DETYRË KURSI

Punoi : Ornela Lleshi

Grupi 3 Master Shkencor Publik

PYETJE:

1. Ç`kuptoni me shteti i së drejtës?

Shteti i së drejtës më jep të kuptoj që një shtet është i krijuar dhe funksionon në bazë të
parimit të sundimit të ligjit dhe barazisë së qytetarëve para ligjit. Transparenca e bën një
shtet të quhet shtet i së drejtës , pasi gjithcka funksionon dhe organizohet sipas rregullave
që mbrojnë interesin e njerëzve, duke i bërë qytetarët të ndihen të sigurtë kundrejt
ndërhyrjeve arbitrare që mund të bëjë shteti.Gjithashtu , duke qënë se vetë pushteti
udhëhiqet nga ligjet dhe u bindet atyre , institucionet politike i nënshtrohen një sistemi të
ndërvarësisë dhe kontrollit. Ato duhet të jenë të përgjegjshme dhe të japin llogari para
popullit, aty ku ato e marrin legjitimitetin e ushtrimit të autoritetit të tyre politik.

2. Shteti ligjor apo shteti i së drejtës?

Në shumicën e rasteve shteti ligjor dhe shteti i së drejtës duken si terma tw njëjtë ,por
në fakt kanë ndyshime shumw thelbwsore qw pwrgjatw historisw ka treguar qw shtetet e
ndertuara sipas ketyre dy teorive kanw marrw rrugw tw ndryshme, duke sjellw shtete qw
kultivojnw demokracinw ose rregjimet mw tw egra .

Shteti ligjor ndryshe njihet edhe si shteti qw iu bindet ligjeve, ku qytetarwt iu binden dhe
respektojnw mw pwrpikmwri ligjet qw janw vendosur , por nw shumicwn e rasteve kur
keto ligje vihen jo nw mwnyrw jo tw duhur duke cenuar tw drejtat dhe liritw themelore
tw njeriut atwhwerw shndwrrohet nw shtet policor ose shtet policor , ku mbizoteron
arbitrariteti dhe rregjimi i dhunws.

Shteti i sw drejtws mbetet njw model teorik i organizimit tw sistmeve politike , duke u
bwrw njw temw themelore e politikws,meqenëse konsiderohet si një nga karakteristika
kryesore të regjimit demokratik, por nuk është detyrimisht një regjim

demokratik.Përgjithësisht një Shtet i së drejtës nuk është detyrimisht demokratik, por  çdo
shtet demokratik është një Shtet i së drejtës.
3. Në mendimin politik grek ,cilët ishin filozofët kryesor dhe cfarë shprehnin ata për shtetin,
për të drejtën dhe për shtetin e së drejtës?
Nw mendimin politik grek filozofwt kryesorw ishin Sokrati , Aristoteli dhe Platoni.
Mendimet dhe pikwpamet e tyre tw ndryshme nw lidhje me shtetin , tw drejtwn apo edhe
pwr shtetin e sw drejtws sollwn nw Greqinw e Lashtw epoka tw ndryshme tw rregjimeve
qeveriswse.

Sokrati e lidhte mendimin e tij filozofik me domosdoshmwrinw qw njeriu duhej tw

pajisej me dije pwr fushat e ndryshme tw jetws , t`i zhvillonte kwto dije , tw zbulonte mw
shume pwrmes eksperimenteve dhe qw gjithmonw duhej te perdorte argumente logjike
dhe jo tw bazohej nw argumente fetare. Gjithashtu , ai mendonte qw udheheqwsi i shtetit
duhej tw ishte nje burrw i mencur , i afte tw dallojw tw mirwn nga e keqja dhe vetwm
kwshtu duke pasur njw figurw tw denjw pwr udheheqws tw shtetit , shteti do te ishtw nw
rrugw tw sigurtw drejt qeverisjes dhe mireqwnies pwr popullin e tij.

“Platoni wshtw vetw filozofia ose filozofia vetw Platoni” kwshtu janw shprehur studiusit
e filozofisw pwr tw qartwsuar sw vwrtet Platoni wshtw babai i Filozofisw. Ai nw veprwn
Republica shprehet pwr shtetin , shtetin e sw drejtws dhe tw drejtwn nw vetwvete.Ai e
klasifikonte funksionimin e shtetiit nw baze tw 3 kategorive tw popullsise sic ishin :
filozofet (udheheqesit e shteti, medjet me tw zgjuara , qw ishin tw afte pwr tw ushtruar
nw mwnyrwn mw tw mirw detyrwn e udheqwsit), rojtaret (qw pwrbwnin zemren e
shoqerisw , ata ruanin dhe mbroni ligjet e nxjerra nga filozofet) dhe zejtarwt ( qw
pwrbwnin shtresene popullsise qw duhej te punoni dhe prodhonin pwr shoqwrinw , ata
ndodheshi nwn kontrollin e rojtarwvw , nw mwnyrw qw tw mos shkilnin ligjet e
vendosura).

Aristoteli shprehet se shteti wshhtw njw kontratw , njw mbedhje e bwrw nga njerwzit nw
tavolinw, qw janw tw vetwdijshwm se duke qwndruar sw bashku pwrbwn avantazh.Pwr
Aristotelin forma mw e mirw qeveriswse wshtw politea, demokracia positive , kur
shumica qeveris mirw. Politeai shikohet sipas njw kriteri sasior,por edhe sipa njw kriteri
social.Ai shprehet se tw gjithw do tw pranonim qw tw qeveriste vetwm njw individ , nw
rast se ky individ do tw kishte mw shumw virtyt se nw tw gjithw sw bashku. Por nqs
ralizohet kjo lloj qeverisje, do tw ishte qeverisja mw e mirw , qw nw realitet wshtw e
pamundur te realizohet . Pwr Aristotelin peersosmeria e shteti nuk bazohet vetwm nw
aspektin teorik , por edhe atw empirik, ku shteti konsiderohet si deshmi e vertete , nwse
wshtw rregulluar mirw dhe para sw gjithash nw faktin se “populli me vullnetin e vet
mbetet nw kwtw rregullim shtetwror”, domethwnw se nuk ka shpwrthyer kurrfarw
“kryengritje qw meriton tw pwrmendet” as nuk ka pasur tirani dhe keqperdorime te
pushtetit. Shteti qendron siper individit dhe familjes, sepse teresia qwndron siper pjesws.
 Ai e konsideron shteti si nje trup qw pwrbwhet nga gymtyret e tij. Shteti duhet t rujw njw
raport tw natyrshwm mw qytetarwt e tij dhe jep si shembull sjelljen e te vjetrit me te riun.

4. Çfarë mendonte Aristoteli për shtetin e së drejtës?

Aristoteli , pwr shtetin e sw drejtws i lw detyrw ligjvwnwsit tw bwjw ligje ne funksion
te qytetarwve. Në veçanti flet për angazhimin e shtetit për edukimin e rinisë. Nëse
shteti nuk e përmbush këtë obligim, ai pëson dëme, ngase çdo rregullimi shtetëror i
nevojitet edukim i posaçëm. Pra, morali më i mirë gjithmonë gjeneron rregullimin
shtetëror më të mirë. Edukim i mirë duhet konsideruar çdo aktivitet që trupin, shpirtin
e lirë të njeriut, e bën të aftë për zbatimin e virtytit dhe për të vepruar në pajtim me
virtytin.
Sipas Aristotelit, një shtet i qëndrueshëm është atëherë kur “sasia” dhe “cilësia”
sillen në drejtpeshim. Me (sasi), Aristoteli kupton “atë që pjesërisht është e
diskontinuar, kurse pjesërisht e kontinuar dhe përbëhet ose nga pjesët që mes veti
kanë një pozitë ose nga pjesët që nuk kanë pozitë.” Ndërsa, me (cilësi)nga gjendja
dallohet me faktin se është shumë më permanente dhe e qëndrueshme. Të tilla janë
dituritë dhe virtytet. Më saktësisht, me kualitet kuptojmë lirinë, arsimin, inteligjencën,
pasurinë e vlera të tjera, ndërsa me kuantitet, Aristoteli na lë të kuptojmë të gjitha ato
epërsi numerike që nuk kanë të kundërt.
Pushteti shtetëror është i mirë kur e ka parasysh të mirën e tërë bashkësisë, ndërsa
pushteti i keq vepron vetëm në interes të vetin. Ndaj, pushtetin duhet ta udhëheqin
personat e ndershëm, të moralshëm dhe më të aftët.

5. Cili ishte mendimi i Tomas Akuinit?

Tomas Akuini shprehet se shteti wshtw njw institucion natyror. Ai wshtw mbwshtetur
nw teorinw e Aristotelit ku merr edhe shprehjen se “njeriu nga natyra e tij wshtw kafshw
shoqwrore”. Sipas Akuinit , ligji wshtw parim i jetws politike , qw duhet tw udheheqw
themelimin e twrwsisw shoqwrore. Ndwrsa pushtetin pwr tw bwrw ligje i takon
Bashkwsisw qytetare qw pwrbwn shumicen . Njerwzit janw tw vetmet krijesa tw Zotit
qw mund tw veprojnw mbi tw mirwn dhe tw keqen , kwshtuqw edhe ligji pwr njerwzit
wshtw krijuar dhe caktuar nga Zoti nw pwrputhje me kushtet dhe prirjet e tyre. Mwkati
wshtw pika e kthesws nw historinw njwrwzimit , qw pwrbwn fundin e nje kohe kur
njerwzit jetonin sipas arsyes (tw cilwn e humbin gjithnjw e mw shumw kur pwrfshihemi
nw mwkat dhe i kthejmw shpinwn Zotit).

6. Cilat ishin parimet kryesore të veprës së Platonit?

Platoni nw veprwn e tij Republika ndan shoqwrinw nw 3 kategori qw janw : filozofwt ,
rojtarwt dhe zejtarwt. Ku pwr filozofwt shprehet se ata duhet tw jenw nw krye tw shtetit , ata
 janw tw mencur tw , zgjuar dhe tw arsimuar pwt tw udhehequr nje komb tw twrw dhe pwr tw
qeverisur nw mwnyrw tw drejtw. Rojtarwt luajnw rolin e zemrws ne shoqwrinw , ku ata
zbatojnw ligjet qw nxirren nga filozofet , nga elita udheheqwse e shtetit. Ndersa shtresa e
tretw zejtarwt duhet tw punojnw edhe tw prodhojnw pwr shoqwrinw , ata duhen tw mbahen
nwnkontroll nga rojatarwt pai mund tw shkelin ligjet e nxjerra nga filozofwt.
Ashtu si tek njeriu edhe në qytet duhet të ketë drejtësi, domethënë harmonia që arrihet në
qytet kur secila prej gjinive kryen punën e vet pa synuar të bëjë të të tjerëve.

7. Si u zhvillua shteti i së Drejtës në Romën e Lashtë?

Shteti i sw Drejtws nw Romwn e Lashtw arriti tw konsilidohej nw periudhwn post

klasike , ku tashmw e drejta klasike romake me ndryshimet e paevitueshme nw rendin e
ri juridik i futi zhvilime tw mwdha ekonomike dhegjithashtu edhe ne sferwn e
shoqwrisw.Ndryshimet klasiko-juridiko tashmw nuk iu besuaan mw as magjistratwve, as
juristwve por kwtw tw drejtw e mori perandori.Lindwn rregullat tw reja juridike , ku u
elimiua ius gentium dhe ius civile , si pasoje e barazimit formalo-juridik tw tw gjithw
shtetasve te lire te Romes nw pozitwn e shtetasit tw Romws. Kwto dy rende u shkrine ne
njw qw u quajt JUS.

Lindi rendi i ri i quajtur LEGES , i cili paraqet njw sintezw tw tw gjithw rregullave
juridikw tw tw gjithw popujve qw jwtonin nw Perandorinw Romake. Mbrojtja e tw
drejtave tw qytetarwve iu ishte lwnw organeve tw organizuara nw bazw tw
centralizimit demokratik. Ne tw drejtwn post klasike u bw harmonizimi mej JUS-it dhe
LEGES , qw u arrit me anw tw kodifikimit tw perandorit Justinian.