Working Paper

2 de septiembre de 2013

PARTE HARTZEAREN
INSTITUZIONALIZAZIOA (I)
INSTITUZIONALITATION OF THE PARTICIPATION
INSTITUCIONALIZACIÓN DE LA PARTICIPACIÓN (I)
(I)

Eñaut Apaolaza Amenabar

As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities.
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we may
have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a single
factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A2 MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/EKAICentre scribd.com/EKAICenter

1. Working paper honen tituluak
nahasmena sor dezake hainbat girotan. Hau da,
botere eta kontrabotere dialektikan parte hartze
demokratikoan sakontzea, demokrazia parte
hartzailearen eskaria kontraboteretk planteatu
izan da. Inguru hauexetatik, hainbat dinamika
sozialetatik alegia, beraien ekimenak botere
formalak asimilatzeari nolabaiteko erreparoak
jarri izan zaizkio, desnaturalizatze, eta ondorioz,
aurkatze estrategiatzat jo izan baita.
2. Bestalde egia da parte hartzea eta
demokrazia hedatzea boteregune
instituzionaletatik kanpo zegoen demanda bat
izatetik apurka-apurka iragazi egin da boteregune
formal hauetara, hainbat arrazoi medio.
3. Hori horrela, hainbat ekimen sozialen
izateko arrazoia boterearen opakotasuna eta
interes kolektiboekiko urruntzearen hautematea
izan da. Horren aurrean erreakzionatu izan da,
eta kasu askotan politiken berrorientazio bat, edo
gutxienez informazio eta eztabaida publiko bat,
eta erabaki konpartituago bat eskatu izan dira.
Eskari horiek gizartean –neurri batean behintzat-
txertatzea lortu dutenetan erakundeek bere egin
dituzte behintzat maila formal batean ekimen
sozial horietatik planteatutakoak, baina kasuren
batzuetan bere egite horrek beren erara egitea
ere esan nahi izan du, eta mugimendu sozialen
ustez mugimenduaren desmobilizazioa eta
eskariaren desnaturalizazioa ekarri du.
4. Azken urteetan herritarrekin eta herri
mugimenduekin lotura handiagoa bilatu izan da,
batez ere udal mailetan. Ekimenok udal
administrazioek bultzatu izan dituzte kasu
batzuetan, eta beste batzuetan herritarrak
antolatuz gertatu dira, orain arte jardun
instituzionalaren legitimazio osoarekin bat
zetozen sektoreetatik gainera.
As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities.
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we may
have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a single
factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A2 MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/EKAICentre scribd.com/EKAICenter
PARTE HARTZEAREN
INSTITUZIONALIZAZIOA (I)
5. Oro har balorazio positiboa egin behar
zaio botere eta kontrabotere hauen arteko
elkartze eta neurri bateko dialogo honi. Gai
publikoen inguruko kezka eta ardura hartze bat
ageri da beraz, baita gaiotan protagonista izateko
nahia ere. Edonola ere bi galdera –bi gutxienez-
planteatzen dira egoera honen aurrean:
a. Zer behar dute eta nola jokatu behar
dute botere publikoek parte hartzea
bultzatzea erabakitzen dutenean? Botere
publikoei dagokienez eredu bat finkatu
behar dute parte hartzearekiko, hainbat
galderari erantzunez: Zein da parte
hartzea sustatzearen helburua?
Zertarako? Noraino iritsi nahi da?
b. Gizarte mugimenduen edo herritarren
eskari guztiak dira onargarriak eztabaida
eta erabakimen publikorako? (hurrengo
working paperrean jardungo dugu honi
buruz).
6. Galdera hauei erantzuten hasi aurretik,
parte hartze prozesuek duten kultura politikoa
aldatzeko nahiari buruz jardutea komeni da.
Honela bada, kultura politikoa aldatu nahi izate
horri lotuta ageri da demokrazian sakontzea eta
gai publikoen gaineko ezagutza eta ardura
hedatzea gizartearen sektore zabalagoetara.
Horrek guztiak esan gabe darama gizarte
justuago, kohesionatuago eta iraunkorrago bat
duela xede. Baina arazoa hain zuzen ere hori izan
daiteke: esan gabe doala. Hitz potoloak dira
edukiak, ereduak, sistemak, funtzioak eta
paperak zehaztu ezean benetan eraginkorrak
izateko. Hori dela eta, beharrezko ikusten dugu
parte hartzearen inguruko argitze kontzeptuala
egitetik hastea, zer ulertzen den parte hartzeaz
ari garenean, eta zertan gauzatu nahi den kultura
politikoaren aldaketa kultura demokratikoaren
inguruan jardutea behar beharrezkoa da.

7. Botere publikoei dagokien galderaren
erantzuna beraz eredu bat finkatuz erantzungo
da, eta horretarako gutxienez argitu beharrekoak
dira hainbat gauza:
 Zein da parte hartzea sustatzearen
helburu orokorra eta zeintzuk
zehatzak?
 Zertarako bultzatzen da parte
hartzea?
 Noraino iritsi nahi da?
 Zeini zuzenduta dago
 Zein sakonera du? (gai publikoen
informazioa, proposamena, lanketa,
erabakia eta jarraipenaren continuum
horretan zeintzuk ukitu eta noraino…
 Zein gairekiko planteatzen da
 Eta aurrekoen ondorioz nola egingo
da? (lehenik zein sistema, eta
ondoren zeintzuk metodologia)
8. Ulergarria da parte hartzea hedatzearen
aldeko apustua egiten denean, parte hartze
esperientzia ahalik eta gehien metatzeko
beharra, baina ibilbide apurra egina egonda, aldi
berean baita ere bere transzendentzia politikoaz
jabetu behar da, eta beronekiko erantzukizunez
jokatu. Hau da, marko bat eman behar zaio, eta
ez gara ari marko juridiko formal bati buruz, edo
ez derrigorrez, metodologia puntualak eta tokian
tokiko asmoak biltzeko balioko duen lurralde
eredu bati buruz ari gara, helburu politikoak,
kontzeptualizazio konpartitu bat eta sistema
osatzeko lagunduko duten oinarriak finkatzeaz ari
gara gehiago.
9. Eredu hori ez edukitzeak, edo agerikoa ez
izateak hainbat arazo planteatzen ditu. Hasteko
edozer demokrazia eta parte hartzea kontzeptuek
As a Working Paper, it does not reflect any institutional position or opinion neither of EKAI Center,
nor of its sponsors or supporting entities.
EKAI Center seeks to do business with companies or governments covered in its reports. Readers should be aware that we may
have a conflict of interest that could affect the objectivity of this report. Investors should consider this report as only a single
factor in making their investment decision.
GARAIA INNOVATION CENTER, GOIRU 1,A2 MONDRAGON
TEL: 943250104 VITORIA-GASTEIZ 639641457
LEKEITIO 675701785 DURANGO 688819520
E-MAIL: info@ekaicenter.eu
facebook.com/EKAICentre scribd.com/EKAICenter
PARTE HARTZEAREN
INSTITUZIONALIZAZIOA (I)
duten hedadura medio, ia edozertarako balio
dezakete, are gehiago batera baldin badoaz.
Zentzu honetan edozer gauza bihur daiteke parte
hartze prozesu bat. Eta are kezkagarriagoa dena,
edozer gauza eta edozein gai bihur daiteke oso
erraz eztabaidagai.
10. Planteatu ditugun gai horiek guztiak
aztertzerakoan, parte hartze prozesuak martxan
jartzerakoan bezala, botere publikoen lidergoa
ezinbestekoa ez bada ere, erabat lagungarria da,
batez ere euren programetan eta gobernu
jardunean ere parte hartzean sakontzea helburu
bada, eta jardueraren gidalerro baldin bada.
Udalek euren kasa eredu dispertsio handia izan
dezakete baldin eta galdera hauek eta berauen
erantzuna planteatzen ez baldin badira, eta
udalei zein foru aldundiei dagokie aipatzen ari
garen norabidean pausoak ematea.
11. Instituzionalizazioak, hau da,
esperientzien bidez lortu dena formalki
finkatzeak, zentzua izatekotan behin eredu
konpartitu bat dagoenean hartuko du.
Kontsentsu politikoan ahalegin handia egin behar
da parte hartze ereduen lehia bera demokrazia
zabaltzeko egitasmoen aurka joan ez dadin.
12. Ez da nahastu behar gainera kontsentsu
politikoa eta politikoen kontsentsua. Kontsentsu
politikoa diogunean eragile politikoekin
(alderdiak, eragile sozio-ekonomikoak, herri
bizitzan eragina duten talde eta elkarteak eta
herritarrak) esan nahi dugu. Finean parte
hartzeaz ari gara eta.