣﻄﻬﺮه ﻋﺒﺎﺳی‪ ،‬زﻫﺮا ﻗﺎﺳﻤی‪ ،‬زﻫﺮا ﻧﻮری‪ ،‬زﻫﺮا ﺷﻬﺮابﯽ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ‬

‫‪۰۱‬‬ ‫ﻣﻘ ﺪ ﻣﻪ‬ ‫‪۰۲‬‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ و ﻓﺮضﻫﺎی ﺑنﯿﺎدی‬

‫‪۰۳‬‬ ‫آﺳیﺐﺷﻨﺎﺳی رواﻧی‬ ‫‪۰۴‬‬ ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬

‫‪۰۵‬‬ ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮان‬ ‫‪۰۶‬‬ ‫ﻧتﯿﺠﻪﮔیﺮی‬

 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺳﺮاﺳﺮ ﻗﻠﻤﺮو رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی ﻧﻤﺎﯾﺎﻧﮕﺮ ﻃﯿﻒ وﺳﯿﻌی از ﻓﻨﻮﻧی اﺳـﺖ ﮐـﻪ بـﺮ ﻣﺒﻨـﺎی ﻧﻈﺮﯾـﻪ‬
‫ﯾﺎدﮔیﺮی اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﺑﺨﺶ زﯾﺎدی از واژﮔﺎن ﻓﻨی و ﻣﻔـﺎﻫﯿﻢ ﺑنﯿـﺎدی ﮐـﻪ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎن‬
‫ﮔﺮاﯾﺎن در اﺟﺮای ﻣﺪاﺧﻼت ﺑﻪ ﮐﺎر ﻣیبﺮﻧﺪ از اﺻﻮل ﯾﺎدﮔیﺮی بﻬﺎرﯾﺖ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‬
‫اﺻﻮﻟی ﮐﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻧﺨﺴـتیﻦ ﺑـﺎر در ﺟﺮﯾـﺎن پـﮋوﻫﺶ ﺑـﺎ ﺣیﻮاﻧـﺎت و اﻧﺴـﺎن ﻫـﺎ در‬
‫ﻣﻮﻗﻌﯿــــــﺖ ﻫــــــﺎی آزﻣﺎﯾﺸــــــی ﮐــــــﺎﻣﻼ ﮐﻨﺘــــــﺮل ﺷــــــﺪه ﺑــــــﻪ اﺛﺒــــــﺎت رﺳــــــﺎﻧﺪﻧﺪ‬
‫دﯾﺪﮔﺎه درﺑﺎره رﻓﺘﺎر اﻧﺴﺎن بـﺮ ایـﻦ ﻓـﺮض اﺳـﺘﻮار اﺳـﺖ ﮐـﻪ اﮐﺜـﺮ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﻧﺎبﻬﻨﺠـﺎر ﯾـﺎ‬
‫ﻧـــــــــﺎﻣﻄﻠﻮب ‪ ،‬بﻬﻨﺠـــــــــﺎر ﯾـــــــــﺎ ﻣﻄﻠـــــــــﻮب ﺣﺎﺻـــــــــﻞ ﯾـــــــــﺎدﮔیﺮی ﻫﺴـــــــــتﻨﺪ‬

‫ﺗﺎریﺦ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻓﻌﻠی‪:‬‬

‫ﺟﺎن واﺗﺴﻮن ﺑـﻪ ﺳـبﺐ آزﻣـﺎﯾﺶ__ ﻫـﻢ اﮐﻨـﻮن ﮐﻼﺳـﯿﮏ_ ﺧـﻮد ﺑـﺎ ﮐـﻮدﮐی ﻣﺸـﻬﻮر ﺑـﻪ‬
‫آ ﻟبﺮت ﮐﻮﭼﻮﻟﻮ و ﻣﻮﻣﻦ ﭘﺪر رﻓﺘﺎرﮔﺮایﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﻣی ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫ﻓﺮضﻫﺎی ﺑنﯿﺎدی‬
‫‪ .۱‬روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎری ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﺎی ویﮋه ﺗﻮﺟﻪ ﻣیﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ زیﺮﺑﻨﺎیﯽ و دروﻧی ﻣﻔﺮوض رﻓﺘﺎرﮔﺮاﯾـﺎن‬
‫ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮐﺎﻧﻮن اوﻟﯿﻪ و اﺻﻠی ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻣی ﻧﮕﺮﻧﺪﮐﺮد رﻓﺘﺎری ﻣﺤﺮک ﻫﺎی ﯾـﺎ رﺧـﺪادﻫﺎی‬
‫بیﺮوﻧـی را ﻣـﻮﺛﺮﺗﺮیﻦ ﻋﻮاﻣـﻞ ﺗﻌیـیﻦ ﮐﻨﻨـﺪه رﻓﺘـﺎر ﻣیداﻧـﺪ و ﻣـﺪل پﺰﺷـﮑی و دﯾـﺪﮔﺎه روان پﻮﯾﺸـی‬
‫ﺳنﺘی را ﮐﻪ ﻣﺤﺮک ﻫﺎ ﯾﺎ ﺣﺎﻻت دروﻧی را ﻋﻮاﻣﻞ اوﻟیﻦ و اﺻﻠی ﻗﻠﻤﺪاد ﻣیﮐﻨﻨﺪ رد ﻣیﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫‪ .۲‬رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻏیﺮ اﻧﻄﺒﺎﻗی از ﻃﺮیﻖ ﻫﻤﺎن اﺻﻮل ﯾﺎدﮔیﺮی ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ ﮐـﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی بﻬﻨﺠـﺎر‬
‫ﻧﺤﻮه ﯾﺎدﮔیﺮی رﻓﺘﺎر ﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻣﺤﯿﻂ و ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ ﯾﺎدﮔیﺮی بﯽﻫﻤﺘﺎی ﻓﺮد اﺳﺖ رﻓﺘﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و‬
‫ﻣﻄﻠﻮب از ﻃﺮیﻖ ﺳﺎز و ﮐﺎر ﯾﺎدﮔیﺮی ﯾﮑﺴﺎﻧی ﺳﺮﻣﺸﻖ دیﺮی آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .۳‬رﻓﺘﺎرﮔﺮا از اﺻﻮل رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘی و ﯾﺎدﮔیﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﻨﺎیﯽ بـﺮای اﯾﺠـﺎد ﻣـﺪاﺧﻼت ﺟﻬـﺖ ﺗﻐییـﺮ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻏیﺮ اﻧﻄﺒﺎﻗی اﺳﺘﻔﺎده ﻣی ﮐﻨﺪ ﭼﻮن روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎری ﻓﺮض را بﺮ ایﻦ ﻣیﮔﺬارد ﮐﻪ اﮐﺜﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎ از‬
‫ﻃﺮیﻖ ﯾﺎدﮔیﺮی ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣیﺷﻮد ﺑﻨﺎبﺮایﻦ رﻓﺘـﺎرﮔﺮا ﭼﻨـیﻦ ﻓـﺮض ﻣیﮐﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﺑـﻪ ﮐـﺎرﮔیﺮی اﺻـﻮل‬
‫ﯾﺎدﮔیﺮی ﻣﯿﺘﻮان رﻓﺘﺎر ﻫﺎی ﻏیﺮ اﻧﻄﺒﺎﻗی را ﺗﻐییﺮ داد‪.‬‬
 ‫ﻓﺮضﻫﺎی ﺑنﯿﺎدی‬

‫‪ .۴‬روﯾﮑﺮد رﻓﺘﺎری اﻫﺪاف ﻣﺸﺨﺺ و ویﮋهای بﺮای ﻣﺪاﺧﻞ ﺗﻌییﻦ ﻣیﮐﻨﺪ اﻫﺪاف درﻣﺎن اﻏﻠـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﺷلک ﺑﯿﺎن ﻣیﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ اﻣﮑﺎن ﺳﻨﺠﺶ ﻋﯿﻨی ﺗﺮﺟﯿﺤًﺎ اﻧـﺪازه ﮔیـﺮی ِ ﭘﯿﺸـﺮﻓﺖ درﻣـﺎن را ﻣﯿﺴـﺮ ﻣـی‬
‫ﺳﺎزد‪.‬‬

‫‪ .۵‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﮕﺮ ﻓﻨﻮﻧی را بﺮای ﻣﺪاﺧﻠﻪ بﺮﻣی ﮔﺰﯾﻨﺪ ﮐـﻪ ﺑﺘﻮاﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻧﺤـﻮه اﺧﺘﺼﺎﺻـی ﺑـﻪ ﻣﺸـﮑﻼت‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد ﻣﺮاﺟﻌﻪ رﺳﯿﺪﮔی ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .۶‬ﮐﺎﻧﻮن ﺗﻮﺟﻪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی رﻓﺘﺎر و ﺑﺎﻓـﺖ ﻫـﺎی اﺟﺘﻤـﺎﻋی ﮐﻨـﻮﻧی ﻫﺴـتﻨﺪ رﻓﺘﺎرﮔﺮاﯾـﺎن ﻋﻤﻮﻣـﺎ ایـﻦ‬
‫ﺗﻠﻘی را ﮐﻪ ﺑیﻨﺶ رواﻧﺸﻨﺎﺧﺘی درﻣﺎن ﺑﺨﺶ اﺳﺖ رد ﻣی ﮐﻨﻨﺪ اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﺗﺎرﯾﺨﭽﻪ زﻧﺪﮔی‬
‫ﻓﺮد ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﺟﺎیﯽ ﺑﺎ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣی ﺷﻮد ﮐﻪ از دﯾﺪﮔﺎه ﻧﻈﺮﯾﻪ ﯾﺎدﮔیﺮی ﻣﺴتﻘﯿﻤًﺎ ﺑﺎ رﻓﺘﺎرﻫﺎی‬
‫ﻣﺸلکآﻓﺮیﻦ ﻓﻌﻠی ارﺗﺒﺎط داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﮐﻨـﻮﻧ ی و ﻋﻮاﻣـﻞ‬
‫ﺑﺎﻓﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋی ﻓﻌﻠی ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﺸلکآﻓﺮیﻦ را ﺗﺪاوم ﻣی ﺑﺨﺸﻨﺪ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﻔ ﺎﻫ ﯿ ﻢ ﺑ نﯿ ﺎدی‬
‫ﺷﺮﻃی ﺳﺎزی ﮐﻼﺳﯿﮏ ‪:‬‬
‫ﺷﺮﻃی ﺳﺎزی ﮐﻼﺳﯿﮏ ﺑﻪ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻏیﺮ ارادی ﯾﺎ ﺑﺎزﺗﺎبﯽ ﻣﺮبﻮط ﻣﯿﺸﻮددر ﺷﺮﻃی ﺳﺎزی ﮐﻼﺳﯿﮏ ﻣﺤﺮک ﻫﺎ‬
‫ﯾﺎ روﯾﺪاد ﻫﺎیﯽ ﮐﻪ بﺮ رﻓﺘﺎر ﻣﻘﺪم ﻫﺴتﻨﺪ اﺛﺮ ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻨﺪه بﺮ رﻓﺘﺎر دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮﻃی ﺳﺎزی ﮐﻨﺸﮕﺮ ‪:‬‬

‫رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﮐﻨﺸﮕﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ارادی ﻣﺤﺴﻮب ﻣیﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧـﻮد اﻧﮕﯿﺨﺘـﻪ و آزاد آن بـﺮوز ﻣیدﻫـﺪ‬
‫ایﻦ رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﭘﯿﺎﻣـﺪﻫﺎیﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ دﻧﺒﺎﻟﺸـﺎن ﻣـی آﯾﻨـﺪ اﯾﺠـﺎد و ﮐﻨﺘـﺮل ﻣیﺷـﻮﻧﺪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎیﯽ ﮐـﻪ در‬
‫ﻧتﯿﺠﻪ ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﯿﺪا ﻣیﮐﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ تﻘﻮﯾﺖ ﻣﺜبﺖ ﻧیﺮوﻣﻨﺪ ﻣیﺷﻮﻧﺪ رﻓﺘﺎرﻫﺎیﯽ ﮐـﻪ‬
‫در اﺛﺮ ﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺪ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﯿﺪا ﻣـی ﮐﻨﻨـﺪ از ﻃﺮیـﻖ ﺗنﺒﯿـﻪ ﺗﻀـﻌﯿﻒ ﻣـی ﺷـﻮﻧﺪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎیﯽ ﮐـﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﻟﯿﻞ ﺗﻮﻗﻒ تﻘﻮﯾﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣی ﯾﺎﺑﻨﺪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷی ﺗﻀﻌﯿﻒ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﯾﺎدﮔیﺮی ﻣﺸﺎﻫﺪه ای‪:‬‬

‫ﯾﺎدﮔیﺮی ﻣﺸﺎﻫﺪهای زﻣﺎﻧی رخ ﻣی دﻫﺪ ﮐﻪ ﻓﺮدی ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮی را در ﺣﺎل اﻧﺠـﺎم رﻓﺘـﺎر ﻣﻌﯿﻨـی ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫ﮐﺮده و رﻓﺘﺎر او را ﻓﺮا ﻣی ﮔیﺮد و ﺳﭙﺲ ﻫﻤﺎن رﻓﺘﺎر ﯾﺎ رﻓﺘﺎری ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ آن را از ﺧﻮد بﺮوز ﻣی دﻫـﺪ رﻓﺘـﺎر از‬
‫ﻃﺮیﻖ ﺗﻤﺎﺷﺎی ﺳﺮﻣﺸﻖ آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻣیﺷﻮد از ایﻦ رو ﮔﻔﺘﻪ ﻣی ﺷـﻮد ﮐـﻪ آن رﻓﺘـﺎر تﻘﻠﯿـﺪ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﯾﮑـی از‬
‫اﻗﺴﺎم ﯾـﺎدﮔیﺮی ﻣﺸـﺎﻫﺪه ای تﻘﻮﯾـﺖ ﺟﺎﻧﺸـیﻨی اﺳـﺖ در ایـﻦ ﻧـﻮع ﯾـﺎدﮔیﺮی ﻓـﺮد ﺳﺮﻣﺸـﻖ را ﮐـﻪ در ﺣـﺎل‬
‫درﯾﺎﻓﺖ تﻘﻮﯾﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻌﯿﻨی اﺳﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣی ﮐﻨﺪ از ذرات تﻘﻮﯾـﺖ ﺑـﻪ اﻓـﺮاد دﯾﮕـﺮی ﮐـﻪ در‬
‫آن ﻣﺤﯿﻂ ﺣﻀﻮر دارﻧﺪ ﺳﺮاﯾﺖ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﻔ ﺎﻫ ﯿ ﻢ ﺑ نﯿ ﺎدی‬
‫ﯾﺎدﮔیﺮی ﺷﻨﺎﺧﺘی‪:‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺎ ﯾﺎ اﻓﮑﺎر ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻔﮑﺮ و ﭼﮕﻮﻧﮕی ﺗﺎﺛیﺮ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺎ بﺮ ﻫﯿﺠـﺎن ﻫـﺎ و رﻓﺘـﺎر ﻣـی پـﺮدازد‬
‫رﻓﺘﺎرﮔﺮاﯾﺎن ﻣﻌتﻘﺪﻧـﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﻗﺎﺑـﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه و ﻗﺎﺑـﻞ اﻧـﺪازه ﮔیـﺮی ﺑﺎﯾـﺪ اﻫﻤﯿـﺖ داد و‬
‫اﯾﻨﮑﻪ رﺧﺪادﻫﺎی دروﻧی ﻣﻬﻢ و در درﻣﺎن و بﺮﻧﺎﻣﻪ ریﺰی ﻧﺎدﯾﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣیﺷﻮﻧﺪ از ایﻦ دﯾﺪﮔﺎه رﻓﺘﺎر‬
‫ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣی ﭘﺬیﺮد از ایﻦ رو ﻣی ﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻐییﺮ اﻓﮑﺎر رﻓﺘﺎر را ﺗﻐییﺮ داد‪.‬‬
 ‫اﻫﺪاف و ﻓﻨﻮن درﻣﺎﻧی‬

‫رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی ﻣﺪل ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﻧﻈـﺎم ﻣﻨـﺪ و ﻣﺒتﻨـی بـﺮ داده ﻫـﺎ پیـﺮوی ﻣﯿﮑﻨـﺪ ﺳـﻨﺠﺶ ﻫـﺎیﯽ ﮐـﻪ در‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣی آﯾﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﻮﻟﻔـﻪ ﻫـﺎی ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑﻠﮑـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺑﺨﺸـی از‬
‫ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﮐﻠی در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣی ﺷﻮﻧﺪ در واﻗﻊ آ ﻧﻬﺎ بﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺑـﻪ درﻣـﺎﻧﮕﺮ ﮐﻤـﮏ ﮐﻨﻨـﺪ در ﻃـﺮح ریـﺰی‬
‫اﯾﺠﺎد و ﺗﺼﻤﯿﻢﮔیﺮی درﺑﺎره ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﻈﺎمﻣﻨﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﯿﮑﻨﺪ از ﻣـﺪلﻫﺎی ﻧﻤـﻮدار ﮔـﺮدش‬
‫ﮐﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮑﻨﺪ ﻧﻤﻮدار ﮔﺮدش ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﺸﺎور ﯾـﺎ درﻣـﺎﻧﮕﺮ اﺟـﺎزه ﻣیدﻫـﺪ ﺑـﺎ ﭘﺴـﺨﻮراﻧﺪ ﮔـﺮﻓﺘﻦ از‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت ﻗﺒﻠی ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ دوﺑﺎرﻫﻤﺸلک ﯾﺎ اﺻﻼح راﻫبﺮد ﻫﺎﯾﺶ ﻣﺒﺎدرت ورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﺻﻮل ﻣﺪاﺧﻠﻪ رﻓﺘﺎری را در اﺳﻼﯾﺪﻫﺎی ﺑﻌﺪی ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣی ﻓﺮﻣﺎﯾﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪۳‬‬
‫ﮔﺎ م ﺳﻮ م‬
‫ﮔــﺎم ﺳــﻮم ﻣﺴــﺘﻠﺰم ﮔــﺮدآوری داده ﻫــﺎی‬
‫ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ ای درﺑـﺎرهی رﻓﺘـﺎر ﻫـﺎی ﻣﺸـلک‬
‫آﻓـــــــــــــــــــــــــــﺮیﻦ اﺳـــــــــــــــــــــــــــﺖ‪.‬‬
‫در درﻣﺎن ﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﮔـﺮدآوری دادهﻫـﺎی‬
‫ﺧﻂ ﭘﺎﯾﻪ از ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺴتﻘﯿﻢ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫ﺟﻤﻊ آوری داده ﻫﺎی ﻣﺮبـﻮط ﺑـﻪ ﻓﺮاواﻧـی‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﺎ درﺟﻪ ﺑﻨﺪی ﻫﺎی ذﻫﻨی ﺗـﺮ ﺷـﺪت‬
‫ﻣﺸ ـلک اﻣﺘ ـﺪاد دارد ﻫ ـﺪف ای ـﻦ ﮔ ـﺎم ﺑ ـﻪ‬
‫دﺳﺖ آوردن ﻧﻤﻮﻧﻪای از ﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه‬
‫ﺳﻄﺢ ﻓﻌﻠﯿﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﺸلک آﻓﺮیﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺑـﺎ‬
‫اﺳ ـﺘﻔﺎده از ای ـﻦ ﺳ ـﻄﺢ ﺑ ـﻪ دﺳ ـﺖ آﻣ ـﺪه‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺸلک آﻓﺮیﻦ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﮐﻤﯿـﺖ ﭘـﺬیﺮ‬
‫و ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔیﺮی ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻣی ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۲‬‬
‫ﮔﺎم دوم‬
‫ﮔ ـﺎم دوم ﺗﻌﺮﯾـﻒ ﻋﻤﻠﯿـﺎﺗی ﻣﺸ ـلک ﻣ ـﻮرد‬
‫ﻧﻈــﺮ از ایــﻦ ﮔــﺎم ﺷــﺎﻣﻞ ﺻــﻮرت ﺑﻨــﺪی‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻫﺎی رﻓﺘﺎر در ﻗﺎﻟﺐ اﺻﻄﻼح ﻫـﺎی‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازه ﮔیﺮی و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸـﺎﻫﺪه اﺳـﺖ‬
‫در ای ـﻦ ﮔ ـﺎم درﺑ ـﺎره ای ـﻦ ﻣﻮﺿ ـﻮع ﮐ ـﻪ آﯾ ـﺎ‬
‫ﻣﺸلک ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺣـﺎﮐی از رﻓﺘـﺎر اﺿـﺎﻓی‬
‫اﺳﺖ ﯾﺎ ﻧﺎﻗﺺ ﺳﻨﺠﺶ ﻋﻤﻮﻣی ﺑﻪ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣیآﯾﺪ ﺳﻨﺠﺶ در ایﻦ ﻣﺮﺣﻠـﻪ و ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪ‬
‫رﻓﺘﺎرﻫﺎ ﺑﻠﮑﻪ ﺑـﻪ ﻫﻨﺠﺎرﻫـﺎی ﻣﻨـﺎبﻊ ارﺟـﺎع‬
‫ﻧیﺰ ﻣﻌﻄﻮف ﻣی ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪۱‬‬
‫ﮔﺎم اول‬
‫در ﮔﺎم ﻧﺨﺴـﺖ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻣﺪاﺧﻠـﻪ ‪،‬درﻣـﺎﻧﮕﺮ ‪.‬‬
‫در ایﻦ ﺑﺎره ﮐﻪ ﭼﻪ ﮐﺴﺎﻧی ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﺮاﺣـﻞ‬
‫ﺳﻨﺠﺶ و ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺷـﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨـﺪ ﺗﺼـﻤﯿﻢ‬
‫ﻣی ﮔیﺮد ایـﻦ ﺗﺼـﻤﯿﻢ بـﺮ اﺳـﺎس ﺗﻌیـیﻦ‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻫـﺎیﯽ ﮐـﻪ ﻣﺸـلک ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ روی‬
‫ﻣی دﻫـﺪ و ﮐﺴـﺎﻧی ﮐـﻪ در آن ﻣﺤـﯿﻂ ﻫـﺎ‬
‫اﻓـﺮاد ﻣﻬـﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣیآﯾﻨـﺪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﻣـی‬
‫ﺷﻮد‪.‬‬
 ‫‪۶‬‬
‫ﮔﺎ م ﺷﺸﻢ‬
‫ﮔـــﺎم ﺷﺸـــﻢ ﻣﺴـــﺘﻠﺰم ﻧﻈـــﺎرت بـــﺮ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠ ـــﻪ اﺳ ـــﺖ در ﻃ ـــی ﻣﺮﺣﻠ ـــﻪ‬
‫ﻣﺪاﺧﻠـﻪ داده ﻫـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣـﻨﻈﻢ و‬
‫در ﻓﻮاﺻﻞ ﻣﻌیﻦ ﮔﺮدآوری ﻣیﺷـﻮد‬
‫ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﻧﻈﺎرت ایـﻦ اﻣﮑـﺎن را ﻓـﺮاﻫﻢ‬
‫ﻣی ﺳﺎزد ﮐﻪ درﻣﺎﻧﮕﺮ راﻫبﺮد رﻓﺘـﺎری‬
‫را در ﺻــﻮرﺗی ﮐــﻪ ﺗﻐییــﺮی در رﻓﺘــﺎر‬
‫ﻣﺮاﺟ ـﻊ ﺣﺎﺻ ـﻞ ﻧﺸ ـﻮد اﺻ ـﻼح ﮐﻨ ـﺪ‬
‫ای ــﻦ ﻓﺮاﯾﻨ ــﺪ ﻫﻤﭽﻨ ــیﻦ ﻣﺸ ــﺨﺺ‬
‫ﻣیﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﻫﺪاف درﻣﺎن ﭼﻪ وﻗـﺖ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۵‬‬
‫ﮔﺎم ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﮔـﺎم ﭘـﻨﺠﻢ ﺷـﺮوع ﻣﺪاﺧﻠـﻪ واﻗﻌـی‬
‫اﺳــﺖ درﻣ ــﺎﻧﮕﺮ بــﺮ اﺳــﺎس ﻧﺘ ــﺎیﺞ‬
‫ﺳـﻨﺠﺶ ﻫ ـﺎی ﻗﺒﻠـی از ب ـیﻦ ﻓﻨ ـﻮن‬
‫رﻓﺘـﺎری ﻣﻮﺟـﻮد دﺳـﺖ ﺑـﻪ اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﻣیﺰﻧ ـﺪاو ب ـﺮای اﯾﻨﮑ ـﻪ ﺑ ـﻪ ﻣﺸ ـﮑﻼت‬
‫ﻣﻨﺤﺼـــﺮ ﺑـــﻪ ﻓـــﺮد ﻣﻌﺮﻓـــی ﺷـــﺪه‬
‫رﺳــﯿﺪﮔی ﮐﻨــﺪ ﻣﺪاﺧﻠــﻪ ﻣﻨﺎﺳــﺐ را‬
‫ﻃﺮح ریﺰی ﻣی ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۴‬‬
‫ﮔﺎم ﭼﻬﺎرم‬
‫ﮔ ــﺎم ﭼﻬ ــﺎرم ﻋﺒ ــﺎرت اﺳ ــﺖ از ﺑ ــﻪ‬
‫ﺗﻮاﻓــﻖ رﺳــﯿﺪن درﺑــﺎره ﻗــﺮارداد ﺑــﺎ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﺎن و اﻧﺘﺨﺎب اﻫـﺪاف درﻣـﺎن‬
‫اﻫــﺪاف درﻣــﺎن ﻣﻌﻤــﻮﻻ ً ﺑــﻪ ﺷــلک‬
‫ﮐﻤﯿــﺖ ﭘــﺬیﺮ ﺑﯿــﺎن ﻣــی ﺷــﻮﻧﺪ ﺑــﻪ‬
‫ﻃـــﻮری ﮐـــﻪ ﻫـــﻢ ﻣﺮاﺟﻌـــﻪ و ﻫـــﻢ‬
‫درﻣـــﺎﻧﮕﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨـــﺪ درﺑـــﺎره ﺗﺤﻘـــﻖ‬
‫ﺑﺨﺸـﯿﺪن ﺑـﻪ ﻫـﺪف ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ بﺮﺳﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫ﻣﺪرﺳﻪﻫﺮاﺳی‬ ‫ﻓﻨﻮن ﮐﻨﺸﮕﺮ‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺪرﺳﻪ راز وﻗﺘی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل رﻓﺘﻦ‬ ‫بـــﺮای ﺗﻐییـــﺮ رﻓﺘـــﺎر آواﮔـــﺮی ﮐﻮدﮐـــﺎن ﺑﺴـــﯿﺎر‬
‫ﺑ ــﻪ ﻣﺪرﺳ ــﻪ روب ــﺮو ﻣیﺷ ــﻮﻧﺪ اﺿ ــﻄﺮاب‬ ‫ﺧﺮدﺳـــﺎل ﻣـــﺎﯾﯿﻢ و ﮔﺮﯾـــﻪ و ﻗﺸـــﻘﺮق ﻣـــﻮرد‬
‫ﺷـﺪﯾﺪ رﻧـﺞ ﻣـی بﺮﻧـﺪ آ ﻧﻬـﺎ ﻣﻤﮑـﻦ اﺳـﺖ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗــﺎدر و ﻏــﺬا ﺧــﻮردن ﻧﺒﺎﺷــﺪ از ﻧﺎﺧﻮﺷــی‬
‫ﻫـــﺎی ﺑـــﺪﻧی ﻣﺜـــﻞ ﺳـــﺮدرد و دل درد و‬
‫ﺧﺴــﺘﮕی ﺣﮑﺎﯾــﺖ ﻣیﻧﻤﺎﯾﻨــﺪ و ﮐﻨــﺪی و‬ ‫بﯽاﺧﺘﯿﺎری ادرار و دﻓﻊ‬
‫ﻏﯿبﺖ و ﺑﯿﻤﺎری را ﺑﻪ ﻣیـﺰان زﯾـﺎد ﺗﺠﺮﺑـﻪ‬
‫ﻣـی ﮐﻨـﺪبﺮﺧی از ﮐﻮدﮐـﺎن ﻣﺪرﺳـﻪ ﻫـﺮاس‬ ‫بﯽ اﺧﺘﯿﺎری ادرار ﺑﻪ ﻋﺎرﺿـﻪ ای ﮔﻔﺘـﻪ ﻣﯿﺸـﻮد‬
‫ﻣﻤﮑ ــﻦ اﺳ ــﺖ اﻓﺴ ــﺮده و بیﻬ ــﻮش ﮔی ــﺮ‬ ‫ﮐـﻪ ادرار ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻏیـﺮ ارادی ﺗﺨﻠﯿـﻪ ﻣﯿﮕـﺮدد و‬
‫ﺑﺎﺷـﻨﺪ و اﻏﻠـﺐ ﺑـﺪون اﻃـﻼع واﻟـﺪیﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ﻫیﭻ ﮔﻮﻧﻪ اﺳیﺐ ﺷﻨﺎﺳی ﻋﻀﻮی وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫دﻓﻌﺎت در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻤﺎﻧﺪ آ ﻧﻬﺎ ﻣﺪام ﺑـﻪ‬ ‫ﺷـــﺐ ادراری در ﺣـــﺪود ‪ ۲۰‬درﺻـــﺪ ﮐﻮدﮐـــﺎن‬
‫دﻧﺒﺎل ﺗﺎﯾﯿﺪ ﻣـی ﮔـﺮدد و درﺑـﺎره ﮐﻔﺎﯾـﺖ و‬ ‫ﺧﺮدﺳﺎل رخ ﻣﯿﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎیﯽ ﻫﺎﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﮕﺮان ﻫﺴـتﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﭽﻨیﻦ ﮐﻮدﮐﺎن ﻣﺪرﺳﻪ ﺣﺮاﺳـﺖ اﻏﻠـﺐ‬
‫در ایﺮان را ﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﯾﮑی از واﻟﺪیﻦ ﻣﻌﻤـﻮًﻻ‬
‫ﻣﺎدر ﯾﺎ ﻫﺮ دوی آ ﻧﻬﺎ ﻫﺴتﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬

‫اﻧﺰوای اﺟﺘﻤﺎﻋی و ﮔﻮﺷﻪﮔیﺮی‬ ‫ﺷﺮﻃیزدایﯽ ﻣﺴتﻘﯿﻢ ﻫﺮاسﻫﺎی ﮐﻮدﮐی‬

‫بﺮﺧــی ﮐﻮدﮐــﺎن از اﯾﻨﮑــﻪ ﺗﻮﺳــﻂ ﮐﻮدﮐــﺎن‬
‫ﻣــﻮرد بﯽاﻋﺘﻨــﺎیﯽ اﺳــﺘﻬﺰا ﯾــﺎ ﺣﻤﻠــﻪ ﻗــﺮار‬
‫ﺑﮕیﺮﻧﺪ ﺗﺮس و ﻫﺮاس دارﻧﺪ ﭼﻨیﻦ ﮐﻮدﮐی‬
‫را ﻣ ــی ﺗ ــﻮان ﯾ ــﮏ ﻓ ــﺮد ﻣﻨ ــﺰوی از ﻧﻈ ــﺮ‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋی ﻗﻠﻤﺪاد ﮐﺮد ایﻦ رﻓﺘﺎر ﻧیﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻫﺮاس ﻫﺎی دﯾﮕـﺮ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ً در ﻃـﻮل زﻣـﺎن‬
‫اﻓﺰاﯾﺶ رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﮔﻮش ﮔیﺮاﻧـﻪ وﺧـﯿﻢ ﺗـﺮ‬
‫ﻣی ﺷﻮد در ایﻦ روش از ﺳﺎیﺮ ﮐﻮدﮐـﺎن در‬
‫اﻓ ـﺰاﯾﺶ رﻓﺘ ـﺎر اﺟﺘﻤ ـﺎﻋی آﺷ ـﮑﺎر ﮐﻮدﮐ ـﺎن‬
‫ﻣﻨﺰوی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﺪﺳـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣـی‬
‫ﮐﻨﻨــــﺪ آ ﻧــــﺎن از ﻫﻤﺪﺳــــﺘﺎﻧﺶ آن ﻣــــی‬
‫ﺧﻮاﺳـتﻨﺪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﮐﻮدﮐـﺎن ﮔﻮﺷـﻪ ﮔیـﺮ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺮده و از اﯾﺸـﺎن ﺑﺨﻮاﻫﻨـﺪ ﮐـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋی بﺮﻗﺮار ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻫﺎی ﺗﺮس ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻫﺪﻓﻤﻨـﺪ در ﮐﻮﺷـﺶ ﻫـﺎی‬
‫اﮔﺮﭼ ـﻪ ﻓﻨ ـﻮن ﺷ ـﺮﻃی زدای ـﯽ در ﻣ ـﻮرد بﺰرﮔﺴ ـﺎﻻن ﺑ ـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده ﺑـﻪ ﮐـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﺪهاﻧﺪ ﺗﻨﻬـﺎ ﺑﺘـﺎز‬
‫ﮔﯿﻢ در ﻣﻮرد واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﻫـﺮاس دوره ﮐـﻮدﮐی ﻣـﻮرد‬
‫اﺳــﺘﻔﺎده ﻗــﺮار ﮔﺮﻓﺘــﻪ اﻧــﺪ در ایــﻦ روش ﻣﺤﺮکﻫــﺎی‬
‫ﺗﺮﮐ ــی ﯾ ــﺎ ﺣﺮاﺳ ــﺖ ﺑ ــﺎ روﯾ ــﺪادﻫﺎی ﻟ ــﺬت ﺑﺨ ــﺶ و‬
‫ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ ﺟﻔﺖ ﻣـی ﺷـﻮد ﻋـﻼوه بـﺮ ایـﻦ ﺣﺴﺎﺳـیﺖ‬
‫زدایـﯽ ﻣـﻨﻈﻢ ﻧیـﺰ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣیﺷـﻮد ﮔـﺎم ﻧﺨﺴـﺖ در‬
‫ایﻦ روش ﺗﻬﯿﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗـﺮس اﺳـﺖ از ﮐـﻮدک‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣیﺷﻮد ﻣیﺰان ﺗﺮﺳی را ﮐﻪ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺤﺮک‬
‫ﻫﺎی ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺪاﻋی ﻣیﺷﻮد درﺟﻪ ﺑﻨـﺪی ﮐﻨـﺪ در ﮔـﺎم‬
‫دوم ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻦ اﺻـﻼح ﺷـﺪه ﻣﺎﻧﻨـﺪ آ ﻧﭽـﻪ ﮐـﻪ‬
‫ﮐﯿﺖ ﺷﺮح داده اﺳﺖ آرام ﺳﺎزی ﺗﺪرﯾﺠی ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫آﻣﻮزش داده ﻣیﺷﻮد ﮔﺎم ﺳﻮم درﻣﺎن ﻣﺴـﺘﻠﺰم ﺧـﻮد‬
‫اﺟﺮایــﯽ روش ﺷــﺮﻃی زدایــﯽ اﺳــﺖ در ایــﻦ ﻫﻨﮕــﺎم‬
‫ﻣﺘﻮاﻟی ﺑﺎ ﻣﺤﺮک ﻫﺎی ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺟﻔﺖ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
 ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬
‫درﺧﻮدﻣﺎﻧﺪﮔی و رواﻧپﺮﯾﺸی ﮐﻮدک‬

‫درﺧﻮدﻣﺎﻧﺪﮔی و اﺳﮑیﺰوﻓﺮﻧی ﮐﻮدﮐی اﺧﺘﻼﻟﻬﺎی رﻓﺘﺎری وﺧـﯿﻢ ﮐـﻮدک ﻫﺴـتﻨﺪ ﮐـﻪ ﺑـﻪ روﺷـﻬﺎی ﺳـنﺘی درﻣـﺎن ﭘﺎﺳـﺦ ﻧﻤﯿﺪﻫﻨـﺪ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن درﺑﺎره ﺳبﺐ ﺷﻨﺎﺳی ایﻦ اﺧﺘﻼﻟﻬﺎ اﺗﻔـﺎق ﻧﻈـﺮ ﻧﺪارﻧـﺪ از ایـﻦ رو راﻫبﺮدﻫـﺎی ویـﮋه بـﺮای درﻣـﺎن آ ﻧﻬـﺎ ﺑﺴـﯿﺎر ﻣﺘﻨـﻮع‬
‫ﻫﺴتﻨﺪ اﮔﺮﭼﻪ درﺧﻮدﻣﺎﻧﺪﮔی اﺧﺘﻼﻟی ﻧﺴبﺘﺎً ﻧﺎدر ﺑﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣـی آﯾـﺪﻫﻔﺖ ویﮋﮔـی ﺷـﺎﺧﺺ اﺳـﮑیﺰوﻓﺮی ﮐـﻮدﮐی ﻓﻬﺮﺳـﺖ ﺑﻨـﺪی‬
‫ﺷﺪه‪:‬‬

‫‪ .۱‬رواﺑﻂ بیﻦ ﻓﺮدی ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه‬

‫‪ .۲‬ﻣﻔﻬﻮم ﺗﺤﺮﯾﻒ ﺷﺪه ای از ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ و راﺑﻄﻪ ﺑﺪن ﺷﺨﺺ ﺑﺎ ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪ .۳‬اﺷﺘﻐﺎل ذﻫﻨی ﺑﺎ اﺷﯿﺎی ﺑﺨﺼﻮص ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎربﺮدﺷﺎن‬
‫‪ .۴‬ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎﻧی در ﻣﺤﯿﻂ‬
‫‪ .۵‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻔﺘﺎر بﺮای ﺑﯿﺎن ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺠﯿﺐ و بﯽ ﻣﻌﻨی‬
‫‪ .۶‬ﻫﻤﺎﻫﻨﮕی و ﺟﺎﺑﺠﺎیﯽ ﺣﺮﮐﺘی ﺿﻌﯿﻒ‬
‫‪ .۷‬ﭘﯿﺪاﯾﺶ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔی ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ دوره ﻫﺎی اﺗﻔﺎﻗی بﻬﻨﺠﺎری‬
 ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮان‬

‫ﺑﯿﺸﺘﺮ اﺧﺘﻼﻟﻬﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب در دوره ﻧﻮﺟﻮاﻧی ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣی پیﻮﻧﺪﻧﺪ‪ .‬بﺮای رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﮕﺮان اﺻـﻄﻼح اﺿـﻄﺮاب ﯾـﺎ روان‬
‫رﻧﺠﻮری ﺑﻪ اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎر ﻧﺎ ﮐﺎرآﻣﺪی اﺷﺎره دارد ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﭘﺎره ای ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﺮک ﻗـﺮار دارد؛ ﺑﺴـﯿﺎری از ایـﻦ ﺷـﺮاﯾﻂ اﻧﺘﺰاﻋـی‬
‫ﻫﺴتﻨﺪ‪ .‬بﺮﺧی از ایﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺤﺮک ﻣﻤﮑﻦ اﺳـﺖ بـﺮای ﻣﺮاﺟـﻊ ﻛـﺎﻣﻼ ً ﻧﺎﺷـﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬وﻇﯿﻔـﻪ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧﮕﺮ ایـﻦ اﺳـﺖ ﮐـﻪ‬
‫واﺑﺴﺘﮓ ﮔی ﻫﺎی ﻣﺤﯿﻄی را ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎر ﮐﺎرآﻣﺪ ارﺗﺒﺎط دارﻧﺪ ایﻦ ﻣﺤﺮﮐﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫـﻢ بیﺮوﻧـی ﺗﺤـﺖ‬
‫ﮐﻨﺘﺮل ﻣﺤﯿﻂ( و ﻫﻢ دروﻧی ﺗﺤﺖ ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ایﻦ واﻗﻌﯿﺖ دو ﻧﻮع رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی را ﺳبﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﻮع ﮐﻨﺸﮕﺮ ﺳنﺘی و ﺗﻐییﺮ رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘی‬
 ‫ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﻣﺮبﻮط ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎن‬

‫اﺧﺘﻼلﻫﺎی ﺧﻮردن‬ ‫اﺧﺘﻼیﻫﺎی اﺿﻈﺮابﯽ و ﻫﺮاس‬

‫ﻓﺮﺑﻪ ی پﺮاﺷﺘﻬﺎیﯽ رواﻧی و بﯽ اﺷﺘﻬﺎیﯽ رواﻧی اﺧﺘﻼﻟﻬﺎی اﺻﻠی‬ ‫اﺿــﻄﺮاب ﻣﻮﺟــﺐ ﻣﯿﺸــﻮد رﻓﺘــﺎر اﺟﺘﻨــﺎبﯽ در ﻏﯿــﺎب ﻣﺤﺮﮐﻬــﺎی‬
‫ﺧﻮردن در ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻧﻮﺟـﻮان ﻫﺴـتﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨـیﻦ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮ ﻣـی‬ ‫آزارﻧﺪه ﺧﺎص ﺗﺪاوم ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪیﻦ ﺗﺮﺗیﺐ‪ ،‬اﺿـﻄﺮاب ﺟـﺎﯾﮕﺰیﻦ‬
‫آﯾــﺪ ﮐــﻪ ﻓﺮﺑــﻪ ی ﺧــﺎﻧﻮادﮔی ﺑﺎﺷــﺪ زیــﺮا اﻋﻀــﺎی ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﯾــﮏ‬ ‫ﻣﺤﺮﮐﻬ ـﺎی آزارﻧ ـﺪه ای ﻣﯿﺸ ـﻮد ﮐ ـﻪ ﻗ ـﺒﻼ ً ﺑ ـﺎ آ ﻧﻬ ـﺎ ﺗ ـﺪاﻋی ﻣﯿﺸ ـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻌـیﻦ اﻏﻠـﺐ ﭼـﺎق بـﻮده و اﺿـﺎﻓﻪ وزن دارﻧـﺪ‪ .‬درﻣـﺎن‬ ‫اﺿ ــﻄﺮاب در ﻏﯿ ــﺎب ای ــﻦ ﻣﺤ ــﺮک ﻫ ــﺎی آزارﻧ ــﺪه ﭘﺪﯾ ــﺪه ﻫ ــﺎی‬
‫ﻓﺮبﻬی ﻣﺴﺘﻠﺰم درﮔیﺮی ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮاﺟﻊ در اﻧﺘﺨﺎب اﻫـﺪاف و‬ ‫ﻓیﺰیﻮﻟﻮژﯾﮑی و روان ﺷﻨﺎﺧﺘی از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ ﻓﺸﺎر‬
‫اﻧـﺪازه ﮔیـﺮی ﺗﻐییـﺮ وزن اﺳـﺖ‪ .‬رﻓﺘﺎرﻫـﺎی آﻣـﺎج اﺻـﻠی آ ﻧﻬـﺎیﯽ‬ ‫ﺧﻮن و ﻧﺮخ ﺗﻨﻔﺲ و اﺣﺴﺎس ﺗﺸﻮﯾﺶ را ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯿﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺴتﻨﺪ ﮐﻪ بـﺮای رﻓﺘـﺎر ﺧـﻮردن ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪ ﻣﺤـﺮک ﻫـﺎی اﻓﺘﺮاﻗـی‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣی ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺮاﺟﻊ ﻓﺮﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﯿﮑﻨﺪ داﻣﻨﻪ‬
‫ای ـﻦ ﻋﻼﯾ ـﻢ ﻣﻮﺟ ـﻮد در ﻣﺤ ـﯿﻂ را ﺷﻨﺎﺳ ـﺎیﯽ ﮐﻨﻨ ـﺪ‪ .‬ﺳ ـﭙﺲ ای ـﻦ‬
‫داﻣﻨـﻪ ﺑـﺎ ﺣـﺬف ﻣﺤﺮﮐﻬـﺎی اﻓﺘﺮاﻗـی ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﭼﺸـﻤﮕیﺮی ﺗﻨﮕﺘـﺮ‬
‫ﻣﯿﺸـﻮد‪ .‬ﻋـﻼوه بـﺮ ایـﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ای از رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﭘﺎﺳـﺦ ﮐـﻪ در‬
‫ﺧﻮد ﻋﻤﻞ ﺧﻮردن درﮔیﺮ ﻫﺴتﻨﺪ ﺗﻐییﺮ داده ﻣﯿﺸـﻮﻧﺪ ﺗـﺎ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻏﺬای ﻣﺼﺮﻓی ﮐﺎﻫﺶ ﯾﺎﺑﺪ بﺮای ﻣﺜﺎل رﻓﺘﺎر آﻫﺴـﺘﻪ ﺧـﻮردن ﺑـﻪ‬
‫ﻫﻤــﺮاه ﺗــﺄﺧیﺮ ارﺿــﺎء " در ﻫﻨﮕــﺎم ﺧــﻮردن ﺑــﻪ ﺷــﺪت تﻘﻮﯾــﺖ‬
‫ﻣﯿﺸ ــﻮد‪ .‬بﺮﺧ ــی رﻓﺘ ــﺎر درﻣ ــﺎﻧﮕﺮان در ﺗﻐیی ــﺮ رﻓﺘ ــﺎر ﺧ ــﻮردن از‬
‫ﻣﺤﺮﮐﻬ ـﺎی آزارﻧ ـﺪه اﺳ ـﺘﻔﺎده ﮐ ـﺮده اﻧ ـﺪ‪ .‬ﻣﺘ ـﺪاول ﺗ ـﺮیﻦ ﻣﺤ ـﺮک‬
‫آزارﻧﺪه ﺑﻪ ﮐﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺪم ﺗﺄﯾﯿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋی اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫روشﻫﺎی ﮔﺮوﻫی در ﻣﻮرد ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن‬
‫ﺑ ـ ﻪ دﻟﯿ ـﻞ اﯾﻨﮑ ـﻪ اﻋﻀ ـﺎی ﮔ ـﺮوه ﮔ ـﺮدﻫﻢ ﻣ ـی آﯾﻨ ـﺪ ﺗﺠ ـﺎرب و ﻣﺸ ـﮑﻼت‬
‫ﻣﺸﺘﺮﮐی دارﻧﺪ و روی ﯾﮑـﺪﯾﮕﺮ اﺛـﺮ ﻣـی ﮔﺬارﻧـﺪ ﮔـﺮوه درﻣـﺎﻧی رﻓﺘـﺎری ‪۲‬‬
‫دﻗﯿﻘًﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎیﺮ اﻧﻮاع ﮔﺮوه درﻣﺎﻧی ﺑﺴﯿﺎری از ﻋﻮاﻣﻞ درﻣﺎن ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣی دﻫﻨﺪ ﭼﻬﺎرﭼﻮبﯽ در اﺧﺘﯿﺎر او ﻣﯿﮕﺬارﻧﺪ ﮐﻪ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﺟﺪﯾـﺪ را ﺑـﻪ‬
‫دﻗ ـﺖ در آن ﺑﯿﺎزﻣﺎﯾ ـﺪ و در ﻣﻘﺎﯾﺴ ـﻪ را ﻓ ـﺮاﻫﻢ ﻣ ـی آورد ﻋ ـﻼوه ب ـﺮ ای ـﻦ‬
‫روﯾﮑﺮدﻫ ـﺎی ﮔﺮوﻫ ـی ﺳﺮﻣﺸ ـﻘﻬﺎی اﺟﺘﻤ ـﺎﻋی در دﺳ ـﺘﺮس ﻓ ـﺮد ﻗ ـﺮار ﺑ ـﺎ‬
‫درﻣﺎن ﻓﺮدی ﻣﻮﻗﻌﯿﺘی ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﯿﺂورﻧﺪ ﮐﻪ ﮐﻤﺘـﺮ ﺟـﺪا اﻓﺘـﺎده بـﻮده و‬
‫ﺑﻪ واﻗﻌﯿﺖ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﮔیﺮی و ﺗﻤﺮیﻦ رﻓﺘﺎری‪ ،‬بﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﺮﯾﻪ ﯾﺎدﮔیﺮی اﺟﺘﻤﺎﻋی‪ ،‬از‬
‫روشﻫﺎی آﻣﻮزﺷی اﺳﺖ ﮐﻪ اﻓـﺮاد را ﻗـﺎدر ﻣیﺳـﺎزد از ﻃﺮیـﻖ ﻣﺸـﺎﻫﺪه‬
‫رﻓﺘﺎرﻫ ـﺎ و ﭘﯿﺎﻣ ـﺪﻫﺎی آنﻫ ـﺎ ‪ ،‬رﻓﺘ ـﺎر را ﯾ ـﺎد ﺑﮕیﺮﻧ ـﺪ‪ .‬در ﺳﺮﻣﺸ ـﻖ ﮔی ـﺮی‪،‬‬
‫ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺸﻖ و ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻌییﻦ ﻣیﺷﻮد و درﻣﺎﻧﮕﺮ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫از ﻣﺘﻐیﺮﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب را تﻘﻮﯾـﺖ ﻣیﮐﻨـﺪ‪ .‬در ﺗﻤـﺮیﻦ‬
‫رﻓﺘ ـﺎری‪ ،‬اﻋﻀ ـﺎی ﮔ ـﺮوه ﺑ ـﻪ اﻧﺠ ـﺎم رﻓﺘﺎرﻫ ـﺎ ﻣﻠ ـﺰم ﻣیﺷ ـﻮﻧﺪ و ﺑ ـﺎزﺧﻮرد‬
‫درﯾﺎﻓ ـﺖ ﻣیﮐﻨﻨ ـﺪ‪ .‬ای ـﻦ روشﻫ ـﺎ ﻣیﺗﻮاﻧﻨ ـﺪ در ﺟﻠﺴ ـﺎت ﮔﺮوﻫ ـی ﯾ ـﺎ ﺑ ـﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﻓﺮدی اﻧﺠﺎم ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻬﺎرتﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋی را تﻘﻮﯾﺖ ﻣیﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﻧتﯿﺠﻪﮔیﺮی‬
‫درﻣﺎﻧﮕﺮان در ﻣﺤﯿﻂﻫﺎی ﻧﻬﺎدی و ﻏیﺮ ﻧﻬﺎدی از رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی در ﻣﻮرد ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻫﺎی زﯾﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮده اﻧﺪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی ﺑﻪ ﯾـﮏ‬
‫اﻧﺪازه در ﻣﻮرد ﮐﻮدﮐﺎن ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و بﺰرﮔﺴـﺎﻻن ﮐـﺎربﺮد ﭘـﺬیﺮ بـﻮده و ﺷـﺎﯾﺪ ﺑﺘـﻮان ﮔﻔـﺖ ﮔﺴـﺘﺮدهﺗﺮیﻦ درﻣـﺎن ﺑـﻪ ﮐـﺎر رﻓﺘـﻪ در ﻣـﻮرد‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن اﺳتﭙﯿﺶ از ﻇﻬﻮر رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی درﻣﺎن اﺧﺘﻼل ﻫﺎی اﺿﻄﺮابﯽ و واﮐﻨﺶ ﻫﺎی ﻫﺮاس دﺷﻮار ﻣﺪاﺣی آﻗﺎ ﻏیﺮ ﻣﻤﮑﻦ بﻮد ﺑـﻪ‬
‫بﺮﮐﺖ ﮐﺎرﻫﺎی ﭘﯿﺸﮕﺎم و اﺑﺘﮑﺎری رﻓﺘﺎرﮔﺮاﯾﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻟﭙﻪ رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﺗﻮاﻧﺴﺖ رﻓﺘﺎرﻫـﺎی ﺧﻮدﻣﺨﺘـﺎر را ﺷـﺮﻃی ﮐﻨـﺪ از ﻟﺤـﺎظ ﻓـﺎیﻖ‬
‫آﻣﺪن بﺮ بﺮﺧی اﺧﺘﻼل ﻫﺎی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺻﻄﺮاب ایﻦ ویﮋﮔـی رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧی از ﻣﻮﻓﻘﯿـﺖ ﻗـﺎﻃﻌی بﺮﺧـﻮردار بـﻮده اﺳـﺖ در‬
‫ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎی آﻣﻮزﺷﮕﺎﻫی ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻫﺮاﺳی و ﺳﺎیﺮ اﺧﺘﻼل ﻫﺎی رﻓﺘﺎری ﻧﺴبﺖ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺴـﺎس‬
‫ﻼ ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﮐﺎر ﻓﻮﮐﺲ و آزریﻦ ﺑﻪ ﮐﻠی ﻣﺘﺤﻮل ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺎ ﭘﯿـﺪاﯾﺶ‬ ‫ﻫﺴتﻨﺪ درﻣﺎن بﯽ اﺧﺘﯿﺎری ادرار در ﮐﻮدﮐﺎن ﺧﺮدﺳﺎل ﻋﻤ ً‬
‫درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘی‪-‬رﻓﺘﺎری ﮐﺎربﺮدﻫﺎی ﺟﺪﯾﺪ در ﻣﻮرد ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن اﻣﮑﺎنﭘﺬیﺮ ﺷﺪ ﭘﯿﺶ از درﻣﺎن ﺷﻨﺎﺧﺘی‪-‬رﻓﺘﺎری ﮐﺎربﺮد اﺻﻮل ﮐﻨﺸﮕﺮ در‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن و بﺰرﮔﺴﺎﻻن ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘی در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮی ﻗﺮار دارد در اﻧﮕیﺰ و ﻣـﻮرد اﺧـﺘﻼف بـﻮد ﺗﺼـﻮر ﻣیﺷـﺪ ﮐـﻪ‬
‫ایﻦ اﺻﻮل ﺑﺎ ﺗﻐییﺮات رﺷﺪی ﮐﻪ در دوره ﻧﻮﺟﻮاﻧی و بﺰرﮔﺴﺎﻟی در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣیپیﻮﻧﺪد ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻧﺪاردﺗﻐییﺮ رﻓﺘﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘی‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴتﻘﯿﻢ ﺑﻪ اﻟﮕﻮﻫﺎی ﺗﻔﮑﺮ دروﻧی و ﺗﻐییﺮ آ ﻧﻬﺎ ﻣی پﺮدازد ﺑﺪیﻦ ﺗﺮﺗیﺐ ﻧﺨﺴتیﻦ ﮔﺎم در ﺟﻬﺖ پیﻮﻧـﺪ دادن ﻧﻈﺮﯾـﻪ ﮐﻨﺸـﮕﺮ‬
‫ﺑﻪ رﺷﺪ ﺷﻨﺎﺧﺘی بﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ بﻬﺮه ﮔیﺮی از اﺻﻮل ﻧﻈﺮﯾـﻪ ﯾـﺎدﮔیﺮی اﺟﺘﻤـﺎﻋی در ﻣـﻮرد ﮐﻮدﮐـﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧـﺎن ﻧیـﺰ در ایـﻦ راﺳـﺘﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻣﺰبﻮر ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪه اﺳـﺖ پـﮋوﻫﺶ درﺑـﺎره اﺛﺮﺑﺨﺸـی رﻓﺘﺎردرﻣـﺎﻧی ﮔﺴـﺘﺮده و ﻣﺘﻨـﻮع اﺳـﺖ و پـﮋوﻫﺶ ﻫـﺎ ﻣﻌﻤـﻮﻻ ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻣیدﻫﻨﺪ ﮐﻪ رﻓﺘﺎر درﻣﺎﻧی در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﻫﻤـﺮاه اﺳـﺖ ﺑـﻪ ویـﮋه در ﻣﻮﻗﻌﯿـﺖ ﻫـﺎیﯽ ﮐـﻪ در ﻣـﺎ ﻧﮕـﺮان رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻫﺎیﯽ را ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻐییﺮ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻠﯿﺎﺗی ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣی ﮐﻨﺪپﮋوﻫﺶ ﻫﺎی آ ﺗی در زﻣﯿﻨـﻪ رﻓﺘـﺎر درﻣـﺎﻧی ﺑﺎﯾـﺪ بـﺮای ﺳـﻨﺠﺶ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻫﺎی ﻣﺤﯿﻂ ﻫﺎیﯽ ﮐﻪ از ﻧﻈﺮ بﻮم ﺷﻨﺎﺧﺘی ﭘﯿﭽﯿﺪه اﻧﺪ و ﻧیﺰ اﻧﺪازه ﮔیﺮی رﻓﺘﺎر ﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از ایﻦ زﻧﺠیﺮه ﻣﺘﮑی ﺑﺎﺷﺪدﺳتﯿﺎبﯽ ﺑﻪ‬
‫ایﻦ ﻫﺪف دوﻟﺖ ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨی ﻇﻬﻮر روشﺷﻨﺎﺳی ﺟﺪﯾﺪ ﺧﻮاﻫﺪ بﻮد ﮐﻪ اﺛﺮﺑﺨﺸی درﻣﺎن ﺑـﻪ ویـﮋه در ﻣـﻮرد اﺧـﺘﻼل ﻫـﺎی روان‬
‫پﺮﯾﺸی ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ را بﻬبﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
 ‫ﻣﻨﺎبﻊ‬

‫ﻣﺸﺎوره و رواندرﻣﺎﻧی ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن‪ ،‬ﺗﺎﻣﭙﺴﻮن پﺮوت و داﮔﻼس بﺮاون‬

 ‫ﺑﺎ ﺗﺸﮑﺮ از‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ‬
CREDITS: This presentation template was created by
Slidesgo, including icons by Flaticon and infographics
& images by Freepik