Tema: Demokracia ne Shqiperi dhe sfidat e saj.

Objektivat:
1-Rrethanat historike ne te cilat shoqeria shqiptare realizoi sistemin e ri politik/demokratik. 2- Reformat e medha qe u realizuan me vendosjen e demokracise, arritjet ne fushen ekonomike. 3-Lufta kunder krimit& korrupsionit dhe arritjet ne kete fushe. 4-Dymbedhjete rekomandimet e BE-se, arritjet ne kete drejtim,sfidat e qeverise aktuale.

Demokracia
Demokracia sht nj form e jets politike t nj rendi sundues popullor. Prkufizimi i fjals prshkruan vetm se kush do t sundoj dhe prkundr interpretimeve t ndryshme, ai nuk prfshin prshkrime se si duhet t qeveris i zgjedhuri. Duke filluar pas lufts s dyt botrore, interpretimet pr demokracin si rend qeveriss i shteteve jan shumuar, dhe ndrmjet tyre ka dallime t mdha. Gjat historis s sistemeve shtetrore, brezi i sistemeve shtetrore demokratike sht zgjeruar dhe n t futen rendet shtetrore liberale, rendet shtetrore nj partiake deri tek rendet shtetrore t emrtuara demokratike por q n t vrtet nuk kan asgj q i lidh me kuptimin e fjals demokraci. Prkufizimi i shprehjes Nga kndvshtrimi historik, demokracia si rend sundues sht futur n jet si kundrprgjigje (Lidhja molose) e rendit sundues aristokrat dhe rendit sundues mbretror. Si duket kjo vij e kndvshtrimeve ka vazhduar deri n ditt tona. Mirpo prkufizim me vetm nj kuptim t fjals demokraci n t vrtet nuk ka pasur. Demokracia nuk ka kuptim n disa sisteme sunduese si nrepublik, n monarki n krye t cils qndron aristokrati. Kshtu q n fund t shekullit XX, kuptimi i fjals demokraci filloj t prdoret si kundr shprehje ndaj fjals diktatur. Si qo q t jet me shprehjen e fjals demokraci gjitha rendet sunduese kan pr qllim paraqitjen politike t t drejtave t t sunduarve para ndrgjegjes s jashtme dhe t brendshme t sistemit (ushtruesve t sistemit). Historiku Prmbledhje t ligjeve (n kuptimin e sotshm kushtetut) demokratike ka pasur n qytet shtetet e Greqis s lasht (Athina n vitin 508 p.e.son). Platoni n dialogun e tij "Mbi shtetin" hedh n pah ann ngecse t demokracis. Aristoteli demokracin e v si forma e tret e rendit shtetror, pas sundimit t nj t vetmi (Monarkis) dhe pas sundimit t nj grupi (Oligarkis). Deri n kohrat e reja ndr shtresat aristokrate sundonte mendimi pr krijimin e nj form t przier me elemente t demokracis dhe elemente t monarkis. N shekullin e XIV, n Zvicr u krijua demokracia fshatare e kantoneve t lashta. N shekullin XVI, nga kalvinistt filloj t prhapet bindja e hershme krishtere pr mendimin e mir (bindja se gjith njerzit jan fmij t Zotit). Kshtu q gjat revolucionit anglez t shekullit XVII, ky lloj i demokracis fetare filloj t gjej zbatim n jetn politike t vendbanimeve. (Kongregacionalistt). Ky botkuptim u prhap m tutje nga mrgimtart e shprndar n Amerik, t cilt e prjetsuan

dhe e zgjeruan me shpalljen e pavarsis s Shteteve t Bashkuara t Ameriks m 1776 dhe meinformimin pr t drejtat njerzore dhe t drejtat qytetare. N Evrop botkuptimi pr barazin demokratike para vete kishte : rndsin e prejardhjes (pietizmi), barazin ndaj obligimeve (absolutizmi), barazin ndaj t drejtave (filozofia shpjeguese). Nn ndikimin e ktyre botkuptimeve, n Franc u prhap bindja n besimin e ndrgjegjes s njeriut e cila gjeti zbatim gjat revolucionit francez. Ideja e 1789-s pr krkimin e t drejts njerzore dhe n prgjithsi t humanitetit, me shpejtsi u prhap n Evropn qendrore dhe at veriore. Kjo shkaktoj n ndrtimin e kanuneve demokratike nn sundimin mbretror. N pjesn ango-saksone t Evrops u prhap ideja pr zgjerimin e ktyre botkuptimeve n forma t ndryshme t organizimit t shoqris si n familje, n shoqata, n shkolla, ndrsa sa i prket Kishs dominonte mendimi se ajo duhej t ishte e pavarur dhe t ket vetqeverisje. Gjat shekullit XX, ideja demokratike u zhvillua si kundrpesh e teorive socialiste q prapa vets mblidhte masat e gjra popullore dhe ngritjen e prgjegjsis politike t tyre. Me krijimin e lvizjeve puntore n shekullin XIX filloj t paraqitet krkesa q demokracia si form politike e sistemit sundues t prvetsohet si form e shoqris me qllim t prsosmris s barazis. N t njjtn koh rritej dshira pr krijimin e partive politike, t cilat ngadal dal filluan t fitonin n rndsi. Rritja e lvizjeve masive, zhvillimi i mjeteve pr ndikim n masa t gjra, kundrthniet e interesave si dhe botkuptimet pr uni-formimit t t qenurit dhe mendimit, vn n pikpyetje komponente t rndsishme t demokracis. Probleme tjera paraqiten q rrjedhin nga qeverisja e paqart si dhe problemet e komplikuara q ajo duhet t i zgjidh. Nga kjo vije deri tek e ashtu quajtura "ekspetokraci" dhe te "teknokracia". Pr qytetart, si t vetm sht po thuaj se e pa mundshme q t nxis kritika ashtu q s paku t jet nj element sa do i vogl i funksionit t kontrollimit. Funksion pa t cilin nuk mund t mendohet demokracia n kuptimin sistem qeveriss i t barabartve. Llojet e sistemeve qeverisse Lidhur me kuptimin baz t fjals demokraci se populli posedon at sovranitet t qeverisjes dhe supremitetit, praktika flet ndryshe varsisht nga vendet e ndryshme t bots. Pr kt arsye, si nga ana e s drejts kushtetuese ashtu edhe nga ana e shkencs s prgjithshme juridike bhen disa ndarje t llojeve t demokracis n baz t disa kritereve.

Kriteri historik 1. Demokracia e poliseve greke 2. Demokracia liberale borgjeze 3. Demokracia socialiste 4. Demokracia bashkkohore Kriteri sipas raportit t demokracis me raporte shoqrore 1. Demokracia formale 2. Demokracia fiktive 3. Demokraci reale Kriteri i demokracis sipas realizimit t saj 1. Demokracia e drejtprdrejt 2. Demokracia trthore (prfaqsuese )

Shteti i s Drejts dhe demokratizimi i shoqris

Siguria e jets Rritja drastike e shifrave t kriminalitetit, veanrisht e veprave penale t rnda kundr jets e prons s qytetarve dhe shkelja e vazhdueshme e t drejtave e lirive themelore t njeriut, dikton domosdoshmrin e nj reforme themelore shumdimensionale pr t rikthyer sigurin dhe garantimin e rendit publik, t jets shoqrore dhe t zhvillimit t siprmarrjes n Shqipri, si dhe prmbushjen e angazhimeve tona rajonale e ndrkombtare. Siguria e prons Mekanizmat q garantojn respektimin e prons publike dhe private n Shqipri jan sot t bllokuara. Menaxhimi i pronave publike sht kaotik, nuk ka strategji q e udhheq, bhet pa transparenc dhe sht shpesh pre e korrupsionit. Qeveria jon do ti ver kta mekanizma n lvizje, duke zhbllokuar dhe br funksiona le katr shtyllat, mbi t cilat do t mbshtet ngrehina pronsore e shtetit: (i) kthim-kompensimi (ii) Agjencia e Legalizimeve; (iii) Zyra e Hipoteks (ZRPP); dhe (iv) pronat publike n nivel t qeverisjes qendrore dhe vendore. i pronave private;

Barazia para ligjit dhe sundimi i tij Shteti i s drejts sht n nj kriz t thell n Shqipri, ndrkoh q forcimi i sundimit t ligjit sht kushti m themelor pr konsolidimin e demokracis dhe zhvillimin e qndrueshm politik, ekonomik dhe shoqror n vend. Suksesi i reformave n drejtsi varet n nj shkall t lart nga bashkveprimi mes disa institucioneve t pavarura, duke prfshir Presidentin e Republiks, Kshillin e Lart t Drejtsis dhe Ministrin e Drejtsis. Krimi i organizuar, terrorizmi e trafikimi Qeveria do t angazhohet intensivisht dhe n mnyr t qndrueshme n goditje t krimit t organizuar dhe trafikut t qenieve njerzore e substancave narkotike, n respekt t plot t ligjeve t vendit dhe t angazhimeve t saj ndrkombtare. Qeveria do t angazhoj t gjitha burimet e duhura njerzore, teknike dhe financiare pr nj bashkpunim t plot dhe efektiv me partnert rajonal e ndrkombtar n luftn kundr terrorizmit dhe krimit ndrkombtar. Demokracia parlamentare Qeveria jon do t jet llogaridhnse ndaj Kuvendit dhe do t punoj pr t prligjur besimin e tij. Ne besojm se fuqizimi i parlamentarizmit do t arrihet prmes shndrrimit t Kuvendit n nj platforme t prbashkt politike dhe jo thjesht si nj certifikues i akteve t Qeveris. Qeverisja vendore Vizioni dhe programi yn pr qeverisjen vendore prputhet me parimet dhe standardet e mishruara n Kartn Evropiane t Vetqeverisjes Vendore. Qeveria e re do t mbshtes fuqizimin e pushtetit vendor dhe procesin e decentralizmit n funksion t rritjes s efikasitetit t qeverisjes vendore prmes: Administrata publike Administrata publike sht keqprdorur nga politika n vitet e fundit, n dm t profesionalizmit dhe paanshmris s saj. Shum vendime gjykatash pr lirim t padrejt nuk jan zbatuar, duke i shkaktuar shtetit dm t drejtprdrejt ekonomik. Politizimi i administrats dhe pandshkueshmria e zyrtarve prgjegjs ka prkeqsuar nivelin e shrbimeve publike ndaj qytetarve. Lufta kundr korrupsionit N vitin 2012, Shqipria zbriti 18 vende n renditjen e Indeksit t Korrupsionit t organizats prestigjoze Transparency International, duke u klasifikuar si vendi m i korruptuar n Evrop.

Qeveria e re ka vullnet t palkundur politik pr luftimin e korrupsionit si nj nga plagt m t thella q bjerr mundsit pr zhvillim t qndrueshm politik, ekonomik dhe shoqror t Shqipris dhe e ndan at dukshm nga vendet e Bashkimit Evropian. Shoqria civile N 8 vitet e fundit sht goditur rnd shoqria civile, e cila nuk ka pavarsin e duhur pr t shprehur hapur qndrimet e veta me interes social e kombtar. Sektori, Organizata Jofitimprurse i shoqris civile ka psuar rnie. Nj ndr arsyet kryesore sht presioni qeveritar, i cili shoqrohet me klientelizm dhe munges transparence n ndarjen e fondeve publike, munges qartsie t kuadrit ligjor t OJF-ve dhe munges t mjedisit mbshtets. Media Kuadri ligjor, q garanton pavarsin e medias sht trsisht i deformuar n praktik. Autoriteti i Mediave Audiovizive dhe Radiotelevizioni Shqiptar jan shembuj flagrant t moszbatimit t ligjit nn qeverisjen e PD-s. Sipas ligjit, t dyja kto institucione duhet t jen t balancuara dhe antart duhet t jen t zgjedhur nga shoqria civile, por n realitet, sot AMA sht trsisht politike dhe e njanshme.

Ekonomia
E ardhmja e zhvillimit ekomonik t Shqipris do t varet nga nj sr faktorsh politik e shoqror. N Shqipri sht i rndsishm vazhdimi i reformave ekonomike t nisura pas vitit 1990, pr kalimin nga ekonomia e planifikuar n at t tregut. Prpara vitit 1990, Partia Komuniste ather n pushtet e drejtonte ekonomin e vendit me an t nj seri planesh pes-vjeare. T gjitha degt prodhuese kontrolloheshin nga shteti, bujqsia ishte kolektivizuar plotsisht dhe industria ishte pron e shtetit, ndrsa siprmarrjet private ishin t ndaluara rreptsisht. Prve ksaj Kushtetuta e Republiks Socialiste t Shqipris e ndalonte qeverin t krkonte ndihma nga jasht, t pranonte borxhe apo t lejonte investime t huaja n vend. Dshtimi i ksaj ekonomie t kontrolluar e shtyu qeverin paskomuniste t decentralizoj procesin e vendimmarrjes ekonomike. Ndalimi i tregtis private sht shfuqizuar qysh nga fillimi i viteve 90-t, qeveria ka koh q pranon borxhe dhe kredi t huaja, dhe prpiqet t krijoj vende t reja pune me an t bashkpunimeve me partnert nga jasht. Kto masa kan pr qllim rritjen e industris s leht, prodhimet ushqimore dhe bujqsore, si dhe ekonomin n trsi. Progresi i viteve t fundit sht i dukshm, tregu permban t gjith artikujt e nevojshm industrial dhe bujqsor, ekonomia n prgjithsi po ecn me hapa t shpejta dhe po zhvillohet gradualisht duke pasur pr do vit nj rritje mesatarisht shum t lart vjetore n krahasim me vendet e tjera t Evrops Juglindore.

Gjendja e sotme e ekonomis

Si rezultat i ndryshimit t forms s pronsis nga ajo shtetrore n at private, n ditt e sotme numrohen mbi 60 mij ndrmarrje n sektorin privat, nga asnj e till n vitin 1990. Nga ana tjetr ekonomia bujqsore sht e privatizuar n mbi 400 mij ekonomi t vogla familjar prvate n fshat. Zhvillime shum t shpejta vrehen vitet e fundit dhe n sektort e ndrtimit, transportit, tregtis, turizmit etj. N procesin e ndryshimeve ekonomike t vendit, u shfaqn q n fillim dy alternative kryesore: 1. Fillimi nga zero i gjithckaje dhe shkatrrimi i ndrmarrjeve t mparshme shtetrre. 2. Ndryshimi gradual i ekonomis nga ajo e planifikuar n at t tregut, mbi bazn e burimeve natyrore, sociale dhe financiare t trashguara nga e kaluara, si dhe mbi bazn e ndihms qe do ti vinte vendit nga jasht. Nga kto alteranativa mbizotroi e para, gj e cila e futi ekonomin shqiptare n nj situat shum t vshtir.

Roli i madh i importit n ekonomin e Shqipris

Nj nga tiparet kryesore q karakterizon gjendjen e sotme ekonomike t Shqipris, sht bilanci tpr negative n tregtin e jashtme. Nga -72 milion dollar q ishte bilanci tregtar i Shqipris n vitin 1991, menjher pas ktij viti sht vrejtur nj rritje shum e shpejt e importeve dhe zvoglim i ndjeshm i eksporteve. Pr t gjitha vitet, pas 1991 deri m sot, deficit tregtar i Shqipris ka rezultuar gjithmon negative, duke I=i kaluar vitet e fundit deri mbi 1 miliard dollar amerikan n vit.

Bilanci eksport-import pr Shqiprin gjat periudhs 1991-2005 n miliard dollar amerikan Vitet 1991 1995 1996 1998 1999 2000 2005 Eksporte 187 milion USD 270 milion USD 206 milion USD 275 milion USD 259 milion USD 704 milion USD Importe 603 milion USD 850 milion USD 794 milion USD 902 milion USD 1.064 milion USD 1.926 milion USD Bilanci -72 milion USD -416 milion USD -580 milion USD -588 milion USD -627 milion USD -805 milion USD -1.222 milion USD

Nj situat e till, sht rezultat si i hapjes s vendit dhe nevojs s tregut shqiptar pr shum mallrat panjohur m par, ashtu edhe i gjendjes s vshtir t ekonomis shqipatare, bilancit tregtar t Shqipris dshmojn qart varsin e madhe t ekonomis s vendit nga importet e jashtme.

Investimet e huaja- shpresa kryesore pr ekonomin e Shqipris

Pas ndryshimeve politike t vitit 1990, Shqipria ka shpresuar shum n investimet e huaja, t cilat konsiderohen si impulse shum t rndsishme pr zhvillimin ekonomik t vendit. Megjithat, deri m sot vendi nuk ka prfituar aq sa pritej nga kto investime. Mesatarisht kto investime kan arritur n 100 milion dollar amerikan n vit, duke prbr kshtu vetem 2% t prodhimit t prgjithshm vendas. M shum se gjysma e ktyre investimeve gjenden n formn e ndrmarrjeve t prbashkta midis investoreve t huaj dhe atyre vendas. N t gjith Shqiprin numrohen rreth 3700 ndrmarrje me investim t huaj. Shumica e tyre jan investime italiane (50%), greke (34%), turke, maqedonase etj. N shprndarjen gjeografike t ktyre investimeve t huaja vihet re se mbi 90% e tyre jan t prqendruara n pjesn qendrore dhe jugore te Shqipris, para s gjithash n qytetet kryesore t ktyre zonave, si: Tiran, Durrs, Vlor, Gjirokastr, Sarand etj. Ndrkoh q kto investime mungojn pothuaj

plotsisht n pjesn veriore dhe verilindore t Shqiperis, gj e cila e ka ln ekonomin n kto zona n nj gjendje akoma m t vshtir n krahasim me pjest e tjera t vendit.

Historiku i marrdhnieve BE-Shqipri

16.10.2013 N Strategjin e Zhvillimit dhe Sfidat Kryesore 2013-2014, Komisioni rekomandon se, meqense Shqipria ka arritur progresin e nevojshm, Kshilli duhet ti jap Shqipris statusin e vendit kandidat me mirkuptimin q Shqipria t vazhdoj t ndrmarr veprime n luftn kundr krimit t organizuar dhe korrupsionit 10.10.2012 Komisioni Evropian rekomandon dhnien e statusit t vendit kandidat pr Shqiprin me kusht miratimin e masave kye n fushat e reforms gjyqsore dhe t administrats publike dhe rishikimit t rregullores s Parlamentit. 21.03.2012 Miratimi i Planit t Veprimit t rishikuar pr plotsimin e rekomandimeve t Opinionit t Komisionit Europian mbi aplikimin e Shqipris pr antarsim n BE n mbledhjen e Komitetit Ndrministror t Integrimit. Dhjetor 2011 Fillimi i puns pr rishikimin e Planit t Veprimit pr plotsimin e rekomandimeve t Opinionit. 10/06/2011 Miratimi i Planit t Veprimit pr plotsimin e rekomandimeve t Opinionit t Komisionit Europian mbi aplikimin e Shqipris pr antarsim n BE. 15/12/2010 Hyrja n fuqi e liberalizimit t vizave pr qytetart shqiptar q udhtojn n vendet e zons Schengen.

9/11/2010 Miratimi i Opinionit t Komisionit Europian mbi aplikimin e Shqipris pr antarsim n BE. 08/11/2010 Ministrat e Brendshm t Vendeve Antare t Bashkimit Evropian n Kshillin e Drejtsis dhe shtjeve t Brendshme miratuan heqjen e regjimit t vizave me Shqiprin. 23/06/2010 Komisioni i Jashtm i Parlamentit Evropian miratoi rezolutn pr heqjen e vizave me Shqiprin 10/06/2010 Qeveria shqiptare prfundoi dorzimin e prgjigjeve pr pyetjet shtes t Pyetsorit t Komisionit Evropian. 27/05/2010 Komisioni Evropian propozoi heqjen e vizave pr qytetart e Republiks s Shqipris t cilt jan t pajisur me pasaporta biometrike, brenda vjeshts s vitit 2010. 12/05/2010 Komisioni Evropian i paraqiti qeveris shqiptare pyetjet shtes t Pyetsorit. 11/05/2010 Mblidhet Kshilli I Stabilizim Asocimit BE-Shqipri n Bruksel. 06/05/2010 Komisioni Evropian njoftoi qeverin shqiptare mbi organizimin e misioneve t verifikimit n terren n kuadr t hartimit t Opinionit (Avis) pr statusin e vendit kandidat. 14/04/2010 Kryeministri i Republiks s Shqipris, Z. Sali Berisha dorzoi n Bruksel, prgjigjet e Pyetsorit t Komisionit Evropian. 12/03/2010 Komiteti i Stabilizim-Asociimit zhvilloi n Tiran mbledhjen e tij t par nn kryesimin e Ministres s Integrimit, Znj. Majlinda Bregu.

16/12/2009 Mbrrin n Tiran Pyetsori i Komisionit Europian. 16/11/2009 Kshilli i Ministrave t BE-s miraton krkesn pr antarsim t Shqipris. 12/11/2009 Parlamenti Evropian miraton raportin e eurodeputetes Tanja Fajon, lidhur me liberalizimin e vizave me vendet e Ballkanit Perndimor. 28/04/2009 Dorzimi i aplikimit pr antarsim n BE. 01/04/2009 Marrveshja e Stabilizim-Asociimit hyn n fuqi. 01/2008 Nnshkruhet marrveshja e lehtsimit t lshimit t vizave ndrmjet Bashkimit Evropian dhe Shqipris. Kjo Marrveshje nuk sht e vlefshme pr Mbretrin e Bashkuar t Britanis s Madhe dhe Irlands s Veriut, Irlandn, Mbretrin e Danimarks, Republikn e Islands dhe Mbretrin e Norvegjis. Marrveshja prcakton nj numr procedurash t thjeshtsuara pr nxjerrjen e vizave. 11/07/2008 Marrveshja e Stabilizim-Asociimit ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Komuniteteve Evropiane dhe Shteteve t tyre Antare ratifikohet nga 25 shtete antare: Letonia (26 tetor 2006), Sllovenia (12 shkurt 2007), Sllovakia (15 shkurt 2007), Polonia (15 mars 2007), Suedia (21 mars 2007), Hungaria (23 prill 2007), Spanja (12 maj 2007), Lituania (17 maj 2007), Irlanda (31 maj 2007), Luksemburgu (4 korrik 2007), Britania e Madhe (16 tetor 2007), Italia (16 tetor 2007), Estonia (18 tetor 2007), Hollanda (26 Nentor 2007), Finlanda (29 Nentor 2007), Malta (21 prill 2008), Danimarka (24 prill 2008), Republika eke (6 maj 2008), Austria (21 maj 2008), Qipro (31 maj 2008), Belgjika (25 qershor 2008), Portugalia (11 Korrik 2008) 05/09/2007 Miratohet me VKM nr. 557 Plani Kombtar pr zbatimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit (PKZMSA) 2007-2012

01/12/2006 Hyrja n fuqi e Marrveshjes s Prkohshme ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Komunitetit Evropian pr Tregtin dhe Bashkpunimin Tregtar. 06/09/2006 Parlamenti Evropian voton pro rezoluts pr ratifikimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit e cila i hap rrug ratifikimit t MSA-s nga 27 vendet antare t BE-s 27/07/2006 Parlamenti i Republiks s Shqipris ratifikon Marrveshjen e Prkohshme ndrmjet Republiks s Shqipris Komunitetit Evropian pr Tregtin dhe Bashkpunimin Tregtar, si dhe Marrveshjen e Stabilizim-Asociimit ndrmjet Republiks s Shqipris dhe Komuniteteve Evropiane dhe Shteteve t tyre Antare 17/07/2006 Kshilli miratoi nj rregullore duke krijuar nj instrument t ri pr Ndihmn e Para-Antarsimit (IPA). Ky instrument i vetm financiar thjeshtzon dhe projekton ndihmn e jashtme t BE-s gjat periudhs s para-antarsimit. IPA ka zvendsuar instrumentet ekzistuese (PHARE, SPA, SAPARD, CARDS) prej 1 Janar 2007 07/2006 Miratohet Plani Kombtar pr zbatimin e Marrveshjes s Stabilizim-Asociimit 12/06/2006 N Luksemburg, n Kshillin e shtjeve t Prgjithshme dhe Marrdhnieve me Jasht, nnshkruhet Marrveshja e Stabilizim-Asociimit dhe Marrveshja e Prkohshme pr Tregtin dhe Bashkpunimin Tregtar 02/2006 N Tiran siglohet Marrveshja e Stabilizim-Asociimit. 14/04/2005 N Luksemburg nnshkruhet Marrveshja e Ripranimit Shqipri-BE

12/2005 Kshilli Evropian miraton vendimin pr parimet e nj Partneriteti t Rishikuar pr Shqiprin 6/2004 Kshilli Evropian miraton raportin e Partneritetit Evropian dhe i propozon Republiks s Shqipris hartimin e nj Plani pr adresimin e prioriteteve t ktij dokumenti 5/2004 Bashkimi Evropian lanon programin TAIEX pr harmonizimin e legjislacionit pr vendet e prfshira n procesin e Stabilizim-Asociimit 12/2003 Siglohet Marrveshja e Ripranimit Shqipri/BE 21/06/2003 Samiti i Selanikut i ashtuquajtur Zagreb II konfirmon perspektivn pr aderim n BE t vendeve t rajonit dhe i hap rrug shfrytzimit t instrumenteve t prdorur n vendet e tjera antare 02/2003 Raundi i Par i negociatave pr Marrveshjen e Stabilizim-Asociimit 31/01/2003 Hapja zyrtare e negociatave gjat vizits s Presidentit t Komisionit Evropian Romano Prodi 21/10/2002 Kshilli i shtjeve t Prgjithshme miraton projekt-direktivn pr negocimin e nj MSA-je dhe vendos hapjen e negociatave pr nnshkrimin e nj MSA-je me Shqiprin 06/2001 Kshilli i Ministrave t BE-s miraton raportin e Komisionit Evropian mbi progresin e br nga Shqipria dhe i krkon Komisionit prgatitjen e projekt-direktivs pr negocimin e nj Marrveshjeje Stabilizim-Asociimi (MSA). Krijohet grupi Konsultativ BE-Shqipri 2001 Viti i par i zbatimit t Programit CARDS pr vendet e PSA

11/2000 Samiti i Zagrebit. Intensifikimi i bashkpunimit BE-Shqipri 6/2000 Kshilli Evropian i Feiras parashikon se vendet e PSA jan kandidate potenciale pr antarsim n BE 5/2000 Komisioni Evropian prezanton Programin CARDS pr vendet e Evrops Juglindore n periudhn 2000-2006 2000 Produktet nga Shqipria u prfshin n hyrjet pa dogan n tregun e BE-s 1/2000 Miratimi i Raportit t Fizibilitetit nga Kshilli i shtjeve t Prgjithshme 1999 Prfshirja e Shqipris n Regjimin Autonom Preferencial 11/1999 Miratohet nga Komisioni studimi i fizibilitetit 9/1999 Fillon studimi i zbatueshmris (fizibilitetit) pr Marrveshjen e StabilizimAsociimit 5/1999 BE propozon iniciativn e re: Procesi i Stabilizim-Asociimit (PSA). Shqipria pjes e PSA. Prfitimi nga programi CARDS (Asistenca Komunitare pr Rindrtim, Zhvillim dhe Stabilizim) 1997 Miratimi nga Kshilli i shtjeve t Prgjithshme t Bashkimit Evropian i prqasjes rajonale pr vendet e rajonit, me an t t cils BE prcakton kushtet politike dhe ekonomike pr zhvillimin e mtejshm t marrdhnieve dypalshe

1992 Nnshkrimi i Marrveshjes s Tregtis dhe Bashkpunimit. Prfitimi nga Programi PHARE 1991 Vendosja e marrdhnieve diplomatike Shqipri-Komuniteti Ekonomik Evropian

Lufta kunder krimit te organizuar

Progres sht br n luftn kundr krimit t organizuar, nj prioritet ky i Opinionit. sht miratuar nj strategji e re dhe plani i veprimit mbi krimin e organizuar. sht forcuar bashkpunimi me policin ndrkombtare. sht rritur numri i hetimeve t pasuris, konfiskimet dhe rastet e drguara n gjykata. sht rritur analiza e rrezikut dhe prdorimi i inteligjencs kriminale, pjesrisht nprmjet bashkpunimit ndrkombtar. Konfiskimet e drogs jan rritur. Jan zgjeruar n mnyr t konsiderueshme strukturat operacionale pr mbrojtjen e dshmitarve. Rekomandimet e MONEYVAL lidhur me luftn kundr pastrimit t parave jan adresuar n mnyr adekuate. Ndryshimet n Kodin Penal kan adresuar shtjen e trafikimit t brendshm t qenieve njerzore, dhe kan prfshir kriminalizimin e prdorimit t shrbimeve t viktimave t trafikimit. sht rritur bashkpunimi ndrmjet zyrtarve t prokuroris, policis dhe gjyqsorit lidhur me trafikimin. sht ngritur nj njsi e policis pr t luftuar krimin kibernetik. Jan organizuar trajnime t prbashkta pr oficert e policis dhe zyrtar t prokuroris n shtjet q prfshijn konfiskimet e pasurive dhe krimin kibernetik. Krimi i organizuar mbetet nj shqetsim serioz dhe nevojiten prpjekje t mtejshme t rndsishme pr t prmirsuar vijimsin e t dhnave t Shqipris. Mbeten n pritje ndryshimet n Kodin e Procedurs Penale. Numri i konfiskimeve t pasurive kriminale dhe dnimeve pr pastrimin e parave mbetet i ult. Duhet t intensifikohen ndjeshm hetimet proaktive pr pasuri t fituara nprmjet aktivitetit kriminal jasht, por t investuara n Shqipri. Shqipria mbetet nj vend burimi pr trafikimin e t rriturve dhe t miturve, prfshi lypjen e detyruar nga fmijt. Kjo shtje krkon koordinim m t mir mes agjencive t zbatimit t ligjit dhe shrbimeve sociale. Kultivimi dhe trafikimi i kanabisit mbetet nj krcnim serioz.

Prparim sht br n fushn e bashkpunimit policor dhe lufts kundr krimit t organizuar, nj nga prioritetet kye t Opinionit t KE-s. Bashkpunimi ndrkombtar i policis ka vazhduar t jap rezultate t mira pr sa i prket operacioneve policore, arrestimeve dhe bashkpunimit n hetime, prfshi bashkpunimin kundr pasuris s krimit. Policia shqiptare dhe Prokuroria e kan rritur bashkpunimin, edhe n lidhje me shrbimet e inteligjencs penale. N janar sht nnshkruar nj memorandum pr bashkpunimin m t gjer midis institucioneve t prfshira n luftn kudr krimit t organizuar dhe financimit t terrorizmit. Numri i hetimeve dhe shtjeve q i jan paraqitur Prokuroris sht rritur. Jan zhvilluar trajnime t prbashkta pr oficert e policis dhe t prokuroris, prfshi trajnime pr konfiskimin e pasurive kriminale dhe krimin kibernetik. sht prmirsuar bashkpunimi midis Njsive Hetimore Financiare (NjHF) dhe Policis. N korrik jan miratuar strategjia e re pr krimin e organizuar 2013-2020 dhe Plani i Veprimit 2013-2016. Megjithat, krimi i organizuar vazhdon t jet shqetsim serioz n Shqipri. Vazhdojn problemet n zbatim t ligjit Antimafia, sidomos n lidhje me konfiskimin e pasuris. Duhet t shtohen hetimet kryesisht (proaktive) ndaj pasurive me origjin nga veprimtari kriminale jasht shtetit, por q investohen n Shqipri. Duhet t prmirsohet bashkpunimi midis Policis dhe Prokuroris, si dhe duhet prforcuar kapacitetet e policis q ti prgjigjet si duhet dhe n koh krkesave t prokuroris pr prdorimin e teknikave t posame t hetimit. Duhet t shtohet numri i gjykatsve n Gjykatn e Krimeve t Rnda si edhe t forcohen aftsit teknike n fusha t specializuara si krimi kibernetik dhe hetimi financiar. T prmirsohet harmonizimi i statistikave institucionale n lidhje me vijimsin e rezultateve t hetimeve, ndjekjeve penale dhe dnimeve. T rritet kapaciteti i puns i laboratorit t kriminalistiks, sidomos pr interpretimin e ADN-s databazn e ADN-n. Duhet t prmirsohen kapacitetet pr t marr provat m t mira t mundshme pr procedimet gjyqsore, duke prmirsuar kapacitetet e policis dhe t organeve ligjzbatuese n hartimin e raporteve cilsore. N maj sht nnshkruar marrveshja e bashkpunimit me CEPOL-in. N selin e Europol-it sht caktuar nj oficer ndrlidhs shqiptar prgjegjs pr mbajtjen e kontakteve ndrmjet Ministris s Brendshme dhe Europol-it me qllim lehtsimin e shkmbimit t informacionit. Marrveshja operacionale me Europoli-n sht n pritje t nnshkrimit. Kuadri i prgjithshm i shrbimit t mbrojtjes s dshmitarit sht forcuar ndjeshm prmes ngritjes s nj njsie operacionale fleksibl, riorganizimit dhe rregullimit m rigoroz t programeve t mbrojtjes, si edhe masave q garantojn

autonomi financiare dhe konfidencialitet t operacioneve. sht realizuar nj program trajnimi gjithprfshirs. Pr sa i prket lufts kundr pastrimit t parave, rekomandimet e raundit t fundit vlersues t Moneyval jan zbatuar si duhet dhe ka filluar procedura e forcimit t respektimit. sht publikuar nj manual teknik se si kryhet hetimi pr pastrimin e parave, q iu sht prcjell t gjitha organeve t prfshira n ciklin e hetimit. Numri i konstatimit t rasteve t pastrimit t parave sht rritur. Gjat 6mujorit t par t 2013-s, dnimet jan dyfishuar duke shkuar n 12, krahasuar me t njjtn periudh t 2012-s. Gjykatat e shkalls s par dhan 5 dnime, kundrejt 3 t tilla n t njjtn periudh t 2012-s. Megjithat, numri i dnimeve pr pastrim parash vazhdon t jet i ult. Zbatimi i legjislacionit kundr pastrimit t parave sht ende i dobt dhe ende nuk ekziston nj vijimsi rezultatesh (track record) me shtje t nivelit t lart. Pr sa i prket lufts kundr trafikimit t qenieve njerzore, ndryshimet e fundit n Kodin Penal pr trafikimin e brendshm, e parashikojn si vepr penale prfitimin nga shrbimet e viktimave. Zyra e Koordinatorit Kombtar AntiTrafikim (ZKKA) sht angazhuar n brendsi t grupit t prbashkt t puns t ngritur midis Ministris s Brendshme, Prokuroris s Prgjithshme dhe Ministris s Drejtsis pr t shqyrtuar rastet konkrete t trafikimit me synimin pr t prmirsuar hetimet dhe proceset gjyqsore. sht i nevojshm prforcimi i mtejshm i ZKKA-s. Hetimet e forcave t policis dhe prdorimi i mjeteve speciale t hetimit kundr trafikimit t t rriturve dhe t miturve ka dshmuar nj ecuri pozitive. Gjithsesi, Shqipria mbetet burim trafikimi i qenieve njerzore, prfshi edhe lypjen e detyruar nga t miturit. Vazhdon t jet problematik trafikimi i brendshm, gj q krkon forcim t hetime kryesisht. Duhet t hartohet nj strategji gjithprfshirse dhe shumdisiplinore pr trafikimin e qenieve njerzore, si dhe duhet t prmirsohet identifikimi i tyre. Autoritetet shqiptare duhet t prforcojn mekanizmin e koordinimit dhe referimit dhe tiu garantojn viktimave akses t plot n asistenc, mbshtetje dhe mbrojtje, prfshi ri-integrimin mbas kthimit. sht thelbsore q t prforcohet parandalimi i trafikimit t qenieve njerzore. Duhet prfunduar procesi i transpozimit t konventave ndrkombtare n fushn e lufts kundr trafikimit t qenieve njerzore. Pr sa i prket lufts kundr krimit kibernetik, n janar u ngrit Agjencia Kombtare t Sigurimit Kibernetik. N Policin e Shtetit u ngrit edhe nj njsi kundr krimit kibernetik. Megjithat, nuk ka nj strategji pr sigurin kibernetike dhe sht i nevojshm trajnimi dhe specializimi i forcave t policis dhe prokuroris n kt fush. Numri i procedimeve penale pr krime kibernetike u rrit n 2012, por vazhdon t jet i ult.

Pr sa i prket burimeve njerzore t Policis s Shtetit, balanca gjinore ka vazhduar t prmirsohet prmes rekrutimit n rritje t oficereve femra. Duhet t prmirsohet m tej menaxhimi i burimeve njerzore bazuar n kritere transparente dhe mbi baz merite. Duhet t forcohen standardet e kontrollit t brendshm n luftn kundr korrupsionit dhe keqadministrimit. Shqipria ka vazhduar zbatimin e Strategjis Kombtare dhe planin e veprimit t lufts kundr terrorizmit. Shqipria duhet t adresoj rekomandimet e Task Forcs s Aksionit Financiar (FATF) mbi pasurit e terrorizmit dhe bashkpunimin ndrkombtar n lidhje me financimin e terrorizmit. N fushn e bashkpunimit n luftn kundr drogs, Shqipria ka vazhduar bashkpunimin me EMCDDA-n dhe ka marr pjes aktive n trajnime t ndryshme. Sekuestrimet dhe ndjekjet penale jan rritur fal prdorimit t pajisjeve dhe mjeteve t reja, analizs efektive t riskut dhe bashkpunimit ndrkombtar. Gjat periudhs shtator 2012 - maj 2013, operacione e suksesshme policore uan n kapjen e 70 kg. heroin, 2.27 kg. kokain dhe 20674 kg. kanabis (kundrejt 58 kg. heroin, 4.5 kg. kokain dhe 11 685 kg. kanabis n periudhn shtator 2011 gusht 2012). sht prmirsuar kontrolli i kufijve blu dhe t gjelbr, duke rezultuar n disa sekuestrime dhe arrestime t nivelit t lart. Kto prpjekje duhet t intensifikohen, duke forcuar vlersimin e krcnimeve dhe bashkpunimin ndrkombtar. N mars sht miratuar nj plan kombtar veprimi dhe nj plan pune q adreson n veanti kultivimin e bimve narkotike, prfshi kanabisin. Kto duhet t zbatohen plotsisht, pr t arritur rezultate t qndrueshme n luftn kundr kultivimit dhe trafikimit t kanabis, q mbetet nj krcnim serioz.

12 Rekomandimet e BE-se
1. 2. 3. 4. Funksioni i rregullt i parlamentit t Shqipris. (Miratuar) Votimi i ligjeve me shumic t cilsuar (3/5). (Miratuar) Zgjedhje e avokatit t popullit. (Miratuar) Votimi i rregullt n parlament pr antart e Gjykats Kushtetuese, Gjykats s lart. (Miratuar) 5. T hartohet kodi i ri zgjedhor. (N progres) 6. T realizohet depolitizmi i administrats publike, ku kriter pr emrime n kt administrat nuk duhet t jet minitatizmi por profesionalizmi. (N progres) 7. T realizohet reforma n drejtsi. Forcimi i shtetit t s drejts. (N progres) 8. Hartimi i nj strategjie t efektshme n luftn kundr korrupsionit. Mos t ket pengesa ligjore pr t luftuar korrupsionin n t gjitha nivelet.(Miratuar) 9. Lufta kundr krimit t organizuar duke bashkpunuar me partnert rajonal. (N progres) 10. Zgjidhja e cshtjes s pronave. (N progres) 11. Forcimi i mbrojtjes s drejtave t njeriut, n vecanti mbrojtja e t drejtave t grave, fmijve dhe romve. Hartimi i politikave anti-diskriminuese. ( N progres) 12. Krijimi I kushteve t mira n dhomat e para-burgimit dhe trajtimit njerzor me dinjitet njerzve t dnuar. (N progres)