SOVRANITETI Shtruarja e Problemit: ka sht shteti?

a) b) c) 1.

T gjith mendimtart m t njohur t civilizimit njerzor prpiqeshin tu prgjigjeshin tri pyetjeve themelore: Kur lindi shteti? Si lindi ai dhe? ka sht shteti?

Teorit sociologjike, (q shtetin e shpjegojn si fenomen shoqror) dhe 2. Teorit jo-sociologjike, (teologjike, q shtetin e shpjegonin si nj fenomen jo- shoqror). Varsisht nga kndvshtrimi analitik mbi shtetin, varionin edhe teorit mbi shtetin: nga shpjegimet teologjike n ato patriarkale; nga teorit organike n ato konvencionale; nga teorit e fuqis n ato racionale 1

Shteti n marrdhniet ndrkombtare: dje, sot dhe nesr a) Shteti i modelit t sovranitetit klasik SHTETI SHT QENDROR N MARRDHNIETNDRKOMBTARE. John HOBSON (2000), nuk jep ndonj teori pr shtetin, por m shum e prshkruan at. Sipas ktij drejtimi teorik, jan tri elemente q prcaktojn nocionin e shtetit: Shteti sht NJSI POLITIKO- TERRITORIALE, e karakterizuar me makinerin qendrore vendimmarrse dhe zbatuese (Qeveria); Shteti SHT JURIDIKISHT SOVRAN

Paqja e Westphalis, kur edhe mendohet se u krijuan shtete

moderne evropiane.

Po ka bnin shtetet n periudhn e lindjes s tyre? Cili ishte aktiviteti i tyre kryesor?

Shteti si tatim mbledhs, (dimensionit t par tatim mbledhs s shtetit,

gradualisht u forcua edhe dimensioni ushtarak i tij, (MANN, 1986/93; GIDDENS, 1985).

Shteti si fuqi, (SHTETI sht KONCENTRIM I FUQIS, (dhuns), i reduktuar n

fund n forcn ushtarake)

Shteti sht shprehje e pastr e fuqis. Shteti Kombtar, (

u b, pra nj manifestim i ri i machtstaat- it, ku glorifikimi nacional, zvendsoi glorifikimin personal)

b) Shteti i modelit t sovranitetit t ndrvarur: sovraniteti postwestphalian, pushteti i katrt- virtual dhe shteti virtual

Qarkullimi global tregtar, transaksionet multinacionale financiare,

fenomeni i t drejtave t njeriut, i mbrojtjes s ambientit jetsor dhe i OJQ- ve, sfiduan modelin e vjetr t sovranitetit shtetror.

Pushtet virtual. Organizatat jo- qeveritare, filluan madje t ndikojn edhe n vendimmarrjen pr fushat q deri dje ishin kryesisht shtetrore.

Prkundr faktit se nuk sht nj sovranitet i pranuar formalisht e

as nj shtet i njohur ndrkombtarisht, Tajvani, apo edhe Autoriteti Palestinez provon nj fenomen t ri n marrdhniet ndrkombtare q do t mund t emrtohej si fenomeni i shtetit virtual
4

 Sovranitete t disiplinuara
Bosnj dhe Hercegovins pas Paqes s Dejtonit, (1995) dhe vendosja kye e Prfaqsuesit t Lart t Bashksis Ndrkombtare, (edhe pr pamjen e flamurit shtetror, edhe pr pamjen e pasaports edhe pr emrimin e ambasadorve t saj n bot, etj.). Apo, ai i Shqipris s vitit 1997. Rastet e Gjermanis apo t Austris, pas Lufts s Dyt Botrore, po ashtu dshmojn pr nj sovranitet t kufizuar ndrkombtarisht n marrdhniet ndrkombtare.

S fundi, Kosovs i parapar me Planin e Ahtisaarit , si nje

pavaresi e mbikqyrur

Modeli i s ardhmes s shtetit n marrdhniet ndrkombtare

Po nesr: far do t jet modeli i shtetit n kontekst t

marrdhnieve t reja ndrkombtare? Nga faktort q do t mund t i quanim jo- shtetror, si: organizatat joqeveritare; kompanit multinacionale; problemet e reja t bots si: ndotja e ambientit jetsor; t drejtat e njeriut, etj. Nga vet faktort shtetror, apo nga vet vullneti i vet shteteve pr t hequr dor nga pjes e sovranitetit t vet shtetror, ku para se gjithash do t mund t bnin pjes: a) Integrimet e shteteve n organizatat ndrkombtare ndrqeveritare dhe pranimi i obligimeve t ktyre organizatave edhe n territorin e vet kombtare b) Integrimet e shteteve n organizatat supranacionale rajonale dhe pranimi i implementimit direkt t vendimeve t obligueshme juridike t ktyre organizatave edhe n territorin e vet kombtar.
6

 Eksperienca e re me Unionin Evropian, n Evropn e pas Lufts s

Dyt Botrore ishte nj kualitet i ri n marrdhniet ndrkombtare q sfidoi sistemin politik t shteteve t bazuara n modelin e Westphalis.

Fundja edhe teorit politike marksiste parashihnin t

ashtuquajturn vdekje, apo shuarje t shtetit, por kjo, s paku nj shekull nga kto parashikime, nuk ndodhi.

Prandaj shteti edhe pr nj koh do t mbetet akteri dominues i

marrdhnieve ndrkombtare.

FUND
7