MSLLR

MLLF: MHSN QRAT TRCM EDN: MHMMD AZR

Entesharate Daneshe-hamedun

Kitabn ad:.................................................Msllr Mllif:............................................Mhsin Qrati Trcm edn:....................................Mhmmd Azri Nr edn:...................................... Daneshe-hamedun ap tarixi:..............................................................2004 ap nvbsi:....................................................Birinci Tiraj:.......................................................................3000

MSLLR
(Sual-cavablar)
Sual 1: N n Allah yarana l qatb, bir bu qdr
mvcudu, elc d, insan yaradb? Cavab: gr gzl nitqi olan bir alim danarsa, ondan n n dand soruulmamaldr. nki malik olduu elm v natiqlik onu z biliklrinin byanna vadar edir. gr o susub, elmini gizldrs, bu i sual doura bilr.

Qadir, hkim v mehriban Allah torpaqdan buda, budadan ntf, ntfdn kamil insan yarada bildiyi halda, n n d yaratmamaldr?!

Sual 2: Allaha inam insann hyatnda n rol oynayr? Cavab: Sahibsiz, nzartsiz, sliq-shmansz bir mnzil
daxil olan insan istdiyini ed bilr. gr o, knlndn keni etms, sbbsiz olaraq lzztlrdn mhrum qalr. Amma sahibli, mxtlif nqtlrind kameralar quradrlm, sliqshmanl ev daxil olan xs zn evin qanunlarna uyun aparmaa vzifli v mcburdur. Varlq alminin Allah kimi sahibi olduuna, mllrin gr soru-suala kilcyin inanan, baqa szl, iman gtirn insan nfsini cilovlayaraq, Allahn qanunlarna tabe olacaq. manl insan btn mllrinin nzrdn keirilcyin min olduu n Allahn bynmdiyi ilr yol vermyck.

Sual 3: zmz K`by tutub namaz qlmamz mr

etmi Allahn bizim ibadtimiz ehtiyac varm? Cavab: Ham evini zgn tiks, gnin i artmaz v ksin, ham evini arxas gn tiks, onun i azalmaz. Gnin insanlara he bir ehtiyac yoxdur. Amma insanlar gnin iq v istiliyin ehtiyacl olduqlarndan evlrini z gn tikirlr. Namaz mr etmi Allahn bizim ibadtimiz he bir ehtiyac yoxdur. Amma insanlar Allaha z tutmaqla onun ltfndn faydalanr v inkiaf edirlr. Qur`ann brahim sursinin 8-ci aysind buyurulur: gr btn insanlar kafir olsalar, Allaha zrrc t`sir etmz. nki, O btn insanlardan ehtiyacszdr.

Sual 4: N n salehlr tinlik, gnahkarlar is rifah iind yaayr? Cavab: Allah salehlri, z dostlarn sevdiyi n hr hans shv gr onlar drhal czalandrr ki, onlar z shvlrin diqqtli olsunlar. Haqq sursinin 44-45-ci aylrind

buyurulur: gr peymbr biz istinad edrk zndn szlr dansa, ondan mtlq intiqam alarq. M`minlr d beldir. Shv edn kimi czalandrlrlar. Gnahkarlara is vvlc mhlt verilir, mhlt baa atdqdan sonra onlar zaba dar olurlar.1 slahna mid olmayan kafirlr qiyamt gnndk mhlt verilir ki, gnahlarn daha da artrsnlar.2 gr eynyinizin sin bir damla ay srasa, onu drhal silirsiniz. Bu ay damlas paltarnza ds, sbr edir, evd paltarnz dyiirsiniz. Amma bu damla dmy srdiyiniz xalnn zrin ds xaln yumaq qalr novruz bayramna. Allah da hr ksl onun ffaflna uyun rftar edir.

Sual 5: N n btn mllrin qbulu namazn qbulundan asldr? Cavab: Yol polisi bir man saxlad vaxt ondan srclk vsiqsi tlb edir. N xsiyyt vsiqsi, n partiya bileti, n ev kitabas, n idman drcsi srclk vsiqsini vz ed bilmir. Bu vsiq yoxdursa avtomobil saxlanlr. Qiyamtd mqsd atmaq n is namaz qbul olmaldr. Namaz qbul deyils, he bir ml qbul deyil. Sual 6: Nec olur ki, b`zi mllr gr saysz hesabsz
mkafat verilir? Cavab: Rvayt gr, camaat namaznda namaz qlanlarn say ox olduqca qlnan namazn savab da ox olur. Bu say on nfr atarsa, namazn savab hesaba glmz. nsan bir barma il telefon nmrsi ya bilirs, iki barma il bir imdik duz grr bilir, barmaqla qlmi tutmaq mmkn olur. Amma on barmaqla grlsi mmkn olan ilr saysz-hesabszdr.

Sual 7: Qur`anda b`zi insanlarn heyvana bnzdilmsi

thqir deyilmi?
1 2

, 59. -, 178.

Cavab: Heyvanlarn faydas v b`zi insanlarn mllri

nzrdn keirils Qur`ann onlar heyvan kimidirlr, blk, daha ox zlaltddirlr1 bnztmsinin mntiq uyun olduunu grrik. n qiymtli libas ipkqurdunun hazrlad ipkdn istehsal olunur. n mhm qidalar heyvanlardan alnan t, ya, sd, qatq, bal v sair ne`mtlrdir. Heyvanlar nqliyyat vasitsi kimi istifad olunur, onlarn kmyi is torpaqlar basdrlm minalardan tmizlnir. nsanlar bir ox biliklrini heyvanlardan xz etmilr. Adm vlad lnn dfnini qaradan yrndi, anapipik sba xalqndan Sleymana xbr gtirdi, hrmk z toru il slam peymbrini qorudu. Heyvanlar hillmk qabiliyytin malikdirlr. Msln, t`lim grm itin etdiyi ov halaldr. lan kimi bir zrr verici yalnz ona yaxnlaanlar alr. Amma el insanlar var ki, atom bombas ataraq briyytin mhvin frman verir. lan bellrindn stn deyilmi?! Gec-gndz insanlarn maddi v m`nvi varln mhv etmk n lklr tcavz ednlr, mzlum xalqlarn qann axdanlar, azadlq prdsi altnda xlaqszlq tbli ednlr heyvandan pis deyilmi?! Sual 8: Hqiqti olduu kimi gr bilrikmi? Cavab: Bqr sursinin 282-ci aysind buyurulur:Allahdan kinin ki, o siz hqiqti yrtsin. Tqva btn pisliklrdn v irkinliklrdn uzaq olmaqdr. Gnahkar insan bir ox hqiqtlri drk etmkd acizdir. z irqinin, milltinin, partiyasnn mnafeyini hr eydn stn tutan insan gzn qrmz li eynk taxb, portoal pomidora oxadan adam kimidir. Yalnz hamar gzg hr eyi olduu kimi gstrir. kk gzg hr eyi kiildir, qabarq gzg hr eyi bydr. nsann qlb aynas da hamar olmaldr. stniln bir gnah ona lk salr. Gnah gz qarsndak mnzrlri dalalandran ilm kimidir.

`, 179.

Sual 9: Btn mslmanlar m`mindir, yoxsa mslmanla

m`min arasnda frq var? Cavab: Nsr sursinin ikinci aysind insanlarn dstdst Allahn dinin daxil olduqlar bildirilir. Hucurat sursinin 14-c aysind is byan olunur ki, hl ki, iman sizin qlbiniz daxil olmayb. Aydn grndy kimi, insanlarn din daxil olmas kifayt deyil v mslman olmaqla mmin olmaq arasnda frq var. Dindarln mrhllri var: qzma, qaynama v bim. Hm isti, hm d qaynayan ey soyuya bilr. Amma bimi ey yenidn iy ola bilmz. Din daxil olmaq asandr. hdu nla ilah illllah v hdu nn Muhmmdn rsulullah deyn xs mslman olur. Bu qzma mrhlsidir. Peymbrin shablri qaynar bir eql cbhy gedr v haqq yolunda canlarndan kerdilr. Bu, qaynama mrhlsi idi. Amma Qur`an bu insanlara buyurur: l keirdiyiniz qnimtin bed birini xms dyin.1 Onlarn z Rbbi yannda drclri vardr.2 man gtirmdiklri halda Allaha v qiyamt gnn iman gtirdik deynlr var.3 Bli, hadt klmlrini deynlr, htta peymbrl iyin-iyin vuruanlar n qarda hqiqi imana aparan yol var. Hqiqi imana atmaq n bir ox mrhllrdn kemk lazm glir.

Sual 10: nsanlarn islah (mr be m`ruf v nhy z

mnkr) il mul olmaq btn mslmanlar n, yoxsa xsusi bir qrup n vzifdir? Cavab: gr birtrfli yolda bir man hrktin ksin tyrs, ona hm yoldak manlar xbrdarlq etmli, hm d polis bu man saxlamaldr. Allah insanlarn doru yola d`vtini v pis yoldan kindirmsini btn mslmanlara mr edir: Siz n xeyirli

, 41. , 4. 3 , 8.
1 2

mmtsiniz. nsanlara yax ilr grmyi mr edir v pis mllr qadaa qoyursunuz.1 Bu surnin 104-c aysind oxuyuruq: Aranzda xeyirli ilr grmyi mr edn v pis mllr qadaa qoyan bir dst olsun.

Sual 11: Allahn yalnz tqvallardan ml qbul etmsi adi

v gnahkar insanlar midsizldirmirmi? Cavab: Qur`an buyurur: Allah yalnz tqva sahiblrindn (phrizkarlardan) qbul edr.2 Tqvann drclri var. Kimi Allahdan ox, kimi is az qorxur. Amma ham n drcds varlq alminin sahibindn kinir. Allah yannda n hrmtli olannz n tqvalnz, Allahdan n ox kinninizdir.3 gr insan xeyir bir i grrs, demk, n drcds tqvaldr. gr dnya empionatnda n gcllr birinci yeri tutursa, bu o demk deyil ki, baqalar idmandan l kmlidir. Dnya empionatndan lav, lk, yalt, hr v knd birinciliklri d keirilir. Bu yolla hr bir idman z qabiliyytin uyun mkafat alr. Bundan lav, mlin qbul drclri d var. Hr bir tqva drcsin uyun qbul drcsi var. Ona gr d Qur`an byan edir ki, kiminin mkafat ikiqat, kimininki on qat, kimininki is saysz-hesabsz olur. Bu frqlrd insann niyyti v grdy iin nv sas rol oynayr.4

Sual 12: Briyyt sma kitabna ehtiyacldrm? Cavab: Btn zavodlar istehsal etdiklri mhsulu sata
xararkn ona istifad qaydalar adl kitaba lav edirlr. stehsaldan baqasnn bel bir kitaba yazmaa ixtiyar varm? lbtt ki, yox!
-, 110. , 27. 3 , 13. 4 -, 37; , 265 ; `, 160 ; , 17 ; , 245, 261.
1 2

nsann da yaradan var v bu yaradan ona Qur`an adl gstri kitab gndrmidir. z xlq etdiyini v onun ehtiyaclarn, Yaradan hamdan yax bildiyi n baqalar bu xilqt gstri ver bilmz. Mgr yaradan bilmzmi?! Allah incliyin qdr xbrdardr.1 Allahn qanunlarn knara qoyub z qanunlar il yaamaq istyn insan tyyarni qrmancla srmk fikrin dm obana bnzyir.

Sual 13: Rahat yaamaq n n edk? Cavab: Qur`an buyurur: linizdn xana kdrlnmyin,
liniz bir ey glnd ad olmayn.2 Dorudanm, insan bel ola bilr? Bank iisi bir gn xalqdan pulu toplayr, shri gn is onu xalqa paylayr. Bu ii n pulu almaqla vermyin he bir frqi yoxdur. nki, o, sadc, mantidir. Traktor n asfaltla torpaq yolun frqi yoxdur. Velosiped n is asfalt yol daha rahatdr. Sr qonduu buda zdlmdiyi halda, zrif iyi z oturuu il qrr. Bli, byk insanlarn ruhunu kiik tinliklr sndra bilmir. mam Hseyn () qanl Aura gn sinsin yzlrl ox tuland halda diqqt v smimiyytl namaza durdu. Hans ki, hmiyytsiz bir hadisy gr ya namaz yubadr, ya da diqqtimizi toplaya bilmirik.

Sual 14: N n slamda mlin dyri insann niyyti il

llr, onun qbulu is insann diqqt v smimiyytindn asl olur? Cavab: Dnya ilri d beldir. Hm crrah, hm d qatil baqla qarn yrtr. Crraha tkkr olunur, qatil zindana salnr. Amma crrah da crrahdan stn ola bilr. nsan hyatn xilas etmk niyyti pul qazanmaq niyyti il eyni deyil. nfr su tklif edk. Onlardan biri susamad n, o biri ksdy n, ncs is drdncy su atmaz dey
1 2

, 14. , 23.

sudan imtina ed bilr. Bu nfrin niyyti frqli olduu kimi, mllrinin dyri d frqlidir. sil pul skinasn saxta pul skinasndan ondak xsusi bir sap frqlndirir. Hqiqi ibadti saxta ibadtdn frqlndirn bir sap (ip) da var. Bu, bndnin yapd Allah ipidir. Bu ip bndnin Allaha yaxnlamaq niyyti, xalisliyi, diqqt v smimiyytidir. Bu sap qrlsa, bndnin Allahla rabitsi ksilr.

Sual 15: Btn yax ilrin mkafat on qat olurmu? Cavab: Qur`an buyurur: Kim yax bir i grrs ona
hmin iin on qat vzi verilr.1 Amma n sas bu ii grmk yox, onu qiyamt gnndk qorumaqdr. Verilmi manti yolda itirmk mantdarlq deyil. Bir ox ilr xeyir hesab olunsa da son mqsd atmad n pua xr. Xeyir ii grn adamn mqsdi zn gstrmk, Allahdan qeyrisinin diqqtini clb etmk olsa, bu iin mqabilind axirt mkafat yoxdur. Xeyir ii grn zaman v ya bu i baa atdqdan sonra insan gnaha yol verrs, qazand savab lindn xar. Demk, sas msl grlm xeyir ii axirt gnndk qorumaqdr. Yuxardak Qur`an aysind d yax i grmkdn yox, yax i gtirmkdn danlr.

Sual 16: N n lmdn qorxuruq? Cavab: Src skan arxasnda o zaman qorxur ki, ya
yanacaq tknir, ya qaaqmal aparr, ya sr`t oxdur, ya yol thlklidir, ya yoldalar pis adamdr lmdn sonran dnb, hazrlq grn, gnahdan kinn, m`minlrl dostluq edn, bir szl Allahn razl n alan insan lmdn kinmir.

Sual 17: N n b`zi dualar qbul olunmur? Cavab: gr tyyarnin yanacaq bakna yanacaq vzin su
tklrs, tyyarnin uuu qeyri-mmkndr. Dua o zaman
1

`, 16.

Allah drgahna ucalar ki, insan haram tikdn kinsin. Hdisd buyurulur: Duasnn qbul olunmasn istyn xs qazancn v tiksini pak etmlidir.1 Bundan lav, dua xeyir istmkdn ibart olsa da, bizim bir ox istklrimiz z zrrimizdir.

Sual 18: slamda hr saatn z duas var. Biz btn gn

dua oxumalyqm? Cavab: Dua kitablarnda gnn hr saat, ilin hr gn n dualar nql olunsa da, insann btn bu dualar oxuma vacib deyil. Avtovaqzalda gnn hr saat n reyslr nzrd tutulur. Msln, ne saatdan bir Mhd avtobus yola dr. Amma insan yalnz bir reysl yola xa bilr. Hr saat n ona gr reys nzrd tutulur ki, hr ks istdiyi vaxt yola d bilsin. Dualar da beldir. N vaxt dua etmk istsn, hmin saatn xsusi duas var. Amma zbrlnmsi mmkn olan kiik dualar idn ayrlmadan da oxumaq olar.

Sual 19: nsann bana gln xobxt v bdbxt

hadislrd Allahn rolu ndir? Cavab: Qur`an buyurur: Sn yetin hr bir yaxlq Allahdan, pislik is zndndir.2 Hm z oxu, hm d gn trafnda frlanan yer krsinin bir z qaranlq olur. q gndn, qaranlq is yerin zndndir. Allah insan n faydal olan zm yaratsa da insan ondan rab dzldib zn zlm edir. Allah insana yaxlq edrk ona gc vers d, b`zilri bu gc gnah yolda srf edir. Al Allahn n byk ne`mtlrindndir. Amma b`zilri bu al z r niyytlrini hyata keirmk n silaha evirir. Demk, yaxlqlar Allahdan, pisliklrs zmzdndir.

1 2

, . 90, . 373. , 79.

Sual 20: gr namaz insan irkin ilrdn uzaqladrrsa,

n n b`zi namaz qlanlar gnaha yol verir? Cavab: i bo toxum he vaxt ccrmir. Qlbin itirak etmdiyi diqqtsiz namaz iibo toxum kimidir. Dodaqlarn, belin, boyunun hrktindn lav, namazda qlbin itirak zruridir. Mktb v universitetin ii insann elmi tkamln t`min etmkdir. Bununla bel, hr mktb gedn xs elm sahibi olmur. Mktb o zaman faydal olur ki, insan oxuduqlarn drk etsin. Yalnz hqiqi namaz insan irkinliklrdn uzaqladrmaq iqtidarndadr.1 Bu da hqiqtdir ki, gnaha yol vern insan namaz qlandrsa, bir o qdr d ar gnaha yol vermyck. O, mcburdur ki, bdnini v paltarn pak saxlasn, namazn halal yerd qlsn. A paltar geyn insan irkli yerd oturmaq istmdiyi kimi, namaz qlan xs d irkin ilrdn uzaq olmaa alr.

Sual 21: mr be m`ruf v nhy z mnkrin (islah tdbirlrinin) t`siri yoxdursa, n etmli? Cavab: Daha t`sirli danmaq qabiliyyti olan xsdn xahi edin ki, bu ii yerin yetirsin. Allah-taala hzrt Musaya Fir`onun islahn mr ednd Musa daha stn byan olan qarda Harunu kmki istdi.2 B`zn bir trzd deyiln sz t`sirsiz olduqda baqa bir trzd tkrarland vaxt t`sir edir. Quru aac qrmaq n bir ne balta zrbsin ehtiyac olur. Qur`anda buyurulur: T`sirli olsun dey, biz Qur`anda szmz mxtlif killrd byan etdik.3 Szn t`sirind deyim trzinin rolu var. mr be m`ruf v nhy z mnkrin rtlrin gr hr insana sz demyin z yolu var. gr paltarnz toza bulamsa onu rpmaqla tmizlmk asan olar. gr his batm paltar rpsanz hm liniz qaralar,
, 45. , 34. 3 , 41.
1 2

hm d his paltara yaylar. Qur`anda buyurulur: Evlr qaplardan daxil olun.1 Elc d, xalq gnahdan kindirmk n onlara halal yol amaq lazmdr. Hzrt Lut evindki qonaqlara tcavz etmk istynlr z qzlar il evlnmyi tklif etdi.2

Sual 22: Bu gn dnyada inteqrasiya (laq saxlama)

gclnirs, n rq, n d qrb demyimiz dzgndrm? Cavab: N rq, n d qrb arn demkd mqsd z dinimizin, z mdniyytimizin, z iqtisadiyyatmzn sas gtrlmsidir. Mslmanlar dnyann he bir qdrtli dvltindn asl olmamal, rqin kommunizm, qrbin kapitalizm xstliklrindn qorunmaldr. Amma elmi v iqtisadi inkiaf n he bir mhdudiyyt yoxdur. slam Peymbri buyurur: ind d olsa elm ardnca gedin. gr istidn v soyuqdan, oddan v buzdan qdrind istifad olunsa, faydal olar. stidn faydalanaq, amma yanmayaq. Soyuqdan faydalanaq, amma donmayaq. rqdn v qrbdn istifad edk, amma zmz itirmyk.

Sual 23: nsan la ilah illllah cmlsini demkl nec

xilas ola bilr? Cavab: Bel bir xilas haqqnda danan hdislrd tkc dil hrkti nzrd tutulmur. Hdisin rbc byan beldir: qulu la ilah illllahu tuflihu.3 Tuflihu ccrm m`nasndadr. kiniy rbc fllah deyilir. nki o, toxumlarn ccrmsi n alr. stniln bir toxumun torpaqdan ccrmsi n rt var: 1. Kk torpan drinliyin ilmlidir. 2. Kk qida maddlrini sormaldr. 3. Ccrm n toxumun st fzas aq olmaldr. Tvhid fzasna ucalmaq istyn insan da qidsini drin mntiql mhkmltmli, inkiaf n zruri olan btn imkanlardan faydalanmal, qardak manelri aradan
, 189. , 78. 3 , . 18, . 202.
1 2

qaldrmaldr.

Sual 24: Nec demk olar, chnnm zabna dzrm,

amma Allahdan ayrla dzmrm? Cavab: vladn grmk n yolun isti-soyuuna dzrk bir mntqdn o birin sfr xm ana deyir:Yolun isti soyuuna dzrm, amma vladmn ayrlna yox! Hzrt li () Kumeyl duasnda deyir: Xudaya! zabna sbr edrm, bs ayrlna nec sbr edim?

Sual 25 Cinsi ehtiras, hvt qar n edk? Cavab: Bu meyli Allah yaratd n onu birdflik bomaq
dzgn deyil. nsan nslinin davam n zruri olan bu meyl, sadc, nzart etmk lazmdr. taha olmasa, insan acndan lr, qzb olmasa yaamaq urunda mbariz olmaz hvt olmasa, insan nsli ksilr. Amma ehtiras halal yolla t`min etmk lazmdr. Ehtiras qaz balonu kimidir. Dzgn istifad edils fayda verr, nzartsiz qalsa partlaya sbb olar. Bznib-dznm qadnlar n tbii istkdir. gr qadn evd z hyat yolda n bu ii grrs, aild mhbbt artar. Amma qadnn bznib ky xmas ailnin mhkmliyini sarsdr. Kd yzlrl bznmi qadnlarla rastlaan kii z hyat yoldana qar bigan olur. Subay insanlar is ehtiras oyadan mnzrlrl qarladqda psixoloji rahatln itirir, am tk yanr. Grdy mnzrlrdn ehtiras alovlanm insanlarn b`zilri zn cilovlaya bilir, b`zilri is htta cinayt yolu il d olsa, bu ehtiras sndrmy alr. Ehtiras alovlanm b`zi gnclr evdn qar, zn ldrr, mxtlif cinsi xstliklr yoluxur.

Sual 26: nsan n drcd azaddr? Cavab: Allah insan azad yaratm v ona seim imkan
vermidir. B`zilri deyirlr ki, insan zn azad hiss ets d, slind mcburdur. Amma insann azad olduunu sbut edn dlillr oxdur. Bu dlillrdn b`zilrini xatrlayaq. 1. nsan ox zaman qarsndak iki yoldan hansn semk

bard dnr v nhayt, bu yollardan birini seir. Bu seim azaddr. 2. B`zn insanlar bir-birlrini tnqid edrk hanssa idn kindirirlr. Demk, insan bir ii gr d bilr, bu idn kin d bilr. 3. Hr bir insan hanssa szlrin v ilrin gr peman olur, ey ka, bel olmayayd deyir. Demk baqa cr d rftar etmk olarm! 4. gr uaqlar ail, mllim, trbiyi vasitsi il trbiy olunursa, demk, doru yolu tuta bilr. Bli, trddd, tnqid, pemanlq v trbiy azadln dlillridir. Azadlq tkc insanlarn yox, elc d, heyvanlarn istyidir. Qfs salnm qu ox vaxt yemkdn imtina edir, xst grkm alr. Htta behitd d n byk ne`mtlrdn biri azadlqdr. Behit daxil olan m`minlr hmin azadla gr Allaha tkkr edrlr (bax: Zmr, 74). Bununla bel insan z Allahnn gstrilrin ml etmlidir. Srhd bilmyn azadlq, azn nfs itat insan flakt aparr. Aln tsdiq etmdiyi azadlq baqalarnn haqlarna tcavzdr.

Sual 27: Bir zrr irk v riyakarlq qatqs olan ml n

n qbul olunmur? Cavab: Allah buyurur ki, n stn rik mnm, hm mn, hm d baqasna gr grln mld z paym mn rik ediln verirm, mlinizin savabn ondan aln.1 Bli, istniln bir ksi v istniln bir eyi Allahla yana tutmaq Allahn mqamn alaltmaqdr. gr siz deslr ki, hm sizi, hm d stnd durduunuz da sevirik, bu szlr sizi alaltmazm?! gr sizi qonaq arb, sfr arxasnda z itlri il yan-yana oturtsalar, siz d piiklrin d eyni yemkdn verslr, alalmazsnzm? Bundan lav, Allah gstrilrinin mqsdi insann tkamldrs, irk v riyakarlq insan squta uradr. z taleyind Allahdan baqasn t`sirli bilmkl insan btn
1

, . 1, . 72.

xeyir mllrini pua xarr, kiik bir sian byk toy qazanna dmkl onu zaya xard kimi. Bir df srniinlri tyyary mindikdn sonra hamn yenidn yer drdlr. Bildirdilr ki, xidmti tyyard sian grb v bu sian taplana qdr uu ba tutmayacaq. Demk, kiik bir sian nazik bir naqili gmirmkl tyyarni squta urada bilir. Bu sian irk bnztsk onun qra bilcyi sim Allahla bnd arasndak rabity uyun glr.

Sual 28: Allah hamya mhrm olduu halda, namazda

rtnmyi vacib edn ndir? Cavab: Geyim yalnz namhrm gr yox, hm d db grdir. nsanlar, adtn evd sad geyinir, ev qonaq gldikd is ehtiram gstrrk paltarlarn dyiirlr. Daha byk mclislr d`vt olunanlar xsusi geyim geyirlr. rl arvad, valideynl vlad bir-birlrin mhrm olsalar da qarlql hrmti qorumaq n geyimsiz qalmrlar. El bu mqsdl d namaz vaxt kamil geyim rt saylr.

Sual 29: Ruhumuzun, daxili tutumumuzun bymsi n

n edk?

Cavab: Hzrt li () buyurur: Ruhunda Allah zmtli

olan xs n baqa hr n varsa clzdr.1 Yer znd olduumuz vaxt bir hektar torpaq biz byk grnr. Amma tyyardn baxdqda onun kiik olduunu mahid edirik. Dnya banklarnn hesabna nzr saldqda xzinmizdki pul hmiyytsiz grnr. gr btn yaranmlarn Allaha oxuduu hmd-snan nzrdn keirsk, dediyimiz zikrlrin kiikliyini anlayarq. mam Sccaddan () sorudular: N ox ibadt edirsn? Hzrt buyurdu: Mnim ibadtim hara, linin ibadti hara! Allah Qur`anda z peymbrin buyurur ki, kemi peymbrlrin tinliklrini yada sal ki, snin n asan olsun. Bli, insan kemi il qrrlnmmli, qardak yol haqqnda dnmlidir.
1

-, . 193.

Sual 30: Hans gnahlar balanmr? Cavab: Allah kiik gnahlarn balanacan v`d ets d,
bu gnahlar tkrarlamaq olmaz. Rvaytd oxuyuruq: Kiik gnahlardan kinin.1 nki insan kiik gnahlardan bir o qdr d utanmadndan bu gnahlar tkrarlayr v tvb bard dnmr. gr borclu xs borcunun azln sas tutaraq verdiyi borcu tlb edn xsi qnasa, borc vern hmin pulu balamaz. Amma byk miqdarda borcu olan insan borc vern xsdn zr istyib xcalt ks bu borc ona balana da bilr. Bli, insan dikbalqla yox, pemanlqla balanr.

Sual 31: Btn ilrd Allah xatrlamaq n ndr? Cavab: Hdisd oxuyuruq: Hr idn qabaq Bismillah
tzlyin.2 Hr hans bir zavodun v ya fabrikin mhsullarna baxsanz, hr birind uyun mssisnin tampn grrsiniz. Btn balarn stolunun stnd, gmilrd v tyyarlrd lknin bayra olmaldr. Bs Allaha inaml insan btn ilrd onun t`sirli olduunu bildiyi halda onu xatrlamaya bilrmi?! Hzrt brahim () buyurur: Mnim namazm da, ibadtim d, hyatm v lmm d almlrin Rbbi olan Allah ndr.3 slam Peymbrin buyurulur: Rbbinin ad il oxu.4; El ki, azad oldun, qalx dua et; v ancaq Rbbin yalvar.5

Sual 32: Biziml hmfikir olmayan ail v vladla nec

rftar edk? Cavab: Peymbr (s) Mkkdn Mdiny hicrt etdiyi vaxt ona qoulmaq istyn mslmanlardan b`zilri ail v
, . 15, . 310. , . 63, . 421 3 `, 162. 4 , 1. 5 , 7, 8.
1 2

vladlarnn e`tiraz il qarladlar. Nazil olmu ayd onlara mracit olunurdu ki, b`zilrinizin arvad v uaqlar sizinl dmndir, onlardan uzaqlan. Hicrt etmi mslmanlardan b`zilri htta tvb etmi aillrini qbul etmmk qrarna glmidilr. Aynin davamnda buyurulur: Onlardan znz gzlyin. Amma tvb etslr balamanz sizin n daha yaxdr. Hqiqtn Allah balayan v rhm edndir.1

Sual 33: Allah zalmlara v gnahkarlara n n mhlt

verir?

Cavab: Su v elektrik enerjisi tchizat idarlri btn mnzillr su v iq verir. Kimi bundan dzgn istifad edir, kimi qaydalar pozur. Allah insan azad yaratmdr v hr bir insann tkaml imkan vardr. gr insan doru yolu semirs, z mqssirdir. Bs n n Allah zalmn qarsn almr? nki yalan danan lal edils, mzluma sill vurann li qurudulsa, xainin gzlri xarlsa, insanlar Allaha itat mcbur olar. Mcbur itatin is dyri yoxdur. Yalnz z iradsi il Allaha z tutan insanlar sitayi layiqdirlr. Namhrm baxmadna gr kor adam imanl hesab etmk mntiqsizdir. Allah insanlarn azad kild yol semsini istyir. Sual 34: srin imamnn, hzrt Mehdinin () zhurunu
gzlynlr zlmn qarsnda susmaldrm? Cavab: Biz hr gec, shri gn gnin domas intizarnda oluruq. Amma bu o demk deyil ki, btn gecni iqsz qalmalyq. Q aylarnda ham yayn intizarn kir. Bununla bel, yayadk ham soba qalayr v qznr. srin mamnn () zhurunadk ham z qvvsi daxilind zlml mbariz aparmal, cmiyytin islahna almaldr. Hdisd buyurulur: n stn ml frc, y`ni hzrt
1

, 14.

Mehdinin () zhuru intizarnda olmaqdr.1 Hdisdn grndy kimi, intizar hal yox mldir. Ona gr d bu zhuru gzlynlr ml sahibi olmaldrlar. mam gzlynlr saleh olmaldrlar. Qeybt dvrnd insanlarn vzifsi zntrbiy, mr be m`ruf v nhy z mnkrdir. Bli, qonaq gzlyn adam hazrlq grmlidir.

Sual 35: nsanlarn fsada yuvarland bir dvrd islam hkumti qurula bilrmi? Cavab: slam hkumti o demk deyil ki, cmiyytin btn frdlri daltli olsun. Balar slam qanunlarn sas gtrn bir hkumt slam hkumtidir. Sfr o zaman yax hesab olunur ki, src mahir, man is saz olsun. Sfrin necliyind msafirlrin vziyyti sas gtrlmr. Bqr sursinin 102-ci aysind oxuyuruq: Yhudilr Sleymann hakimiyytin dair eytanlarn oxuduqlarna uydular. Bundan lav dalt eyni mnasibt demk deyil. daltli hkim hr xsty onun xstliyin uyun drman yazr, daltli mllim hr agird onun biliyin uyun qiymt verir. gr btn xstlr eyni drman, btn agirdlr eyni qiymt verilsydi, bu daltsizlik olard. Gzl qulaq, dala dniz eyni deyil. Frq yalnz daltsizlikdn domur. B`zn dalt z frq qoyulmasn tlb edir. Zlmdn domu ixtilaflar v brabrsizliklrl mbariz aparmaq lazmdr. Tcavzkarlarn zlm il topladqlar kapitallar onlarn gzndn tklmlidir. Amma grln i, iste`dada, ixtisasa, ms`uliyyt frq qoyulmazsa cmiyytd inkiaf dayanar, insanlarda tkaml hvsi snkr. Sual 36: Kafirlr v gnahkarlara nec yanamaq lazmdr? Cavab: Hdisd buyurulur ki, zn baqalarndan stn biln xs tkbbr hlidir.2 nsanlarn aqibtini bilmdiyimiz
1 2

, . 75, . 208. ; , . 70, . 226.

n onlar haqqnda tlsik mhakim yrd bilmrik. B`zn gnahkar sonda m`min, m`min is sonda gnahkar olur. mam Sadiq () buyurur: Bir mr shv yolda olmu sehrbazlar Musann m`czsini grb, Fir`onun hdlrin baxmayaraq iman gtirdilr. eytan is alt min il ibadtdn sonra yolunu azd. Ona gr d doru yolda olanlar arxaynlaaraq baqalarn qnamamaldrlar.

Sual 37: Smeye sdr ndir? Cavab: Bu ifad byk ruha malik olmaq m`nas dayr.
Gvdli aaclar gcl klklr sin gldiyi halda, bu klklr zrif fidanlar kkndn qoparr. Hzrt li () buyurur: Hr bir ms`uliyytin qbulu n byk ruh sas rtdir.1 Hzrt Musa () peymbrlik mqamna atdqdan sonra Allahdan bu ne`mti istyir.2 Amma Allah Musa istmmidn qabaq bu ne`mti ona ta etmidi: Mgr biz snin kksn ab geniltmdikmi?!3

Sual 38: slamda keyfiyyt, yoxsa kmiyyt sas gtrlr? Cavab: slamda b`zn kmiyyt, b`zn d keyfiyyt
hmiyyt verilir. Msln, camaat namaznda adamlarn say n qdr ox olarsa, savab da bir o qdr ox olar. Amma sdqnin miqdar yox, sdq vernin smimiyyti (ixlas) sas gtrlr. hli-beytin yetimlr, miskinlr v sirlr verdiyi sdqlr miqdarna gr yox, onu vernlrin xalisliyin gr yada salnr. B`zi mqamlarda hm keyfiyyt, hm d kmiyyt sas saylr. Msln, Quran hm ox zikr etmyi, hm d mt`i olma taprr.4

Sual 39: slami cmiyyt quruculuunda cihadn rolu

ndir?
-, . 176. -, 27. 3 , 1. 4 , 41; `, 2.
1 2

Cavab: Belin az hisssi daim iti v a yuxar hisssi is

qaln v qara olur. Cihad edn millt d z gnclrini ldn vermsin baxmayaraq daim zadr. Amma zlm boyun yn xalqlar zahirn asayid olsalar da, say oxluuna baxmayaraq zqaradrlar.

Sual 40: Mkafat v zab verilrkn xsiyyt nzr

alnacaqm? Cavab: Qur`an peymbrlrin xanmlarna buyurur: Sizdn hans biriniz aq-akar irkin i grs, onun zab ikiqat olar; Hr kim Allaha v rsuluna itat edib yax ilr grs, onun mkafatn ikiqat verrik.1 Uca zirvli dalarn uurumlar da drin olur. Hdisd oxuyuruq: Alimin bir gnah balanana qdr cahilin yetmi gnah balanar.2 N qdr yuxar drmansa insan, Daha ox zilr yxlar zaman.

Sual 41: slam cmiyytind rhbrin rolu ndir? Cavab: Hr bir hrkt bir ne nsrdn ibartdir:
balanc, yol, vasit, bldi v mqsd. Bu be nsr arasnda bldi daha mhm rol oynayr. gr bldi v ya rhbr alim v phrizkar olarsa, yolular yolunu azmaz. Layiqli rhbr xalq itat ets, btn tinliklr hll olar. yn iti, sap mhkm bal olarsa, istniln bir paran tikmk olar. Sap iyndn xdqda is n nazik paran bel tikmk mmknszdr. Sapsz iyn gec-gndz ils bel, faydasz olar. Mahir src nasaz man t`mir edib yoluna davam etdiyi kimi, peymbrlr d n tin ictimai raitlrd z mmtlrini trbiylndir bilmilr. Lyaqtsiz rhbr is na src kimi n qiymtli avtomobili hrkt gtir bilmdiyi tk, z xalqn ia xara bilmir.

1 2

, 30-31. , . 1, . 59.

Sual 42: Haqq yolda nvanmza sslnn thqirlr v

danlaqlara n cavab verk? Cavab: Bir xs icary dv gtrb Qahirdn bbasiyyy gedirdi. Dvnin cilovunu tutmu dv sahibi msafirinin tnhalndan istifad edib onu msxry qoymudu. Qarlarna xan bir xs zn msafir tutub dedi: Eitmirsnmi sn nlr deyilir? N n dinmirsn? Msafir dedi: gr bu xs mni bbasiyyy atdrsa, dand szlrin he bir hmiyyti yoxdur. Mtffifin sursind oxuyuruq ki, gnahkarlar m`minlr daim glr, yanlarndan kerkn naz-qmz edir, dalda da onlar msxry qoyur, z-z gldikd onlar azn adlandrrdlar. Amma m`minlr zml z yollarna davam edirdilr. Qur`anda v`d olunur ki, m`minlr kafirlr glr.1

Sual 43: Abr-hyan qorumaq n ya namazndan

imtina etmk olarm? (Ax bu namazdan sonra ya yamasa, xsiyyt nqsan gl bilr) Cavab: Yar meydanna xan idman mlub da ola bilr. Bununla bel, o, qlb midini itirmir. Napaleon on drd hrbi mliyyatda mlub olduqdan sonra qlby yol tapr. Rvaytlr sasn, quraqlq zaman ya namaz qlmaq lazmdr. Yan yab-yamayaca Allahdan asldr. Amma biz z vzifmiz ml etmliyik.

Sual 44: Dini mrasimd itirak edn insann dindarl m`lum olur. Bu itirak riya, znnmayi deyilmi? Cavab: vvla, znnmayi b`zn haram olmur. Msln, bir-biri n bznn r v arvad n bu i ibadt saylr. Camaat namaz haqqnda slamn verdiyi gstrilrd d mqsd dinin zmtinin nmayiidir. mam Hseyn () zadarl zaman yrlr d nmayi xarakterli ibadtdir. Elc d, tannm xslrin, ms`ullarn dini mrasimlrd itirak baqalar n bir nv tblidir v bel bir tbli ibadtdir.
1

, 29-34.

znnmayi o zaman haramdr ki, bu id eqoizm amil olsun. Demk, zn yax qlm vermk n znnmayi ibadtdir.

Sual 45: Ac hadislrl qarlaarkn n etmli? Cavab: Sfrd hm turu v istiot, hm d konfet v
mrbb ola bilr. Uaqlar adtn irin eylr stnlk verirlr. Hans ki, tur v ac eylrin d faydas var. Bs ac hadislrin faydas ndir? Ac hadislr diqqti Allaha ynldir, iste`dad iklndirir, gnahlar n cza olur, ilahi ne`mtlri nzr arpdrr. Hadislr mnasibtd insanlar qrupa blnr: kimi uaq tk narahat olur, kimi gnclr kimi sbr edir, kimi d yallar kimi lzzt alr. Qur`ana sasn, tinliklrl zln vaxt kimi hay-haray salr, kimi sbr edir, kimisi d raz qalr.1 Bir qrup xs slam peymbrinin hzuruna glib, cihada getmk istdiklrini bildirdilr. Hzrt (s) onlara minik v qlnc olmadn bildirdikd ox narahat olub aladlar da. tin hadislrdn tdbir, sbr, ilahi yardm vasitsi il qurtulmaq olar. Baxn, limon kimi tur meyvdn limonad kimi rbt dzldilir! Bli, mahir apaz htta portoal qabndan mrbb hazrlayr. Dnyada, demk olar ki, btn tullantlar tkrar e`mala qaydr. Hzrt Zeynb () htta z sirliyindn istifad edrk zalmlarn sltntini titrtdi. Yezid, imam Sccadn nitqi eidilmsin dey, azann ucadan deyilmsini taprd. mam is hmin azann cmllrini el tfsir etdi ki, eidnlr tlatm gldi. Azann hadt verirm ki, Mhmmd Allahn rsuludur cmlsindn sonra buyurdu: Ey Yezid! Bu Mhmmd snin babandr yoxsa mnim?! Bu sirlr onun vladlar deyilmi?! mam Kazim () zindana salnd vaxt n yax ibadt yeridir-buyurdu. Bir ox alimlr z dyrli kitablarn mhz srgnlrd v zindanlarda yazmlar.
1

, 20; , 154, 15; , 23.

Sual 46: slam dini kfr lklri il laqlr nec baxr? Cavab: slam fitrt dinidir. nsan is fitrtn azadla
meyllidir. Mslmanlarn azadlna xll gtirmyn laqlr slamda mmkn saylr. Ana paltarn buladran uaqdan qa alb z yedirtmk istynd uaq e`tiraz edir. O, hr vchl mstqil olmaa can atr. slamn ilk on ilind mslmanlar ibadt zaman zlrini Beytl-mqdds tuturdular. Mdiny hicrtdn sonra yhudilrin han sizin z qiblniz kinaylri il qarlaan peymbr is vhy intizarnda idi. Nhayt, vhy nazil oldu v Allah mslmanlara Mscidl-hram (K`b) qibl t`yin etdi.1 Mslmanlarn hr hans bir id zn kafirlr oxatmas da haramdr. zn kafirlr oxadanlar slind mslmanl alaldrlar.

Sual 47: Daimi dnya tinliklrinin sbbi ndir? Cavab: Qab-qacaq maazasnn vitrini nndn ken bir
xs azaa dzlm stkanlar grb, maazaya daxil olur v satcya deyir:N n bu stkanlarn az bal, alt is deikdir? Satc stkan gtrb, evirir v bu xs deyir: Grrsnzm? Hr iki problem hll oldu. Bli, b`zi problemlri yaradan bizim yanl tsvvrmz olur. Dnyann imtahan olmas bard bir bu qdr danlsa da oxlar el baa dr ki, dnya lzzt ndr. Sanki bir xs kitabxanaya girib du axtarr. nsan anlamaldr ki, dnya sanatoriya yox, tkaml meydandr. tinlik olmayan yerd is tkamldn shbt bel ged bilmz. Qur`an buyurur: tinliklr v tzyiqlr insana dqqt ndr.` Bli, ud aacn yandrmadan onun trini duymaq olmaz. Avtomobilin tkri tzyiql tnzimlndiyi kimi, ac hadislr d insan tnzimlyir, onun qflt v tkbbrn aradan qaldrr, kf v ixtiralara sbb olur.

Sual 48: ml olunmayan imann dyri varm?

1

, 157.

Cavab: Qur`anda iman daim saleh mll yan xatrladlr.

manla ml iyn il sapn oxardr. Sapsz iyn bir i gr bilmdiyi kimi, mlsiz iman da t`sirsizdir. Qur`an buyurur: Allah sevirsinizs, peymbr itat edin.1 oxlar zlrini imanl hesab etslr d saleh mldn uzaqdrlar. Allah sevirik deyirlr, amma onunla shbtdn qar, namaz qlmrlar. lini sevirik deyirlr, amma zlrin ona oxatmrlar. srin imamn gzlyirik deyirlr, amma he bir hazrlq grmrlr. Aiqlik iddiasnda olann m`uqu raz salmas bu insanlarn sdaqtini bh altna alr. Nql edirlr ki, qdim qul bazarlarndan birind bir qula ox byk qiymt qoyulmudu. Sbbi bu idi ki, bu qul susam adam tanyrd. Bir tacir qulun bu xsusiyyti il maraqlanb, onu alr. Bir qonaqlq dzldib, sfry sudan baqa hr ey qoyur. Qonaqlar nvbnv xrklrdn yeyib su istyirlr. Kim azn ab su istyirs, qul onun susuz olmadn iddia edir. Nhayt, qonaqlardan biri ayaa qalxb su ardnca gedir. Qul glmsyib, bli, bu adam susuzdur deyir. Dorudan da iddiasna sadiq olan insan yerind oturmur. mana uyun ml etmyn xsi m`min saymaq shvdir.

Sual 49: Hyatmzda hli-beyt sevgisinin n rolu var? Cavab: deal axtar, hr hans qhrmana prsti insann
fitri xsusiyytidir. Lyaqtli ideal insann trbiysi n ox t`sirlidir. Kamil ideal insan daha ox czb edir. hli-beyt sevgisi n stn ideal seimidir. Bel bir ideal sen insan zn peymbr davamlarna oxatmaa alr. nsan hrkt gtirmyn sevgi is hqiqi sevgi deyil. Bir krp atasndan qoal ists v atas ona idn qaydarkn qoal alacan sz vers, uaq gzn yola dikib atasn gzlyir. Axam ata mnzil daxil olan kimi krp qoal almsanm soruur. gr ata des ki, qoal almamam, amma sni ox sevirm, uaq bu sevgiy inanarm?!

Sual 50: Hqiqti demk vacibdirmi?

1

-, 31.

Cavab: Hqiqti gizltmk haramdr. Amma hqiqti

demyin d rtlri var. Mnasib rait olmadan deyiln hqiqt fsad yaradr. kr tozu irindir. Amma onu birbaa uan azna tksk, uaq boular. kr suda hll edilib uaa tdricn verilmlidir. ksr insanlar hqiqti birbaa qbul etmk iqtidarnda deyillr. Hamamda bana vedr il su tkn adamn bana kd bir stkan su tksniz, szsz ki, crnayar. Mslmanlarn alimlr hrmti, xms v zkat dmsi onlarn bu dyrlr drin inamna saslanr. ziyytli yollar keib m`sumlarn ziyartin gednlr kd rastladqlar hr adama salam vermyi zruri hesab etmirlr. nki hr hans bir mnasibt n tanlq v mnasib rait ehtiyac var.

Sual 51: Hzrt Mehdinin () min illik bir mrdn sonra

qrx yanda zuhur edcyin nec inanaq? Cavab: Adtn, kirpiklrimiz on illr boyu dyimz qalr. Hans ki, insann sa v saqqal daim inkiafdadr. Hm kirpiyin, hm d san tklri eyni bir orqanizmdn qidalanr. Amma Allahn iradsi il bu tklrdn biri sabitdir, o biri is dyikn. nsan mrnn mhdudluunu sbuta yetirck he bir dlilimiz yoxdur. q mhdud olmad kimi, mr yolu da srhdsizdir. Qur`anda Nuhun min il yaxn yaad, shabi-Khfin yz il yatd bildirilir.

Sual 52: Qur`an nzrinc, rhbrl xalqn laqsi nec

olmaldr? Cavab: ki nv itat: insan b`zn qorxu v tamahdan, b`zn is iman v mhbbtdn itat edir. Msln, insanlar Fir`on

qarsnda mt`i edn qorxu idi.1 Amma slam peymbrin itatin arxasnda iman v mhbbt dururdu.2 slamda xalqla rhbr arasndak laq vilayt kimi t`bir olunur. Vilaytdedikd sevrk bir xsin ardnca getmk nzrd tutulur.3 Vilayt tabe olan xs zn baqalarndan stn tutmur.4 Hzrt li () buyurur: Dylrd Peymbr (s) dmn bizdn daha yaxn olard. Hzrt Peymbr (s) xalqa salam gndrmk n m`mur edilmidir.5 Elc d, Peymbr salam gndrmk xalqa mr olunmudur.6 Demk, rhbrl xalq arasndak laq qorxuya yox, eq v mhbbt saslanr.

Sual 53: Xms v zkatla dvlt vergilri arasnda n laq

var?

Cavab: Vergi vtndalarn dvlt xidmt mqabilind

ddiklri puldur. Dvlt k v prospektlri asfaltlayr, asayii t`min edir, pulsuz tibbi xidmt gstrir, thsil mssislri ar. Demk, vergi gndlik ehtiyaclarmza xrcldiyimiz pullardan frqlnmir. Xms v zkat is yalnz mhrum tbqnin problemlrinin hllin srf olunur.

Sual 54: N n b`zi insanlar m`cz grslr d, iman gtirmirlr? Cavab: Peymbrlrin inkar olunmalarnn bir ne sbbi vardr: babalara tqlid, xsi mnafenin qorunmas, eqoistlik, yersiz tssb. Ulduzlu gecd elektrik lampas altnda oturan insan gydki ulduzlar gr bilmir. Elc d, zn vurun insan baqalarnn stnlklrini qiymtlndir bilmir. Bir atl n qdr chd etdis, at qarsndak arxdan kemdi. Bunu mahid edn arif atlya mslht grd ki, arxn suyunu bulandrsn. Atl bel d etdi. At he bir
, 54. -, 159. 3 , 86. 4 , 110. 5 , 103. 6 , 56.
1 2

mcburiyytsiz sudan kedi. Atl bu iin hikmtini anlamayb, arifdn sbbini sorudu. Arif dedi: At saf suda z ksini grr v z ksini tapdamaq istmir! Bli, insan da beldir o, z mnliyini, mqamn, mnafeyini, tayfasn, milltini, partiyasn tapdaya bilmir. El buna gr d haqqnda danlan at kimi hrkt ed bilmir.

Sual 55: Peymbrlr v imamlar gnahsz (m`sum) olduqlar halda n n tvb edib alayrdlar? Cavab: Byk bir salonu qismn iqlandrsaq yalnz byk yalar gr bilrik. Amma bu salon tam iqlandrlsa n kiik yalar da grmk olar. Adi insanlarn iman nuru zif olduundan onlar yalnz byk gnahlar gr bilir. Peymbr v imamlarn iman nuru is o qdr gcldr ki, smrsiz tn bir an onlar ox narahat edir. Aya aryan adam n ayan uzatmaq n haramdr, n d mkruh. Bununla bel o, ayan uzadarkn trafdaklardan zr istyir. Demk, insan halal bir idn d xcalt k bilr. Televiziyada son xbrlri oxuyan diktor asqrdqda tamaalardan zr istyir. slind is asqrmaq gnah deyil. Allahn vliyalar Onun zmtini drk etdiklrindn n dyrli ibadtin d bu zmt qarsnda yetrsiz olduunu anlayrlar. Sual 56: Frqli mbariz metodlarndan istifad edn
m`sum imamlarn arasnda mqsd frqi varm? Cavab: Btn imamlarn mqsdi tvhiddir v bu msld bhy yer yoxdur. Amma hr bir imamn hrkti mvcud rait gr frqlnmidir. Qaynn iki az bir-birin zidd hrkt ets d slind eyni bir ii grr. Komanda oyunlarnda hr oyunu z mvqeyin uyun hrkt ets d, mumi mqsd komandann qlbsidir. Bli, btn imamlarn mqsdi insanlarn tkamldr. Amma bu mqsd atmaq n b`zn vurumaq, b`zn

elml mul olmaq, b`zn hicrt etmk, b`zn d susmaq lazm glir.

Sual 57: Nec olur ki, b`zi gnahlar btn savablar pua
xarr?

Cavab: gr bir xs myyn mssisd iyirmi il xeyir il

mul olduqdan sonra mssis mdirinin vladn qtl yetirrs, grdy ilr pua xar. Bir top mrmisi dydiyi binan uurub, yzlrl insann zhmtini bir anda bada verir. Bir sy illrin dostluuna son qoyur. Bir qaq zhr btn salaml mhv edir. Skan arxasnda bir an yuxu avtomobili uuruma yuvarladr. Bir df ban gz toxunmas onu illr uzunu kor edir. Bli, bir qlcm byk meni kl dndrdiyi tk, b`zi gnahlar da btn savablar mhv edir. 1 Amma el yax mllr d var ki, insann btn kemi pis mllrini yuyub aparr.2 Bir fhl mssisd illr uzunu smrsiz ildiyi halda, mssis rhbrinin vladn lmdn qurtarmaqla hrmt qazana bilr. Qur`an buyurur: Namaz btn pisliklri v irkinliklri aradan qaldran yax mldir.3

Sual 58: nsan hans yolla qlbini ilahi mhbbtl

iqlandra bilr? Cavab: Hr bir mhbbt insana veriln ne`mt v ona gstriln xidmt diqqtdn asldr. nsan Allahn ne`mtlrini dndkc Ona sevgisi artr. Klk, ya, gn, dalar, mnlr, qidalar, ail, vlad, ql, elm, dil, gz, qulaq, gec, gndz, ayqlq, yuxu, azadlq, seim imkan, yaxla meyl, pisliy nifrt insan mrn iflic vziyytdn xaran mumi ne`mtlrdir. Bilirsinizmi iki- gn susuz, yuxusuz, ac qalan insan n vziyyt dr?!
, 217. , 9. 3 , 114.
1 2

Hr bir frd ta olunmu znmxsus iste`dadlar Allahn xsusi ne`mtlrindndir. nsan z varln diqqtl nzrdn keirs, kimsd olmayan xsusiyytlrl rastlaar. Bli, ne`mtlri dnmk insann qlbini ilahi eql doldurur, onu Allah qarsnda scdy vadar edir. Btn bunlar nzr alaraq Qur`an ilahi ne`mtlr bard dnmyi taprr.1

Sual 59: Hyat tinliklrinin flsfsi ndir? Cavab: tinliklr iki qisimdir: zmzdn asl olan
tinliklr v bizdn asl olmayan tinliklr. Bir ox tinliklr insann diqqtsizliyindn yaranr. gr bir xs z iqtisadiyyatn dzgn tnzimlmyib iflasa urayrsa, z mqssirdir. Krpni nzartsiz buraxdmz n o, suda batrsa zmz gnahkarq. Salamlna bigan qalb xstlnn, yol hrkti qanunlarn pozub qzaya urayan, zn intizaml apara bilmdiyi n thqir olunan insanlarn hr biri z tqsirkardr. Bizdn asl olmayan tinliklrin bir sra sbblri vardr: tinliklr insan inkiaf etdirir. Elmi kflr v ixtiralar tinliklrl zbz dayandqda ba tutur. Bir ox gnahlarn kffarsi mhz ac hadislrdir. Bu ac hadislr insan ruhunu mhkmlndirir. slam peymbri (s) buyurmudur: Xstlik, kasblq v lm olmasayd, insann qruru snmaz, o he zaman ba ymzdi.2 Bana hadis glmi insann kamal artr, hadis tb kedikdn sonra o, baqalarnn tinliklrini daha asan anlayr v onlara kmk lini uzadr.

Sual 60: N n btn mrn elm srf etmi b`zi

alimlr Allaha iman gtirmir?
1 2

`, 69. , . 6, . 118.

Cavab: Allaha iman insann elmindn yox, iradsindn

asldr. Nrdivan ustas dzltdiyi nrdivanlara xmrsa, bu o demk deyil ki, nrdivan drmamaq n deyil. yn haqqnda deyiln hamn bzr, z lt gzr tapmacas bel alimlr ox uyun glir. B`zilri gzg satlan dkanda ils d, zn baxb, yaxaln dzltmk bard dnmr. Amma gzgn alanlar drhal gzgy baxb, zlrini sliqy salrlar. Bir ox alimlr tbit hadislrini yrnslr d, bu hadislri tnzimlyn qvv il maraqlanmrlar. Kimi yer dm pulu gtrb sahibini axtarr, kimi d sakitc cibin qoyub yoluna davam edir.

Sual 61: N n insanlar frqli yaradlb? Cavab: lin qlm gtrm yaz gr btn shiflrd
hrflri eyni ardcllqla dzs, onun yazdna he kim kitab demz, onunla maraqlanmaz. gr szlr, cmllr, shiflr bir-birindn frqlnirs bunu zlm adlandrmaq olmaz. T hrfi dey bilmz ki, n n mn ayaq st qalmam, amma oturub! Qab-qacaq sexind mxtlif ll qablar hazrlansa da, kims sex risini bu frq gr ittiham etmir. nki, hr ld olan boqabn z t`yinat var. nsanlarn frqli yaradlmas zlm yox hikmtdir. Hr bir insan ona verilmi imkanlar hddind cavabdehdir. mr boyu korlar msxry qoyub, z namhrm baxmaqdan kinmyn insan qiyamt zab il qarlaaca vaxt ka kor olaydm dey tssf edck.

Sual 62: nsann ml namsi n vaxt balanr? Cavab: Toy salonunda iqlar sndrb qaan adam daltl
czalandrmaq n in snmsi nticsind ba vern btn hadislr nzr alnmaldr. Bli, qaranlq sbbindn qabqacan snmasnda, adamlarn pillkndn yxlmasnda, uaqlarn qorxmasnda, bir szl, tdbirin pozulmasnda hmin xs tqsirkardr. Qur`an buyurur ki, hm mllr, hm d onlarn nticlri yazlr.1 Hdisd deyilir ki, yax bir iin
1

, 32.

bnvrsini qoyan adama sonralar da bu ii grnlrin savab verilir. Elc d, insanlar n pis bir yol dnn adam o yolu gedn btn adamlarn gnahna rikdir.1 Bir xs kims siqaret kmyi yrdirs, ikinci xs ncy, nc drdncy bu pis vrdii trrs, birinci xs btn sonraklarn gnahna rikdir. Hdisd oxuyuruq ki, valideyn vladn, yax ilrin ibtidai sinif mllimi agirdin sonrak dvrlrd mvffqiyytlrin rik olur.

Sual 63: N n Qur`anda baqalarnn qeybtini etmk qarda meyitinin tini yemy bnzdilir? Cavab: Hucurat sursinin 12-ci aysindki bu bnztmnin mxtlif sbblri var: 1. l zn mdafi ed bilmdiyi kimi, qeybti olunan xs d shbtd itirak etmdiyindn zn mdafi ed bilmir. 2. ly vurulan yara saalmad kimi, qeybti olunan xsin itirilmi hrmtini qaytarmaq da mmknszdr. nsana vurulan maddi ziyan dmk olur, amma alm eybi yenidn rtmk qeyri-mmkndr. str ciddi, istrs zarafata ediln qeybt gnahdr. 3. Bdndki t tdricn artd kimi, insann hrmti d zrr-zrr artr. Hr hans bir insann bu sayaq tinlikl qazand hrmti onun qeybtini etmkl bada vermk nec d byk cinaytdir! Sual 64: Tvb ndir? Cavab: Yolu shv salm src vvlc geri qaytmal,
sonra yoluna davam etmlidir. Amma shv yolu davam edrk yalnz dild shv etmim des he vaxt mnzil ata bilmz. Tvb shv yoldan qaytmaqdr. Getdiyi shv yolu geri qaydan Allah sevir v onun tvbsini qbul edir. 2
1 2

-, . 430. 79. , 222; , 104.

Tvbkar yediyi haqlar sahibin qaytarmaldr. Ourlanm mbl qaytarlmazsa v ya hmin xsdn halallq alnmazsa, tvbnin qbul olmas qeyri-mmkndr. Qsb etdiyi mbli qaytarmaa utanan xs bu ii zn tantmadan da gr bilr. Hans yolla olur olsun, hmin mbl sahibin atdrlmaldr. Tvbkar incitdiyi adamdan zr istmli, qlmad namazlarn qzasn qlmal, gizltdiyi hqiqti aqlamal, shvlrini islah etmlidir. Qur`anda tvb v islah klmlri, adtn yana ilnir.1 Tvb yubandrlmamaldr. nki st-st ylm gnahlar yumaq tin olur. Paltarn zrin qonmu tozu tmizlmk asandrsa, qat ksmi pal tmizlmk tindir.

Sual 65: nsanlar yaxla nec d`vt edk? Cavab: nsanlar hqiqt mxtlif yollarla armaq olar: 1. Bir ox aylrd buyurulduu kimi, sas d`vt yollarndan biri szl (dill) d`vtdir. 2. mli d`vt. Qur`an libasn tmizl buyurur. 2 Y`ni insan vvlc zn tmizlmlidir. 3. Birbaa d`vt. Qur`an xo dann, namaz qln, zkat verin, dey mr edir.3 nsanlar birbaa da haqqa armaq olar. 4. Dolay d`vt. nsanlara Qur`andan hvalatlar danmaqla onlara doru yolu gstrmk olar. Msln, qardalarnn, oyun bhansi il Yusifi aldadb quyuya atdqlarndan xbrdar olan hmshbtiniz baa dr ki, dmnlr insan idman prdsi altnda yolundan azdra bilr. 5. mumi d`vt. Allah z peymbrin btn xalq d`vt etmyi buyurmudur. 6. Xsusi d`vt. Peymbrlr z aillrini doru yola
, 160. , 4. 3 , 83.
1 2

d`vt edirdilr.1 7. Qohumlar d`vt.2 8. Hmvtnlri d`vt.3 9. Briyyti d`vt.4 Bli, mrcan gzn zg, ova xm balq dnizin bir nqtsind durub qalmamal, byk qazanc istyind olan tacir dkanda eidlri artrmaldr.

Sual 66: N n irsdn kiinin pay qadndan ikiqat

oxdur?

Cavab: Gnmuzd ilyn fhlnin maa rsmi iinin

maandan ox olur. Bu o demk deyil ki, fhl iidn daha xsiyytlidir. Sadc gnmuzd fhldn frqli olaraq rsmi ii m`zuniyyt xr, tqad alr, idarnin verdiyi baqa hquqlardan istifad edir. slamda qadnn irs pay az olsa da, ailnin btn xrclri kiinin boynundadr. Qadn btn xrcini rdn alr, irs payn v mehriyysini yalnz zn srf edir.

Sual 67: Qadn n n hakim (qaz) ola bilmz? Cavab: Allah qadn vlad trbiysi n yaratdndan onun
qlbind xsusi bir mrhmt, mehribanlq, canyananlq qoymudur. Bu mrhmt v sevgi daltli mhakim n problem yaradr. Hakim el cinaytkarlarla grr ki, bu cinaytkarlar z yalanlar il insan ovsunlayrlar. Prinsipiall olmayan hakim saxta gz yalarna aldanr, qti qrar xarmaqda tinlik kir. slind hakimlik ox ar ms`uliyyt tlb etdiyindn kii n imtiyaz saylmamaldr. Qadn zrif mxluq olduundan bel bir ms`uliyytdn azad edilmidir.

Sual 68: N n qadnn diysi (qanbaha) kiidn iki df

azdr?
, 55; , 59. , 214. 3 `, 92. 4 `, 158.
1 2

Cavab: Diy insann qiymti yox, dymi zrrin vzidir.

Bir xs kiini ldrrs, btv bir ailnin maddi t`minat n problem yaradr. Ona gr d kiinin qanbahas daha oxdur. gr diy xsiyytdn asl olsayd, onda alimi ldrnlr daha byk qanbahas dmli olardlar. Hans ki, btn kiilrin diysi eynidir. slam hququ nqtyi-nzrindn hzrt linin ibn Mlcml he bir frqi yoxdur. Ona gr d hzrt li () z qatili haqqnda bel buyurdu: O mn bir zrb vurdu, siz d ona bir zrb vurun.1 gr diy xsiyytdn asl olsayd, dnyann var-dvlti hzrt linin () diysini dmzdi.

Sual 69: N n b`zilrinin aqibti ox pis olur? Cavab: Msln, siqaret kmk kimi zahirn kiik eyiblr
b`zn o qdr st-st ylr ki, ryin faliyyti dayanr. Qur`anda buyurulur ki, daim xrda-xrda pis i grnlr, nhayt bir gn Allah inkar edir v zaba dar olurlar. 2

Sual 70: nsann lm Allahn, yoxsa zrailin linddir? Cavab: Allah Qur`anda b`zn bir ii hm zn, hm d bir
baqasna aid edir. B`zn insanlarn cannn z trfindn, b`zn is zrail trfindn alndn bildirir.3 El aylr d var ki, insann cannn mlklr trfindn alnd byan olunur.4 slind hr t`bir mqbuldur. Aar qapn ad, lim qapn ad; zm qapn adm t`birlri arasnda ciddi bir frq yoxdur. nki aar lin, l is mnim ixtiyarmdadr. Mmkndr ki, mlklr can xarb zrail, zrail is Allaha thvil verir. Bel d ola bilr ki, adi insanlarn cann mlklr, yax insanlarn cann zrail, vliyalarn cann is Allah alr.

-, . 47. , 10; , 10. 3 , 42; , 11. 4 `, 61.

1 2

Sual 71: Grnmyn Allaha nec iman gtirk? Cavab: Yer zn n qdr nzrdn keirsk, da-torpa
labaratoriyada analiz etsk, cazib adl qvvni gr bilmrik. Amma aacdan almann dmsi sbut edir ki, bel bir qvv var. Demk, bir eyin varlna inanmaq n onu grmk rt deyil. Cazib qvvsi he bir hiss zv il qeyd alnmasa da onun t`sirlri gz qabandadr.

Sual 72: Qur`an nzrinc, baqalarna n drcd kmk

etmliyik? Cavab: Qur`an buyurur ki, btn yardmlarnzn mkafat var.1 Hm az, hm d ox kmyin vzi var. B`zn suya atlm bir sar yarpaq bir dst qarqa n gmi olur. Kd qoyulmu avtomat telefonla danmaq n kaz pul kara glmdiyi kimi, b`zn baqalarnn da byk yox, ox kiik kmy ehtiyac olur. Yaran balamaq n adyal yox, bir qar cuna kifaytdir. Byk nasosun gr bilmdiyi ii kiik pris grr. Hdisd oxuyuruq: He bir yaxl kiik saymayn ki, ola bilr bu yaxlq kmyiniz atsn. He bir gnah kiik hesab etmyin ki, ola bilr bu gnah sizi squta uratsn. Futbol topuna batan xrda mx btn oyunu saxlaya bilr. Yer dm yemi qab n gcl phlvan yer yxmaqla ikst edib, evd oturda bilr.

Sual 73: N n gnahkarlar Qur`andan faydalana bilmir? Cavab: gr bir glmy insan meyiti ds, uzun mddt
ya yamasna baxmayaraq bu glmdn funt kilmyckdir. Demk, funtli suya qatan pak ya suyu t`sirsiz olur. Qur`an rhmt ya olsa da kafirlrin irkin qlbini paka xarmr. sra sursinin 82-ci aysini oxuyuruq: Biz m`minlr n fa v mrhmt olan Qur`an aylri nazil edirik. Bu aylr zalmlarn ziyann artrr. nsan qlbindki trslik suya dm murdar kimidir. Hr ay nazil olanda kafirlr daha ox mqavimt gstrir, daha
1

, 39.

ox inadkar olurlar.

Sual 74: Yuxu vaxt cism v ruh hans vziyytd olur? Cavab: Qur`anda buyurulur: Allah lm zaman
insanlarn cann alr, lmynlrin cann is yuxuda xarr.1 B`zn src z mann dayanacaqda saxlayr, b`zn is yol knarnda ilk vziyytd qoyub, iinin ardnca gedir. Hr iki halda src manda olmasa da, ikinci halda man ilk vziyytddir. Yuxu vaxt ruh cismdn uzaqlasa da, cism ilk vziyytddir. lm vaxt is cism sndrldkdn sonra ruh ondan birdflik uzaqlar.

Sual 75: Allah mrhmtlidirs, n n bndlrini czalandrr? Cavab: Az mhkm txaclanm butulkan dnyann n byk okeanna atsanz, bu butulkaya bir damla su daxil ola bilmz. Hmin butulka il su gtrmk istyn insan zn, yoxsa okean mzmmt etmlidir?! B`zi insanlar btn xilas qaplarn balayblar. Onlar n dnmk, n ibrt gtrmk, n hqiqti dinlmk, n d haqqa boyun ymk istyir. Qur`an t`birinc onlar dadan da brkdirlr.2 nsan imandan mhrum edn, ilahi rhmtin azl yox, znn qapal olmasdr. Sual 76: Dini gstrilr bir-birlrin baldrlarm? Cavab: Ay v rvaytlrdn m`lum olur ki, btn dini
gstrilr bir-birlrin baldrlar. yirmidn ox ayd namaz v zkat szlri yana ildilir. Rvaytd buyurulur ki, zkatsz namaz qbul deyil. Bli, Allahla rabit (namaz) v xalqla rabit (zkat) qoa qanad kimidir. M`nvi tkaml n qoa qanad zruridir. Peymbr (s) namaz qlanlarn zkat dmsin ox diqqt verrdi. Bir ox dini gstrilr yalnz tam halda
1 2

, 42. , 74.

qbul olur. Msln, hcc mllri yalnz baa atmaqla qbul olur.1 ftar vaxtndan bir dqiq qabaq alan oruc da mqbul deyil.2

Sual 77: badt dedikd yalnz namaz v oruc nzrd

tutulur?

Cavab: Allahn razln qazanmaq mqsdi il grln btn ilr ibadtdir. Krp qzcaz yax ilr hvslndirmk n ona sra almanz da ibadtdir. Mtaliy mul olan mllimin mqsdi pul qazanmaqdrsa, bu mtali ibadt deyil. Amma bu mllimin Allaha xatir mtali etdiyini dnb ona hvsl xrk hazrlayan apaz ibadtl muldur. Bli, gn kitabxanada ken insan chnnm, mtbxd mrn baa vuran apazn behit getmsi mmkndr. Sual 78: Qur`anda ilahi snntlr dedikd n baa
dlr?

Cavab: Parlamentd xarlan qanunlar iki nvdr: Qanunlarn bir qismi parlament quruculuuna, digr bir qismi is cmiyytin quruculuuna aid olur. Allahn da qanunlarnn bir qismi zn, digr bir qismi is insanlara aid olur. Allahn z n t`yin etdiyi qanunlar, msln, hidayt, hesab, ruzi verm, himay, rhmt qanunlar ilahi snnt adlanr.3 nsanlar n t`yin olunmu qanunlar is hkam adlanr. Sual 79: rm bdnlr qiyamt gn nec dirilck? Cavab: Bir ne misala nzr salaq: 1. Nehry bir qdr qatq v su tkb alxalayn. Ya dnciklrinin bir yer ydn grcksiniz. Allah da yeri hrkt gtirmkl zalar bir yer toplayacaqdr. 4
, 196. , 187. 3 , 138; , 12; , 21; , 6; `, 54; , 51. 4 , 1.
1 2

2. nsann yarand ntf mxtlif qidalardan zrr-zrr toplanr. Torpaqdak maddlr budann meyvnin canna sovrulur, sonra insan orqanizmin keib ntfni formaladrr. Demk, insan torpaq zrrlrindn vcuda glir. 3. Mgr mal-qarann ti v sd yediyi otlardan yaranmrm?! Otdan sd xaran Allah ln torpaqdan xara bilmzmi?

Sual 80: nsan birc gnah mhv ed bilrmi? Cavab: B`zn kiik bir virus insann btn orqanizmini iflic
edir. Bir nq yz mrtbli binan kmr parasna dndrir. Bir an paxllq insan qtl vadar edir. Bir anlq vzify tamah insann lini imamn qanna bulayr. Adtn hr adi gnah daha byk gnah n rait yaradr. Qazand gnahlarla hat olunan insanlar chnnmlikdirlr.1 Hya prdsi yrtldqdan sonra gnah etmk asanlar. Kumeyl duasnda oxuyuruq: Allahm, ismt prdsini yrtan, pakl viran qoyan gnahlarm bala.

Sual 81: Mscidd Amerikaya, srail (Ermnistana) lm arlar vermk olarm? Cavab: Qur`an mslmanlar bel tantdrr: Mhmmd (s) Allahn rsuludur v onunla olanlar kafirlr qar srt v bir-birlrin qar mrhmtlidirlr.2 Kafirlr qar lm arlar oxumaq aydki srtliyin bir nmunsidir. lbtt ki, arla kifaytlnmk olmaz v bu srtlik mld d zn bruz vermlidir. Qur`anda Peymbrin xanmlarna buyurulur ki, yumaq dansanz, dmn tamaha dr.3 Amma bu gn peymbr xanmlar yoxsa da, ayd mhm bir siyasi iar var: mslmanlar mrhmtli olsalar da, dmnl yumaq davranmamaldrlar. Bizim yumaqlmz pusquda durmu dmn n yal iq
, 81. , 29. 3 , 32.
1 2

yandrr.

Sual 82: Kafirlr qar nmayilrd itirak etmk

vacibdirmi? Cavab: Qur`an buyurur: Kafirlrin qzbin sbb olan bir yer ayaq basanlar n saleh mlin mkafat yazlar.1 Mqdds amallar mqsdi il keiriln nmayilrd d itirak etmk ibadt olmaqla yana, xalqn ruhunu gclndirn d`vtdir.

Sual 83: N n dini hkmlrd mcthid tqlid edilmlidir? Cavab: Hyatmzda el bir sah yoxdur ki, mtxssis ehtiyac olmasn. Din bilicisi olan mcthidlr zlri d xstlndiklri vaxt hkim mracit edirlrs, hkimin dini msld mcthid tqlid etmsi n n tccb dourmaldr. Qur`an buyurur: Bilmdiyinizi zikr hlindn soruun.2 Diqqt etmliyik ki, shbt adi alimdn yox, tqva sahibi olan zikr hlindn gedir. Rvaytlr sasn agah, adil, hva-hvsdn uzaq alimlr tqlid olunmaldr. Sndsiz ev, avtomobil qeyri-qanuni hesab olunduu kimi, tqlidsiz ml d batildir. Sual 84: Vilayt ndir? Cavab: Cmiyyt rhbr ehtiyacldr. Rhbrsiz cmiyyt
hrc-mrcliy mhkumdur. Rhbr islamunas, savadl, catli, tqval, dnya hadislrindn xbrdar bir mslman olmaldr. Layiqli rhbri xalqn sediyi islamnaslar t`yin etmlidir.

Sual 85: srlr kedikdn sonra peymbrin gstrilrin

hvsl ml olunmasnn sbbi ndir?
1 2

, 120. , 43.

Cavab: Peybmbrlrin mvffqiyytlrinin bir sra dlillri

vardr: 1. Paklq, xalislik, canyananlq, nqsansz kemi. 2. Dlil v mntiq. 3. z dediklrin xsn ml etmlri. 4. Geni qlb v xo rftar. 5. Gstrilrin insan fitrtin uyunluu. 6. Gstrilrin btn ehtiyaclara cavab vermsi. 7. Gstrilrin asanl. Hkim iyndn qorxan ua l almaq n deyir: zizim btn xstlr iyn vurulur. ynnin ars sayanadk keck. gr indi iyn vurulmasa, sonra daha ox iyn vurulmaldr. Mmkn olduqda hkim ua tabletl malic etmy stnlk verir. Grn Allah z bndlrini oruca nec d`vt edir: Ey iman gtirnlr, vvlki mmtlr vacib olduu kimi oruc siz d vacib oldu. Blk, bu yolla pis ilrdn kinsiniz; Oruc say myyn olan gnlrdir 1 Bu aylrl hkimin dediklri arasnda oxarlq grrsnzm?!

Sual 86: Btn ilrimiz ilahi rng vura bilrikmi? Cavab: Qur`an buyurur ki, ilriniz ilahi rng verin.2 lahi
rng vurmaq Allahn razlna uyun i grmkdir. Msln, xanmnza aldnz paltar ona hzrt Fatimnin () doum gn tqdim etsniz, iiniz ilahi rng vurmu olarsnz. Bir yerd ylrkn zqibly ylsniz Allahn razln qazanarsnz. Hzrt li () qonaq gedrkn vvlc evd yeyr, sonra gedrdi. Soruanlara bildirrdi ki, qonaqla getmkd mqsd m`minl gr olsa daha yaxdr. Qur`anda byan olunur ki, axirt n alan insan dnyadan da faydalanrsa, dnya n alan insan axirtdn mhrum olur.

Sual 87: Hr eyi bilmk faydaldrm?

1 2

, 183-184. , 138.

Cavab: nsan b`zi eylri bilms yaxdr. Qur`an buyurur:

Qannz qaraldacaq eylr barsind sorumayn.1 Dvlt bir ne gnlk taxl ehtiyat qaldn xalqa bildirdikd insanlar narahat olub, ehtiyat toplamaa balayr, iqtisadi durum bir qdr d arlar. Amma yax olar ki, dvlt bel bir xbri yaymaq vzin taxl tdark n alsn. Qur`an btn biliklri qism ayrr: 1. Faydal elmlr. Hzrt Musa () bel bir elm sahib olmaq n Xzra yolda olmaq istyir.2 2. Zrrli elmlr (bax: Bqr, 102). 3. N faydas n d zrri olan elmlr. Msln, Khf shabnn sayn bilmyin n zrri var, n d faydas (bax: Khf, 22). Tarixd zrrli biliklrdn qorunmaq n hicrt ednlr az olmayb.

Sual 88: Dini qbul etmyn adama son szmz n olsun? Cavab: Srclr yolda karlarna gl bilck b`zi eylri
zlri il gtrrlr. Ehtiyat tkri olan avtomobilin yolda tkri buraxmasa, src bir ey itirmir. Amma ehtiyat tkri olmayan avtomobilin tkri yolda buraxsa src ziyyt kmlidir. Bli, insan ehtimal verdiyi hadislr qar hazrlq grmlidir. Ehtiyatl insan soyuqda donmaz, yada islanmaz. Bs dind necdir? Peymbrlr lmdn sonrak hyat, soru-sual haqqnda kifayt qdr m`lumat vermilr. Xalqn onlara inanan hisssi sutkada on-on be dqiq namaz qlr, ild bir df bir ay mddtind oruc tutur v zrrli ilrdn kinirlr. Bu insanlar axirtd bir ey qazanmasalar da (hans ki, verilck) he n itirmycklr. Bs peymbrlr inanmayb, kefindn qalmayan insanlar qiyamt sorusu dz olarsa (hans ki, dzdr) n edcklr? Bli, hr bir all insan ehtiyatl olmal, mmkn
1 2

, 101. , 66.

tinliklr hazrlamaldr. gr qarnzdak insan Qur`an hqiqtlrin inanmrsa, o, tkc imansz yox, hm d ehtiyatsz adamdr.

Sual 89: n yax ml ndir? Cavab: n yax ml Allahn qbul etdiyi mldir. mlin
byk-kiikliyi yox, onun qbulu rtdir. Hzrt brahim () olu smailin kmyi il K`bnin dayaqlarn qaldrarkn Allahdan bu mli qbul etmsini istdi.1 Demk, grln i ox hmiyytli bir i olsa da hanssa sbblrdn qbul olunmaya bilr.

Sual 90: Allah hans ilri qbul edir? Cavab: mlin qbul olmas n hm hdf, hm i, hm
d vasit dzgn olmaldr. Msln, hcc getmk dzgn hdfdir. Amma ourluq at il bu sfr xmaq ninki savab deyil, htta gnahdr. Tmizliyi qorumaq yax idir. Amma qara kmrl a divara zibil atmayn yazmaq z irkin bir idir. B`zn is sul v vasit dz olduu halda hdf yanl olur. Hzrt li () il mxalif olan xvaric dstsi hkm yalnz Allaha mxsusdur ar il x edirdilr. ar zzlynd dzgn olsa da, onu gy qaldranlar hqiqti tapdamaqla mul idilr. Qur`an bana qaldran insan onun gstrilrin ml etmlidir. Hkimin yazd nsxni rivy salb divardan asan, amma drmanlar qbul etmyn xst saalarm?!

Sual 91: Mnafiq kimdir? Cavab: nsanlar drd qism blnr: 1. man gtirib, saleh ml edn m`minlr. 2. mansz v saleh mlsiz kafirlr. 3. man gtirdiyi halda, saleh mldn uzaq olan gnahkarlar. 4. man gtirmdiyi halda, zn saleh gstrn mnafiqlr. Yalan, hiyl, riyakarlq nifaqn bir nvdr.
1

, 127.

Sual 92: M`minlr arasnda mnasibt nec olmaldr? Cavab: slam peymbri (s) buyurub: M`min m`minin
gzgsdr.1 Gzg kimi, bir-birimizin hm gzl, hm d nqsanl chtlrini grk. Gzg kimi hr eyi olduu kimi, bydb kiiltmdn gstrk. Gzg kimi insanlarla z-z durub danaq, xlvtd yox. Sevirm ki, dostlar bir ayna kimi. Hr zaman zm dey eybimi. Min dilli daraq tk gzib xlvti, N pisdir edlr tk-tk qeybti. Gzg kimi baqalarnn n deycyini dnmyk Gzg kimi zmz toz-torpaqdan qoruyaq. Eyb gstrdiyi n gzgn sndrmazlar. Eybini deyni d incitm. Gzgn sndranda onun qr da hr eyi olduu kimi gstrir. Min bir zab grm m`min d yalnz hqiqti deyir. Gzg saf olduu n eybi gstrir. M`min d kin v hsd gr yox, saflna gr tnqid etmlidir. Gzg gstrdiyi eybi znd saxlamad kimi, m`min d zbz dediyi eybi yadndan xarmaldr. Gzgy tri baxan eybini gr bilmdiyi kimi, m`min d diqqtl dinlmyn eybindn xbrsiz qalar.

Sual 93: Hqiqtin qbuluna tlsmynlrl nec rftar

edk?

Cavab: man dncy saslanmaldr. D`vtiniz tlsik veriln cavab sizi sevindirmsin. Tez iklyn aaclar soyua davamsz olur. Dncy saslanan qbul daha e`tibarldr. Qur`an bellri haqqnda buyurur: Onlar ayaq st, oturduqda v ya uzandqda Allah xatrlar, gylrin v yerin

, . 71, . 270.

yaradlmas haqqnda dnr v deyrlr: Ey rbbimiz! Sn btn bunlar bo yer yaratmamsan!1 Baqa bir ayd oxuyuruq: O kslr ki, sz dinlyib, onun n yaxsna ml edrlr.2 Demli, tlsik xarlan qrarn dyri yoxdur. slam peymbrindn (s) dnb qrara glmk n iki ay vaxt istyn Sffan adl birin peymbr drd ay vaxt verdi. Amma qarda yol aydn olduqda tlsmk zruridir. oxlarn doru yol seimind trddd salan eytan olub.3

Sual 94: Allah hr nv iman qbul edirmi? Cavab: Qur`an buyurur: Mriklr gmiy mindikd
Allaha dua edir, sa-salamat quruya xdqdan sonra is Allaha rik qourlar.4 Fir`on da dryada qrq olarkn iman gtirdi. Amma mvqqti iman qbul olunmadndan Allah buyurdu ki, artq tvb v iman faydaszdr.5 Hyatda da beldir. Evlnmk yox, ailni saxlamaq sasdr. Elc d domaq sas deyil, vlad trbiy etmk sasdr.

Sual 95: N n b`zn dualarmz qbul olunmur? Cavab: Allah onu aranlara cavab vercyini v`d edir. 6
Amma birindn kmk almaq n b`zi rtlr ml olunmaldr: dostluq mnasibtini qorumaq, dostun nvann yadda saxlamaq, yersiz istklrdn kinmk, bo xyallardan uzaq olmaq, qanunsuz yolla yardm tlb etmmk, baqalarnn hququnu poza bilck arzulardan uzaq olmaq v dz danmaq. Biz Allaha az aarkn bu rtlr ml edirikmi? Rvaytlrd duann b`zi rtlri bildirilir: Bismillah demk, dstmaz almaq, qlbn dua etmk, mscid kimi mqdds yerd durmaq, on df ya Allah, ya rbbi
-, 191. , 18. 3 , 14. 4 , 65. 5 , 91. 6 , 60.
1 2

demk, salavat gndrmk, gnahlar yada salb peman olmaq, tvb etmk

Sual 96: Allah bizi tanyrsa, imtahana ehtiyac varm? Cavab: Aramzda sinsin dyb, zn gy qaldranlar
var. mtahan bellrini zn tantdrr. Qur`an buyurur: Biz sizi qorxu, aclq, mal, can v qtlqla imtahana krik. Sbr ednlr mjd ver.1 nsann mkafatlandrlmas v ya czalandrlmas n ortada hanssa bir ml olmaldr. Bir xs pekar oru olsa da, n qdr ki, ourluq ba vermyib onu hbs etmk olmaz. Hzrt li () buyurur: nsann imtahana kilmsinin flsfsi ona mkafat v cza vermk n zmin hazrlamaqdr. Bu imtahanlar olmasa da Allah z bndsini tanyr.

Sual 97: Dnyann idarsi n insanlara tqva xsusiyyti bs edirmi? Cavab: Qur`anda oxuyuruq: Son qlb mttqilrindir.2 Tqva m`nvi keyfiyyt olduundan, dnya idariliyind bilik v ixtisasa ehtiyac var. nbiya sursinin 105-ci aysind buyurulur: Yer znn varislri yalnz mnim saleh bndlrim olacaq. Demk hm bndlik, hm d saleh ml rtdir. Allah Qur`ann bir hkmn iman gtirib, o birin gz yumanlar mzmmt edir.3 Xstlikdn fa tapmaq n hkimin yazd nsxdki btn drmanlar vaxtl-vaxtnda qbul etmk lazmdr. Sual 98: N n Allah insan hyat n thlkli eylr
yaradb?

Cavab: Qur`an buyurur ki, Allah hr eyi gzl yaradb. 4

lann bdnindki zhr bir ox ar xstliklrin drmandr.
, 155. `, 128. 3 , 150. 4 , 7.
1 2

Hans ki, yanl olaraq, bu zhr nifrt nmayi olunur. Ax baq ba ksmk n yox, faydal ilr n nzrd tutulub.

Sual 99: Elm olan yerd vhy n ehtiyac var? Cavab: He bir ideologiya, institut, elmi mrkz insann
m`nviyyat yolunu iqlandrmaq gcnd deyil. Yaadmz dnyan xobxt etmkd aciz olan elm axirt hyat n n v`d edir?! nsan dnyada qsa bir mddt yaayb, bdiyyt qovuursa, hmin bdiyytin tlblri ndir? Allah taala z peymbrlri vasitsi il n doru yolu iqlandrr. z al v dncsi, elmi v biliyi il kifaytlnnlr ilahi nurdan mhrum olur. lahi biliklr arxa evirn insan zn zlm edir.

Sual 100: Dmn qarsnda vzifmiz ndir? Cavab: Qur`an mslmanlar birliy d`vt edrk, istniln
bir tfriqy qadaa qoyur.1 Ya damlalar ayr-ayrlqda zrif olsalar da, bir hvzy daxil olduqda zmtli bir tlatm yaradb, ar turbinlri hrkt gtirir, byk hrlri elektrik enerjisi il tchiz edirlr. Barmaqlar ayr-ayrlqda zif olsalar da, sxlb yumruq yaratdqda dmni qorxuya salrlar. ldki barmaqlarn biri uzun biri gdk, biri kobud biri inc olsa da, hr barman z ii var. Mxtlif iste`dadl barmaqlar bir yer toplandqda is byk gc yaranr. Ey ziz mslman bac v qardalar! Aranzdak frqlr gr bir-birinizdn uzaqlamayn. nann ki, eyni uzunluqda, eyni qalnlqda olan be barman yaratd yumruq frqli barmaqlarn yaratd yumruqdan qat-qat zifdir. Dmn qarsnda yumruq tk birlin. Qlb sizin vhdtinizddir!

Vlhmdulillahi rbbil-almin!

-, 103; , 42.

Mndricat MSLLR..............................................................................2 (Sual-cavablar).......................................................................2