Eftirskúlin

EFTIRSKÚLIN
apríl 2007 · Nr. 1
Eftirskúlin í Hvalba
– ein neyðug íløga í ungdómin
Sjálvandi! arbeiði, áðrenn tað fer at

Soleiðis haldi eg, at allar játta pening til skúlan.
Føroyar eru limakommunurnar í Kom Hetta er vanliga tað, sum Efterskolernes
sum skaptar til munusamskipan Føroya sagt verður, tá ið lands betydning
eftirskúlar s. 3 hugsaðu, tá ið suðringar stýrismaðurin ynskir eitt s. 6
byrjaðu at tosa um at stovna mál gloymt í onkrari
eftirskúla í Suðuroy. skuffu.
Ásannandi, at vit í Men í hesum máli sleppur
Føroyum hava alstóran tørv landsstýrið ikki at koyra
á dygdargóðum eftirskúla málið í skuffuna. Komm
tilboði, tóku limakomm unurnar fara at halda lív í
unurnar í KSF eisini væl málinum, tí tað hevur so
undir við ætlanini um eftir koma at búgva á skúlanum. oyggin sera væl egnað. stóran týdning. Eingin ivi
skúla í Suðuroy. Hetta gevur eyðsæð eitt Hvalba umboðar alt í før skal vera um, at komm
KSF hevur tí eisini havt heilt annað samanhald mill oyska samfelagnum í dag – unurnar eru tær, sum í
Kom á eftirskúla! Ungdóminum
virknan lut í tí stóra fyri um næmingarnar og lær bæði tað nýggja og gamla. framtíðini fara at bera
tørvar
reikingararbeiðinum, sum ararnar, og hevur stóra Har eru nýmótans ísfiska føroyska skúlaskapinum
s. 2 eftirskúla s. 7
Arbeiðsnevndin farna heyst ávirkan á ta búningartil trolarar, fiskavirki og skjótt uppi – bæði tá ið tað snýr
læt úr hondum – nevnliga gongd, sum næmingar um eisini toskaaling. Har er seg um fólkaskúla, musikk
álitið um Atlantic Adventure 15 ára aldur eru í. Ja, eftir ítróttur, mentanarlív og skúla og eftirskúla.
Eftirskúla í Hvalba. skúlin og tann felagsskapur, søga. Har er kolagrevstur. Kommunurnar kenna
sum har er, er týðandi lutur Har er stórur fjørður og tørvin á skúlatilboðum úti í
Hví eftirskúla? í menningini av persónliga stórur sandur, sum er ein samfelagnum. Meðan
Kommunurnar hava í verki samleikanum hjá næming hin besta hvalvágin í landi landið áhaldandi vendir tað
sýnt stóra ábyrgd á skúlaøki unum. num. Har eru fiskimið bæði blinda eygað til, so eru tað
num. Tó at landið framvegis eystanfyri og vestanfyri. kommunurnar, sum taka
ikki sýnir dirvi til at lata Hví eftirskúla Har eru fjøll og bjørg, har ábyrgd.
Eftirskúlin – kommununum fólkaskúlan í Suðuroy – og er seyður og fuglur. Og ikki Eftirskúli –
ein góður handil at umsita fult og heilt, so hví í Hvalba? minst, har er Lítla Dímun, Atlantic Adventure eitt minniligt ár !
fyri Føroyar! s. 12 hava kommunurnar gjørt Eisini kommunurnar norð henda náttúruperlan í Vit hava nú ein einastandi s. 9
stórar íløgur í skúlaverkið. ansfjørð eru sannførdar Atlantshavi. møguleika at skapa nakað
Enn hevur landið ikki um, at tann fyrsti føroyski Í Hvalba eru sostatt sera nýtt – byrjanina til eitt skúla
skipað nakað eftirskúlatil eftirskúlin eigur at liggja í góðir møguleikar at brúka ævintýr, sum okkara ung
boð. Tí taka kommunurnar Suðuroy. Skal hugmyndin náttúruna og samfelagið, dómur fyrst og fremst skal
nú um endan, tí kommunur um eftirskúlan sum vistar sum har er, í praktisku fáa gleðina av.
nar hava staðfest, at stórur skúla verða verulig, so skal undirvísingini. Og stutt er Hetta er ein íløga í okkara
partur av næmingunum í eftirskúlin helst ikki liggja í til aðrar partar av Suður dýrabæra ungdóm, og
9.–10. floks aldri hava tørv á Tórshavn ella har á leið. Ein oynni. henda íløgan verður ikki
avbjóðingum og íblástri, eftirskúli í Suðuroy tryggjar, bert at koma ungdóminum
sum vanligi fólkaskúlin ikki at flestu næmingarnir ikki Men landið spælir til gagns, men so sanniliga
Tað skal eydnast! Sjálvandi ein
megnar at geva teimum. eru partar av teirra heimliga ikki við – sum eisini føroyskum skúlaskapi
eftirskúla!
Eftirskúlin er ein øðrvísi umhvørvi, tó at teir heldur ikki einaferð! sum heild.
s. 2 s. 9
skúli, har tað umframt bók ikki eru longri burtur enn í Kommunurnar eru klárar Og í síðsta enda er tað alt
ligu ella kravdu lærugreinir Suðuroy. at seta spakan í. Sambært samfelagið, sum fær ágóðan
nar eisini verður undirvíst í Hópin av føroyskum ung lógini skal landið veita eftir av, at ungdómurin hevur
meira kreativum lærugrein dómum fara hvørt einasta skúla rakstrar- og íløgu fingið tað besta, sum vit
um. Lærugreinum, har ár til Danmarkar og onnur stuðul. Men landið spælir kunnu geva teimum, í bein
næmingurin á verkstøðum Norðurlond á eftirskúla, ikki við, og tíverri er hetta ini, og til tað endamálið er
og royndarstovum mennir ítróttaháskúla o.líkn. Vit í ikki fyrstu ferð, at landið eftirskúlin í Hvalba al
sítt hugflog og hegni bæði Føroyum hava skyldu til at forðar fyri menning á skúla neyðugur.
fakliga, listaliga, handverks veita føroyskum næmingum økinum.
liga og persónliga. eins væl og foreldrunum Tó at stórt fyrireikingar Heðin Mortensen,
Nýggir vindar Eisini er ein eftirskúli ein ein valmøguleika – eitt líka arbeiðið er gjørt, so metir formaður Ungdómsháskúli –
vistarskúli – tvs., at næm so gott tilboð ella betri – í landsstýrið, at tað skal í Kommunusamskipan Føroya
í føroyskum eitt ríkandi
skúlaskapi s. 8 ingarnir og lærararnir Føroyum. Og tá er Suður gerast meira fyrireikingar hálvár! s. 10
FKF Føroyar
standa saman um eftirskúlan!
KSF
EFTIRSKÚLIN mars 2007
Tað skal eydnast! Skal tað eydnast, so er neyð an um skúlabyggingar, og eftir er Strandferðslan, men hetta eftirskúlanum betri grundarlag skúlin letur upp. Á hesum
ugt, at tey, ið skipa fyri, eru skúlin er gott fyrsta høvi í so kann ikki verða kallað annað at bygt á, og tað hevði verið økinum heldur Føroya Lærara
sterk. Her hevur eydnast at fáa máta, tí allar kommunur eru enn lappaloysn. Eftirskúlin sølufremjandi, tí nógvir næm felag seg hava bestu fortreytir
allar kommunur í landinum at saman. Eisini er henda verk harafturímóti er nýskapandi ingar høvdu heilt víst fingið nar at vera tað fakfelag, sum
ganga saman og at fáa tær ætlanin væl umhugsað, tá ið og kann sum frálíður gerast hug at farið í henda skúlan. skipar sáttmálaviðurskiftini.
samdar, at skúlin skal vera í tað viðvíkur bygging og inni sereyðkenni fyri Suðuroynna. Manningin á eftirskúla er
Hvalba, og at hann skal verða haldi, og so er hon tann fyrsta Oyggin verður slóðbrótandi í Loysnir sum oftast ógvuliga ymisk. Tað
teknaður og bygdur eftir av hesum slagi í Føroyum. Eitt skúlaskapinum. Eina ferð verður komið fram er ikki talan um ávísan fakbólk,
ávísari námsfrøðiligari ætlan. frambrot í føroyskum skúla til, at skúlin skal verða men eina hepna samanseting,
Frá fyrsta degi skulu allir hent skapi, sum ikki má fara fyri Ikki kapping við 10. mannaður. Føroya Lærarafelag sum tryggjar spennandi og fjøl
leikar vera. bakka. flokk – samstarv hevur nógvar dugnaligar limir, broytt tilboð. Í so máta stendur
Eftirskúlatilboðið kann ikki sum umframt læraraútbúgving eftirskúlin fríari enn aðrir
Kommunur og land Hvalba? verða borið saman við t.d. 10. sína hava royndir úr vinnu skúlar, men tað merkir ikki, at
Av og á hoyrist um okkurt, Tá ið tað viðvíkur nýskapan í Tað, sum eyðkennir eftirskúlar, flokk, tí at næmingar og lívinum bæði á sjógvi og landi skipað viðurskifti eru ikki líka
sum veruliga fær oyruni at skúlaviðurskiftum, eru ávísar er, at teir eru burtur frá lærarar eru ikki bara saman og hava áhuga í náttúru, ítrótt neyðug, sum aðrastaðni.
spíla seg út. Ein av hesum kommunur langt framman fyri stórbýum. Teir hava umstøður um undirvísingina, men húsast og øðrum ítrivi. Tað er sam Føroya Lærarafelag hevur
løtum var, tá ið Ólavur landsmyndugleikarnar. Her til næmingar og lærarar at á sama staði. Næmingarnir anrenningin ímillum náms líka síðan fyrstu kunningina
Rasmussen var á fundi við verður ikki hugsað bara um búgva og skaffa. Teir hava hava skyldur og mugu taka á frøði og verkligar dygdir, ið um eftirskúlan tikið væl ímóti
Føroya Lærarafelag um tær størru kommunurnar, men hentleikar til undirvísing, ítriv seg ábyrgdina av egnum lívi. verður kravt av teimum, sum ætlanini. Øll stór stig í
eina verkætlan, hann og eisini smærri kommunur, sum og samveru. Í so máta er Hetta fær nógvar teirra at skulu starvast í eftirskúlanum. skúlaviðurskiftum í Føroyum
onnur høvdu arbeitt við eru til reiðar at taka á seg eftirskúlin í Hvalba einki aftan mennast frá smábarni til vaksið Men avbjóðingin og tað úrslit, eru vælkomin og eiga at fáa
leingi. ómetaliga stórar byrðar, so at fyri aðrar eftirskúlar. fólk eftir stuttari tíð, og tað ið kann koma burturúr, vænti allan stuðul. Hetta stigið man
børnunum verða veitt góð Hvalba er hóskiliga langt gevur dirvi at halda fram í eg fara at fáa nógvar lærarar at vera eitt tað størsta nakrantíð,
Sterk samanrenning skúlatilboð. burtur frá stórplássunum. Í skúla ella læru. Men eftir hugsa um eftirskúlan. Arbeiðs og tað skal eydnast! Vit bjóða
Eftirskúli í Hvalba. Tað kundi Tað ber illa til at siga annað, bygdini eru longu framman skúlatilboðið er eisini til sterku hátturin er júst tann, sum vit okkum fram og kunnu lova, at
meira enn so verið tokutala, og enn at var tað ikki fyri ávísum undan hentleikar, sum koma næmingarnar, sum vilja hava mangan sakna í okkara dagliga okkara lutur skal ikki liggja
eg skal satt at siga viðganga, at kommunum og einstaklingum, skúlanum til góðar. Har er aðrar og øðrvísi upplivingar arbeiði. Eftirskúlatilboðið gev eftir. Málini, sum kunnu skilja,
áðrenn vit í Lærarafelagnum so kom ikki nógv á skaftið við ítróttahøll, har er fótbóltsvøllur, og ikki bara reka við streym ur næmingum og lærarum skulu vit í felag loysa, so at vit
rættiliga fingu innlit í hesa víkjandi skúlabygging í og har eru einastandandi inum. stundir og umstøður, sum vit øll kunnu fáa gleði av
verkætlan, væntaðu vit ikki Føroyum. Kommunurnar eiga náttúrupplivingar bæði á 10. flokkur fer at verða bara kunnu droyma um í eftirskúlanum í Hvalba.
nógv. Tað broyttist skjótt. hesa uppgávu, men mangan sjógvi og landi. Framúr, men broyttur, men enn er óvist, fólkaskúlanum.
Alt í hesari verkætlan er enda nýbyggingarnar sum tað krevur ávísa tilvenjing í hvussu. Tað er ikki neyðugt at Tað skal ikki verða dult, at Góða eydnu!
serligt. Tað er ótrúligt, at tað neyðloysnir, og eru frá fyrsta huganum, at fyrsti eftirskúlin halda, at tann broytingin fer at Føroya Lærarafelag heldur seg
ber til at halda alt loyniligt so degi undir mál eina og aleina, skal vera júst har. Alt annað taka grundarlagið undan eftir hava manning til eftirskúlan. Magnus Tausen
leingi, og so hava verkætlanina tí at prísurin verður ov høgur. plagar at koma fyrst í mið skúlanum, tí tilboðini fara Men hetta skal ikki verða skilt formaður í Føroya Lærarafelag
púra lidna frá fyrsta degi. Og Kommunurnar hava árræði, staðarøkinum. framvegis at vera ymisk. Men sum ein hóttan ella avmarking.
vit tosa ikki um ein lítlan skúla, tí eiga landsmyndugleikarnir At júst Suðuroyggin fær skipað samstarv ímillum 10. Felagið skal gera sítt til, at allar
sum fyrstu tíðina skal húsast í at stuðla. Ikki bara júst hesari fyrsta eftirskúlan í Føroyum er flokkar í landinum og eftir formligar reglur verða gjørdar
onkrari barakk. Nei, nei, hetta verkætlanini, men skúla ógvuliga spennandi. Nógv skúlan hevði verið spennandi. viðvíkjandi arbeiðstíð, løn,
er fyrsta floks tilboð, sum skal bygging sum heild. Hesin hevur verið roynt, so at Eftirskúlin kundi fingið eina innihaldi o.s.fr. Tað er al
vera betri enn okkara ungu stuðul kundi verið brúktur til menningin í oynni kann verða savnandi uppgávu fyri 10. avgerandi, at øll slík viðurskifti
kunnu fáa í øðrum londum. at fáa kommunur at ganga sam stimbrað. Seinasta hugskotið flokkarnar. Hetta hevði givið eru komin í rættlag, áðrenn
Kom á eftirskúla! leggjandi endamálið kann tónleik og mentan. Vanligar kalla eitt millumting av at til eitthvørt. Kjakini eru
væl samanberast. lærugreinar vóru so gott vera bundin av foreldrunum mong, og ymiskar eru
Hóast tað nú eru nøkur sum ongar. og at vera sjálvstøðug, heilt meiningarnar. Alt hetta er
ár síðan, er hetta ein tíð, ið Á eftirskúla verða vanligar einfalt eitt stórt stig út í við til at víðka sjónarringin
stendur mær so sólarklár. og skapandi (kreativar) lívið sum vaksin, men sam og hjálpir einum at læra seg
Heilt víst hendingarríkasta lærugreinar samantengdar, stundis trygt og skipað. sjálvan betur at kenna.
tíð í mínum lívi. og tað er júst tað, ið er so Sjálvandi er tað ikki altíð Til síðst vil eg siga, at fáa
Eg var so leda kedd av framúrskarandi. Her kunnu ein dansur á rósum, tað er vit ein føroyskan efterskúla,
fólkaskúlanum – fyri at siga tey, ið hava tørv á at royna lívið sjáldan. Trupulleikar er tað ein frálíkur møguleiki
tað á góðum gomlum okkurt øðrvísi, fáa eitt kunnu stinga seg upp, men hjá okkum at skapa netverk
hvalbiskum. Tí var tankin ótrúliga gevandi og ikki at ein lærir at loysa teir á út í heim. Ætlanin er at
um trý ár á miðnámsskúla gloyma stuttligt 10. fl. ár, so sømiligan hátt og koma geva næmingunum tilboð
fyri mær óhugsandi. Nú tey koma úr fólkaskúlanum burtur úr tí sum ein sterkari um eitt styttri uppihald á
Eg siti sum á nálum og bíði skjótast. Hví skulu vit altíð skuldi okkurt henda, eg væl nøgd og klár til hægri persónur. eftirskúla í øðrum londum,
eftir eykafíggjarlógini hjá bíða, til vit eru so langt longdist eftir øðrum avbjóð útbúgving. Í besta føri eisini Tey virðini, ið dentur og tá kunnu so næmingar
landsstýrinum … afturúrsigld? ingum. við eini hóming av, hvat tey verður lagdur á, eru virði, úr øðrum londum koma
Fara vit at fáa loyvi til at Lat okkum øll fagnast Hesar avbjóðingar fann kundu hugsað sær í lív ein tekur við sær og kann hendavegin. Eg eri sannførd
ganga eina slóðbrótandi um stóra arbeiðið, eftir eg heldur ikki á arbeiðs inum. fáa nyttu av restina av um, at hetta fer at geva
leið við ungdómi okkara, skúlanevndin hevur gjørt, marknaðinum við ongari út Í slíkum umhvørvi menn lívinum. Tolsemi, samstarv, okkum nógv samstørv av
ella meta landsins hægstu og í felag umfevna (fyri búgving – sjálvandi. ist ein við dupultari ferð. demokrati og ábyrgd er ymiskum slag í framtíðini.
menn, at hetta er eitt mál, okkum) nýggja rákið. Tí fall valið hjá mær Kastaður út í at skula taka nakað av tí, ið verður sett Við vón um vælvild fyri
ið tolir at bíða? Eg havi sjálv gingið á ung altso á ungdómsháskúla. ábyrgd, at skula vera partur høgt. føroyskum eftirskúla.
Eg meini, tað skal sam dómsháskúla í Danmark. Tað er eitt hálvt ára skeið, av einum felagsskapi og ikki Sum næmingur á slíkum
tykkjast at seta føroyskan Tað er ikki heilt tað sama har ein hevur ymiskar linjur minnst at fáa henda felags stað verður tú eisini Bjarta Berg
eftirskúla á stovn sum sum eftirskúli, men grund t.d. natúr, media, drama, skap at virka. Hetta er at noyddur at taka eina støðu vald í bygdaráðið í Hvalba
Útgevari; rit; ritstjóri: Tummas í Dali

mars 2007 EFTIRSKÚLIN
Føroyar eru
sum skaptar til eftirskúlar
landoddarnar á eftirskúlar, øðrum londum. Ein eftir eg millum annað um fót pláss á einum eftirskúla ungu krevst ein hópur av
men í sambandi við fyri skúli í Hvalba kemur at bóltsvøllin og ítróttarhøll vera ein upplagdur møgu fjølbroyttum tilboðum, eis
reikingararbeiðið av løg hava fjøllini, havið, jarðar ina. leiki at flyta umhvørvið og ini skúlatilboðum.
tingslóg nr. 83 frá 17. mai brúk, djórahald, fiskivinnu fáa eina nýggja byrjan, Eftir mínum tykki eigur
2000 um eftirskúlar, vóru og mangt, mangt annað Hvussu kann størri avbjóðingar ella bara eitt tilboð um eftirskúla at
kanningar gjørdar, um beint uttan fyri dyrnar. Ein ein eftirskúli eina broyting í tilveruna. vera ein sjálvsagdur partur
tørvur var á slíkum tilboði. slíkur skúli kann gagnnýta vera kommununum Kommunan er í dag tann av tí viftu av tilboðum, sum
Niðurstøðan var tá, at alt hetta tilfeingið í sínari til gagns? myndugleiki, sum hevur kommunurnar í framtíðin
tørvur var á einum eftir frálæru. Fyritreytirnar og Nógvir næmingar gerast størstu ábyrgdina á barna- koma at bjóða sínum
skúlatilboði í Føroyum. Í umhvørvið fyri einum tað, ið vit kalla skúlatroyttir, og ungdómsøkinum, og borgarum á barna- og ung
skúlaárinum 1997/ 98 vóru slíkum skúla finnast neyvan tá ið teir koma í framhalds harvið eisini ábyrgdina fyri dómsøkinum. Tí tey, sum
89 føroyingar á eftirskúla í betur í okkara granna deildina. Nógv fáa størri og trivnaðinum hjá teimum ikki trívast í fólkaskúlanum
Danmark, og skúlaárið londum. minni trupulleikar í skúla ungu. Kommunurnar um og ikki fáa sín tørv nøktaðan
Tað er at undrast yvir, at 1998/99 vóru teir fleiri enn Nógv av teimum ungu num og á annan hátt um 14 sita í dag alt dagstovnaøkið, har, hava eisini rætt til eitt
Føroyar í so stóran mun eru hundrað í tali. Hóast hesi hava í dag lítið og einki til til 16 ára aldur. Trupulleik fysisku karmarnar í optimalt tilboð, til dømis
eftirbátar, tá ið ta snýr seg tøl ikki eri dagførd, so vísir knýti til náttúruna og gagn arnir eru ikki altíð so lættir fólkaskúlanum og størsta eitt tilboð um eftirskúla í
um eftirskúlar. Í Føroyum hetta eftir mínum tykki, at nýtsluna av henni. Á einum at eyðmerkja. Sjálvsagt partin av barnaforsorgar Føroyum.
hava vit annars allar fyri stórur tørvur er á einum eftirskúli í Hvalba høvdu kann talan vera álvarsligar økinum. Tí taki eg persónliga fult
treytir fyri at hava eitt gott eftirskúla í Føroyum. næmingarnar havt allar sosialar ella persónligar Serliga allur tann fyri undir við tankanum um ein
og mennandi eftirskúla um møguleikar til at lært um trupulleikar. Men oftani er byrgjandi parturin av barna føroyskan eftirskúla.
hvørvi. Føroyar skaptar burðardygga gagnnýtslu av talan um minni trupulleikar, verndarøkinum hevur eftir
Okkara grannatjóðir til eftirskúlar okkara náttúrutilfeingi, so sum at næmingurin er mínum tykki sera stóran Rósa Samuelsen
hava í nógv áratíggju havt Eftir mínum tykki eru fuglaveiðu, jarðarbrúki og troyttur av verandi skúla týdning. Og trivnaður hjá Forkvinna Føroya
fleiri ymisk eftirskúlatilboð Føroyar sum skaptar til at fiskivinnu. umhvørvi, umhvørvinum teimum ungu generelt er Kommunufelag
at bjóða teirra ungdómi. hava eitt gott eftirskúla um Harumframt er umhvørv heima ella bert er troyttur eftir mínum tykki ein týð
Eingi greið hagtøl eru mær hvørvi. Ikki bert fyri okkara ið í Hvalba eisini sera væl av nærumhvørvinum yvir andi partur av fyribyrgjandi
vitandi fyri, hvussu nógv av egna ungdóm, men minst egnað til aktivitetir av høvur. barnaverndarbeiði. Fyri at
okkara ungu fara út um líka nógv fyri ungdóm úr ítrottarligum slag, her hugsi Í slíkum førum kann eitt skapa trivnað ímillum tey
Atlantic Adventure eftirskúlin í Hvalba

dóm, eisini skuldi geva Seinastu árini hevur danska eftirskúlin at hava stóran Hetta eru alt møguleikar, til politiska støðutakan.
norðurlendskum ungdómi eftirskúlaskipanin eisini týdning fyri alt økið kring sum eftirskúlin við sínum Hetta, samanhildið við
møguleikan at koma til breitt seg til Týsklands. skúlan. Arbeiðs-, felags- og øðrvísi undirvísingarhátti tilmælið frá strategi
Føroyar/Suðuroynna at Tað var greitt fyri okkum handilslívið í økinum fer at kann njóta gott av. bólkinum, sum hevur
ganga í eftirskúla. beinan vegin, at Suður njóta gott av, at 80 næm Tað fyritaksemi og tann arbeitt við grundarsteini
Eftir at hava ráðført oyggin var rætta staðið til ingar umframt lærarar, dugnaskapur, sum eyð num Útbúgving í samband
okkum við umboð fyri eftirskúlan. Fjarstøðan til skulu hava mat og aðrar kennir hvalbingar, kann so við Visión 2015, har sagt
donsku eftirskúlaskipanina, Miðstaðarøkið, sum vanliga tænastur til lívsins uppi leiðis gerast fyrimyndin hjá verður m.a., at eftirskúli
var avgerð tikin um, at eftir verður mett sum ein forðan hald. øllum føroyskum ungdómi. verður settur á stovn, sum
skúlin skuldi byggjast so í samband við at stovnseta Meðan eg havi verið Í Hvalba er eisini ríkt skal stimbra framhaldandi
leiðis, at hann kann rúma í virksemi í Suðuroynni, vísti landsstýrismaður, havi eg felagslív, og tað ger tað ikki útbúgving, sigur mær so
minsta lagi 80 næmingum. seg í hesum førinum, tá tað sjálvsagt ikki verið partur av verri, at hvalbingar hava mikið, at Atlantic Adven
Hetta verður mett at vera snýr seg um at stovnseta Arbeiðsbólkinum, men eg lætt sinni og eru kendir fyri ture Eftirskúlin í Hvalba
best hóskandi stødd á eftirskúlan, at vera ein av havi tó fylgt væl við og havi sítt sermerkta skemtingar skjótt verður veruleiki!
Tá lógin um eftirskúlar var einum eftirskúla. gjørdur fyrimunur. verið kunnaður leypandi sama og argandi lyndi.
samtykt í Løgtinginum Hesir 80 næmingarnir Umframt at eftirskúlin um gongdina í málinum. Atlantic Adventure Eftir Jacob Vestergaard
tann 9. mai 2000, fór arb skuldu serliga vera 10. floks skal innrættast við ymiskum Tað, at avgerð er tikin skúlin í Hvalba, sum hevur landsstýrismaður
*eiðsbólkurin til verka við næmingar. Tað vil siga, hølum til undirvísing, skal um, at eftirskúlin – Atlantic fingið breiða undirtøku frá
tí endamáli at stovnseta ein næmingar, sum hava eitt ár næmingaheim vera ein part Adventure Eftirskúlin – føroysku kommununum,
eftirskúla í Suðuroynni. eftir av vanligu skúlagongd ur av skúlanum. Næminga skal byggjast í Hvalba, er eigur at verða eitt av kom
Danir høvdu havt eftir ini í framhaldsdeildini. heimið skal kunna hýsa sera gott. Hvalba er tað andi tilboðunum til føroysk
skúlar í nógv ár, og við Vit kendu til royndirnar, øllum næmingunum, um rætta staðið at byggja ein an ungdóm, nú øll føroyska
útgangsstøði í donsku eftir sum vóru gjørdar við at framt bústaðir til lærarar. eftirskúla. skúlaskipanin verður endur
skúlaskipanini vóru vit ikki reka ein føroyskan eftirskúla Eftirskúlaskipanin er Eftirskúlin kemur at skoðað eftir vánaligu PISA-
í iva um, at eftirskúlin í í Danmark, og vistu, at soleiðis, at næmingarnir liggja sera væl fyri, uppat undankanningina.
Suðuroynni fór at geva nógvir føroyskir næmingar búgva á skúlanum, og læra Roynhøllini og fótbóltsvølli Landsstýrið og Menta
føroyskum ungdómi møgu leitaðu sær til Danmarkar teir á tann hátt at standa á num, og verður tí ikki neyð málaráðið, sum umsitur
leikar, sum ikki vóru at at ganga síðsta árið á egnum beinum og vera part ugt at byggja fimleikarhøll eftirskúlalógina, hevur
finna í verandi skúla donskum eftirskúlum. ur av tí natúrliga felags ella leikvøll til skúlan. tikið væl ímóti umsóknini
skipan. Danska eftirskúlaskipan lívinum á skúlanum. Hvalba er ein bygd, sum frá eftirskúlanum, og er
Frá byrjan løgdu vit in hevur stóra undirtøku, Umframt at eftirskúlin er er í stórari menning við Mentamálaráðið og Arbeiðs
okkum eftir, at eftirskúlin, og nýggir eftirskúlar verða eitt kærkomið tilboð til ymiskum arbeiðsplássum, nevndin saman farin í
umframt føroyskan ung stovnsettir á hvørjum ári. okkara ungdóm, kemur bæði á sjógvi og landi. gongd við at fyrireika málið
Hvalba – Føroya Silicon Valley! Svarið, Jørmund gav aka landið, Føroya vegna, hevur hvar á Guds grønu jørð hvalbingar áttu at fingið
demikaranum úr Havn, ríkað seg við í NATOfelags finna okur eina bygd við so eftirskúla. Heldur eigur at
kundi neyvan verið orðað skapinum). fyrimyndarligum vinnulívi verða spurt, um hetta ikki
betri, og tað prógvar til ful Forferdrar teirra ríkaðu undir so vánaligum fyri er ein sjálvsøgd afturberan
nar virðið í lívsins skúli. Føroyar. Nøvnini liva enn í treytum? Hóast havnaviður til hesi, sum gjøgnum tíðir
Útstríddur úr kolinum minnunum – brøðurnir í skifti, sum neyvan annað nar hava givið og ofrað so
ella sundurbardur av fjar- Búð, á Heyggi, við Bakkhús, pláss við líknandi aktiviteti nógv.
og nærmiðum, tað man á Hamri og á Bakkanum – hevði droymt um at góð Men ikki hevði verið av
vera myndin, ið stendur fyri at nevna nakrar av tikið, og við elsta og vána leið fyrst at spurt hvalbingar,
fremst í huga, tá okur hugsa mongum. At tað kostaði, ligasta tunnli í Føroyum um nú slíkur skúli er fremst
um hvalbingin. vitna minnisvarðar um, hevja hvalbingar seg langt, ur á ynskilista teirra. Kanska
Sjálvur goymi jeg í minni bæði í Sandvík, Hvalba og á langt yvir aðrar javnlíkar. okkurt heilt annað liggur
num mynd eftir mynd frá Tvøroyri. Kendur er sorgar Trolvirki, flakavirki, djúp teimum fremri í huga? Ikki
barnaárunum, ríkar løtur leikurin, tá teir við sluppini vatnstrolarar og aling av tí eg veit, at so er, men tað
frá vitjanum hjá móður Gordon stevndu út av toski – bert fyri at nevna kundi verið, at teir høvdu
ættini. Hvalbiarfirði, fyri ongantíð nøkur øki, har teir eru heilt aðrar framtíðar
Fyrimyndarliga hava teir at síggjast aftur her á fold undangongumenn. Alt ætlanir.
altíð klárað seg, eisini uttan um. Og skaðagrindin í hetta megna hesi knappliga
tann partin av blokkinum, Sandvík man vera millum 800 í Hvalbiar sókn. Jenis av Rana
sum á hvørjum ári verður stórstu sorgarleikir, menn Hvar aðrastaðni enn løgtingsmaður
sleptur niður í miðstaðar vita um. ongastaðni finnur tú slíkt?
økið. Fyri teirra sakir kundi Enn í dag er bygdin ein Latið okum granska hetta p.s. Silicon Valley er vakur
hesin uttan iva verið sendur fyrimynd. Eg loyvdi mær føroyska *Silicon Valley, so dalur í California, heims
Lat tey bara flyta, einaferð Sosialinum, tá teir spurdu, retur ( fyri ordans skuld við herfyri at heita á landsstýrið úrslitini kunnu verða øðr kendur fyri at vera á odda
verður fult, soleiðis ljóðaði hvat hann helt um, at so áminning um vinarligast at um at seta Granskingar um at gagni. innan ídnað, tøkni v.m.
stutta og óimponeraða svar mong av bygd fluttu til senda eina uppgerð yvir depilin at kanna fyritaks Annars skuldi ikki verið
ið, ið hvalbingurin gav Havnar. tær inntøkur, sum móður semið i Hvalba nærri. Tí neyðugt at spurt, um
Eftirskúlalógin er íligin
Nú tað bert skuldi verið varð handað landsstýris at seta fram uppskot um 7,5 sum hevur ligið óvirkin í
ein avgreiðsluspurningur manninum, loyva vit okkum mió.kr. stóra játtan til eftir lógarverkinum og bíðað
eftir, kemur kortini stígur í kortini at gita, at eisini á skúlan í Hvalba. eftir áhugaðum, er kortini
hetta frálíka átakið fyri hesum øki er talan um „non Hetta uppskot varð tíverri alt ov góð til at fara aftur
tann hundraðtals stóra decision making.“ felt. við borðinum, og vit hava
partin av tí føroyska ung Samstundis sum vit koma Tá sannur veitslurómur nú ásannað, at tað dregur
dóminum, sum á hvørjum við so illavorðnum illgiting kortini er innan kommun ikki um fliðuna í hesum
ári leitar sær av landinum á um, biðja vit kortini eftir, at alu- og landspolitisku íløgu máli.
hesar skúlar. landsstýrismaðurin ger somu karmarnar, royndu vit so á Av 2015-visjónstorginum
Teir, ið hava ábyrgdina av illgitingum til skammar. øðrum sinni undir triðju hjá landsstýrinum frættu vit
málinum, siga í stuttum, at Vit, sum samtyktu málið í viðgerð av fíggjarlógini at seinni, at tunnilin til
teir hava tikið tað aftur til lóg fyri seks árum síðan, og játta 5 mió.kr., so farast Hvalbiar varð raðfestur
politiska viðgerð, so sum tað sum líka so leingi hava kundi undir eftirskúlan. heilt úti í sama árið, aftaná
kallast í politiska meldrinum, bíðað eftir, at áhugað tóku Heldur ikki hesum upp tvær mia.kr. stórar íløgur í
tá ið mál verða løgd á ís. hesa lóggávu til sín og fingu skoti varð lív lagað. miðstaðar- og norðurøki
Fyri seks árum síðan fingu sum at enda samtykti, at vit Vanliga ber til at leita sær kjøt á hana, hava tráðroynt 24. november 2006 svar num, og at eftirskúlin als
vit lóg um eftirskúlar í skuldu hava eina lóg um inn á www.mmr og har sókn politiska myndugleikan aði løgmaður í einum skriv ikki var nevndur.
Føroyum, og líka so leingi eftirskúlar í Føroyum. ast eftir tí, ið rørist í Menta eftir víðari gongdini í ligum fyrispurningi, at mál So døprum útlitum
hevur henda lóggáva ligið Í fyrstu grein í lógini verð málaráðnum í skúlapolitisk málinum. ið var til viðgerðar í Menta framman stavn kunnu vit
óvirkin og bíðað eftir, at ur sagt, at: um málum. Løgmaður var sum sam málaráðnum, og at politisk ikki liva við. Vit hava tí enn
áhugað góvu henni eitt – „Endamálið við lógini Fara áhugaði í eftirskúla gonguleiðari spurdur, um støða varð tikin til málið, tá eina ferð varpað ljós á hesi
skipað innihald. er at skipa viðurskiftini, málum inn hagar, koma tey hann hevði nakrar yvir ið viðgerðin var liðug.“ týdningarmiklu mál, og
Áðrenn málið varð fram áseta karmarnar og tann al kortini til kaldar steinar. skipaðar ætlanir fyri einari 7. februar 2007 svaraði enn eina ferð lagt tey til
lagt, hevði tað fingið drúgva menna stuðulin til eftir Leitiskipanin kennist ikki heildarloysn fyri Hvalbiar landsstýrismaðurin í einum tingsins viðgerð.
viðgerð í mentamálaráð skúlar í Føroyum, soleiðis at við orðið „eftirskúli,“ og sókn á samferðslu- og skúla munnligum fyrispurningi, Tá lombini eru komin á
num, og eisini hevði tað ver áhugað kunnu fara undir ongastaðni á hesi somu síðu økinum, men har spurdist nær, hvussu nógvir og tann várgrøna bøin, hevur
ið til ummælis hjá Føroya virksemið.“ sæst nakað álit ella nøkur einki burturúr. hvussu fjølmentir fundirnir løgtingið tikið støðu til, um
Lærarafelag, Føroya Komm Og tað er júst hetta, ið er greinagerð, sum hevur Umsóknin um at seta á um eftirskúlan høvdu verið, føroyskum ungdómi verður
unufelag, Fíggjarmálastýr hent, nú lógin hevur ligið nakað sum helst við eftir stovn eftirskúla í Hvalba er og eisini varð spurt eftir, lív lagað at leika um teigar
inum, Føroya Gjaldstovu og óvirkin í heili seks ár. skúlar at gera. til viðgerðar í Mentamála hvørjar niðurstøður gjørdar og tún undir Grímsfjalli og
Meginfelag teirra brekaðu. Áhugað hava eftir § 1 í Hví eitt viðgjørt og sam ráðnum, og verður politisk vóru, og hvussu framtíðar har nema tær spírandi
Einasta broyting, løgting lógini handað landsstýris tykt mál verður lagt út á støða tikin til málið, tá ið útlitini vóru. kenslurnar av lívi, trivnaði
ið gjørdi í málinum, var ein manninum álit um eftir berajól aftur, vita vit ikki, viðgerðin er liðug, svaraði Einans ein fundur hevði og mentanarligum íblástri í
nærri lýsing av endamáls skúla, og hava í sátt og og um ætlanin eisini er at løgmaður. verið um málið tann 22. einari av okkara elstu og
orðingini, og síðani varð semju við føroysku komm bumba hetta íligna málið Havandi í huga, at vit januar 2007, var svarið. burturav vakrastu bygdum.
málið endaliga samtykt við unurnar mælt til at leggja aftur í ár null, so sum vit hava eitt skipað lógar Orsøkin til hesar ná
32–0 atkvøðum á tingi. skúlan í Hvalba. hoyrdu farna rektaran í grundarlag, og at einir greiniliga orðaðu spurn Hergeir Nielsen
Týdningarmikið fyri alla Tað eru tey fáu málini, Hoydølum málbera seg um hundrað føroyskir ung ingar var, at als einki virk løgtingsmaður
tilgongdina var, at tað úti í sum hava fingið eina so sín skúla, vita vit heldur dómar á hvørjum ári leita semi sást hava verið um
samfelagnum var breið drúgva tilgongd og sum ikki. sær uttanlands á eftirskúla, hetta mál, og soleiðis skiltist
semja um málið, og at tað hava verið so væl fyri Soleiðis sum málið er loyvdu vit okkum undir tað eisini á svarinum.
var eitt fullsamt løgting, reikað. handafarið, síðani álitið fíggjarlógarviðgerðini 2007 Seks ára gamla lóggávan,
Pisa umbering fyri at vraka eftirskúlan

so er alt gott, og øll eru glað. an hangandi eind, ið fevnir um veruliga ikki, at vit hava lært av tað at meta sum spilltíð? Jú, tí skúlabørn. Í Danmark hava tey
Okkum tørvar ikki bert ein børn í lægstu, millum og øllum hesum. Hetta vísir, at vit myndugleikarnir hava forsømt sum sagt skjótt 300 eftirskúlar,
vísar og einsrættaðar næm hægstu flokkunum. Vit eiga at innast inni bert vilja sleppa hesar næmingar upp á tað í Føroyum hava vit ongan.
ingar, okkum tørvar einsrættað hugsa um at betra viðurskiftini sum lættast burturúr. Vilja grovasta, og eru teir eitt úrslit Stavað o-n-g-a-n. Og samgong
ar føroyingar. Bert teir duga fyri næmingar í øllum aldrum. leypa uppum, har garðurin er av tí, tá teir koma í m.a. 10. an læt bara væl fyrireikaða upp
fakini soleiðis, at teir kunnu lægstur. Nevniliga við at geva flokk. Havi sjaldan upplivað skotið um eftirskúlan í Hvalba
svara spurningum her og nú, Eftirskúlin er næmingunum fleiri skúla meira ignorantar og fara aftur við borðinum.
so liggur vertin á, um hesi viðkomandi og tímar, so hava vit gjørt okkara. ábyrgdarleysar myndugleikar. Kanska eru samgongulimirnir
somu børn og hálvvaksin neyðugur Tað, vit í veruleikanum eru við Hesir næmingar hava tørv á samdir við Óla Breckmann og
ganga við magasári, mistrívast Politikarar og onnur hava at gera, er, at vit seta yngru at fáa at vita, at teir eru góðir Jógvani á Lakjuni í, at tey
Soltna pisakanningarúrslitið og eru marginaliserað í ávísan seinastu mánaðarnar tosað næmingunum størri krøv, alt nokk, at vit hava áhuga fyri útvaldu kunnu sleppa á frí
fer kanska at vísa seg at vera mun. Leingi livið Pisakanning upp og niður eftir vegginum meðan vit sleppa eldru næm teimum og leggja nakað í teir. skúlar, og so má restin um
okkara skúla rættiliga boysið. in, leingi livið miðvísi og eins um, hvussu hættislig støðan í ingunum enn longur upp á Tí eiga vit at geva teimum rest.
Tí hetta hevur rættvísgjørt, at rættaði føroyingurin. fólkaskúlanum er, men tað sær fjall. møguleikan fyri at velja eitt Pisakanningarúrslitið kann
fokus enn eina ferð er flutt frá, Í øllum rumblinum aftan á út til, at øll hesi klóku høvdini Eitt dømi um hetta er, ikki viðkomandi og, bæði fakliga gerast okkum dýrt, tí skjótt
har trupulleikarnir kanska eru soltna pisakanningarúrslitið bara duga at siga eitt og tað bara jánkasliga, men ómeta og menniskjaliga, mennandi standa vit við einum fólkaskúla,
allarstørstir, nevniliga millum hava vit ikki hoyrt grett, hvat sama, nevniliga at næming liga ábyrgdarleysa viðgerðin tilboð. Eitt eftirskúlatilboð. har framskipið skjótt er undir.
næmingar frá 13–16 ára aldur. vit skulu gera við næmingar, arnir mugu duga betur. Og ein og viðfaringin av málinum um Nú eru allir næmingar Tá nyttar lítið at hækka støðið
Pisakanningarúrslitið fer at sum eru skúlatroyttir. Hvat vit asta uppskriftin til at røkka eftirskúlan í Hvalba. sjálvandi ikki líka, og eru tað aftur í reyv, tí hon fer loksins
hava ta avleiðing, at nú skal skulu gera við næmingar, sum hesum máli er, at tímatalið má Málið um eftirskúlan í fleiri, sum uttan nakað fara sama veg, sum framskipið.
bert og bert tosast um tað neyð ikki trívast. Hvat vit skulu gera og skal hækkast. Eingin hugsar Hvalba er, eftir mínum tykki, gjøgnum fólkaskúlan og so Sjálvandi skulu okkara smáu
uga í at læra at skriva, lesa og við næmingarnar, sum hava um ella spyr, um ikki annað higartil besta og mest viðkom víðari. Men eru tó somuleiðis næmingar fáa sum mest
rokna. Slíkt sum tillaging, tørv á øðrum og kanska meira kundi verið átrokandi at gjørt andi átak eldru fólkaskúla fleiri, ið hava tað, sum lýst burturúr, men gloymið ikki
sosialisering, sjálvsálit, sjálvs viðkomandi avbjóðingum. við okkara fólkaskúla. Eingin næmingum okkara at frama. omanfyri, og mugu og skulu trivnaðin, gloymið ikki
kensla og trivnaður annars, er Skulu vit bara geva teimum av hesum klóku setir spurnar Vit hava í óminniligar tíðir vit gera bæði eitt og annað menniskjaliga aspektið. Ein
enn eina ferð feiða undir fleiri skúlatímar, læra teir tekin við, hví so stórt tal av latið okkara eldru fólkaskúla munagott fyri teir. eftirskúli hevði ikki loyst allar
kenda gólvteppið. Nú skulu til betur at lesa og skriva? okkara næmingum beinleiðis næmingar ganga fyri vind og Hví táttar talið av eftir trupulleikarnar, men hann
vaksandi føroyingarnir bert Alt gott um, at okkara børn mistrívist. Og eingin spyr, hví vág, skilt soleiðis, at lærarin og skúlum í Danmark móti hevði verið eitt bæði gott og
metast eftir einum leisti, og fáa meiri og kanska eisini betri hesin mistrivnaður veksur við skúlin hava ikki fingið amboð teimum 300? Er tað tí teirra hent ískoyti.
tað er paratvitan. Hvussu næm frálæru, men vit mugu ikki aldri næmingsins. Pisakanning ella møguleikar til at geva fólkaskúli er so perfektur? Veit
ingarnir hava havt tað annars í loyva myndugleikunum, enn in og orðaskiftið aftan á hesa, hesum viðkomandi tilboð. Tað ikki nógv um danska Finnur Helmsdal
skúlanum, og hvussu teir einaferð, at lata sum um, at vit hevur helst fingið fleiri okkara einasta, okkara myndugleikar fólkskúlan, men eru eftir løgtingsmaður
annars hava tað, ja, tað kemur ikki hava ábyrgdina av slíkum at skilja, at meira man veit, tess hava roynt, er at avtaka 10. skúlarnir so ella so við at gerast
ikki fólkaskúlanum við. Fleiri sum trivnaði og tillaging. Fólka betur dugur ein at svara flokk, tí hetta skúlaárið er at ein nátúrligur partur av
tímar til lægstu flokkarnar, og skúlin er at meta sum ein sam spurningum. Annað trúgvi eg meta sum spilltíð. Men hví er skúlatilboðunum til donsk
Efterskolernes betydning folkeskolens hverdag. Dermed arbejde i landbruget, i hånd ben at stå på og dermed får for tage sig af de små og store
mistede skolerne også deres værk eller i huset. Det betød at tættet deres karaktertræk og problemer, der opstår i hver
karakter af supplerende skole de unge flyttede hjemmefra i får udviklet deres personlighed dagen på skolen. Det tilrette
for de unge, der boede i nær 14–15 års alderen, men flyttede – samtidig med at forholdet til lægger og leder fællesmøderne
heden af skolerne, og kost ud i nogenlunde beskyttede hjemmet udvikles i en positiv på skolen, hvor alle elever og
skoleformen udviklede sig rammer, idet de ofte boede de retning – ofte alene i kraft af alle lærere deltager. Er der
mere og mere i takt med, at steder, hvor de var i lære eller fraværet fra hjemmets hverdag. større problemer til drøftelse,
lærerne blev bevidste om dens arbejdede, og hvor der var kan husrådet tage drøftelsen i
pædagogiske muligheder. voksne, som sørgede for, at alt Demokratisk fællesmødet. Der kan være tale
gik ‘sømmeligt’ til. De unge dannelse om alkoholproblemer, mob
Efterskolernes opholdt sig under nogenlunde Efterskolernes pædagogik inde ning, natterend, euforiserende
tilbud udvides betryggende forhold. Men med bærer også muligheden for at stoffer m.v. Har man på skolen
I 1967 fik efterskolerne – efter industrialiseringen er kravene oplære eleverne i demokratiske evner til at få eleverne til at
meget stor uenighed og debat i til skolegang vokset, og de processer eller medborgerskab, tage et medansvar for hver
skoleformen – mulighed for at mange arbejdspladser til ung- som det hedder i tidens term. dagen, vil man kunne løse
tilbyde folkeskolens statskon arbejdere er til dels forsvundet. Eleverne er anbragt i et også større problemer i elev
trollerede prøver efter 8., 9. og Det betyder, at de unge nu sociale fællesskab – et skæbne flokken uden at skride til mere
10 klasse, men ikke real bor hjemme indtil de er fællesskab, som de sammen drastiske metoder som bort
eksamen. I 1975 forsvandt del færdige med deres ungdomsud med hinanden og sammen visning. De opgaver, der lægges
ingen af folkeskolens 8. og 9. dannelse på gymnasiet, i med de voksne skal have til at i husrådet skal naturligvis til
skoleår, hvorefter efterskolen handelsskolen eller på teknisk fungere. Som nævnt ovenfor er enhver tid afpasses elev
fik mulighed for et skoletilbud, skole – typisk til de er ca. 18 år. unge i 14–18 års alderen (efter gruppens modenhed og
der præcist svarede til folke Det betyder også, at den peri skolealderen) i en alder, hvor evner.
at efterskolerne efter 1921 skolens. Dermed var alle unge ode, hvor de unge begynder at de løsriver sig fra hjemmets Efterskolerne har således en
Kort historisk rids kunne bestå som selvstændige potentielle efterskoleelever, og søge væk fra hjemmets autoritet autoritet og beskyttende vinger enestående mulighed for at op
Efterskolerne har eksisteret i skoler, idet de nu kunne være i det har betydet en voldsom for at finde deres egen identi for at finde deres eget jeg, lære eleverne i at fungere i et
Danmark i mere end 125 år. funktion hele året. vækst i antallet af efterskole tet, kommer til at ligge i en finde deres identitet. Denne demokratisk samfund. Mulig
Efterskolerne har rod i de De første efterskoler udfyldte elever. I året 1975/76 var der periode, hvor de bor hjemme. proces fremmes ved at eleverne heden er opstået, fordi efter
skoletanker, der i midten af et behov for ekstra undervisning 112 efterskoler med 7.850 Det indebærer naturlige kon øver sig i at tage stilling, i at skolerne til forskel fra andre
1800-tallet blev tænkt af N. F. S . for børn, der havde opfyldt elever. I dag er der 256 efter flikter mellem forældrene og træffe valg og dermed tage et kostskoler har den samme
Grundtvig og Christen Kold og undervisningspligten. Dette skoler i Danmark, som optager de unge – de unge er kommet ansvar. voksengruppe til at varetage
har derfor nært slægtskab med behov eksisterede fortrinsvis ca. 25.000 unge hvert år. Knap i puberteten. Når skolerne lader eleverne undervisning og tilsyn med
friskolebevægelsen og højskole på landet, idet man i køb halvdelen af disse unge er over deltage i løsningen af de små eleverne i øvrigt. På de
bevægelsen i Danmark. stæderne havde en særlig skole den undervisningspligtige ald Kostskole og store problemer, der altid traditionelle typer af kostskoler
De første efterskoler i Dan ordning, som med mellem er og udfylder derfor deres 10. pædagogikken opstår, når mange mennesker har man en gruppe undervisere
mark blev typisk oprettet i til skoleklasserne og realklasserne skoleår på en efterskole. Her har efterskolen med sit indgår i et fællesskab – i et sam og en anden gruppe voksne,
knytning til en friskole eller en kunne varetage undervisning Det har også betydet, at fra kostskoletilbud vist sig at være fund – vil de dermed øve elever som tager sig af eleverne i
højskole. Enkelte blev dog etab en af børn og unge i et forløb at være skoler, der fortrinsvis en glimrende ramme om ne i at deltage i de samme pro boområderne, boområder,
leret på initiativ af idealistiske på ti år. Derfor ligger næsten havde elever fra landom denne proces. De unge placeres cesser, som de skal deltage i, som oven i købet kan ligge i en
skolefolk, der for egen regning alle efterskoler i Danmark råderne, har efterskolerne i nye omgivelser, hvor de er når de senere som stemme fysisk afstand fra selve skolen.
og risiko gik i gang med at uden for byområderne. Efter udviklet sig til at være skoler under betryggende opsyn. De berettigede i et demokratisk Efterskolerne er altid fysisk
drive efterskole. En større skolernes kursusforløb var for alle unge fra både by og kan prøve deres egne syns samfund skal deltage i dette integrerede på den måde, at
gruppe skoler blev i perioden typisk på 5 måneder i perioden land og fra alle samfunds punkter og værdier – og samfunds daglige ledelse. bo-, opholds-, spise- og under
op til 1920, hvor Sønderjylland november – marts og fem grupper. hjemmets – af i nye omgivelser Nogle skoler har indarbejdet visningsfaciliteter er bygget
var en del af det tyske rige, måneder i perioden maj– I og med at skolerne nu alle med nye kammerater og nye formelle demokratiske pro som en helhed, en helhed som
oprettet lige nord for grænsen september. tilbyder folkeskolens afgangs lærere. Disse lærere er end cesser i deres kostskole også omfatter et større eller
(Kongeågrænsen) for at give prøver betyder det så også at videre i et vist omfang til stede pædagogik, således at eleverne mindre antal lærerboliger.
de dansksindede syd for denne Vanskelige år alle efterskoler med en enkelt hele døgnet og kan til enhver bliver inddraget i de beslutnings For en god ordens skyld skal
grænse mulighed for at deres I 1958 fik Danmark en ny folke undtagelse fra 1967 har haft tid gå ind i diskussioner og processer, der er nødvendige det nævnes, at efterskolerne til
børn og unge kunne få et skole skoleordning, der harmoniser kurser af et skoleårs varighed. samtaler med eleverne, de kan for at dagligdagen kan fungere. byder en gedigen undervisning
ophold på grundlag af dansk ede skolestrukturen i by og på Siden 1970 har der været et være forbilleder, og de kan Der kan opstå problemer med svarende til de tilsvarende trin
sprog og kultur. Disse skoler – land, således at man fik en lovkrav om at alle efterskoler være den mur, de unge skal elevadfærd, der kan være tale i folkeskolen, en undervisning,
Kongeåskolerne blev de kaldt – 7- årig udelt skole med en delt skal være indrettet som spille deres bolde op ad. om beslutningsprocesser i for der sammen med den person
havde et pædagogisk tilbud, 3-årig overbygning. Overbyg kostskoler, og efterskolerne har Lærerne viser sig også som bindelse med de undervisnings lige udvikling, der sker i løbet
som ligger tæt op ad det, vi ningen var delt i en mere prak udviklet deres pædagogiske „almindelige“ mennesker: De mæssige opgaver, der skal løses af opholdet på efterskolen, gør
kender på de danske efterskoler tisk betonet 8.–10. klasse med univers sådan, at kost spiser sammen med eleverne, osv. Inddragelsen af eleverne den unge vel skikket til at gå
i dag: Alle Kongeåskolernes statskontrollerede prøver og skoleformen indgår som en mange lærere bor omkring kan ske i fællesmøder, eller de videre i ungdomsuddannels
elever boede på skolerne, der en mere boglig realafdeling. meget væsentlig brik i skolernes skolen og har deres familier på kan ske i form af et mere erne.
var undervisning i dansk lit Denne skolestruktur blev pædagogik. stedet, og lærerne er på skolen repræsentativt demokrati, hvor Der er ingen tvivl om, at den
teratur og historie, man sang gennemført i alle landets Denne markante pædagog aftener og weekender. Der er eleverne vælger repræsent udvikling, der er sket med
mange danske sange, gjorde kommuner, og efterskolerne iske udvikling har mange år rig lejlighed for eleverne til at anter, der sidder i et skoleråd efterskolernes pædagogik og
gymnastik m.m. mistede derved en hel del af sager. Der er egentlig ikke snakke med dem om alt muligt eller husråd i en forud fastlagt de også formelle undervisnings
Flertallet af de første efter deres „kundegrundlag,“ idet forsket meget i årsagerne, men – både om det faglige fra periode. tilbud, skolerne kan give, be
skoler blev drevet i tilknytning der ikke længere var behov for det har tydeligvis meget med undervisningen og om alment tyder vældig meget for de
til friskoler (frie og private dem som supplement til samfundsudviklingen generelt menneskelige spørgsmål. Der Et eksempel unge, som søger skolerne. Det
børneskoler). Her boede elev landsbyskolen. Der havde ikke at gøre som nævnt ovenfor, og er samtidig mulighed for elev En skole har oprettet et husråd. viser alene den store til
erne som oftest hjemme hos før været og var stadig efter det har noget med udviklingen erne for at dyrke deres Husrådet består af 7 deltagere: fredshed, der blandt eleverne
forældrene og disse efterskoler 1958 ikke mulighed for efter af efterskolernes tilbud at interesser sammen med lærer fem elever og to lærere. De fem er med ‘deres’ skoler, og de
fungerede mest som en skolerne for at tilbyde folke gøre. ne: De kan dyrke idræt, spille elever vælges af hele elev gode anbefalinger, de giver
overbygning på de obligatoriske skolens prøver. musik, arbejde på skolens værk flokken for en periode på 3 videre til deres søskende og
syv skoleår i grundskolen. Efterskolerne fik derfor i Efterskolernes steder osv. måneder. Lærerne udpeges af kammerater derhjemme.
Først fra 1921 fik efter højere og højere grad efter betydning i dag Det medvirker stærkt til, at lærergruppen. Husrådet vælg
skolerne mulighed for at 1958 karakter af skoler, hvortil Indtil 1960’erne var det al de unge i løbet af efterskoleåret er selv sin formand, som er en Arne Kristiansen
tilbyde undervisning i sommer man kunne sende unge, der mindeligt, at unge i Danmark får stimuleret deres søgen efter elev. 15. marts 2007
perioden. Det betød samtidig vanskeligt ved at tilpasse sig kunne få en læreplads eller et egne åndelige og personlige Husrådet har som opgave at
Ungdóminum tørvar eftirskúla

Eftirskúlanevndin arbeiðir í framúr, tí at hann skal í bein næmingarnar bókliga, sosialt hevur eitt vakið og opið eyga ingar, ið „onkur“ vil sleppa av
løtuni við nærri útgreiningun leiðis samstarvi við aðrar eftir og persónliga medvitandi. fyri útheiminum. Onkur hevur við, sum manna hesar skúlar.
um og tí fari eg í hesi blaðgrein skúlar útveksla næmingar. Og Næmingarnir eru í einum fýlst á, at eftirskúlin liggur í Við drúgva fyrireikingar
ikki í smálutir. Men eg vil fegin tá nyttar einki at bjóða seg aldri, har búningin av álvara Hvalba, og røddir hava verið arbeiðinum, sum er gjørt, og
geva eina tvørlýsing av eftir fram við hálvum loysnum. fer fram, og við kreativum fak frammi og sagt, at føroyskur nógva samskiftinum, sum bæði
skúlanum, so at lesarin fær ein Eftirskúlanevndin ávarar tí útboðum fær næmingurin ungdómur ikki tímir á eftir arbeiðsbólkurin og eftirskúla
varhuga av prinsipiella grund staðiliga ímóti at skipa eftir høvi til at fáast við slíkt, sum skúla í eini fjarskotnari bygd í nevndin hevur havt við eftir
vøllinum undir eftirskúlanum skúla í brúktum hølum, sum veruliga hevur hansara áhuga, Suðuroy – so vilja tey heldur skúlamyndugleikar og eftir
Lógin um føroyskan eftirskúla í Hvalba umframt eina neyvari frá uppruna ikki eru gjørd til tað verið seg tónleikur, drama, sleppa av landinum, í eitt skúlar í Danmark, er alt, sum
er dagfest 17. mai 2000. Longu kunning um, hví eftirskúla endamálið. Ein slík loysn er filmsgerð, ítróttur, list, hand spennandi útlendskt skúlaum røkir fyri, at botnur er lagdur
sama ár tók arbeiðsbólkur í nevndin leggur so stóran dent ein neyðloysn, sum ikki vil verk o.a. Næmingur, ið upplivir, hvørvi. undir ein eftirskúla í Hvalba,
Suðuroy, umfatandi Tummas í á ein eftirskúla, sum frá upp standa seg í kappingini við aðr at hansara avrik eydnast væl, Tað er ikki uttan grund, at sum hevur allar møguleikar at
Dali, Julius Holm, Jacob runa er bygdur til endamálið. ar eftirskúlar. fær størri sjálvsálit og sjálvs flest allir eftirskúlar í øðrum standa seg í kappingini við teir
Vestergaard og Ólavur Harumframt vil eg eisini nerta Útveksling av næmingum við virðing. Tað er ein sannroynd, londum liggja langt frá megin bestu og mest eftirspurdu eftir
Rasmussen, stig til at fyrireika við nøkur atlit, sum mugu aðrar eftirskúlar er ein av aðal at hugurin eftir at nema sær økjunum. Eftirskúlakonseptið skúlarnar uttanfyri landoddar
stovnsetan av føroyskum eftir takast í sambandi við eina tættunum hjá eftirskúlanum í vitan og førleikar mennist av, er júst, at eftirskúlin er sítt nar.
skúla í Suðuroy. Føroya Lands tørvslýsing av einum føroysk Hvalba. Harumframt skipar at næmingarnir fáa virðing egna, lítla samfelag, og ikki ein Í metingini av tørvinum fyri
stýri varð straks kunnað um um eftirskúla. eftirskúlin í Hvalba fyri eini fyri sær sjálvum og felags skúli, sum druknar í stórbý einum eftirskúlatilboði í Føroy
ætlanina, og síðani tá er drúgt Fremsta uppgávan hjá eftir árligari námsferð. Til tess at skapinum. num. Spyrt tú næmingar, hví um má eisini havast í huga, at
fyrireikingararbeiði farið fram skúlanum er at gera næmingar gera føroyska eftirskúlatilboðið Eftirskúlin hevur eisini tann teir fara á eftirskúla, er svarið Kommunusamskipan Føroya,
við støðugum samskifti við nar vaksnar og medvitandi. so breitt, dragandi, mennandi framúrskarandi bókliga fyri ikki, at tað er tí at skúlin liggur Føroya Kommunufelag og land
mentamálaráðið. Í fjør kom Námsfrøðiliga innihaldið á og spennandi sum yvirhøvur munin, at skúlin virkar sum har ella har. Nei, svarið er, at ið í felag eiga eftirskúlan.
tað rættiliga gjøgnumbrotið, eftirskúlanum hvílir á hesum gjørligt er ætlanin at næm heimstaður í fríðtíðini. Íbúð tey velja at fara á eftirskúla, tí at Hetta merkir, at nógvar komm
tá ið Kommunusamskipan grundstøði, eins og arkitekt ingarnir, tá ið teir fara á út irnar eru bygdar inní sjálvan hann er ein kostskúli, har næm unur sjálvandi hava størsta
Føroya og Føroya Kommunu urin styðjar uppundir, at eftir veksling á útlendskum eftir skúlan og eru bundnar saman ingar møtast í einum felags áhugan í at lofta næmingum,
felag tóku lógvatak saman við skúlin kann liva upp til henda skúla, kunnu velja millum eftir við felags tekøkum/uppihalds skapi. Staðsetingin hvørki sum hava rent seg fastar í fólka
arbeiðsbólkinum og í felag málsetning. skúlar, sum eru kendir fyri rúmum. Hetta merkir, at næm lokkar næmingarnar ella skúlanum, við at veita teimum
valdu eina nevnd at gera álit Tað er ein sannroynd, at sterkan profil á ávísum økjum, ingar kunnu sita saman og heldur teimum aftur; tað avger alternativan møguleika á
um føroyskan eftirskúla. nógvir raskir og dugnaligir eitt nú ítrótti, tónleiki ella gera skúlating í frítíðini. Har andi er, at talan er um ein einum føroyskum eftirskúla. Ja
Nevndin er trímannað, Jens næmingar hava rent seg fastar kristni. Við einum slíkum eftir tann eini næmingurin er fak skúla, sum ber gott orð á sær, liga støðan hjá Føroya landsstýri
Marius Poulsen, stjóri í í einum keðiligum spori og skúla skapa vit eitt altjóða um liga sterkur, kann hann hjálpa og sum gevur tilboð, ið sam til føroyska eftirskúlan í Hvalba
Tórshavnar kommunu, umboð hava brúk fyri luft og øðrvísi hvørvi og møguleikar, ið nøkta einum næmingi, sum er fakliga svara við teir dreymar og tey bendir eisini á, at ovastu
andi Føroya Kommunufelag, avbjóðingum. Eftirskúlin áhugamálini, forvitni og møgu veikur o.s.fr. Nærveran næm áhugamál, sum næmingar politisku myndugleikarnir vilja
Anna Djurhuus, næstformaður gongur sína sigursgongd í ligan útferðarlongsul hjá tí ein ingana ímillum ger seg sjálv hava. geva ungdóminum í Føroyum
í Porkeris kommunu, umboð Danmark, og seinastu fimm staka. andi eisini galdandi millum Samanumtikið er eftirskúlin møguleikar, sum í nógv ár
andi Føroya Kommunufelag og árini er tilgongdin til eftir Tað er greitt, at hesi uttan lærarar og næmingar á einum í Hvalba second to none saman hava ligið á láni.
Ólavur Rasmussen, umboð skúlarnar økt við 22 %. Søgu landstilboð fara at lofta nógvum eftirskúla, og er eftirskúlin tí borin við aðrar. Eftirskúlin í Í sama viðfangi fari eg at
andi arbeiðsbólkin. Nevndin liga stóra økingin er fyrst og næmingum, sum annars aftra eisini ein serliga spennandi av Hvalba skal skipast á so góðum takka Føroya Lærarafelag fyri
hevur skipað seg við Ólavi fremst grundað á framúr góðu seg við at ganga á eftirskúla í bjóðing hjá lærarunum. grundvølli, at næmingarnir ómetaliga gott samstarv og væl
Rasmussen sum formanni. úrslitini hjá eftirskúlanum, og Føroyum, tí at føroyski Tørvur er á tveimum – verða stoltir av honum. Talan vild mótvegis eftirskúlanum.
Nevndin fór straks til verka, í dag verður eftirskúlin mettur eftirskúlin, sum tann einasti av trimum eftirskúlum í Føroyum, er um serstakan, altjóða eftir Eg fari eisini at nýta høvi til at
og tann 28. september 2006 at vera ein av hollastu grundar sínum slag, hevur ein altjóða so ríkiligt grundarlag er fyri skúla, sum í samstarvi við aðrar takka Kommunusamskipan
varð álit um føroyskan eftir steinunum undir menningini dám yvir sær. Hugsandi er, at eftirskúlanum í Hvalba. Tað góðar eftirskúlar skal lofta Føroya, Føroya Kommunufelag
skúla handað landsstýrismanni av ungdóminum. útvekslingin av næmingum er vilja altíð vera næmingar, sum føroyskum næmingum og gera og Føroya landsstýri fyri tað
num í mentamálum. Lands Ein kann kanska undrast á, skipað í skiftum, soleiðis at ein vilja sleppa í útlond á eftirskúla, teir vaksnar og medvitandi. álit, sum eftirskúlanevndini er
stýrismaðurin tók væl ímóti at eftirskúlin er so nógv eftir triðingur av næmingunum er í men hetta javnvigast av næm Sjálvandi kostar tað at gera litið uppí hendi. Somuleiðis
álitinum og legði málið fyri spurdur millum ungdómar, tí útlondum á hvørjum tørni. ingum, sum ikki vilja fara av íløgur í ungdómin, sum bera ein stór tøkk til arbeiðsbólkin
landsstýrið til politiska viðgerð. at flest allir eftirskúlar hava Hetta merkir, at eftirskúlin í landinum, men sum fegnir langt fram í tíðina. At gera og einstaklingar, sum frá
Føroya landsstýri var jaligt mót ógvuliga skipaðar reglur at Hvalba verður eitt altjóða vilja á eftirskúla í Føroyum. íløgur í brúktar bygningar til byrjanini av ósjálvsøkin og við
vegis eftrirskúlanum, men ganga eftir, eitt nú fastar umhvørvi, kjølfestur í føroysk Tað er eisini ein sannroynd,at tess at spara pening í øðrum eldhuga fyri ungdóminum,
ynskti nærri útgreiningar, áðr songartíðir, kravda uppmøting ari mentan. Eftirskúlanevndin nakrir næmingar, sum fara til endanum kann í hinum enda hava lagt nógva orku í føroyska
enn politisk støða endaliga og gerandisligar skyldur sum vil gera vart við, at meirilutin av Danmarkar á eftirskúla, venda num lættliga gerast eins dýrt eftirskúlan. Loksins ein tøkk
kundi takast. matgerð, reingerð, skúlating næmingunum altíð vil vera heim aftur eftir stutta tíð, tí at og nýbygging, og loysnin fer til samstarvsfelagarnar í eftir
29. januar 2007 móttók eftir o. a. Eftirskúlanevndin er tó føroyingar, sum kunnu gleðast teimum leingist so illa. ikki at standa mát við teir skúl skúlanevndini, Jens Marius
skúlanevndin bræv frá menta onga løtu í iva um, at tað m. a. um tann stóra íblástur at virka Eftirskúlanevndin er sann ar, sum vit skulu kappast ella Poulsen og Onnu Djurhuus,
málaráðnum. Brævið er dagfest eru fastar reglur og ábyrgd, saman við útlendskum førd um, at staðsetingin í samstarva við. sum hava gjørt eitt fyrimyndar
24. januar og er ein áheitan á sum ungdómurin saknar og javnaldrum. Hvalba er framúr góð. Eftir Tað springandi punktið í ligt arbeiði, og sum við
eftirskúlanevndina um at gera tískil søkir í felagsskapir við Eg kann skoyta uppí, at ráðum frá útlendskum eftir eini tørvslýsing av einum eftir kritiskum árvakni hava brand
eitt gjølligari útgreiningar javnaldrar, og at hetta er ein av danskir eftirskúlar síggja stórar skúlum, sum nevndin hevur skúlatilboði er, hvat tað er fyri að føroyska eftirskúlan á ein
arbeiði, ið skal fevna um: høvuðsorsøkunum til stóru til møguleikar í tankanum um at samskifti við, hevur eftirskúla ein eftirskúli, sum vit tosa um. slíkan altjóða hátt, at hesin
• Eina gjølliga tørvslýsing gondina til eftirskúlarnar. útveksla næmingar við føroyska nevndin lagt doyðin á, at Soleiðis er tað ikki bara í skúli í dag, hóast hann enn
fyri einum eftirskúla Tað er ikki uttan grund, at eftirskúlan. Føroyski eftirskúlin føroyska náttúran er ein sølu Føroyum, men eisini í útlond einans finst á pappíri, longu
tilboði eftirskúlanevndin vil hava ein er tann fyrsti av sínum slag, vøra og eitt tilfangi, sum eftir um. Eftirskúlar variera í dygd hevur fingið orð á sær sum ein
• Hvussu er ætlanin at skipa framúr góðan eftirskúla í sum hevur „brandað“ seg skúlin eigur at gagnnýta. Eftir og fakligum tilboðum. Teir skúli, ið aðrir eftirskúlar fegnir
námsfrøðiliga innihaldið í Føroyum við einum breiðum sjálvan sum altjóða eftirskúla, skúlin í Hvalba liggur í einum góðu eftirskúlarnir hava gott vilja samstarva við.
eftirskúlatilboðnum útboði av møguleikum, sum vit ið miðar eftir útvekslingi av ómetaliga vøkrum og gagn orð á sær, og bíðilistin er eini 3 Við vón um at skjøtil er settur
• Uppskot til møguligar vita av drúgvum royndum aðra næmingum og møguliga læra nýtiligum umhvørvi, sum – 4 ár. Er talan um ein eftir á eitt veruligt gjøgnumbrot í
broytingar í lógini um eftir staðni dregur ungdómin. Eftir rum. Hugskotið hevur fingið so gevur heilt serstakar møgu skúla við einum smølum eftir eftirskúlamálinum, Føroya ung
skúlar serliga við atliti at skúlin er í dag populerasta mikið góða undirtøku millum leikar úti í náttúruni, bæði á skúlatilboði, eru tað bara ávísir dómi og føroyska samfelagnum
leiðsluviðurskiftunum og útbúgvingartilboð millum ung aðrar eftirskúlar, at fleiri av sjógvi og landi. næmingar við einum ávísum at frama.
fíggingini av rakstrinum dómar, og bara í Danmark eru hesum longu hava gjørt vart Almenna heitið á eftirskúla áhuga, sum vilja søkja á eftir
• Aðrir møguleikar við atliti 260 eftirskúlar, sum kappast við, at teir vilja gerast partur av num í Hvalba er Atlantic Ad skúlan. Og er talan um eftir Ólavur Rasmussen
at staðseting og hølum um næmingarnar, eisini hópin føroyska eftirskúlanum. venture Eftirskúlin. Við hesum skúla, sum ikki hevur gott orð formaður í Eftirskúlanevndini
• Hvørji umboðini í eftir av føroyskum næmingum. Eftir Námsfrøðiliga endamálið heiti leggur eftirskúlanevndin á sær, er eftirspurningurin sjálv
skúlanevndini eru skúlin í Føroyum skal skara hjá eftirskúlanum er at gera stóran dent á, at eftirskúlin andi hareftir, og eru tað næm
Nýggir vindar
í føroyskum skúlaskapi
Eftirskúli: Sjálvandi skal ein Vónandi kann eftirskúlin degnum til eitt náttúru Altjóða dám uttanfyri teirra heimland, Føroyar.
eftirskúli setast á stovn í gerast eitt veruligt alternativ paradís, sum helst skal Málbólkurin fyri eftirskúlan og partur av Lifelong Learn Føroyar eru annað enn
Føroyum. Eitt mál skal vera, til fólkaskúlan. leggja dent á kreativitet. eigur ikki at avmarka seg ing fíggjarætlanini er avsett fuglabjørg og túrar í fjøllum
at eftirskúlin gerst ein altjóða Tað eru verri enn so øll Atlantic Adventure gerst til føroyingar. Tvørturímóti til samstarv við triðjalond. ella við báti. Føroyar kunna
depil fyri 16 ára gomul, sum 16 ára gomul, ið kenna seg vónandi eitt stað, sum í eiga fyrireikararnir at Hesum kunna føroyskar eisini gerast ein øðrvísi út
hava hug at royna seg á eitt heima í fólkaskúlanum, á mun til fólkaskúlan, ikki leggja eina langtíðarætlan verkætlanir og útbúgvingar búgvingar frístaður hjá ung
nú listaliga ella ítróttarliga arbeiðsmarknaðinum ella í hevur so fastar karmar um fyri, hvussu umleið ein stovnar fáa lut, treytað av fólki úr øllum Evropa
økinum í náttúruparadísinum miðnámsskúlunum eftir bókliga undirvísing inni í triðingur av næmingunum eitt nú góðsku í verkætlan Tað er í grundini bara
í Hvalba. loknan 9. flokk. Eftirskúlin skúlastovum. skulu stava uttanfyri ini. hugflog, dirvi og dugna
Aberdeen, Argir, Brússel, kann gerast ein frálíkur val Næmingar skulu fáa ein Føroyar. Atlantic Adventure eftir skapur, ið seta mørk – sjálv
Bøur, Derry, Dalur, Esbjerg, møguleiki hjá hesum bólki. veruliga valmøguleika, sum Føroyar hava bæði í nátt skúlin skal sjálvsagt menna andi skal kapitalur eisin til.
Elduvík, Fallkirk, Fugla Gamaní økir ein eftirskúli brýtur munandi frá fólka- úru, men eisini innan tað sambond við aðrar ung Hinvegin hava Føroyar
fjørð, Helsinki, Hoyvík, tíðina frá tí, at ung fara og miðnámsskúlum í Føroy listarliga, góðsku at bjóða dómsskúlar í Evropa. Her sett sær fyri at gerast fremsta
Keypmannahavn, Kirkjubø, undir útbúgving ella í ar um. ungdómum um allan heim, eiga Mentamálaráðið og Al samfelag á øllum hugsandi
Moskva, Morskranes, New beiði, men upplivingin og Vónandi eru fyrireikarar ið eitt nú ynskja at menna tjóða Skrivstovan at veita økjum, tí er væntandi, at
York, Norðagøtu, Stokk tað, sum lært kann verða á nir ikki bangnir fyri at seg innan málningalist ella holla ráðgeving og føroysku løgtingið longu í hesi ting
holm, Selatræ, Tróndheim eftirskúlanum í Hvalba, hugsa nýtt og øðrvísi og tónleik. sendistovurnar í Brússel, setuni setur neyðugu peng
og Tórshavn. skal vera somikið gott, at menna eitt umhvørvi, har ES letur á hvørjum ári í London, Keypmannahavn ar av til verkætlanina.
– Hetta kundi verið fyrimunirnir við at vera tað eru rúmar ræsur til milliónatali av stuðli til út og Reykjavík kunnu m.a. Dirvi og áræði sær í
næmingasamansetingin á longri í skúlaverkinum skapandi evni og at menna búgvingar. Nýggja evropiska nýtast til at skipa sambond. øllum føri ikki út til at
komandi eftirskúlanum í verða eyðsýndir. teir førleikar, tú hevur. útbúgvingarætlanin, Life skorta við Atlantic Adven
Hvalba, hvørs virksemi Hetta setir stór krøv til long Learning, fór av bakka Vørumerki ture í Hvalba, nú er eftir at
vónandi verður sett formliga Nýhugsan fólkini, ið fyrireika skúlan, stokki 1. januar 2007. Ein Ein av uppgávunum hjá síggja, hvat innihald eftir
í gongd í ár. Við Atlantic Adventure og til teir lærarar, sum partur av milliardaupp nýggju Vinnuframastovuni skúlin skal hava.
ætlanini blæsa nýggir vind skulu arbeiða á skúlanum. hæddini, sum ES letur til út verður at vørumerkja og í enn
Fínur valmøguleiki ar í føroyskum skúlaskapi, Námsfrøðiliga grundar búgvingar, er markaður til betur mun at selja Føroyar Sonja í Jógvansstovu
Tað er frálíkt, at stig verða og tað er frálíkt, at hetta lagið má verða væl og virði ungdóm. uttanlands. Her eigur Atlantic samskiftisráðgevi hjá
tikin til at seta á stovn ein verður lagt í Suðuroy, (sum liga fyrireikað, og væntandi Eitt nú verða ungdómar Adventure eftirskúlin sjálv Føroya Arbeiðarafelag og
Havnar Arbeiðsmannafelag
føroyskan eftirskúla – hesin annars ikki hevur so nógvar er dirvið til nýhugsan í mun stuðlaðir í at ferðast í styttri sagt at hava sín leiklut.
hevur verið tiltrongdur leingi. almennar og óalmennar til tað vanliga føroyska og longri tíðarskeið til lond Tað er einki at ivast í, at
Tað er satt at siga langt síðani, stovnar og fyritøkur). (sum í stóran mun byggja á í og uttanfyri Evropa. Atlantic Adventure kann
at nakað hevur verið at sæð Fyri 16 ára gomul um alt hálvgamlar danskar náms Stuðul verður veittur ung gerast partur av eini størri og
til nýhugsan í føroyskum Føroyar verður tað gott, at frøðiligar hugsanir). dómi at nema sær kunnleika meir umfatandi strategi hjá
skúlaskapi – tíverri. kunna fara úr gerandis til mál, mentan og samfelag Vinnuframastovuni í at selja
Eftirskúli – eitt minniligt ár !

møguligir trupulleikar í musical, nevndur „The show linjuni í Týsklandi, Franka loyvt var, og gjørdu ymisk
húsinum blivu framlagdir must go on“, sum ein heiður ríki og Hollandi. dølga ting. Men skjótt var
og loystir. Vit lærdu at tosa til sangbólkin Queen. Vitjaðu ymiskar dansiskúl aftur, at vit respekterau
saman sum búgvin menn Hetta upplivilsið gav ar, sum bjóðaðu útbúgving reglurnar á skúlanum, tí alt
iskju og at loysa trupul okkum ungu dansiglaðu í dansi.til tey, sum ynsktu at hevði sínar fylgjur! Tað var
leikarnar í felag. næmingum høvi til at veða yrkisdansarar. ikki altíð líka stuttligt at
Eg sá skjótt, at um eg royna ta professionellu yrkis Blívu víst rundt á skúlu luttaka í eini høvuðsrein
skuldi trívast, var eg tvingað leiðina innan dans og sjón num, prátaðu við ymiskar gerð, bert tí man t.d. vildi
at hugsa um, hvørji míni leik, og var tað eitt eina næmingar. Eisini vóru skip verða uppí ein tíma longri
mørk vóru, læra at tala fyri standandi upplivilsi! aðar privatar dansilektiónir. um kvøldið …
meg sjálva, og krevja rættin Eisini vóru vit ein bólkur, Vit vitjaðu eisini ymisk Skúlaárið endaði við eini
til tað, ið var týdningarmikið sum av egnum intiativi dansicompany. Millum felags „adventur“-ferð til
fyri meg í gerandisdegnum. mannaðu ein dansibólk, annað fylgdu vit Paris Svøríkis. Òtrúliga hugna
Men líka týdningarmikið har vit dansaðu og heppaðu operans dansarum í teirra ligt. Vit róðu kajakk, bygdu
var tað at skilja teir ymisku okkara fótbólts-, hondbólts- arbeiðsdegi. Vit fingu høvið legu ymiska staðni og
livihættirnar, sum fólk og kurvabóltaliðum undir til at síggja teirra venjing, royndu okkara evni at yvir
rundan um meg høvdu. teirra dystum. og hvussu tey fyrireikaðu liva í nátturuni.
Hetta var ikki altíð líka Tað var deiligt at kunna seg innan framsýning. Ígjøgnum árið blivu nógv
Sum barn var eg ógvuliga bókligu lærugreinirnar. lætt. 16 ungdómar við hvør stuðla hinum ítróttargrein Vit sóu heimskendar vinarbond bundin, kæleikin
bráð eftir at sleppa út í tí Vit búðu í smáum húsum, sínari egnu og serstøku per unum og finna ein felags ballettir í leikhúsunum. blomstraði og spretti
stóru verð, møta avbjóð har eisini næmingarnir, sónsmensku og tørvi, gjørdi skap millum ítróttargreinir Hettar var ein ótrúlig millum næmingarnar.
ingum, blíva hugkveikt. sum høvdu valt ólíkar tað ógvuliga mennandi. nar. ferð, og tað tók fleiri vikur Eg hevði aldri viljað verið
Føldi, at tað var so nógv ítróttargreinir, vóru bland Á eftirskúlanum fekk eg Skúlin stuðlaði sjálvsagt at viðgera alla vitanina og hetta upplivilsið fyri uttan!
onkustaðni har úti, sum eg aðir. Húsini rúmdu upp til eitt stórt innlit í dansin. Vit okkum í hesum, Líka sum íblásturin, sum ein hevði At skriva hesa grein fekk
ikki var ein partur av, og 16 næmingar, helvtin gent høvdu likamliga undirvís tey eggjaðu okkum næm fingið á ferðini. mínar tankar at ferðast
var ógvuliga forvitin! Sam ur og helvtin dreingir. ing 3 ferð um vikuna, og 2 ingum at granska okkara Tó at vit vóru ógvuliga aftur til uppihaldið á skúla
stundis hevði eg eisini ein Húsið var býtt sundur í 4 ferð um vikuna høvdu vit ítrótt og skapanarevni. Hvørt sjálvstøðug á skúlanum, num, og eg má siga, at eg
dreym um at dansa pro kømur – 4 næmingar í hvørj teori við skiftandi evnum kvøld høvdu vit næmingar høvdu vit eisini eina reglu leingist.
fessionelt. um kamari – og eina felags m. a. dansisøgu, kost og ana heintleikar til ymisku til gerð at fylgja og uppgávur, Tað var ein 24 tíma felags
Foreldur míni lovaðu stovu. tomi. tøkini og virksemi á skúla ið kravdu ábyrgd. skapur við 450 ymiskum
mær síðani at sleppa á eftir Hvørt hús hevði ein hús Ein fastur dansilærari var num í bæði svimjihøll, list Vit skiftust øll um at ungum, øll við sínari serligu
skúla. lærara – ella „húsmammu/ knýttur at skúlanum, um verkstaði, verkstað, ítróttar „verða í køkinum“ og hava bakgrund, dreymum, hugs
Eg spurdi meg fyri, og pápa,“ sum vit kallaðu tað. framt hann høvdu vit høll, klintrivegg og -torn, ábyrd av reingerð á skúla unarháttum, mørkum, per
fann ítróttareftirskúlan Hvør ungdómur livdi eitt danskar og útlendskar gesta dansisali, fótbóltsvøll, teldu num. sónligu eyðkennum o.s.fr.
Oure í Danmark. Hetta var sjálvstøðugt lív í hesum lærarar í ymiskum dansi rúmi og næmingacafé. Til Borðreiða fyri 450 næm Tað var sum at flyta
júst tað rætta. Vit vóru 450 húsi. Vit 16 næmingar stílum (ballet, moderna, tíðir vóru eisini ymisk valfrí ingum. Gera máltíð, rudda heimanífrá í 10 mánaðir –
ung á eftirskúlanum, býtt høvdu hvør sín persónliga jazz). Ein fjøllbroytt undir skeið fyriskipað. og vaska eftir næmingunum, tó at tú vist, at tú hevði eitt
upp í ymiskar ítróttargrein dag og tímatalvu. Neyðugt vísing! Vit gjørdu nógv ymisk til og síðan byrja at fyrireika trygdarnet at fella aftur á.
ar, so sumkurvabólt, fótbólt, var at respektera hvønn Eisini varð skipað fyri tøk á skúlanum, vit høvdu næstu máltíð. Eg fór frá skúlanum við
golf, flogbólt, dans o.s.fr. annan og finna samanhald ymiskum framførslum. ymiskar vikur, ið vóru knýttar Tað var eisini stuttligt at nógvum amboðum í hond
Mín ítróttargrein var so í eini størri eind. Í roynd og Tann framførslan, ið eg at einum evni við ymiskum verða duskur, vit høvdu eitt ini – ein stór lopfjøl út í tað
sjálvsagt dansur. veru sum at umsita sítt egna minnist best, var ein prof málum og royndum. Vikur, gott samanhald,og tað var vaksna lívið.
Skúlin legði stóran dent á heim – taka ábyrgd av teim fessionel uppseting, vit har vit royndi okkum innan altíð tíð til eitt sindur av
persónliga menning og bún um dagligu uppgávunum, gjørdu saman við sjónleikar aðrar ítróttargreinir enn tær, skemti … Vígdis Hentze Olsen
ing. Gav okkum næmingum skilja og respektera síni um, kóri og orkestri, og vit høvdu sum vælevni. Viku Eg minnist tað vera nokk yrkisdansari
høvið til at leggja líka medmenniskju. Hvørja viku sum vit frammførdu fyri al skiftini bjóðaðu eisini ofta so spennandi at royna
stóran dent á okkara ítrótta høvdu vit eitt húsmøti við menninginum í Magasinet uppá ymisk hugnakvøld. Vit mørkini. Vit sníktu okkum
grein/skapan sum á tær okkara „húsmammu“, har í Odense. Tað var ein vóru á námsferð við dansi at vera uppi seinni enn
Sjálvandi ein eftirskúla!

skúlin skal vera fyri øll. Øll ikki, fyrr hann fór at læra at spurningar og at finna Sjálvandi ein í Føroyum! Hetta tí, at tess
børn skulu ganga 9 ár í spæla violin. okkum sjálvi í meldrinum av eftirskúla! fleiri útbúgvingartilboð, vit
skúla. Er hetta skilagott, vitan og upplýsing. Amboðini Tað verður nógv tosað um hava í Føroyum, áðrenn
kunnu vit spyrja. Svarið er Fjøllbroytt tilboð! skal skúlin læra okkum. at fáa heimaftur ungdómin, hægri lesnað, tess betri eru
helst, at 9 ára tvingað skúla Tann parturin av heiminum, Eitt fjølbroytt skúlatilboð ið er farin av landinum at líkindini til, at fólk venda
gongd er skilagott fyri stóra ið Føroyar hoyra til, er á veg er vegurin til, at øll fáa lut í nema sær hægri útbúgving, heimaftur aftaná.
partin av børnum og úr ídnaársamfelagnum og vitanarsamfelagnum. Ein at gerast tilfeingi fyri
ungum. Næsti logiski spurn inn í sokallaða vitanarsam vælvirkandi fólkaskúli er Føroyar heldur enn onnur Sunleif Rasmussen
ingur er: hvat við teimum, felagið. Hóast vit altið darla sjálvsagda grundarlagið. lond. Vit mugu gera okkum tónasmiður
ið av einari ella aðrari orsøk eitt sindur aftaná, eru vit Men vit skulu eisini hava greitt, at øll koma ikki heim
eru blivin skúlatroytt? eisini á veg tann vegin. Vit musikkskúlar, handaverk aftur aftaná hægri lesnað.
Orsøkirnar til, at børn og hava atgongd til eina ør og listaskúlar, ítróttarskúlar. Men málið má vera at fáa so
ung gerast skúlatroytt, grynnu av vitan, men sjálv at Vit skulu hava góðar mið nógv, sum til ber, heimaftur.
kunnu vera nógvar. Teirra gongdin er ikki nokk. Vit námsskúlar við núverandi Haldi, at tess longri vit eru
Skúlin fyri øll? gávur kunnu vera aðrar mugu hava amboð, ið gera, máls- og støddfrøðideild. uttanlands í lestrarørind
Í nýggjastu útgávuni av enn bókligar. Tað verður at vit eru før fyri at brúka Men vit skulu eisini hava um, tess verri er at koma
fólkaskúlalógini er høvuðs sagt at áhugin hjá Albert vitanina til nakað, at sálda miðnámsskúlar við tónleika heimaftur. So sjálvandi
endamálsorðingin, at fólka Einstein fyri bókum byrjaði frá, at seta atfinningarsamar deild. skulu vit hava ein eftirskúla
10 EFTIRSKÚLIN mars 2007
Ungdómsháskúli – eitt ríkandi

og lívsjáttandi hálvár!
lærugreinar alt skúlaárið, men eingin eins. Hvør hevði sína so frægt sum fekk grumlað. ini rundan um bálið, ballað Eg dugi væl at ímynda mær
vanliga valdu vit nýggjar læru egnu útsjónd, uppvøkstur, bak Risastóru klettarnir numu við inn í dýnurnar, sum vit høvdu nakrar knasandi góðar møgu
greinar eftir ein–tveir mán grund, peninga-viðurskifti, báðar síður, rygg og búk og borið oman við. Við fylgisveini leikar við einum eftirskúla í
aðir. áhugamál og dreymar. afturat hesum var tað bøla num, gittaranum, sótu vit og Føroyum (Hvalba). Her er
Skúlin tók ikki nakra ávísa Meginparturin av teimum myrkt, og ein var noyddur til at sungu og nutu tíðina. vøkur natúru, har næmingar
lærugrein framum aðrar, men ungu vóru úr Danmark, men føla seg fram. Nógv bond vóru bundin kunnu seta tjøld upp, klintra í
legði dent á allar. eisini vóru nøkur úr Grønlandi, Í eini størri holu gjørdi eg millum okkum ungu á háskúla fjøllunum, rógva og fiska á
Av ítróttargreinum vóru Kina, Niðurlondum og móti boðum lærarans um ikki num, og tí var tað sera syrgiligt fjørðinum, svimja í hyljunum í
fleiri at velja ímillum, har var Letlandi, ja so vóru vit eisini at tendra lummalyktina. Eg at enda hetta ógloymandi tíðar Vatnsdali.
flogbóltur, fótbóltur, kurva nakrar úr Føroyum. Við øllum tendraði og sá, at alt livdi og skeiðið. Tað var eisini gott at Havi ein stuttligan tanka,
bóltur og onnur bóltspøl. hesum blandaðu fólkasløg rann runt í holuni. Tað klóraði koma heim aftur til familju og um at skúlin kundi gjørt ein
Garvaðu ítróttarfólkini kundu unum fekst tú innlit í aðrar og skriðaði, og eg hevði als vinir. Eg var takksom fyri at uttandura-túr úti í Stóra
Um eftirskúlin verður veru venja so nógv teimum lysti, og mentanir, og tú lærir at liva ongan møguleika fyri at hvørki hava eitt trygt og kærleiksfult Dímun.
leiki, stendur ungdóminum tey, sum vóru minni ítróttar saman við tínum medmenn rista, hoppa ella renna. Tá eg heim at venda aftur til. Har Sjálvt um háskúlin lá heilt
eitt einastandandi tilboð í áhugað, sluppu at røra seg sum iskjum í einum samfelag, har kom út, kendist tað sum hevði afturat hevði eg nú áræði, orku nær stóra býnum, Århus, og vit
boði. Hetta haldi eg meg minst. Eg valdi flogbólt, og har álit, virðing og lívsgleði er til eg uppiborið heiðursmerki! og hug at fara undir eina mið fingu eitt serligt tilknýti til
kunna siga, av tí at eg sjálv havi skiftust vit um at gera venjingar staðar. Ein onnur avbjóðing, ið eg námsútbúgving! býin, so vóru vit als ikki so
verið á einum líknandi skúla. ætlanir. Sjálvt um tað ikki var á Eg varnaðist skjótt, at eg tók av, var at klintra upp eftir bundin at býnum, tí vit høvdu
At vera mitt í rokanum høgum støði, var hendan læru fekk mest burturúr sjálv at vera einum 15 m høgum pela, sum Hvat skal ein gera okkara egna lítla innilokaða
hevur altíð dámt mær best, og greinin stuttlig, og vit spældu virkin og taka lut í ymiskum. ikki var tjúkri, enn tú kundi tað 10. árið? samfelag á skúlanum, sum jú
eftir lidnan 10. flokk í fólka bæði inni í høllini og úti á Eg skuldi trúgva uppá meg fáa armarnar runt um. Hægri Eg gekk í 10. flokki í fólka eisini er meiningini.
skúlanum var eg ómetaliga okkara sokallaða „beach-volly“- sjálva og taka ábyrgd, so var eg kom upp, jú meira vaggaði skúlanum, og var hetta árið Um skúlin hevur nóg stórt
skúlatroytt, og kendi eg tá eina vølli. Eisini lærdi eg nakrar møguleikin stórur fyri, at eg pelin aftur og fram, og ovast fyri meg bæði eitt hvíldar – og umhvørvi og hevur tað neyðuga
trongd at uppliva okkurt snildir í ítróttarlærugreinini kundi ávirka umhvørvið. Og uppi var tað meiningin, at eg læruríkt ár. Eg menti meg tilfarið og hentleikarnar, so
spildurnýtt og spennandi. Ein sjálvverju og kurvabólti. vit lærdu at taka avgerðir, sum skuldi reisa meg upp og bókliga hetta síðsta árið, og ger tað lítlan og ongan mun,
miðnámsútbúgving kom ikki Tey listarliga áhugaðu høvdu vóru til gagns fyri tey flestu. strekkja armarnar til síðuna. haldi yvirhøvur ikki at 10. fl. í um skúlin liggur í Danmark,
upp á tal tá. eisini fleiri lærugreinir at velja Men eisini tey, ið ikki tóku Eg kom kortini ongantíð so Føroyum var tíðarspilla, tí Noregi ella í Føroyum!
Sum 17 ára gomul fór eg so ímillum. Av teimum handaligu virknan lut í tiltøkum og hildu langt at reisa meg upp, men eisini var nógv tíð til míni frí
á ungdómsháskúlan við Egå í lærugreinunum dámdi mær seg meira fyri seg sjálvi, ja bleiv bara sitandi ovast eina tíðaráhugamál. Øll eiga at fáa
Danmark, Egå Ungdomshøj væl lærugreinina myndatøka. Í eisini tey, haldi eg, trivust og góða løtu fyri at summa meg. Ein øðrvísi háttur at taka 10. møguleikan
skole. Munurin millum ung sambandi við hana fóru vit túr vóru glað fyri at vera í hesum Meðan nøkur høvdu uttan flokk uppá kann ein gera við at Eftir mínum tykki hava øll
dómsháskúla og vanligan há ar, m.a. í ein skóg, har vit samfelagnum á háskúlanum. duralív, fyrireikaðu hini tann fara á eftirskúla. Ein eftirskúli uppiborið eitt slíkt uppihald
skúla er, at ungdómsháskúlar kundu taka myndir av trøum Sjálvt um ein ikki var tað kenda sangleikin, The Rocky er eitt millumting millum fram við gleði og nýggjum upp
eru til ung millum 16 og 19 ár. og gøtum. Vit lærdu um dýpd, virknasta rokutasta menniskjað, Horror Show, og her leiktu, haldsdeildina í fólkaskúlanum livingum. Tíðin á skúlanum
Annars líkjast lærugreinirnar, litir og perspektiv, og vit fram so var ein kortini í hesum dansaðu og sungu næmingar og háskúla, tí ein eftirskúli var fyri meg ómetaliga viðkom
reglugerðir o.a. helst nógv. kallaðu okkara egnu myndir. trygga umhvørvinum og hevði nir. Tónleikurin var spældur av hevur bæði tær vanligu og tær andi, hugkveikjandi og læru
Sjálvt um munur er á háskúla Hesi lærugreinini havi eg sjálv sínar skyldur á skúlanum og teimum næmingum, sum skapandi lærugreinirnar. rík. Eg var fyri mongum av
og eftirskúla, so er grund stóra gleði av í dag. Eisini vóru mótvegis hinum næming høvdu valt tónleik sum læru Eg haldi, at eitt eftirskúla- bjóðingum, sum hava styrkt og
hugsanin helst nøkulunda aðrar lærugreinar á skránni unum. grein. uppihald er eitt frálíkt tilboð ment meg persónliga.
tann sama. sum evning, sniðgeving, films Aðrar avbjóðingar og natúru til tey ungu, sum bæði vilja Á einum slíkum skúla menn
Hetta skúlaskeiðið vísti seg list, leiklist og myndlist, har tú Mørk og upplivingar upplivingar fingu vit eisini á hava 10.flokk, samstundis sum ist ein sum menniskja, og kann
at innihalda nógv meira, enn kundu tekna og mála. Eitt Vit fingu eisini møguleikar at skítúrinum í Eysturíki. At skía tey kunna fáa eitt ógloymandi skúlin vera ein hjálp til at skapa
eg hevði væntað. Skúlin, sum tíðarskeið høvdu vit eisini kanna okkara mørk og at taka á Alpunum var eitt ótrúligt og mennandi ár. eins samleika, blíva varugur
var bygdur á hugsjónir Grund dans, og vit høvdu framførslu ímóti nýggjum avbjóðingum. upplivilsi. Grundirnar fyri at fara á há við sínar egnar førleikar og
vigs, legði stóran dent á saman fyri skúlanum. Tá eg hugsi um at taka av skúla ella eftirskúla kunnu styrki og enntá til at kenna
hald, persónliga menning og Kjak- og prátilærugreinir avbjóðingum, leiða mínar Frælsi og skyldur vera so mangar. Ikki øll valdu nýggj lívsvirði.
at virða og hava álit á tínum nar vóru eisini sera væl umtókt tankar meg aftur á okkara so Á skúlanum høvdu vit næstan at fara á háskúla fyri at læra Eg hugsi mangan aftur á
medmenniskjum. ar. Lærugreinin dreymatýðing kallaða „yvirlivilsistúr“ í loyvi at gera alt tað, sum vit okkurt nýtt. Summi valdu at hesa tíðina, sum hevur ávirkað
hugtók meg nógv, og legði Svøríki. (Har tað tó ikki snúði vildu. Lógirnar vóru hvørki fara, tí tey vistu ikki, hvat meg nógv, og onkuntíð leingist
Uppbýting og hendan grundarlagið fyri mín seg um at yvirliva). Vit fóru mangar ella strangar. Men annað tey skuldu finna uppá eg eftir hesi tíðini. Uppihaldið
lærugreinar áhuga fyri læruni um sinnið. hendan túrin við lærugreinini sjálvt um ein hevði nógv frælsi, uttan bara at sleppa heimanífrá var ein hugkveikjandi og lívs
Á háskúlanum vóru vit einir 80 uttanduralív. Í Svøríki róðu vit so høvdu vit fleiri skyldur. Vit eina tíð. játtandi kelda til íblástur, eitt
næmingar, og skuldu vit húsast Samvera og meira enn 10 tímar, vit sigldu skuldu halda húsini hjá okkum Onnur fóru fyri at kanna gott viðføri at hava til eina
í lítlum húsum uttanfyri høv avbjóðingar eftir stórum áum og vóru á ein rein og ruddilig! Eisini skiftust ymisk áhugamál, og um áhuga nýggja byrjan til eitt nýtt
uðsbygningin. Vit vóru uml. Einki var at ivast í, at læru um lítlum hólmi/oyggj eina vit um at vera í køkini, har vit málini skuldu ávirka teirra spennandi tíðarskeið í
10–15 í hvørjum húsi, og hvørt greinirnar vóru læruríkar. náttina. Á hesum túrinum settu á og tóku av borðinum og víðari útbúgving. Fleiri fóru lívinum.
hús hevði ein húslærara. Í hús Men umhvørvið í sær sjálvum gjørdu vit mat úti, svóvu úti, ja vaskaðu upp. rætt og slætt fyri at kobla frá Lær at kenna fleiri vinir, at
unum vóru felagsfundir, har var eisini sera mennandi og alt fór fram uttandura. Eitt Vit skipaðu eisini sjálvi fyri vanliga gerandisdegnum, og njóta natúruna, menna teg
vit skuldu taka støðu til alt læruríkt. stórt upplivilsi var tað at sita tiltøkum og túrum, í vikuski eisini vóru nøkur, sum høvdu sjálva og at heysta dagin! Og
møguligt, ið hevði samband Eitt uppihald er eisini sam tætt saman rundan um bálið ftinum fyri hugnakvøldum og fingið tey ráðini at royna far á eftirskúla! Og blív merkt
við okkara egna hús-umhvørvi. vera, har tú lærir at liva saman og siga søgur fyri hvørjum øðr veitslum. Veitslurnar vóru altíð skúlan. fyri lívið!
Lærararnir búðu á ella heilt við øðrum í einum felagsskapi. um um náttina á einum ella góðar, og onkuntíð við einum
nær skúlanum, og vóru lærarar Bara tað at vakna um morgunin øðrum hólmi mitt í einum høvuðsevni, sum øll so skuldu Eftirskúlin í Hvalba Birita í Dali
nir meira at kalla ráðgevarar, og vera umgird av 80 øðrum stórum vatni onkrastaðni í klæða seg í til. Alt tað, eg havi upplivað á há Næmingur á Miðnáms
leiðvísarar og enntá kanska javnaldrum er bæði stuttligt og Svøríki. Tá tíðin leið út móti sumri, skúlanum, kanst tú eisini upp skúlanum í Suðuroy
eisini vinir. mennandi, men afturat tí er Ein avbjóðing á hesum túri fóru vit onkuntíð oman á liva á einum eftirskúla í
Á skúlanum stóð eitt ótal av tað eisini ein stór avbjóðing. num var so heilt víst at krúpa strondina. Eg minnist við tokka Føroyum. Alt tað, sum eg oman
lærugreinum okkum í boði. Hesi 80 javnaldrar vóru ikki gjøgnum holur í einum bakka, og frøi tað eina kvøldið, tá vit fyri havi nevnt, kundi eins væl
Vit kundu velja at hava nakrar eins og eg. Rættari sagt, so var har tað var so smalt, at ein ikki vóru nøkur, sum sótu á strond farið fram í Føroyum (Hvalba).
mars 2007 EFTIRSKÚLIN 11
Eftirskúlin í Hvalba
– Ein annarleiðis mennandi skúli – eitt spennandi alternativ til vanliga skúlan
høpi og ein sera áhugaverd skúlan, havandi í huga, at er grundaður á demokrati, Menning av bæði byggja skúlan
ætlan, sum vit sum politik bæði kommunur og landið virðing hvør fyri øðrum og okkara ungdómi og At verða komin til ta
arar eiga at standa saman skulu gjalda fyri ætlanina frælsi undir ábyrgd, so vóni skúlanum sum heild niðurstøðu, at skúlin skal
um og stuðla. við 50% hvør av íløguni. eg eisini, at hesir koma at at gera eftirskúlan liggja í Hvalba, haldi eg, er
Eftir at hava gjøgnum Raksturin verður síðan læra nakað á skúlanum, Tað, at hesin skúlin verður avbera gott. Hvalba er ein
gingið fyribils ætlanina um goldin við 75 % av landinum sum er umráðandi fyri fram bygdur, er eftir mínum náttúruperla og ein av
skúlan, er tað mín vón, at og 25 % av kommununum haldandi lív teirra, nevni tykki eisini mennandi fyri vakrastu bygdum í Føroyum,
nevndin fyri skúlan og og næmingunum (foreldru liga: føroyska skúlan sum heild, og ivist eg onga løtu í, at
mentamálastýrið koma num). tí her gevur tú næm næmingarnir koma at fara
endaliga til sættis um leistin • a t byggja upp á tær góðu ingunum eitt bein afturat nógv ríkari avstað aftur av
fyri, hvussu skúlin skal Tann nýggi dygdirnar hjá hvørjum at standa á og møguleika at eftirskúlanum, enn teir
skipast og innihaldið í valmøguleikin fyri einkultum menniskja velja. vóru, tá teir komu hagar,
Hóast Føroyar hava havt honum (karmarnir) – og næmingin umráðandi • at menna evnini til at seta Tey, sum kanska ikki ríkari sum menniskju, og
eftirskúla í Genner í Dan her haldi eg tað er sera um Tað, at næmingarnir fáa sær mál og náa teimum halda, at tey passa so væl ríkari uppá vitan.
mark, sum ikki var tann ráðandi at hyggja eftir, hendan eyka møguleikan • at søkja sær vitan um inn í tann siðbundna Mín vón er, at hendan
ætlaða succes’in, so eru hvussu aðrir eftirskúlar eru til skúlaval, er áhugavert, heimin kring okkum, skúlan, vilja fáa ein annan ætlan gerst veruleiki og hol
eftirskúlar kring okkum alt skipaðir og bygnaðurin í og fáa næmingarnir her taka støðu til hann og møguleika. Somuleiðis opn verður sett á ætlanina í
meira vanligir og verða nýttir teimum. møguleikan at royna seg í handla út frá hesi vitan ar skúlin eisini upp fyri øðr hesum ári, so klárt kann
bæði av útlendskum skúla Neyðugt er at fáa veg fakum, sum teir annars ikki • at geva teimum mót at um ikki-siðbundnum, men verða at fara at byggja í
børnum og „teimum heim leiðing og neyðugu vildu havt møguleika til í bróta við siðbundnar áhugaverdum lærugrein komandi ári.
ligu“ næmingunum. ráðgevingina frá fólkum, vanliga skúlanum, eins og hugsanir og tora at kasta um.
Hetta er ikki bert ein skúli sum hava verið við til at teir koma at virka í einum seg út í nýggjar avbjóð At vit senda yvir 200 næm Johan Dahl
fyri suðuroyingar – hetta er uppbygt skúlar aðastaðni umhvørvi burtur heimaní ingar ingar uttanlands hvørt ár á Løgtingsmaður
ein skúli fyri allar Føroyar og kring okkum. frá, har teir fáa roynt seg • at skapa virknar sam eftirskúla eigur ikki at vera Vágur 10.03.2007
vónandi eisini ein skúli, har sjálvar á egnum beinum og felagsborgarar við fatan leisturin, heldur skulu vit
møguleiki er at hava nakrar Kommunu læra at hava ábyrgd. av demokratinum og royna at fáa føroyskar næm
útlendskar næmingar við og felagskapirnir Umframt at geva teimum demokratisku ingar á eftirskúla her, um
møguliga samstarv við jaligir næmingunum ein aðra til spælireglunum. framt at fáa ávíst tal av út
útlendskar eftirskúlar. Vit hava fingið upplýst, at gongd til skúla og skúlaskap, • at menna teirra altjóða lendskum býtisnæmingum
báðir kommunufelagskapir har næmingarnar ivaleyst fatan og solidaritet. higar.
Nýhugsan í skúlahøpi nir hava tikið væl móti koma at arbeiða meira
Ætlanin um eftirskúlan í ætlanini, sum eisini er ein projektorienterað í einum Hvalba er eitt
Hvalba er nýhugsan í skúla fortreyt fyri at byggja bindandi felagsskapi, sum gott stað at
Nú er nógv skjótari at finna Tórshavnar kommunu!
sansir.fo
Kom inn á nýggju www.torshavn.fo

12 EFTIRSKÚLIN mars 2007
Eftirskúlin –
ein góður handil fyri Føroyar!
Av hesum trimum er næmingagjaldið á kr. 1.500 kr. árliga, umframt at 19 Umframt at kunna bjóða
kanningin av samfelagsliga um vikuna verður tískil størv verða skapt í føroyska okkara ungdómi eitt tilboð
gagninum uttan iva tann goldið fult út av foreldru samfelagnum! um at lesa í egnum landi
mest áhugaverda. num. Upphæddin, sum ístaðin fyri at noyðast av
Tað greiða úrslitið av verður flutt av landinum á Altjóðagerðin landinum á eftirskúla,
kanningini var, at eingin ivi hvørjum ári, svarar tískil til Í dagliga kjakinum verður skapa vit við okkara egna
kundi vera um, at stórt omanfyri 6 mió. kr. í næm altjóðagerðin ofta nevnd. eftirskúla eisini møguleika
samfelagsligt gagn var av ingagjaldi, umframt ferða Tað er eingin loyna, at fyri, at hesin sami ung
einum tílíkum skúla. útreiðslur og lumma arbeiðsmegin í dag hevur dómurin fær møguleika
Av tí at umleið 100 ung pening. lættari enn nakrantíð áður fyri at hitta útlendskan
úr Føroyum ganga á eftir Um ein eftirskúli verður við at flyta seg um mørk. ungdóm í Føroyum – so at
skúla Danmark um árið, er bygdur í Suðuroy, verður Soleiðis er eisini við okkara hann við stoltleika kann
skjótt at rokna út, at talan hesin peningur ikki fluttur ungdómi, sum hevur lætt vísa okkara land fram.
er um munandi upphædd, av landinum longur, men við at fara í onnur lond at Ein føroyskur eftirskúli í
ið verður flutt av landinum verður í staðin goldin til nema sær kunnleikar. Hetta Suðuroy fer á henda hátt at
hvørt ár fyri at gjalda fyri eftirskúlan í Føroyum/ er vorðin ein náttúrligur vera við til at opna dyrnar
næmingagjald, lummapen Suðuroy. liður í uppvøkstrinum hjá fyri altjóðagerðini til gagns
Tað greiða úrslitið av eini um at standa fyri eini ing og annað. Danska næmingagjaldið okkara ungdómi. fyri bæði føroyska og út
rættiliga neyvari kanning kanning, sum skuldi vísa, Útrokningarnar vístu, at á kr. 1.500 um vikuna fyri Við einum eftirskúla fáa lendska ungdómin.
av samfelagsliga gagninum hvørjar búskaparligar av omanfyri 6 mió. kr. verða 70 næmingar á eftirskúla í vit ein gyltan møguleika fyri Hetta er uttan iva størsti
av einum eftirskúla í leiðingar eru av at byggja fluttar av landinum um Suðuroy svara rtil umleið at gerast ein virkin partur av fyrimunurin og vinning
Føroyum er, at eingin ivi er og reka ein eftirskúla í árið fyri at gjalda fyri skúla 4,2 mió. kr. árliga – um hesi altjóðagerð. Vit fáa urin, vit kunnu hava av
um, at ein eftirskúli í Suðuroy. Kanningin varð gongdina hjá okkara ung framt ferðaútreiðslur og munandi betur møguleikar einum eftirskúla – og hetta
Suðuroy er ein góður handil latin bólkinum í apríl dómi á eftirskúla uttan lummapening. Hetta skal fyri at bjóða útlendskum kann als ikki metast um í
fyri Føroyar – bæði peninga 2005. lands. setast upp ímóti, at ein eftir ungdómi til Føroyar – bæði krónum og oyrum !
liga, men nokk mest av Kanningin var býtt upp í skúli fer at skapa ein inn fyri at nema sær kunnleikar,
øllum útbúgvingarliga. tríggjar partar, ið skuldu Peningurin verandi flutning til Føroyar á umleið men eisini sum ein liður í Magni Laksáfoss
Í februar 2005 heitti vísa avleiðingarnar av í landinum 3 mió. kr. teirra altjóðagerð, har tey búskaparfrøðingur
Arbeiðsbólkinum til frama ávíkavist íløguni, rakstri Sum er lata hvørki komm Samlaða sparingin fyri fara úr egnum landi fyri at
fyri hinum føroyska num og samfelagsliga gagn unur ella landsstýri stuðul føroyska samfelagið fer tí at læra um, hvussu fólk
Eftirskúlanum á undirritaða inum av einum eftirskúla. til hesar næmingarnar – verða væl omanfyri 1 mió. búleikast í Føroyum.
Stuðul til eftirskúlan

Undirritaðu, borgarstjórar Suðuroyggin er ein útjaðari at fáa stóran týdning fyri eitt umhvørvi, sum stendur politisku myndugleikunum Delmar Tausen
nir í Suðuroy, fegnast um ta í føroyska samfelagnum, føroyska samfelagið, og ser fult mát við teir bestu skúlar ikki liggur eftir, tá ið málið borgarstjóri Hov
góðu undirtøku, sum eftir men tað er eisini ein sann liga fegnast vit um at eftir nar í útlondum. er búgvið til politiska støðu Elin Nielsen
skúlaverkætlanin í Hvalba roynd, at allar Føroyar enda skúlin gongur nýggjar leiðir Loksins fegnast undirrit takan, so at eftirskúlin kann borgarstjóri Fámjin
hevur fingið so nógva sum ein útjaðari í altjóða við at leggja so stóran dent aðu um, at politiski myndug koma á fíggjarlógina til
Eli Frederiksen
staðni í landinum. samfelagnum um vit ikki á samstarv við aðrar eftir leikin hevur sýnt eftir heystar. borgarstjóri Porkeri
Sjálvandi fegnast vit eisini taka avbjóðingina upp og skúlar. skúlaverkætlanini vælvild.
um, at Suðuroyggin kann veita ungdóminum møgu Undirritaðu gleðast um, Eftirskúlanevndin arbeið Virðingarmest
Kirstin Strøm Bech
borgarstjóri Vágur
bjóða seg fram við eini verk leikar, sum aðrastaðni er at vit kunnu vera við til at ir í løtuni við at gera nærri Levi Niclasen
ætlan, ið kemur ungdómi ein sjálvsagdur lutur. skapa ein skúla, sum gevur útgreiningar av verkætlan borgarstjóri Hvalba Niclas Hentze
borgarstjóri Sumba
num um allar Føroyar til Undirritaðu halda, at ungdóminum høvi til at ini, og er hetta arbeiðið um Kristin Michelsen
góðar. eftirskúlaverkætlanin er eitt mennast í einum altjóða at koma undir land. Undir borgarstjóri Tvøroyri
Tað er so mangan sagt, at visionert frambrot, sum fer skúlaumhvørvi í Føroyum, ritaðu vóna, at parturin hjá

Eftirskúlin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Eftirskúlin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN

apríl 2007 · Nr. 1

Sjálvandi! arbeiði, áðrenn tað fer at

Útgevari; rit; ritstjóri: Tummas í Dali

Atlantic Adventure eftirskúlin í Hvalba

Pisa umbering fyri at vraka eftirskúlan

Ungdóminum tørvar eftirskúla

Eftirskúli – eitt minniligt ár !

Sjálvandi ein eftirskúla!

Ungdómsháskúli – eitt ríkandi

Nú er nógv skjótari at finna Tórshavnar kommunu!

Kom inn á nýggju www.torshavn.fo

Stuðul til eftirskúlan

You might also like

Eftirskúlin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Eftirskúlin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

EFTIRSKÚLIN

apríl 2007 · Nr. 1

Sjálvandi! arbeiði, áð­renn tað fer at

Útgevari; rit; ritstjóri: Tummas í Dali

Atlantic Adventure eftirskúlin í Hvalba

Pisa umbering fyri at vraka eftirskúlan

Ungdóminum tørvar eftirskúla

Eftirskúli – eitt minniligt ár !

Sjálvandi ein eftirskúla!

Ungdómsháskúli – eitt ríkandi

Nú er nógv skjótari at finna Tórshavnar kommunu!

Kom inn á nýggju www.torshavn.fo

Stuðul til eftirskúlan

You might also like

Sjálvandi! arbeiði, áðrenn tað fer at