Professional Documents
Culture Documents
wrefawmfrsm;acwf
The Age of the Apostles 33 to 100 AD
owfenf;rsKd;pkH
tcsdKUudk vuf0g;uyfwkdif wifí owfMuonf/ tcsdKUudk wd&pämeft&nfcGHjzifhtkyfNyD; om;&J
wd&pämefrsm;twGuf tpmtjzpf auR;owfMuonf/ vlxky&dowftm;vkH;udk Munfh½Iapum tcsdKUudk
jcaoFhpmauR;jyonf/ tcsdKUudk uRJ½kdif;ESifh acGUowfaponf/ tcsdKUudk jrif;rsm;jzifh tydkif;ydkif;? qGJNzJ?
qGJjzwf aponf/ tcsdKUudkrl rD;½IdU owfMuonf/
{u&mZfwpfOD;url c&pf,mefrsm;udk a'goxGufvGef;ojzifh c&pf,mef[laom trnfudk
þurÇmajrBuD;ay:rS vk;H 0aysmufu, G o
f mG ;onftxd okwo f if&iS ;f vif;ypfrnf[k Budr;f 0g; cJo
h nf/
olonf c&pf,meftajrmuftrsm;udk n§Of;yef;ESdyfpuf owfjzwfcJhonf/ tcsdKUudk BudK;ESifhcsnfí
t½kd;tqpfrsm; jyKwfjywfxGufonfhtxd vrf;wpfavQmuf 'vMurf;w&Gwfwkduf qGJapcJhonf/
c&pf,mefrsm; ydkifqkdiforQ Opömypönf;tm;vkH;udkvnf; odrf;qnf;ypfonf/ vltcsdKU\ t½kd;rsm;
usKd;onfhtxd ½dkufESufxkaxmif;Mu\/ tcsdKUudk tvGefjrifhaomae&mrS wGef;csowfypfcJhonf/
{u&mZfwpfOD;u c&pf,mefrsm;udk ESdyfpufn§if;yef;NyD;aemuf tjcm;{u&mZfopfwpfOD;
wufvmonft h cg c&pf,mefrsm;udk at;csr;f pGm aexkid cf iG hf ay;jyefonf/ xkYd aemuf tjcm;rif;wpfyg;
wufvmonft h cg wzefc&pf,mefrsmudk xyfrEH ydS pf ufni§ ;f yef;jyefonf/ þodYk tBudrBf udrf ESyd pf ufjcif;
(10) Budrf&SdcJhonf[k qdkMuonf/ odkYaomf wdusrSefuefpGm a&wGuf&ef rvG,fay/
{u&mZfwpfOD;onf c&pf,mefrsm;udk rkef;wD;vGef;ojzifh olYvufatmufcH EkdifiHrsm;xJwGif
&So
d rQ c&pf,mefrsm;udk zsuq f ;D &ef tm;oGecf eG pf u
kd f BudK;yrf;cJoh nf/ axmifaomif;csí D ESyd pf ufnO§ ;f yef;
owfjzwfcH&onf/ olwdkY\ aetdrfrsm;ESifh pka0;0wfjyK&m ae&mrsm;udk rD;½dIUzsufqD; ypfonf/
toif;awmfudk enf;rsKd;pkHjzifh zsufqD;&ef pmwef\ BuHpnfBudK;yrf;rIonf urÇmtESHUodkY
vsefjrefpGm ysHUESHUcJhonf/ odkY&mwGif c&pf,mefwdkYonf tvGefBuD;rm;rsm;jym;aom 'ku©a0'em cHpm;
Mu&aomfvnf; ,kMH unfryI sujf y,fpeG Yfypfjcif; r&SMd uacs/ odYkjzpfí bk&m;ocif\ trIawmfukd pmwefu
wm;qD; [efYwm;&yfwefYEkdifjcif; r&SdcJhay/
c&pf,meftcsdKUom pdk;&drfxdwfvefY aMumuf&GHUaomaMumifh tnHhcHt½IH;ay;NyD; ½kyfwkrsm;udk
jyefvnfudk;uG,fcJhMuonf/ tu,fí c&pf,mefwpfOD;u ½kyfwkudk udk;uG,f&ef 0efcHuwdjyKvQif
olYtm; oGm;vdk&moGmcGifhjyKEkdifrnf[k a&mrtpdk;&rif;u uwdjyKaomfvnf; trsm;pkrSm ½kyfwkudk
uk;d uG,&f ef jiif;qdck MhJ uonf/ c&pfawmftwGuf 'kua© 0'emESihf aojcif;udk olwYkd 0rf;ajrmuf0rf;om
cH,lEkdifMuonf/
taMumif;rSm c&pf,mefwYkdonf c&pfawmftwGuf rmwk&tjzpf taocH&onfukd BuD;pGmaom
*kPfjyKcH&jcif;tjzpf rSwf,lMuonf/ n§if;yef; ESdyfpufjcif;rsm; BuD;rm;us,fjyefY jyif;xefqkH;
tcsd e f t cgüyif &maygif ; rsm;pG m aom vl r sm;rS m c&pf , mef j zpf v mqJ y if & S d o nf / tvG e f
BuD;rm;jyif;xefaom 'ku©a0'em cHpm;&vifhupm; c&pf,mefrsm;ü&Sdonfh onf;cHjcif;ESifh Nidrfowf
jcif;udk MunfNh yD; vltcsdKU ajymif;vJvmMuonf/ tcsdKUrSmrl c&pf,mefrsm;u n§i;f yef;ESyd pf ufaeolrsm;
twGufyif qkawmif;ay;Muonfudk Mum;&í ajymif;vJcJhMuonf/
ESdyfpufjcif;\ tusKd;aus;Zl;
þESdyfpufn§if;yef;rIrsm;onf tdyfaysmfat;pufaeonfh c&pf,mefrsm;udk EId;qGay;ovdk
jzpfonf/ trSefrSm taxmuftulESifh wGef;tm;ay;ovdk jzpfonf/ trSefrSm taxmuftulESifh
wGe;f tm;ay;&m a&mufonf/ þt&mrsm;onf olwYkdukd ppfreS w f uf<uvmatmif rD;ESihf ppfaq;vdu k f
onfESifh wlonf/ trSefwu,f,kHMunfjcif; r&SdbJESifh rnfolrQ c&pf,mefjzpfcsifrnfr[kwfay/
þtjzpfqkd;umvwGif rdrdudk,fudk c&pf,mefyg[k rnfolrQ rjzpfcsif? rajymqkd&Jay/ c&pfawmfudk
wu,fcspfaom olwpfOD;r[kwfygu n§Of;yef;ESdyfpufjcif; a&mufvmaomtcg olonf &yfwnf
Ekid pf rG ;f r&SEd idk af y/ rnforl qkd c&pf,mefwpfO;D jzpfvydk gu avmuESihf rdrt
d oufukd pGeYf vw
T v
f adk om
qE´&Sd&rnf/ þqkd;0g;aom acwfumv wpfavQmufwGif toif;awmftrsm;pkrSm ppfrSefNyD; wefckd;
tpGrf;ESifh jynfhpHkjcif;&Sdonf/
tcef; (3)
EkdifiHawmfESifh toif;awmf aygif;zufaomacwf
The State Church 312-590 AD.
c&pfouú&mZf 312 ckEpS w f iG f (Constantine) uGepf wifwidk ;f onf a&mrtifyg,m\ {u&mZf
jzpfvmonf/ uGepf wifwidk ;f eef;wwfonft h cg c&pf,mefrsm;tay: n§O;f yef;ESyd pf ufowfjzwfjcif;
rSeforQudk &yfqkdif;ypfvkdufNyD; c&pf,mefbmoudk EkdifiHawmfbmomtjzpf owfrSwfvdkufonf/
tu,fí olYEidk if o H m;tm;vk;H udk bmomwpfcw k nf; ud;k uG,af pvQif tifyg,mBuD;twGi;f
&Sd EkdifiHrsm;udk wpfpkwnf;jzpfatmif vkyf&ef ydkrdkvG,fulrnf[k olxifonf/ tkyfcsKyfa&;vnf;
ydrk v
kd ,
G uf al prnf[k ol,q l cJo
h nf/ olYu, kd o f l c&pf,mefwpfO;D jzpfaMumif; 0efcaH Munmaomfvnf;
aovkeD;csdeftxd AwådZH rcHcJhay/
we*FaEGaeYukd trsm;jynfol tm;vyf&uftjzpf owfrw S af y;cJoh nf/ n§i;f yef;ESyd pf ufcH &onfh
umvwGif tEkdiftxuf odrf;qnf;cHvkduf&aom (okdYr[kwf) zsufqD;cH&aom c&pf,mefwdkY \
taqmuftOD;rsm;udu k eG pf wifwidk ;f u jyefvn f ay;tyfcohJ nf/ zsuq f ;D cH&aom taqmuftOD; rsm;udk
jyefvnfwnfaqmufay;cJhonf/
wefzkd;BuD;rm;aom toif;awmf taqmuftOD;opfwdkYudk wnfaqmufay;cJhonf/ crf;em;
xnf0gaom toif;awmftaqmuftODrsm; þacwfwGif aqmufvkyfMuonf/ trIawmfaqmifrsm;
aiGtajrmuftjrm;&NyD; csrf;om<u,f0vmMuonf/ olwdkYonf bk&m;ocif\ trIawmfudk
aqmif&Guf&zdkYxuf olwdkY\ csrf;om<u,f0rIudk ydkrdkí OD;pm;ay;vmMuonf/
ESdyfpufrcH&jcif;\ qkd;usKd;rsm;
þacwfwGif c&pfawmfudk u,fwif&Sifbk&m;tjzpf ,kHMunfaomaMumifh c&pf,mefjzpfvm
jcif; r[kwaf y/ c&pf,mefjzpfvmolrsm;rSm tcGit hf a&; &csifaomamUmif?h &mxl;wufcsifaomaMumif?h
rsufEmS &vdak omaMumif?h c&pf,mefbmomxJu;l ajymif;vmolrsm;jcif; jzpfonf/ c&pf,mefbmomxJ
ul;ajymif;vmolrsm;jcif;jzpfonf/ c&pf,mefrsm;tay: ESyd pf ufni§ ;f yef;jcif;vnf; r&Sad wmhaom aMumifh
c&pf,mefrsm;\ bmoma&;cH,cl suEf iS hf ,kMH unfjcif;onf ayghysu, f w
k af vsmah t;puf ysi;f &dvmMuNyD;
bk&m;ocif\ omoemawmf pwif,dk,Gif;vmonf/
,cifu c&pf,mef jzpf&onfrSm rsufESmi,f&NyD; c&pfawmfaemuf vkdufcsifol tvGefenf;
onf/
,ckrl c&pf,mef jzpf&onfrSm *kPf,lzG,f&m jzpfojzifh vltrsm;uvnf; c&pf,mefjzpf
aeaomaMumifh c&pf,mefbmomxJ 0ifMujcif;jzpfonf/ olwYkdonf aemifw&Mujcif; r&S/d c&pfawmf
udk oduRrf;,kHMunfjcif;vnf;r&Sd/ olwdkY\ pdwfESvkH;ESifh toufwmvnf; ajymif;vJrI r&Sdacs/
toif;awmfwGif rSm;,Gif;aom udk;uG,frIrsm; a&m>yrf;jynfhESufvmonf/
taMumif;rSm þacwfwGif c&pf,mefbmomodkY tpkvkduf tNyKHvkduf ul;ajymif;vmMu&m
wGif olwdkY,cifu udk;uG,faom ½kyfwkrsm;vnf; wpfygwnf; ygvmMuonf/ rSm;,Gif;aom
tawG;tac: t,ltqrsm;udkvnf; aemifw&pGefYypfjcif; r&SdbJ c&pf,mefabmiftwGif;odkY
,laqmifvmMuonf/ xkdYaMumifh toif;awmfü rSm;,Gif;aom udk;uG,frIrsm; a&m>yrf;vmonf/
{u&mZf uGefpwifwkdif;u urÇmavmuBuD;udk c&pf,mefjzpfatmif vkyfEkdifrnf[k pdwful;
,OfcJhonf/ trSefwu,fol vkyfvkdufonfrSm c&pf,meftoif;awmfudk avmuESifhwlatmifom
(avmuDqef) vkyfEkdifcJhonf/ rMumrD c&pf,mefwpfOD;ESifh ½kyfwkqif;wk ukd;uG,fol wpfOD;udk
cGJjcm;r&Ekdifaom tajctaeodkY a&mufoGm;onf bk&m;ocifom toufr&SifvQif or®mw&m;onf
avmurS &Sif;&Sif;aysmufuG,foGm;Ekdifonf/
okdY&mwGif bk&m;ocifonf touf&Sifvsuf vkyfaqmifvsuf &SdaomaMumifh ppfrSefaom
,kHMunfolrsm;udk bk&m;ocifumuG,fapmifhxdef;xm;onf/ acwftqufqufwkdif;wGif
,kHMunfolrsm;rSm tenf;i,fom&Sdaomfvnf; rSm;,Gif;aom t,l0g'ESifh w&m;rsm;udk MuHBuHcH
jiif;qefvmcJhMuNyD; u,fwif&Sif a,½Ic&pfudkom opöapmifhodaomaMumifh aysmufuG,froGm;acs/
(3 &m 19;18/ a&mr 11;4)
{&mrNrdKU trIawmfaqmif MoZmBuD;xGm;vmjcif;
EkdifiHawmfESifh toif;awmf aygif;zufaom acwfwGif {&mrNrdKU&Sd trIawmifaqmifrsm;u
tjcm;NrdKU&Sd trIawmfaqmifrsm;tay: pwifí MoZmvTrf;rkd;vmonf/
uGepf wifwidk ;f bk&ifonf a&mrNrdKU ta&SUbuf&dS bkid Zf efwidk ;f (Byzantium) NrdKUudk tifyg,m\
NrdKUawmftjzpfajymif;a&TUcJhonf/ xkdNrdKUudk uGefpwifwDEkdy,f(Constantinopie) trnfodkY ajymif;vkduf
onf/ t"dyÜg,frSm (City of Constantine) uGefpwifwkdif;\ NrdKUawmf[k qkdvdkonf/ xkdNrdKUudk ,aeY
(Istanbul) tDpwefb;l vf[k ac:onf/
a&mrNrdKUrS {u&mZf uGefpwifwkdif; ajymif;a&TUNyD;aemuf tifyg,m\ taemufbufjcrf;wGif
use&f cdS ahJ om a&mrNrdKU\ trIawmfaqmifonf wefc;dk tmPmtBuD;qk;H yk*Kd¾ vfjzpfvmonf/ ESpMf umav
MoZmtmPmtBuD;qk;H yk*Kd¾ vfjzpfvmonf/ ESpMf umav MoZmtmPmBuD;xGm;vmavonf/ a&S;{u
&mZf tqufqufc, H v
l maom ½kywf q k if;wk ud;k uG,o f wl Ydk\ ,Zfya&m[dwtf BuD;tuJ&mxl; (Chief
priests) &mxl;ukd a&mr{u&mZf uGefpwifwkdif;u tjcm;{u&mZfenf;wl qufcHcJhonf/ xkdbJGUemr
udk (Pontiffex Maximus) r[m,Zfyak &m[dwrf if;[k ac:onf/
c&pfouú&mZf 366 ckESpfwGif eef;wufvmaom {u&mZf *a&&Sef (Gratian) u c&pfawmfudk
,kMH unfow l pfO;D jzpfaomaMumifh xkb d UJG emrukd jiif;y,fco hJ nf/ c&pf,mefwpfO;D onf tjcm;bmom
\ bGJUESifh&mxl;udk qufcHjcif;onf rSm;aMumif; olu ajymonf/
okYdaomf c&pfouú&mZf 378 ckEpS w f iG f (bishop of Rome) a&mrNrdKU\ trIawmfaqmifu xkb d UGJ em
rukd pwifvufcv H mcJo
h nf/ xkt
d csed rf pS í a&mr\ trIawmfaqmifukd yGew f pf (Pontiff) [k ,aeYwidk f
ac:a0:Muonf/ (Pope) ykyf[kvnf; ac:onf/ (fatgher) tz[k t"dyÜg,f&onf/ xkdokdY cH,lac:
a0:jcif;rsm;onf or®mw&m;ESifh vGJacsmfaeaMumif; usrf;pmü zwf½I&vdrfhrnf/ (róJ 23;9)/
bmomul;ajymif;jcif;ü tusKd;r&Sd/
þacwfwGif omoemjyKolrsm;pGm ay:xGufcJhonf/ olwkdYonf ae&mwumokdY pGefYpm;oGm;
Muvsuf w&m;a[mMuonf/ odkYaomfc&pfawmfudk vufcH,kHMunfzkdY a[mMum;jcif;r[kwfbJ
a&mrtoif;awmfxJ 0if&efom BudK;pm;jcif; jzpfonf/ xkYd aMumifh bmomxJajymif;0ifvmolwYdk onf
rnfonft h &mu u,fwifjcif;ay;aMumif; rodem;rvnfay/ olwYdk onf u,fwifjcif;twGuf c&pf
awmfudk ,kHMunftm;ukd;&rSef; rod? toif;awmfusifhxkH;vkdufavQmufjcif;? AwdÅZH cHjcif;? rm&dESifh ol
awmfpifrsm;\ ukd,fpm;jyK qkawmif;ay;jcif;udk tm;udk;jcif;ESifh rdrd\ ukodkvfusifhpOf . . . .rsm;udk
tm;ukd;rSDckdaeMuonf/
olwkdYtm;udk;aom xkdt&mrsm;onf olwkdYudk ru,fwifEkdifay/
c&pfawmfwpfyg;wnf;omvQif u,fwifEkdifonf/
tarSmif zkH;vTrf;jcif;/
xkdtcsdefu vlwef;pm;tm;vkH;ü ppfrSefaom or®mw&m;ESifh bk&m;taMumif;udk rMum;rod
Muacs/ todacgif;yg;uif;rJhvGef;aomaMumifh xkdtcsdefumvudk (The Dark Ages) tarSmifacwf[k
ac:cJoh nf/
tarSmifacwftwGi;f ü bk&m;ppf? w&m;ppfukd odaomol wcsKdU&Syd gonf/ a&mrtoif;awmfü
yif bk&m;udkodaomol wcsKdU&Sdonf/ olwkdYu toif;awmf\trSm;ESifh qkd;npfjcif;rsm;udk jyKjyifzkdY
BudK;pm;Muonf/ odkYaomf toif;awmfü qkd;oGrf;rSm;,Gif;olu rsm;aejcif;aMumifh olwdkYu toif;
awmfudk qufvuf vTrf;rkd;xm;Muonf/ rSm;,Gif;aomt,ludk oGefoifa[majymMuonf/ xkdtcg
ppfreS af om ,kMH unforl sm;onf toif;awmfrS xGucf mG um or®mw&m;udk jyefvnfavhvm oGeo f ifMu
onf/ olwkdYu toif;awmf\ trSm;ESifh qkd;npfjcif;rsm;udk jyKjyifzkdY BudK;pm;Muonf/ odkYaomf
toif;awmfukd qufvufvTrf;rkd;xm;Muonf/ rSm;,Gif;aom t,lukd oGefoifa[majymMuonf/
xkdtcg ppfrSefaom ,kHMunfolrsm;onf toif;awmfrS xGufcGmum or®mw&m;udk jyefvnf
avhvmoGefoifMuonf/ olwkdYu a&mrtoif;awmf\ rSm;,Gif;aomt,lESifh oGefoifcsufrsm;ukd
vufrcH jiif;y,fMuNyD;vlwidk ;f usr;f pmESihf wrefawmfrsm;\ oGeo f ifcsurf sm;udk jyefvnfavhvmvku d f
avQmuf&rnf[k oGeo f ifa[majymMuonf/ olwYkdu or®mw&m; tppftrSeu f odk m a[majymMuaom
aMumifh a&mrtoif;awmf\ &uf&ufpufpuf ESyd pf ufnO§ ;f qJ owfjzwfjcif;udk cH&onf/ ppfreS af om
,kMH unforl sm; rSm;,Gi;f qk;d npfaom t,lukd vufrcHbJ at;aq;pGm aeMuolrsm;tay:vnf; ykyu f
rkef;wD;ESdyfpufcJhonf/ olwkdYudk &Sif;&Sif;zsufqD;zkdY BudK;pm;Muonf/ þppfrSefaom ,kHMunfolrsm;
,aeYwkdif usef&Sdaeao;onf/ olwdkYonf ppfrSefaom EIwfuywfw&m;udkom ,kHMunfa[majymMu
onf/
c&pfouú&mZf 1232 ckEpS w f iG f a&mrtoif;awmfonf (Inquisition) ac: pkpH rf;ppfaq;pD&ifonfh
bmoma&;vTw½f ;Hk \ &nf&, G cf surf mS a&mrtoif;awmf\ oGeo f ifcsurf sm;udk oabmrwl? vufrcH
olrsm;tm; pkHprf;&SmazG ppfaq;pD&ifNyD; jypf'Pfay;&ef jzpfonf/ a&mrtoif;awmfudk remcHonfh
olrsm;ukd pkHprf;&SmazGpD&ifNyD; jypf'Pfay;&ef tkyfpdk;ol tmPmykdifvufodkY ay;tyfcJhMuonf/
tmPmykid rf sm;uvnf; olwYdkapckid ;f onft h wkid ;f jypf'Pfay;Muonf/ ppfreS af om ,kMH unforl sm;tay:
&ufpufMurf;MuKwf owfjzwfcJhonfhtrSm;ukd aemufxufvmonfh vTwf½kH;t&m&Sdrsm; odjrif
vmMuonf/
þacwfwiG f ykEH ydS jf cif;twwf ray:ao;ay/ ppfreS af om or®mw&m;ukd odoel nf;yg;vSonf/
rSm;,Gif;aom t,l0g'ESifhw&m;arSmifrsm; zkH;vTrf;onfh acwfjzpfaomfjim;vnf; w&m;tvif;
ay:xGe;f &ef bk&m;ociftvkyv f yk af eonf/ pmtkypf may rSeo f rQ vufa&;jzifh ul;,l&onf/ usr;f pm
udv k nf; bke;f awmfBuD;rsm;u ul;,lMu&onf/ ul;,lNyD;aom usrf;udk bke;f awmfBuD;ausmif;ü odr;f
qnf;xm;Muonf/ þtenf;i,faom usrf;pmudk ul;&if;jzifh bk&m;ocif\ tvif;udk bkef;awmf
BuD;rsm; awGUjrifoGm;Muonf/ xkdrSwqifh ppfrSefaom or®mw&m;tvif;udk vlwkdY Mum;odoGm;Mu
onf/
pmwefrm&fewfu w&m;tvif;udk rSm;,Gi;f aom t,l0g'tarSmifjzifh zk;H &eftpGr;f ukeBf udK;pm;
cJhonf/ ESpftwefMumtxd vlrsm;udk ol\ rSm;,Gif;aom t,l0g'tarSmifjzifh zkH;xm;EkdifcJhaomfjim;
vnf; bk&m;ocifonf vlrsm;udk cspfoem;vsuf xkdtarSmifxJrS tvif;jrifap&ef bk&m;ocif vkyf
aqmifcJhonf/ odkYaMumihfyif or®mw&m;udk oduRrf;,kHMunfolrsm; u,fwifjcif; cHpm;oGm;Mu&av
onf/
þacwf toif;awmf\ toGio f @mefukd Asm 2;18-29 wGif azmfjyxm;onf/ a&mrtoif;
u udk,fhukd,fukd bk&m;ocif\ ya&mzufjzpfonf[k ajymqkdonf/ trSefrSm vlom;rsm;ukd bk&m;
ocifxaH wmfrS ½kyx f uk ;dk uG,jf cif;bufoYkd vrf;vTaJ paom rdpmä 0g'Drsm; jzpfMuonf/ tjcm;bk&m;ESihf
½kyw
f uk ;dk uG,jf cif;udk bk&m;ocif tvGe&f UHG &SmaomaMumifh þacwftoif;awmf\ azmufjyefrmS ;,Gi;f
jcif;udk bk&m;ocifu rw&m;aom arxkefjyKjcif;[k ykHckdif;vsuf aemifw&pGefYypfzkdY Murf;wrf;aom
pum;rsm;jzifh qkH;rxm;onf/
pmwef\ rSm;,Gif;aomw&m;rsm; oGefoifvdkufavQmufolwkdYudk pD&ifrnf[k bk&m;ocif
owday;xm;onf (Asm 2;21-23)/
toif;awmf\ tarSmifacwftwGif;ü pmwef\ rSm;,Gif;aom oGefoifcsufudk vufrcHbJ
t&Sifa,½Iudkom ,kHMunfopömapmifhaom olrsm;vnf; &Sdonf/
jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&; toif;awmfacwf
The Reformation Chruch
1517 AB to
uREkfyfwkdY ,ckavhvmNyD;aomacwfwGif urÇmavmuBuD;wpfckvkH;udk ESpfaygif;rsm;pGm rdpäm
tarSmifxkzkH;vTrf;cJh&aMumif; uREkfyfwkdY awGUcJh&NyD/ xkdtarSmifxkxJwGif toif;awmfvnf;tvif;
rvif;Ekdif/ vl tenf;i,fom bk&m;ESifh bk&m;ocif\ w&m;udk &&SdcHpm;Muonf/
w&m;a[mjcif;jzifh tvif;&vmjcif;/
þuJo h Ykd ESprf sm;pGm tarSmifvrT ;f NyD;aemuf tvif;ay:xGuo f nfh tcsed Ef iS t
hf wl tcGit
hf a&rsm;
vnf; ay:aygufvmonf/ tb,faMumifq h adk om ppfreS o
f nfh ,kMH unfov l el nf;pku &J&ifph mG trSef
w&m;udk a[mMum;vmMuonf/ ocifa,½Iwpfyg;wnf;udk ,kHMunfudk;pm;jcif;tm;jzifhom u,f
wifjcif;&aMumif; a[majymoGefoifMuonf/ toif;awmf usifhxkH;vkdufavsmufjcif;tm;jzifh u,f
wifjcif; r&Ekid af Mumif;? r,fawmfrm&dEiS hf oefY&iS ;f olrsm;\ ud, k pf m;jyK qkawmif;jcif;jzifh u,fwifjcif;
r&Ekid af Mumif; &J&&J if&h ifh a[majymMuonf/ vlrsm;pGm c&pfawmfukd ,kMH unfNyD; u,fwifjcif;&Muonf/
ajymif;vJolrsm; Edk;Mum;wuf<uvmMuonf/ þodkY w&m;a[mjcif;onf wpfnvkH;arSmifaeNyD;
eHeufaexGuv f m ouJo h Ykd jzpfonf/ þacwfukd (Reformation) jyefvnf jyKjyifajymif;vJa&;acwf[k
ac:onf/
ajymif;vJa&; b,fvdkpovJ/
jyefvnfjyKjyifajymif;vJa&;udk vlwpfOD;wpfa,muftm;jzifh pwifvkyfaqmifvmonf[k
vlwcsKdUu xifonf/
xkd,lqcsuf rrSefuefyg/
ae&mtESHYwGif&Sdaom u,fwifjcif;&&SdNyD;olrsm;tm;jzifh jyKjyifajymif;vJa&;udk bk&m;ocif
vkyfaqmifcJhonf/ ae&ma'o toD;oD;wGif&Sdaom vlpm;trsKd;rsKd;? enf;vrf;toG,foG,fudk tokH;
jyKonf/
jyKjyifajymif;vJjcif; tppftrSefrjzpfay:rD tjcm;t&mrsm;jzifh bk&m;ocif pwifjyifqifvkyf
aqmifvmcJEh iS Nhf yDonf/
yxrOD;qkH; toif;awmfwGif;&Sd rSm;,Gif;qkd;npfaomt&mrsm;ESifh trIawmfaqmifrsm;\
csdKU,Gi;f csufukd awGUjrifpwd yf sufvmaponf/ toif;awmf acgif;aqmifrsm;tay: ,kMH unftm;ud;k rI
avsmhenf;pdwfysufaponf/ xkdYaMumifh pmayusrf;*efrsm;ukd udk,fwkdifukd,fuszwf½Iavhvmvkdpdwf
wzGm;zGm; ay:aygufvmaponf/ pmayavhvm&if; usrf;pmzwfrdvmaomtcg 0dnmOfrsufpdyGifhNyD;
tvif;&vmonf/ þenf;jzifh bk&m;rSe?f w&m;rSeu f kd awGUjrifvmMuonf/ bk&m;ocif\ enf;vrf;
rSm c&pfawmfüom u,fwifjcif;&Sad Mumif; olwYdk awGUjrifvmMuonf/ olwYdk awGUjrifvmonfh bk&m;
ocif\ enf;vrf;udk pwifa[mMum;vmawmhonf/
ajymif;vJjcif;ü csKdU,Gif;csuf&Sd/
u,fwifjcif;w&m;a[majym ysHUESUH aeaomfvnf; wrefawmfwYdk \ oGeo f ifcsufü wnfMunf
ckdifcHhjcif; r&Sdao;ay/ olwkdYü&SdaomrSm;,Gif;onfh tawG;tac:rsm;pGmukd wpfBudrfwnf;ESifh pGefYypfzkdY
rvG,fulyg/ olwkdYukd OD;aqmif&ef vlwpfOD;OD;udk bkef;awmfBuD;tjzpf owfrSwftm;udk;aeMuao;
onf/ xkYdaMumifh olwYdktoif;awmfü ,aeYwidk f trIawmfaqmifwpfO;D OD;ukd wifajr§mufcefYxm; tm;ud;k
aeMuqJyif &Sdonf/
ppfrSefaom ,kHMunfoltm;vkH;onf (wpfa,mufwpfavr[kwf) ,Zfyka&m[dwfrsm;jzpf
aMumif; usrf;pmuajymonfudk olwYkd arhavsmhaeao;onf/ wpfcsdeu f tarSmifxo J Ykd toif;awmfus
a&mufcJhí ,kHMunfolrsm;BuD;pGm 'ku©a&mufcJhaMumif;udk rrSwfaomolrsm; &Sdaeao;onf/ ,aeY xkd
trSm;rsKd;twkdif; bda&SmhyftrIawmfaqmiftm; toif;awmftay: vTrf;rkd;tkyfpkd;cGifh ay;aeMuonf/
rsm;pGmaom ppfrSefaom ,kHMunfolwkdYonf toif;awmf0wfjzpfonfh AwdåZHESifh yGJawmfr*Fvmtay:
,kMH unftm;uk;d onfh t,lrmS ;jcif;rsm;ESihf rvGwuf if;ao;acs/ xku
d sifx
h ;Hk tm;jzifh tjypfvw
T rf nf[k
,lqaeJMuonf/ c&pfawmftay: ,kHMunftm;udk;&rnfhtpm; AwdåZHcHjcif;? toif;awmf0ifjcif;? yGJ
awmfpm;jcif;tay: rScD t kd m;ud;k aeMuonf/ þrSm;,Gi;f onfh t,ltqjzifh vlrsm;ukd pmwefu vrf;
vGaJ ponf/ xkYdaMumifh y½kw d ufpwifh c&pf,meftrnfcrH sm;pGmwkYdonf u,fwifjcif;twGuf c&pfawmf
udk tm;ud;k &rSe;f rodMuacs/ ESpjf cif;cH½EHk iS hf rvkaH vmufyg/ toif;0if½jHk zifh rvkaH vmufyg/ y½dw k uf
pwifh c&pf,meftrnfc½H EHk iS hf rvkaH vmufyg/ u,fwifjcif;&&ef a,½Ic&pfukd ,kMH unftm;ud;k jcif;uvGJ
vkYd wjcm;enf;r&Sad Mumif; oif0efc, H MHk unfzYdkvo
dk nf/ odYk r[kwyf gu oifonf jypf'Pfc&H rnft h jypf
om; wpfOD;om jzpfonf/
vlrsm;pGm y½kw
d ufpwifh c&pf,mefjzpfvmonfh tcg olwYdkonf ao;i,faom taMumif;t&m
rsm;jzifh uGJjym;Muonf/ þuGJjym;rIrsm;onf olwkdY\ tpGJ? twåESifh vla[mif;tawG;tac:rsm;ukd
rpGeYf y,faomaMumifh jzpfonf/ vltcsKdUrSmrl or®musrf;udk aphaphzwf½aI vhvmNyD; vlta[mif;tusifh
ESihf rSm;,Gi;f aom tawG;tac:wkYdukd pGeYfypfMuonf/ vltcsKUd wkYdonf or®musr;f wGif olwYdkavhvmawGU
&So
d nft h wkid ;f tqift h wef; cGjJ cm;jcif;rjyKbJ toif;awmf wk;d wufBuD;xGm;a&;twGuf vlwidk ;f tm;
yg0ifvkyfaqmifcGifhay;Muonf/ vlwcsKdUu vlwpfOD;udk toif;awmf\ trIawmfaqmif bkef;awmf
BuD;tjzpf cefYtyftyk cf sKyfciG hf ay;vko d nf/ þokYd ,lqcsufEiS hf tkycf sKyfenf; uGmjcm;jcif;aMumifh *kP
d ;f
*Prsm;ay:aygufvmonf/ Oyrm- t*Fvu D efEpS jf cif;? rufo'pf --- pojzifh *kP
d *f Prsm;ay:xGuf
vmonf/ odkYaomf u,fwif&Sifa,½Ibk&m;udk oduRrf;olrsm;pGm xkdtzGJUtpnf;rsm;wGif &Sdonf/
omoemxGef;um;jyefYyGm;aom acwf
The Missionary Mobement
uREkyf w
f Ydk avhvmaeonfh toif;awmforkid ;f onf ESpaf ygif;Mum&Snpf mG tarSmifz;Hk aom Oa&m
ytwGif;okdY or®mw&m;tvif;jyefvnf xGef;vif;vmonfh taMumif;jzpfonf/ xkdtcsdefumv
wpfavQmuf c&pfawmfudk rodao;aomolrsm; EkdifiHaygif;ajrmufjrm;pGmwGif &Sdao;onf/
a&S;OD;toif;awmfü u,fwifjcif;owif;udk ae&mwumwGif a[mMum;cJah omfvnf; u,fwif&iS u f kd
rMum;odao;ol rsm;pGm&Sdao;onf/ wpfcsdefu c&pf,mefpk&Sdaom ae&ma'oüyif ,cktcg
c&pfawmfodol r&Sdoavmuf &Sm;yg;oGm;onf/ ,cktcg EkdifiHaygif;rsm;pGmwGif c&pfawmftwGuf
oufaocHol vHk;0r&Sdoavmufjzpfaeonf/ vlrsm;pGmwkdYonf u,fwif&Sifudk rodbJ tjypfü
aoqHk;aeMuonf/
omoemjyKjcif;\ tusKd;aus;Zl;/
ouú&mZf 1793 ckEpS w f iG f 0Dvsu
H ,f&u
D dk omoemjyKtzGUJ wpfcu k tdE, ´d jynfoYdk apvTwvf udk f
Muonf/ olonf tdEd́,wkdif&if;om; pum;tcsKdUukd oif,lavhvmNyD; olwkdYbmompum;odkY or®m
usrf;ukd bmomjyefqkd ykHESdyfxkwfa0cJhonf/ ausmif;zwfpmtkyfrsm; xkwfa0jcif;? pmoifausmif;rsm;
wnfaxmifjcif;? pmaywwfajrmufa&;vkyfief;rsm; vkyfaqmifjcif;aMumifh tdEd´,vlrsKd;rsm; pmay
wwfajrmufvmMuonf/ vlrsm;pGmvnf; bk&m;ocif\ tjypfvTwfjcif;aus;Zl;udk cHpm;oGm;Mu&
onf/ ykEH ydS w
f u
dk Ef iS hf owif;pm*sme,frsm; ay:xGe;f vmonf/ wkid ;f jynfudk wnfaxmifO;D aqmifEidk o f nfh
ynmwwfrsm; ay:xGef;vmonf/
aemufxyfomoemjyKrsm;pGm ay:xGe;f apvTwv f adk om pdwrf sm;&Sv
d m&ef olonf vkyif ef;atmif
jrifrEI iS hf a'ocHvrl sm;\ vktd yfcsurf sm;taMumif; azmfjyonfh pma&;om;u t*FvefoYkd ydYkvu dk o
f nf/
ol &nf&, G af rQmfvifx
h m;onfh twkid ;f yif omoemjyKvkyif ef;onf ta&;BuD;qk;H jzpfaMumif;? vlom;
rsm;udk tusKd;jyKu,fwifonfh vkyfief;rsm;taMumif; ,kHMunfolrsm; odjrifvmNyD; pdwfapwem
xufoefvmMuonf/
,kHMunfjcif;omoem/
omoemjyKrsm;pGmwkdYonf tjcm;vlrsKd;rsm;tMum;ü bk&m;ocif\ trIawmfudkaqmifaepOf
rdcifEkdifiHrS ,kHMunfolrsm;u rSefrSefaxmufyHhMuonf/
(Hudson Taylor) qko d o l nf vlxrH S axmufyahH Mu;udk r,lbJ bk&m;ociftay: vk;H vk;H vsm;
vsm; tm;ukd;touf&Sifvsuf w½kwfjynfodkY omoemjyKtjzpf xGufcGmoGm;cJhonf/ ol\ ,kHMunf
rItwkid ;f vdt k yfcsut f m;vk;H ukd bk&m;ocifrpcJo h nf/ ol\ vkyif ef;rSmvnf; wk;d yGm;BuD;rm; atmifjrif
vmionf/ ESpt f enf;i,ftawmtwGi;f w½kwjf ynfw0ef;vk;H ü omoemjyK&maygif;rsm;pGm &Sv d mNyD;
tm;vk;H ykrH eS af xmufyaHh Mu;r&,lbJ bk&m;ociftay: vk;H vk;H vsm;vsm;tm;ud;k vsuf trIawmfaqmif
cJhMuonf/ ,cktcg tjcm;EkdifiHrsm;wGifvnf; xkduJhokdY omoemjyK aeaomtzGJUESifh yk*¾dKvfrsm;pGm
&Sad eNyD/ olwYdkukd (faith missions) ,kMH unfjcif;omoemjyKtzGUJ [k ac:onf/ taMumif;rSm xko d moemjyK
wkdYonf ,kHMunfjcif;jzifh touf&SifaomaMumifh jzpfonf/ olwkdYonf vl\ykHrSefaxmufyHhaMu;ukd
rrScD bdk J olwYdk\ vkt d yfcsuu f kd bk&m;ocif\rpjcif;tay: tm;uk;d arQmv f ifMh uaomolrsm; jzpfonf/
xked nf;twkid ;f tmz&duwku d üf ,kMH unfjcif;omoemtzGUJ rsm;pGm vkyaf qmifaeonf/ odYkaomf
tm;vk;H awmh r[kwaf y/ awmiftmz&duodYk oGm;a&mufaom omoemjyKrsm;xJwiG f (Robert Moffat
1795 to 1883) a&mbwfrz dk wfqo dk ol nf EI;d aqmfwu dk wf eG ;f rIaMumifh (David Livigstone) vnf; tmz&d
uwkduf\ omoemjyKwpfa,mufjzpfvmonf/ a&mbwfrkdzwf\ orD;ESifh olvufxyfcJhonf/
ae&ma'owkid ;f wGif c&pfawmfukd u,fwif&iS t f jzpf rodao;olrsm;pGm &Sad eao;onft h wGuf
a';ApfvpfAif;pwke;f onf ae&ma'owpfcw k nf;ü pcef;csaexkid v f pdk wd f r&Sad y/ xkYd aMumifh rnfonfh
Oa&mywku d o f m; wpfpw Hk pfO;D rQ ra&mufz;l ao;onfh tmz&duuke;f wGi;f tv,fyikd ;f odYk ola&S;OD;vSnhf
vnf oGm;a&mufcJhonf/ tmz&duwkdufudk ajcvsifjzifh jzwfavQmufcJh&NyD; a&muf&mae&mwkdif;wGif
u,fwifjcif; {0Ha*vdw&m;udk a[mMum;onf/ tmz&duwku d of Ykd tm&yfvrl sKd;rsm; vma&mufvQuf
vlrsm;ukd zrf;qD;uRejf yKí xku d Rerf sm; qif;&J'u k a© &mufNyD; aoyG0J ifonfukd olojd rifonft h cg tvGef
pdwx f cd udk tf rsufxu G rf o
d nf/
uRefukeful;jcif;udk tpGrf;ukef wkdufzsufzkdY oH"dXmefcsNyD; aqmif&GufcJhonf/ aemufqkH;wGif
uRefukeful;jcif;tvkyf tmz&duwkdufü &yfwefYoGm;cJhonf/
a';ApfvpfAif;pwke;f onf tmz&dutv,fyikd ;f rSmyif uG,v f eG tf edpaö &mufco hJ nf/ ol\ ½kysf
tavmif;udk o,faqmiforl sm;u ]]uREyfk w f Ydktmz&duvlrsK;d udk cspw f hJ ESv;Hk om;}} [k ajymum olUESv;Hk
om;ukd xkw, f Nl yD; tmz&duü jr§KyfEx SH m;vku d o f nf/ ol\ ½kyu f vmyfudk yifv,furf;ajca&mufonfh
wkdifatmif a0;vHonfhc&D;udk &ufaygif;rsm;pGmxrf;&onf/ aemufqkH; oabFmjzifh t*FvefEdkifiHodkY
jyefvnfo,f,lNyD; BuD;us,fcrf;em;pGm *kPfjyKoN*dK[fMuonf/
tmz&duwkdufwGif a';ApfvpfAif;pwkef;emrnfudk ,aeYwkdif *kPfjyKav;pm;MuqJyif &Sdao;
onf/ ZrfbD,mEkdifiHwGif NrdKUwpfNrdKUudk vpfAif;pwkef;NrdKU[k *kPfjyKrSnfhac:xm;onf/ xkdNrdKU\
a&wHcGefem;wGif olUukd owd&*kPfjyKonfh ½kyfwkBuD; wnfxm;onf/ tmz&duwkduftwGuf ol
pGefYpm;toufay;í jyKcJhonfh BuD;rm;aom tusdK;aus;Zl;rsm;udk owd&*kPfjyKEkdif&ef pdkufwljcif;
jzpfonf/
tmz&duodkY a';ApfvpfAif;pwkef;ESifh twlomoemjyKxGufoGm;ol rsm;pGm&Sdonf/ xkdolwkdY
txJwGif (Arnot) tmaemh qkdol wpfa,mufwnf; yg0ifonf/ olonfvnf; tmz&dutv,fykdif;
wpfciG o f Ykd vSnv hf nfNyD; u,fwifjcif; owif;aumif; a[majymcJo h nf/ (Zaire) Zkid , f mEkid if H NrdKUawmf
okdYvnf; ola&mufcJhonf/ tmz&duvlrsKd;rsm;\ bk&m;w&m;a&;? ynma&;? vlrIa&; vdktyfcsuf
tajctaersm;udk tar&duefEikd if o H Ykd pma&;wifjycJo h nfh twGuaf Mumifh tmz&duodYk omoemjyKrsm;
pGm apvTwfvmMuonf/ ,cktcg ola&mufcJhaom ae&ma'owkdif;wGif ausmif;ESifhtoif;awmf &Sd
aeonf/ ,aeY tmz&duEkdifiHwGifomoemjyKr&Sdaom EkdifiH[lí r&Sdawmhacs/ tmz&duwkdufukd
wpfcsed u f (The Dark Continent) tarSmifwu dk [ f k ac:cJo h nf/ xko d Ydkac:&jcif;rSm bk&m;w&m;udk odaom
olr&So d avmuf &Sm;aomaMumifh jzpfonf/ odYk aomf ,aeYtmz&duwku d wf iG f bk&m;ocifukd odaom
olrsm;rSm vlrsm;pk jzpfaeNyD/ tmz&du wpfwkdufvkH; omoemtvif;xGef;vif;aeNyD/
rSm;,Gif;onfh omoem/
tmz&duwkdufodkY a&S;OD;omoem a&mufcJhpOfu ppfrSefonfh u,fwifjcif;w&m; a[mMum;
onft h wGuf vlrsm;pGm u,fwifjcif;&&Scd pH m;Mu&onf/ odYkaomf umva&TUavsmv h monft h cg tmz&d
uokdY a&muf&Sdvmaom omoemjyKrsm;\ a[mMum;csufvnf; vGJacsmfrSm;,Gif;vmonf/
olwYdk u . . . ]]or®musrf;onf tuket f pifrrSeaf Mumif;? a,½Ic&pfonf bk&m;pifppfr[kwf
aMumif;? ol\ taocHjcif;tm;jzifh vlrsm;u,fwifjcif;r&EkdifaMumif;? i&Jvkdae&mrsKd; r&SdaMumif;}}
ponfh trSm;rsm;pGmukd oGefoifMu\/
tcsKUd u tmz&duwku d o
f m;rsm;ukd ynmoifay;jcif;? ,Ofaus;odraf rGUatmif oifay;&rnf[k
om &nf&G,fkNyD; tmz&duodkY vma&mufjcif;jzpfonf/ þomoemjyKrsm;onf olwkdYudk,fwkdifyif
u,fwifjcif; rcHpm;&ao;onfhtwGuf tjcm;olrsm;udk u,fwifjcif;&atmifenf;rjyEkdifacs/
xkYd aMumifh ,cktcg tmz&duwku d w
f iG f vlajrmufjrm;pGmrSm u,fwifjcif; rcHpm;&ao;vJ rdru d ,
dk u
f dk
c&pf,mef[k xifjrifajymqkad eMuonf/ olwYdktoufwmudk Munfjh cif;jzifh olwYdku,fwifjcif;r&ao;
aMumif; odomxif&Sm;ygonf/
olwYdkonf we*FaEGaeYwiG f toif;awmf0wfjyKpnf;a0;wufjcif;? AwdZÅ cH jH cif;? yGaJ wmfpm;jcif;?
tvSLaiGxnfhjcif; jyKaomfvnf; avmuom;rsm;enf;wl aomufpm;rl;,pfjcif; uyGJoGm;jcif;jzifh
toufwmESprf sK;d &Siaf eMuonf/ olwYdkonf u,fwifjcif;r&í ppfreS af om c&pf,mefrjzpfao;aMumif;
cGjJ cm;odEidk yf gonf/
avmuDvo l m;rsm; u,fwif&iS b f &k m;ukd rodbJ tjypfarSmifü touf&iS af ejcif;rSm tvGe0f rf;
enf;zG,fjzpfygonf/
odkYaomf u,fwif&Sifbk&m;udkrodbJ rdrdudk,fudk c&pf,mefxifNyD; pdwfcsaeolu ydkíydkí
0rf;enf;zG,af umif;ygonf/ xkd pdwcf sro I nf vludk vSnjhf zm;onfph mwef\ vSnu hf u
G w
f pfcjk zpfonf/
vlukd bmomw&m;jzifh zk;H vTr;f auseyfEpS o f rd ahf pjcif;onf pmwef\ vdrrf maom vSnphf m;rIjzpfonf/
wu,fawmh bmomw&m;tay: ,kHMunfpdwfcsaejcif;onf u,fwifjcif;r&Ekdifyg/
usrf;pmtoif;\ ta&;BuD;ykH/
pmayykHESdyfjzefYcsdonfh vkyfief;onf tvGefBuD;rm;aom vkyfief;wpfckjzpfonf/ pmtkyfykHESdyf
jcif;vkyif ef;onf vlxifonfxuf aiGaMu;rsm;pGm &if;ES;D ukeu f s&onf/ Oyrm "r®opfusrf;wpftyk f
udk ykHESdyfonf qkdygpkdY/ wpftkyf 150 usyf ukefusvQif tkyfa& 5000 twGuf usyf 750000 ukefus
vdrrhf nf/ or®musr;f wpftyk v f ;Hk udk ykEH ydS &f ygu tb,frQavmuf aiGuek af Mu;usrsm;rnfenf;/ omo
emjyKrsm;ukd,fwkdifusrf;pm xkwfa0&ygu rnfolrQ usrf;pmzwf&rnf r[kwfawmhay/
xkYdaMumifh usr;f pmtoif;rsm; (Bible Societies) udk t*FvefEidk if ?H tar&duefEikd if EH iS hf tjcm;Ekid f
iHrsm;wGif bk&m;ocifu ay:aygufaponf/ usrf;pmtoif;BuD;rsm;u bmomjyefolrsm;xHrS ykHESdyf
cGifhawmif;cHjcif;? bk&m;ocifudk cspfaomolrsm;xHrS tvSLaiGaumufcHjcif;jzifh ykHESdyfp&dwfrsm;ay;acs
vsuf or®musr;f rsm;udk ykEH ydS Nf yD; Ekid if t
H oD;oD;odYk jyefvnfyYkday;vkud o
f nf/ omoemjyKrsm;u vufcH
vsuf a'ocHrsm;odYk ukeu f sp&dww f efz;kd xuf rsm;pGmavsmNh yD; a&Mif;&onf/ odYkro
S m usr;f pmudk vlwidk ;f
0,f,zl wf½EI idk of nf/
usrf;pmtoif;BuD;rsm;tm;jzifh vlom;rsm;udk aus;Zl;jyKcJah om bk&m;ocif\ aus;Zl;awmfukd
csD;rGrf;a&wGufí rukefEkdifyg/
"r®opfusrf;ESifh or®musrf; a&mif;&aiGudk rnfokdY tokH;csrnfenf;/
usrf;pma&mif;&jcif;rS tjrwfaiG r&yg/
usrf;pm a&mif;&jcif;rS &aomaiGukd yxrOD;qk;H usrf;pm o,f,yl Ykd aqmifa&; p&dwu f kd ay;acs
&onf/ usefaiGurkd S ukeu f sp&dwx f J jyefxnf&h onf/ omoemjyKrsm;u aiGtjrwfr&yg/ olwYdk u, kd f
wkid yf if zwfrnfu h srf;pmtkyu f kd olwYkd 0,f,&l onf/ usrf;pmtoif;BuD;onf a&mif;orQ usrf;pmtkyf
wGif aiGt½IH;ay:onf/ usrf;pmtoif;BuD;rsm; qufvufNyD; usrf;pm ykHESdyfEkdifjcif;rSm bk&m;ocifudk
cspfaom ,kHMunfolrsm;\ ay;vSLjcif;aMumifh jzpfygonf/
qkawmif;jcif; urÇm/
c&pfawmftwGif; ESdyfuGyfjcif;cH&olrsm;udk owd&vsuf olwkdY\ ,kHMunfjcif;ckdifNrJwkd;yGm;
vmatmif uREkfyfwkdY qkawmif;ay;oifhonf/
c&pf,mefrsm;ukd qD;wm;ESyd u
f yG o
f rl sm;twGuv f nf; uREyfk w f Ydk qkawmif;ay;zkYdvo
dk nf/ ppfreS f
aom bk&m;ppfreS af om w&m;udk olwYdkawGYjrifvmzkYd qkawmif;ay;&rnf/ jynforl sm;tm; vGwv f yfpmG
udk;uG,fcGifhESifh w&m;Oya'ESifhtnD tkyfcsKyfEkdif&ef tpdk;&rif;twGufvnf; qkawmif;ay;&rnf/
xkYd jyif rdrt
d wGuvf nf; qkawmif;&rnf/ uREkyf w f Ydk c&pf,mefta,mufwidk ;f omoemjyKrsm;
jzpfMuonf/ rdrdonf c&pfawmf\ oufaocHjzpfaMumif; rarhtyfay/ olwpfyg;tm; c&pfawmf\
u,fwifjcif;ESifh tjypfvTwfjcif; arwÅmtaMumif;udk oufaocHajymMum;ae&onf/
BuD;rm;aumif;jrwfaom bk&m;ocif\ arwÅmawmftaMumif;onf a[maumif;aom owif;
aumif;wpfy'dk f jzpfonft
h wGuaf Mumifh ra[mrajymbJ aeygu uREyfk w f Ydktay: tr*Fvmua&mufvm
rnf/ qD;wm;ydwfyifol tay:vnf; usdefjcif;tr*Fvm usa&mufvdrfhrnf/
bk&m;ocif\ arwÅmESit hf jypfvw
T jf cif;taMumif; a[mMum;onfh {0Ha*vdEiS hf omoemjyKvyk f
ief;onf bk&m;ocifu uREkyf w f Ydk tm; ay;xm;aom wm0efEiS hf tcGit
hf a&; jzpfonf/ bk&m;ocif\
om;orD;wkdif; a[majymzkdY wm0ef&Sdonf/ a[mydkifcGifh&Sdonf/ a[mrSrSefonf/ 'gaMumifh a[mukd
a[m&rnf/
þacwftoif;awmf\ tajctaeudk Asm 3;7-13 wGif zwf½IawGUjrifEkdifonf/
toif;awmfacwf ed*kH;
The Close of the Church-age Zoo
vGefcJhaom ESpf 2000 cefYu yifawukawÅaeY rSpí toif;awmf ay:aygufpwifvmcJhykHudk
uREyfk w
f Ydk zwf½aI wGUjrifcNhJ yD/ xkt
d csed rf pS wifNyD; toif;awmfukd zsuq
f ;D &ef pmwefu BudKpm;vkyaf qmif
cJhykHudkvnf; zwf½IawGUjrifcJh&onf/ pmwefu rnfuJhodkYyif qD;wm;ESdyfuGyfwkdufckdufzsufqD;aomf
vnf; bk&m;ocif\ wefckd;uk ausmfvGefatmifjrifEkdifpGrf;r&SdaMumif; awGUjrif&onf/ þ&Snfvsm;
aom wkdufyGJrnfuJhodkY tqkH;owfrnfenf;/
toif;awmfacwf xm0&wnfvdrfhrnf r[kwf[k usrf;pmü ajymxm;onf/ rMumrD toif;
awmfacwf ukefqkH;awmhrnf/
vlwkdif;udk u,fwifjcif;owif;ajymyg/
,ck tcsed t
f cgonf urÇmv h ol m;wkid ;f tm; u,fwif&iS af ,½Ic&pfukd ,kMH unftm;ud;k zkYd bk&m;
ocif ac:zdwfaecsdefjzpfonf/
c&pfawmfudk ,kMH unfvufco H rQaom olwYdk onf bk&m;ociftm;jzifh topfarG;zGm;jcif;&NyD;
c&pfawmf\ toif;awmfü wnf&Sdvmonf/
,cktcg ,cifacwfrsm;xufyif vlrsm;pGmusr;f pmudk zwf½aI vhvmcGi&hf NyD; bk&m;rSe?f w&m;rSef
udk odjrifvmMuNyD/ odYkaomf c&pf,mefEidk if [
H k ac:aom e,fajra'orsm;wGif vlrsm;pGmrSm c&pfawmfudk
rodMuNyD/ odkYaomf c&pf,mefEkdifiH[k ac:aom e,fajra'orsm;wGif vlrsm;pGmrSm c&pfawmfudk rod
Muao;ay/ xkdolwkdYtm; toif;awmfacwf ukefqkH;csdeftxd c&pfawmf\ u,fwifjcif;owif;
qufvufa[mMum;oufaocHae&OD;rnf/
vlom;rsm; ydkqkd;vmrnf/
or®mw&m;udk pmwefu qufvufq;D wm; wku
d cf u
dk rf rI sm; jyif;xefw;dk yGm;vmOD;rnf/ olu
vlrsm;udk rSm;,Gi;f aom oGeo f ifcsufrsm;jzifh vrf;vTaJ pOD;rnf/ ta,miftaqmifEiS hf vlq;dk rsm;onf
vnf; wkd;í wkd;í qkd;oGrf;Muvdrfhrnf/ (2 wd 3;13)/
rSm;,Gif;onfh w&m;udk oGefoifaom q&mrsm;onfvnf; vlrsm;ukd ysufpD;jcif;xJokdY jzm;
a,mif;vrf;vGaJ ponf/ wpfcsed u f u,fwifjcif;w&m;ukd odNyD;olrsm;yifvQif azmufjyefNyD; jyefvnf
pGefYypfqefYusifvmMuvdrfhrnf/ (2 ouf 2;3)/
urÇmwpfckvkH; ajymif;vJaumif;rGefvmrnfr[kwf/ qdk;onfxuf qkd;npfvmrnf/ bk&j;
w&m; arhavsmhausmckid ;f vmMurnf/ ppfreS af om c&pf,mefrsm;yifvQif pdwEf v S ;Hk rylrat; jzpfvmMu
vdrrhf nf/ ½kyyf pön;f ydik ;f wk;d wufqef;jym;vmjcif;aMumifh vlrsm;wkYd onf Opömpnf;pdru f kd ydí
k ydí
k ruf
arm,pfrl;vmMuonf/ a,½Ic&pf\ w&m;awmftwkdif; vkdufavQmufzkdY rvG,fbJ ykdí ydkí cufcJ
vmrnf/
a,½Ic&pf <uvmawmhrnf/
rMumrD toif;awmfudk csDaqmifodrf;qnf;&ef t&Sifa,½Ic&pf <uvmawmhrnf/
ppfrSefaom ,kHMunfoltm;vkH;udk txHawmfodkY odrf;qnf;rnf/ a&S;OD;pGm aovGefNyD;aom
,kHMunfolrsm;onf rtdk? rem? raoEkdifaom 0dnmPcE¨mopfjzifh jyef&SifvmMurnf (zd 3;21/ 1
aum 15;51-58)/
raoao;bJ touf&Sifusefaeaom ,kHMunfolrsm;onfvnf; wrk[kwfcsif; 0dnmPcE¨m
ajymif;NyD; c&pfawmfuo hJ Ykd jzpfMuvdrrhf nf/ odYkjzpfNyD;rS toif;awmfwpfcv k ;Hk aumif;uifboHk Ykd csaD qmif
odrf;qnf;oGm;vdrfhrnf/ þt&mtm;vkH; rsufpdwpfrSdwf? vQyfwpfjyuftwGif; jzpfrnf/ ppfrSefaom
c&pf,meftm;vkH; urÇmavmurS vQyfwpfjyuftwGif; aysmufuG,foGm;Muvdrfhrnf/
uREyfk w
f Ydkukd cspNf yD; taocHonft h &Siu f kd uREyfk w
f YdkawGUjrifaomaeYwiG f tb,frQ tHMh o0rf;om
rnfenf;/ uREyfk w f Ydkonf ud, k af wmfEiS hf wlonfukd awGU&onft h cg tb,frQ yDwad omreó jzpfrnf
enf;/
toif;awmfacwf aemufyikd ;f wGif bmjzpfrnfukd þpmtkyüf qufajymzkYd r&nf&, G yf g/ odYkaomf
tenf;tusO;f wifjyygrnf/ ,kMH unforl sm; csaD xmiford ;f qnf;jcif;xJ ygoGm;NyD;aemuf urÇmajrBuD;
ay:wGif BuD;pGmaom qif;&J'u k c© &H rnft
h csed f a&mufvmvdrrhf nf/ ab;'PfBuD;jzpfNyD;aemuf t&Siaf ,½I
onf aumif;uifrS bkef;wefckd;jzifh <uqif;vmonfukd wpfavmuvkH; awGUjrifMu&vdrfhrnf/
r,kHMunfolrsm; pD&ifcH&vdrfhrnf/
ukd,fawmfonf r,kHMunfolrsm;udk pD&if&efESifh avmuwGif bk&iftjzpf tkyfpkd;&ef <uvm
vdrfhrnf/ xkdtcg urÇmol urÇmom;rsm; Nidrfoufjcif;ESifh aumif;BuD;cHpm;&vdrfhrnf/ udk,fawmfjyef
<uvmonftcg toif;awmfvnf; ud, k af wmfEiS hf twl vku
d yf gvmNyD; urÇmavmuBuD;ukd tkypf ;dk rnf/
ydkrdkodvdkygu or®musrf;wGif zwf½Iavhvmyg/
uk, d af wmfEiS hf jyefawGUonfah eYwiG f t&mtm;vk;H udk uREyfk w
f Ydk &Si;f &Si;f vif;vif; awGUjrifvmMu
vdrfhrnf/ ,ck uREkfyfwkdYrodao;aom t&mrsm;pGm &Sdygao;onf/
xkdYaMumifh igcspfaom nDtpfudkwkdY? oifwkdYonf ocifbk&m;\ trIawmfudk aqmif&Gufí
tusKd;BuD;onfukd odrSwfojzifh wnfMunfaompdwfESifh jynfhpkHí ra&GUavsmh? rwdrf;,drf;bJvsuf?
ocifbk&m;\ trIawmfudk BudK;pm;tm;xkwfMuavmh (1 aum 15;58)/
trSwfr[kwfaom ajymqkdcsuf
wpfOD;wnf;aom om;av . . . &SpfESpfajrmuf (8-10-1985) \ arG;aeYtwGufESifh . . .
uG,fvGefcJhaom rdbrsm; jzpfonfh OD;azmf,l;cg;? a':vZGefcGef'GJwkdY atmufarhowd&jcif;ESifh
uREkfyf\ uavmifudk jyefí &Sifjyefxajrmufapjcif; jzpfonf/