ETM VE BLG LEM DARE BAKANLII YKSEK GERLM TEHZATLARI

E.Levent YCELER Tel:212 69 00-2675 E-Mail:levent.yuceler@euas.gov.tr.

TEK TRKYE ELEKTRK KURUMU 1970

EDM ENERJ DAITIM MESSESES 1982

TEA TRKYE ELEKT.A. 1993

TEDA TRKYE ELEKT.DA.A.

EA

TEA

TETA

2001

ELEKTRK ENERJSNN ALAK GERLM VE YKSEK GERLM LE LETLMESNN KARILATIRILMASI

Elektrik enerjisi generatrlerden elde edilen k gerilimi ile iletildiinde iletim akm, iletken kesiti ve ap yksek gerilim ile iletime kyasla daha byktr. Bu nedenle yksek gerilim ile iletim yapldnda;

-Devreden az akm geeceinden g kayb az olur. -Enerji nakil hatt sonunda gerilim dm az olur. -iletken kesiti daha kk olduundan iletimde kullanlan direkler ve dier yksek gerilim tehizat hacim bakmndan daha kk ve hafif olur. Sonuta da elektrik enerjisi daha ucuza mal olur.

ENERJ NAKL HATLARI KAPASTF ZELLK TRANSPOZSYON LEM

Enerji nakil hatlarnda kapasitif zellik iletkenlerin birbiri ile ve de iletkenlerin toprakla olan pozisyonlarndan kaynaklanan kondansatr yapsndan olumaktadr. Kapasitenin bykl iletim akmna, letkenler aras mesafeye ve de iletkenlerin toprakla olan uzaklklarna baldr.

Kapasitif zelliklerinden dolay E.N.H.da oluan kapasitif gerilim artlar hattn uzunluuna ve iletim gerilimine ve direk tipine baml olarak hat sonu gerilimi ile hat ba gerilimi farkllk gstermektedir. Bu farkllk ebekemizde hat nt reaktrleri ve trafo merkezindeki reaktrlerle yok edilmektedir.

Ayrca fazlar arasndaki dengesiz kapasitif gerilim artlarn dengelemek iin E.N.H.gzergahnda TRANSPOZSYON ilemi yaplr. Faz sralarnn hat ba ile hat sonunda ayn olmas iin gzergah boyunca uygun yerlerde 3 veya 3n katlar saysnca yaplr.

BR TRANSPOZSYON LEM ( I+II+III )

ENERJ NAKL HATLARI NDKTF ZELLK

Endktif zellik E.N.Hda kullanlan elik alminyum (StAl) iletkeninin yapsndan kaynaklanmada ve Endktif (Reaktif )yk olarak karmza kmaktadr.

Alminyum damarlarn her birinden geen iletim akm her damar iletkeni etrafnda bir magnetik alan meydana getirir ve bu manetik alan dier damarlar tarafndan kesilir. Bu olay LENZ kanununa gre (Kendisini meydana getiren ebekeye kar koyma) damarlar zerinde bir zt E.M.Knn oluumunu salar. Bu olay iletkenin direncinin artmasna neden olur. te bu diren Endktif reaktans olarak tanmlanr.

E.N.Hnn endktanslar sistemin;

faz saysna, iletkenlerin direk zerindeki pozisyonlarna, iletken apna ve iletkenler aras mesafeyle orantldr.

Bu zelliin ebekemizdeki mahsurlar nt kapasitrlerle nlenmektedir.

KORANA OLAYI

Nemli ve sisli havalarda enerji nakil hatt faz iletkenlerinin yzeyinde havann iyonize olmas ile mor renkli kl halkalar grnr. Bu duruma korona olay denir. letkenin yzeyindeki bu mor renkli kl silindirin birbirine temas edecek kadar arttnda delinme olur. Bu srada slk sesine benzer ses titreimleri duyulabilir.

Nemli ve sisli havann iletken yzeyine temas ederek arpmas neticesinde iyonize olduu gerilime kritik korona (Uo) denir. Faz iletkenleri etrafnda mor renkli parlak kl silindir halkalarn grld veya dearzn devaml bir ekilde kendini besledii gerilime ise grnr korona gerlimi (Uk) denir.

Korona olay s, ses ve kimyasal reaksiyonlar eklinde kendini gsteren bir enerji kaybdr. Korona olay sonucu meydana gelen kayplara iletme gerilimi, frekans, iletkenin yar ap, faz iletkenleri arasndaki uzaklk etkilidir. Ayrca havann nemli,sisli, yamurlu ve karl oluu da kayb artrr. letkenin yzeyinin dzgn olmamas ve damar says da korona olay sonucunda meydana gelen kayplar artrr.

KORONA GERLMNE TESR EDEN FAKTRLER

Nakillerin yaraplar Nakiller aras aklk Hava artlar ( scaklk, basn, rutubet, yamur, kar, sis v.s.) Nakillerin przll.

KORONA KAYIPLARINI AZALTAN FAKTRLER

Demet iletkenler Korona emberi(halkas)