Professional Documents
Culture Documents
rightsnow
jHdhduhls
,xldfj rdcH tA jf.au yÈis
wdrlaIdj ms<sn`o kS;s kS;s fr.=,dis fjkqjg
.ek l;d lrk fldg md¾,sfïka;=fõ§
m%Odk jYfhkau l;d lrkafk
Zksoyfia fõÈldfõZ le|jqïlre fÊHIAG kS;s{ fÊ'iS' je,swuqK úiska
ldrKd folla úfYaIhs' ckdêm;sjrhd lrkq
;%ia;jdoh je<elaùfï mk; iy yÈis kS;s fr.=,dis ms<sn| j miq.sh Þ
1' uyck wdrlaIl ,nk m%ldYkh .ek' fld<U iudch yd iduhsl flakaøfha§ mj;ajk ,o foaYkhla weiqfrks'
mk; yd yÈis kS;s md¾,sfïka;=fõ hï
fr.=,dis flfkla yÈis kS;shg bjr fjklï wem mq¿jka wêlrK
lrkfldg idudkH hïlsis l;sldj;la
2' ;%ia;jdoh úreoa O fjkj kï tA ,efnkafk keye' ;Skaÿjla u; muKhs'
kS;sj, i|yka we;s ù ;sfhkjd'
je<elaùfï mk; úreoaO fjkafk fofjks ldrKh kuq;a wo th ;SrKh
fjkafka Wmßu fï kS;sh
1947 wxl 25 orK fï m%ldYkhg' fmd,sisfha§ fokq lrkafk wdrlaIl
o`vqju' WÞyrKhla hgf;a isr.; jQ iy
uyck wdrlaIl tA;a wjYH kï ,nk lgW;a;rh' iEu f,alïjrhd tkï
lsõfjd;a ñkSueÍulg r|jdf.k bkak
mk; md¾,sfïka;=fõ md¾,sfïka;= kvqjl§u fmd,sish úOdhlh úiska'
fok Wmßu o`vqju w;súYd, ixLHdjla
iïu; lf<a ,xldjg uka;%Sjrekag lgW;a;r .kakjd' cd;Hka;rj ms<s.;a
urK o`vqju' ia;%S Þúv ck;dj' tl
ksoyi ,efnkak mq¿jka wms yefudau okakjd kS;suh isoaOdka;hg
ÿIKhg wjqreÿ úiail ld,hla ck;d úuqla;s
udi yhlg l,ska' tA yÈis kS;s fmd,sish lgW;a;r wkqj w;awvx.=jg .;a
isro`vqju' kvqfõ fmruqfKa wh' wmsg fï
ldf, ysgmq iuyr ixfYdaOkh .kak wdldrh' iuyr flfkl= r|jd.;
lreKq wkqj o`vqju ms<sn`o yvla keye' tA
md¾,sfïka;= uka;%Sjre lrkak' kuq;a fj,djg lshk tAjd yelafla idudkH
wjqreÿ úiaila fokjo wmg fï kS;s wjYHo
fuys wkd.;h .ek fï fjklï ,shkafk keye' ,shk kS;sh hgf;a meh
wjqreoaola fokjo lshk keoao lsh, m%;sm;a;Ska
wkdjels lsõjd' ol=Kq fï ;sfhk tAj lshkafk keye' úisy;rhs' kuq;a fuu
tl ;SrKh lrkak jYfhka wms jefkk
fld<U uka;%Sjrhdj isá fr.=,dis fjkia
n¾kdâ fidhsid uy;d lrkak lsh,
;%ia;jdoh je<elaùfï
lsõjd iÞpdrhla ke;s md¾,sfïka;=j
weu;sjreka jf.au rdcH ;=< fhdackdjla
kdhlhska fï kS;sh f.k,a, tjeks
mk;
mdúÉÑ lr, wysxil W;aidyhla
ñksiaiq isrNdrhg lrmq wjia:djlaj;a wms
.ekSu kj;ajkak neye ±l, keye' yÈis kS;sh
lsh,d' Tyq tÞ lshQ ksid rgg fjk hym;
foA fld;rï fyd|g
wo isÿfjkjo lsh,
fyda whym; .ek
md¾,sfïka;= újdoj, kS;s fmdf;ka
ul,d Þkak ´k
meyeÈ,shs' olskak keye'
uyck wdrlaIl ;%ia;jdoh
mk; wkqjhs yÈis kS;s je<elaùfï mkf;a
fr.=,dis mkjkak miqìu .ek lsõfjd;a
mq¿jka' yÈis kS;s 1978 wxl 16 orK
fr.=,dis lshkafk mkf;a t,a'à'à'B
iuyr fj,djg yßhg úksYaphlreg wNsu;h ;%ia;jd§ mk; ksid' fuh wjYH kï
tu mk; hgf;a rdcH ixúOdkh fydA tjeks
,shkjd fjkak mq¿jka' ;sfhkjd' kuq;a fï fukau yÈis kS;sh tA fudk ixfYdaOk
wdrlaIl weu;sjrhd wfkl=;a ixúOdk
kuq;a wmrdO kS;sfha lshk kvqj, tjeks hgf;a w;awvx.=jg j,g hg;ajo' wjYH
yok fr.=,dis j,g' ;ykï lsÍu lsh,
myl n,hla wjqreÿ ish .Kkla l;kaor keye' .;a wh wdrlaIl ke;akï tA wehs
wo md¾,sfïka;=fõ j.ka;shla f.kdj'
;snqKd' fï mrK isoaOdka;h ;uhs udOHfõ§ f,alïf.a w;aik u; lshk ;¾lh f.k
yÈis kS;s fr.=,dis tys wruqK jqfKa rg
újdoh jk fmd,sisfha§ fok lg ;siaikdh.ïf.a kvqj udi ;=fkka ;=kg tAu wjYHhs' uf.a
.ek l;d lrkafka folv lsÍug hdmkh
ld,fha m%Odk W;a;rh u; flfkl= .;af;d;a wju o`vqju r|jd .kak mq¿jka' u;h kï ,xldfj;a
udihlg ierhla m%foaYfha ler<s .ik
úmlaIh jQ fou< jerÈlrefjl= lrkak wjqreÿ myhs' Wmßu Tjqka r`ojkafka f,dalfh;a fuu
muKhs' kuq;a biair ixúOdk ;ykï lsÍu'
tlai;a úuqla;s neye lshk tl' o`vqju wjqreÿ úiaihs' ßudkaâ nkaOkd. ;%ia;jdoh je<elaùfï
yosis kS;s fr.=,dis fuu mk; f.kdfj
fmruqK ^TULF& tjeks lg W;a;rhla úksYaphlreg tAl drj, fkfuhs' mk; n,fh bkak
wuq;=fjka iïu; wjqreoaolg j,x.=
md¾,sfïka;=j idlaIshla f,i fhdÞ. wjqreoaola lrkak kuq;a jdikdjlg foaYmd,k mlaI
lrkak wjYH jqfKa lrñka' th iïu;
j¾ckh lr, kafka keye' tu lg neye' tAl ;uhs fï jf.a wo ojia ;ukaf.a foaYmd,k
keye' ,xldfõ yÈis lrmq .ukau tjlg
;snqfKa' tÞ Y%S W;a;r fhdÞ .kafka kS;sfha iajNdjh' fï wkQjlg jvd r`ojd m,s.ekSï iy
wjia:djla ;sfhkjd ysgmq fÊ'wd¾' chj¾Ok
,xld ksoyia ;j;a wmrdOlrefjl= kvq j,§ uq¿ kvqju .kakd mqoa.,fhla Wjukdjkaa fjkqfjka
lsh, yÈis kS;s ckdêm;sjrhd
mlaIfha fydhd .kak' tfyu r|d mj;skafka kS;sm;s /|úh hq;af;a f.k wd fohla' fï
újdofha§ ckdêm;sjrhd ì%f.aäh¾ ùr;=x.j
ffu;%smd, ke;akï mÍlaIK fomd¾;=fïka;=j ßudkaâ nkaOkd. mk; kS;s fmdf;ka
m%ldY lr, tu m%ldYh ish¿ n,;, iys;j
fiakdkdhl fï ms<s.;af;a keye' olajdu fuu kS;sh lghq;= i`oyd muKhs' u;' tA ksid t;=< drj,' ;siaikdh.ï ul,d Þkak ´k'
iïu; lr.;a úg hdmkhg heõjd'
w¿;a mk;g úreoaOj fuu mk;a idudkH kS;shla f,i wêlrK lghq;= j,§ foaYmd,{hkaf.a b,a,Sï ojia iShla muK fï m%n, kS;s bj;a
wfkl=;a ish¿u kS;s;a tA fuu ixúOdk
m%ldYhla l<d' tys§ flgqïm; f.ak ,xldfj mj;skjd' fhdÞ.kak neye' j,g lghq;= fkdlrk" Widúhg bÈßm;a lrkak wms mdrg
bfíu tA;a iuÕu iuQ,>d;kh lr,
Tyq weyqfõ rdcH wjia:dfõ leìkÜ rdcH wdrlaIl kuq;a wjdikdjlg kS;shg wkqj lghq;= fkdlr fmd,sisfha nyskak ´k' tA i|yd
iïu; fjkjd' iduh f.akak' kuq;a
wdrlaIdj ms<sn| uKav,h ms<s.;a;d mk;a fhdÞ.ekSu § fï kvq j,§ lrk wjxl kS;s{jre r`ojdf.k ysáhd' m%n, lemùula
fndfyda fofkla iduh wjqreoaolska
uyck wdrlaIl mk; th wdKavql%u u;=jk tla m%Odk mdfmdÉpdrKh fhdÞ issàu w;HjYHhs' kuq;a kS;shg wkqj wjYHhs' wms wo
ys;kjd yÈis kS;sh f.akak neß jQ ksid
;sìh§ wehs ;j tlla jHjia:dj yd .efgk .eg¿jla ;uhs fïl .kak mq¿jka' tA ksid wms yeufokdu ojia wkQjla muKhs l;dlrk ;siaikdh.ï
lshkafk rdcH kej; ixfYdaOkhla
f.akafk lsh,d' 1971 nj' tA ksid zwms ñksiaiqkaf.a ksoyig ljqre yß flfkla fkdokak lreKla fï fmd,sisfha r`ojf.k ysf¾ bkafka fï
wdrlaIdj iïnkaO kS;s f.ke,a,d fuu mk;
§ wdKavqjg fld;rï fuh md¾,sfïka;=fõ fldfyduo n,mdkafka fï kS;sh hgf;a mk; hgf;a mj;skjd' bkak mq¿jka' m<uq kS;sh ;snqKq ksid'
lsh,' ,xldfj yÈis ;j;a wjqreoaolg l,a
m%Yak ;snqK;a fjk;a ;=fkka foflka lsh,d' fuu rdcH w;awvx.=jg .;a;u tA yÈis kS;sh yd ojia ;sfyka miafi Tyqf.a kvq ;Skaÿj
kS;s fr.=,dis mÍlaId od.;a;d'
mk;a f.kdfj keye' iïu; l,du m%Yakhla wdrlaIl kS;s wh;a yßo jerÈo fkdn,du ;%ia;jdoh je<elaùfï Widúhg bÈßm;a ne¨ju fmakjd fuu
lr, ne¨ju fmakjd th tfia §¾>
;%ia;jd§ jHdmdrh keyeZ lsh, tÞ Tjqka fjkafk;a wmrdO tA mqoa.,hdf. mk; u; oyia .Kkla lrkak ´k' tfia l< kS;sh u; isÿlrk
rdcH wdrlaIdjg lr ;sìh§u 1979 cq,s
iuQ, >d;kh lf<A lsõjd' 1979 § fï kS;s w;rguhs' fï ka lg W;a;rhla w;awvx.=jg wrf.k hq;af;a Tyq bkak nj ,o mdfmdÉpdrKhla
lsisfia;au iïnkaO udifha§ ;%ia;jdoh
uyck wdrlaIl mk; mk; f.akfldg kS;s iy idudkH kS;s wrf.k Widúhg kvq Þkafk ke;=j fmkajkak ú;rhs' fkdfjkak fï
fkdjk fndfyda kS;s je<elaùfï mk;
uÕska' fuu m%Yakh fuu kS;sh bÈß w;r m%Odk fjkialï bÈßm;a lrkjd' wjqreÿ fol ;=k ysf¾ kuq;a ksoyia lrkak mqoa.,hd ysf¾ hkak
yÈis kS;sh ;sfhk;dla iïu; l<d' th iïu;
hdmkfha muKla wjqreÿ ;=klg muKla rdYshla ;sfhkjd' tlla tysÈ ú;a;slref.a b`o,d f.or hk nj' neye' ksoyia lrkak lsisu yelshdjla
ÿrg rfÜ kS;s njg m;a jQ miqìu i`oyka
;sfhk ksid fuu mk; j,x.=hs lsh, tys ;uhs fïl hgf;a m%ldYhu idlaIs f,i tjeks w;s úYd, mq¿jka kS;sm;sjrhdg' keye lsh,d' fï
lrf.k ;sfhk nj' lsÍu;a jeo.;a' tjlg
hdmkh Èia;%slalhg m%;smdokhla ;snqKd' w;awvx.=jg .;a;u Tyqg tfrysj fhdÞ ixLHdjla ,xldfõ ke;akï kvqj wjika brKu w;a jQ m<uq
WÞyrKhlska meyeÈ,s md¾,sfïka;= uka;%Sjre
muKla wÞ< lrkak kuq;a 1982 oS f.kdmq wem ,nd.; fkdyels .ekSu isÿ fjkjd' th b`o,d ;sfhkjd' wo;a jQ miq uydêlrK ;eke;a;d fyda wjika
lf<d;a yÈis kS;sh isáfha tlish yeg
lsh,d Y%S ,xld ksoyia ixfYdaOkhla uÕska ùu' túg w;awvx.=jg ñksiaiqkaf.a ksoyig bkakjd' w;awvx.=jg úksiqrejrfhl=g ;eke;a;d fudyq lsh,
hgf;a ,xldfõ m<d;a wghs' tÞ ysgmq wdKavq
mlaIh ixfYdaOkhla tA m%;smdokh;a bj;a f.k wjqreÿ úiaila wNsfhda.hla' wrka flfkl=f.a muKhs' ;siaikdh.ï uu úYajdi lrkafk
iNd Pkao l,a ±óu mlaIh jk tlai;a
f.kdjd' kuq;a rch th l,d' tÞ b`oka wo .sh;a kvqj wy,d o`vqjï kshu ksoyi iSud lrkak kvqj ms<sn`oj wo keye'
y÷kajkak mq¿jka' cd;sl mlaIhg yfhka
iïnkaOfhka fï
fld<U ufkda .fkaIka wr.,fha wNHka;rhg j¾;udkh' ;j;a msßila th nrm;, úkdYhla ckhdg;a by, wrf.k .syska zuu
fï iudchg
lr,d ;sfhkafk
isß;=x. chiQßh
chj¾Ok pkaø.=ma; f;akqjr
.syska ne¨fjd;a tys
l,dlrejka idys;H"
fojk f,dal
hqoafoka miafi
iïmQ¾Kfhkau
m%;slafIAm lrk
we;s lr, ;sfhkjd'
hqO ch.%yK
ixialD;sl wxf.
damdx. ;sfhk nj
foaYfødaysfhla fudkjo lsh,'